Zakażenia jamy brzusznej
Romuald Krajewski
Zakażenia jamy brzusznej
Romuald Krajewski
Zakażenie układu
pokarmowego
•
W szpitalu względnie rzadkie
•
Przyczyną są pałeczki Salmonella, Shigella,
Campylobacter, Yersinia, wirusy (ROTA)
•
Najczęstsza droga zakażenia – spożycie
zakażonych produktów
•
Możliwe przeniesienie z chorego na chorego
•
Nie można nabyć odporności na zakażenie
pokarmowe
Objawy
•
Rozwijają się kilka do 48 godzin
•
Bóle brzucha
•
Nudności i wymioty
•
Biegunka (może być z krwią)
•
Podwyższona temperatura
Przyczyny
•
Najczęstsze zakażone produkty: jaja,
drób, mleko
•
Pracownicy
•
Szerzeniu się infekcji sprzyja
zagęszczenie chorych
•
Często w oddziałach dziecięcych –
zakażenie u noworodków może mieć
gwałtowny, ciężki przebieg
•
Gronkowce – sałatki, lody
Zakażenie wirusowe
•
Wirusy ROTA u 13-30%
•
Duża zakaźność
•
Zakażenie przenoszone przez ręce
•
Konieczne stosowanie środków
wirusobójczych (np. hibitan w alkoholu)
•
Skuteczne jest oddzielenie zakażonych i
osób nimi opiekujących się
Zapobieganie
•
Zakażenia szerzą się drogą fekalno-oralną
•
Zasadnicze znaczenie ma przestrzeganie
higieny
•
Kontrola nosicieli
•
Odpowiednie przygotowanie pożywienia
•
W przypadku żółtaczki typu A -
immunoglobulina
Kuchnia
•
Przyczyny zakażeń:
−złe przechowywanie
−rozprowadzanie w zbyt niskiej temperaturze
−niedostateczne gotowanie
−zanieczyszczenia podczas przygotowywania
−pracownicy – nosicielstwo
−brak kontroli
•
Szczególnej staranności wymaga kuchnia
mleczna i przygotowywanie odżywiania
przez sondę
Zakażenia układu
moczowego
•
Należą do najczęstszych
•
Najczęściej zakażenie wstępujące drogą cewki moczowej
•
U pacjentów ambulatoryjnych głównie bakterie
endogenne – Escherichia coli
•
U hospitalizowanych znacznie częściej bakterie
endogenne, ale oporne na leki
•
Zaniedbania higieny przy czynnościach pielęgnacyjnych
są częstą przyczyną zakażeń układu moczowego
•
Mechanizmy obronne – spłukiwanie z moczem, produkcja
i wydzielanie do pęcherza immunoglobuliny A,
pofałdowanie nabłonka w celu uwięzienia bakterii i
fagocytozy
Obraz kliniczny
•
Leczenie i zabiegi w okolicy cewki moczowej
usposabiają do zakażenia
•
Zakażenie (kolonizacja) jest częstsze u kobiet
(zakażenie dalszej części cewki moczowej
występuje u wielu zdrowych)
•
Bakteriomocz (10000 bakterii /ml bez objawów)
występuje u 1% dziewcząt i około 10% kobiet
•
Leczenie bakteriomoczu celowe tylko wtedy, gdy
jest duże ryzyko zakażenia dróg moczowych.
Usunięcie jednego rodzaju bakterii prowadzi do
kolonizacji
Obraz kliniczny
•
Zakażenie rozwija się drogą wstępującą:
−dominuje flora jelitowa
−cewnikowanie zwiększa znacznie ryzyko
zakażenia
−infekcja okolicy ujścia cewki moczowej
usposabia do zakażenia
−zakażenie pęcherza jest dużo częstsze niż
zakażenie odmiedniczkowe nerek
•
Zakażenie krwiopochodne oraz drogą
naczyń chłonnych również jest możliwe,
głównie w szpitalu i u niemowląt
Obraz kliniczny
•
Zapalenie pęcherza:
−częste i bolesne oddawanie moczu
−ból w okolicy nadłonowej
−ropomocz (krwiomocz)
•
Odmiedniczkowe zapalenie nerek:
−ropomocz
−gorączka
−leukocytoza
−ból w okolicy lędźwiowej
−nudności i wymioty
−stan przewlekły może trwać latami
Obraz kliniczny
•
Powikłania:
−posocznica (sepsa)
−rozedmowe zapalenie nerek
−ropnie
−martwica brodawek nerkowych
−wodonercze
−niewydolność nerek
−odkładanie się kamieni (alkalizacja
spowodowana działaniem ureazy)
Etiologia
•
Zależy od specyfiki oddziału
•
W oddziałach zachowawczych i w części
zabiegowych – Escherichia
•
Oddziały urologiczne - Pseudomonas aeruginosa
•
OIOM – Enterobacter i Serratia
•
Oddziały pediatryczne – Klebsiella pneumoniae
•
W zaburzeniach odporności – grzyby (Candida)
Czynniki ryzyka zakażeń
•
Nieprawidłowy odpływ moczu
(wady anatomiczne, zaleganie
moczu, refluks pęcherzowo-
moczowodowy)
•
Cewnikowanie pęcherza
•
Zabiegi na drogach moczowych
Cewnikowanie
•
Zachowanie aseptyki
•
Przy wprowadzaniu cewnika nie dotykać niczego
poza ujściem cewki
•
Zawsze przepływ do worka – worek poniżej
pęcherza
•
Minimum manipulacji
•
Usunąć cewnik przy podejrzeniu zakażenia
•
Prawie wszyscy chorzy z cewnikiem mają
bakteriomocz
•
Płukanie cewnika nie jest zalecane – raczej
wymiana na nowy
Profilaktyka zakażeń układu
moczowego
•
W szpitalu zakażenia układu moczowego
powstają prawie wyłącznie u cewnikowanych i
po zabiegach na drogach moczowych
•
Każdy dzień cewnikowania zwiększa ryzyko o
5% (po 10 dniach połowa chorych ma zakażenie)
•
Cewnik należy jak najszybciej usunąć
•
Przy przewlekły cewnikowaniu kolonizacja bez
objawów nie wymaga leczenia
•
Nie należy ponownie używać zbiornika (worka)
na mocz
Zapalenie otrzewnej
•
Pierwotne – bez uszkodzenia ciągłości przewodu
pokarmowego (Streptokoki)
•
Wtórne – poza szpitalem w wyniku perforacji lub
urazu, w szpitalu po zabiegu
− górny odcinek –flora tlenowa i beztlenowa, G+ i G-
− jelito grube – flora mieszana
•
Trzeciostopniowe – bakterie wyselekcjonowane
podczas leczenia zakażenia wtórnego, rozwijają
się wskutek osłabienia odporności (wysoka
śmiertelność)
Objawy
•
Ból brzucha
•
Gorączka
•
Nudności i wymioty
•
Niedrożność przewodu pokarmowego
•
Obrona mięśniowa
•
Ciężki stan chorego
Przebieg
•
W pierwszej fazie zapalenia otrzewnej
głównie tlenowce
•
W fazie tworzenia ropni beztlenowce
•
Bakterie G- produkują endotoksynę
•
Beztlenowce produkują enzymy
proteolityczne uszkadzające komórki
Zapobieganie
•
Profilaktyka antybiotykowa zależy od
schorzenia:
−jedna dawka wystarcza przy zwykłej
perforacji wrzodu, wczesnej operacji
wyrostka
−24 godziny – zgorzelinowe zapalenie
wyrostka, usunięcie martwiczego fragmentu
jelita
−2-5 dni – ciężkie zakażenia
−>5 dni - zapalenie trzustki
Dializowani
•
U dializowanych otrzewnowa zakażenie następuje
drobnoustrojami ze skóry
•
Zakażenie szerzy się wzdłuż cewnika
•
Często gronkowce
•
Ryzyko zakażenia wzrasta z czasem trwania dializy
•
Objawem jest mętny płyn
•
Zapobieganie – sterylność płynu, higiena miejsc
wprowadzenia drenów
•
Profilaktyka przeciwgrzybicza w trakcie leczenia
zapalenia bakteryjnego
Podsumowanie
•
W zakażeniach przewodu pokarmowego
podstawowe znaczenie ma higiena związana z
żywieniem
•
W zakażeniach układu moczowego
podstawowe znaczenie ma właściwa technika
cewnikowania i opieka nad chorym
cewnikowanym
•
Zapalenie otrzewnej jest zawsze poważnym
powikłaniem, zwykle związanym z naruszeniem
ciągłości przewodu pokarmowego