Ochrona własności intelektualnej Wykład dn. 28/10/2013

Czas ochrony praw autorskich był kilkakrotnie wydłużany. Dla przykładu w 1952r. wynosił 20 lat, a w chwili przyjęcia obecnej ustawy z 1994r. wynosił lat 50. Nie obowiązuje zasada przedłużania autorskich praw majątkowych. Art. 124 ustawy wskazuje że przedłużanie stosuje się do utworów powstałych przed zmianą do których autorskie prawa majątkowe jeszcze nie wygasły oraz do utworów co do których umowa już wygasła ale gdyby była obliczana wg nowych przepisów to by jeszcze trwała. Mamy tu odżycie ochrony które nie obejmuje jednak okresu między wygaśnięciem ochrony i wejściem w życie nowego okresu ochronnego.

Są konstrukcje służące wydłużeniu tej ochrony , tytułem przykładu art. 99¹ wskazuje, że wydawcy który jako pierwszy sposób zgodny z prawem opublikował lub w inny sposób rozpowszechnił utwór którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze publicznie dostępne/udostępnione przysługuje wyłączone prawo do rozporządzania tym utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres 25 lat od daty pierwszej publikacji bądź udostępnienia.

Utwory zależne mają własny czas trwania ochrony, w konsekwencji utwór pierwotny ( macierzysty ) może być już niechroniony a utwór zależny jak najbardziej może podlegać ochronie.

PODMIOTY PRAW AUTORSKICH

Podstawowym podmiotem praw autorskich jest 1.Twórca. Autorskie prawa osobiste powstają zawsze na rzecz twórcy. Autorskie prawa majątkowe powstają z reguły na rzecz twórcy zgodnie z art. 8 ustęp 1. Odejście od tego zasady wymaga szczególnego przepisu ustawy. Nabycie praw autorskich przez twórcę następuje w sposób pierwotny Eks Lege ( z mocy prawa ) wraz ze stworzeniem utworu.

Status twórcy to kwestia faktu. Nie podlega wolu stron. Autorstwo uzyskuje się przez sam fakt stworzenia dzieła. Twórca to zawsze osoba fizyczna która wniosła do utworu wkład twórczy.

Nie ma znaczenia zdolność do czynności prawnych, wiek, czy zamiar stworzenia utworu.

Art.8 ustęp. 2 zawiera domniemanie kto jest twórcą. Zgodnie z nim twórcą jest osoba której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości. W jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. Jest to domniemanie wzruszalne.

Termin twórca jest używany przez ustawodawcę niekonsekwentnie, czasem dla oznaczenia autora jako osoby fizycznej która stworzyła utwór, tak np. przy przepisach dotyczących autorskich dóbr osobistych oraz niezbywalnych praw majątkowych autora a czasem dla oznaczenia uprawnionego z autorskich praw majątkowych.

Współautorstwo

Dla przyjęcia współautorstwa konieczne jest spełnienie 4 przesłanek :

1. Możliwe do oznaczenia wkłady w dzieło osób współuczestniczących w jego powstaniu muszą mieć twórczy i indywidualny charakter. Współautorem nie będzie ktoś kto dostarczył tylko ogólny pomysł lub udostępnił własne odkrycie lub np. dokonał korekty ortograficznej naszej utworu. Nie będzie współautorem osoba której praca ma charakter pomocniczy.

2. Wkłady współautorów powinny tworzyć jedno dzieło, zaś ich połączenie musi tworzyć nową samoistną wartość. Nie ma jednak konieczności wniesienia wkładu twórczego w powstanie utworu jako całości.

3. Niezbędna jest współpraca autorów której minimum stanowi uzgodnienie zamiaru stworzenia wspólnego dzieła i wzajemna akceptacja wkładów twórczych.

4. Powinna występować pewna nierozdzielność wkładów autorskich przynajmniej w tym sensie że rozdzielenie wkładów prowadziłoby do utraty dodatkowej wartości mającej cechy twórczości wynikającej z połączenia wkładów. Dla statusu współtwórcy wkład nie musi być znaczny. Współautorom przysługuje wspólne majątkowe prawo autorskie, domniemywa się równość udziałów w tym prawie, ale każdy ze współautorów może żądać określenia wielkości tych udziałów przez Sąd, zależnie od wkładów pracy twórczej. Autorskie prawa osobiste nie podlegają wspólności i każdy współtwórca ma własne. Do wykonywania prawa do całego utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców, a w jej braku można żądać rozstrzygnięcia przez Sąd z uwzględnieniem interesów wszystkich współtwórców. Wykonywanie wspólnego prawa oznacza między innymi dzielenie licencji lub zawieranie umów rozporządzających dotyczących całego utworu, a także faktyczne korzystanie przez współtwórcę poza dozwolonym użytkiem. Współtwórca może niezależnie wykonywać prawa autorskie do swojej części dzieła która ma samodzielne znaczenie o ile nie powoduje uszczerbku dla praw pozostałych twórców. W kwestiach nieuregulowanych do autorskich praw majątkowych współtwórców stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych.

Twórczość pracownicza

W sytuacji gdy utwór jest tworzony w ramach obowiązków wynikających ze stosunków pracy autorskie prawa majątkowe powstaje pierwotnie na rzecz twórcy. Wyjątek przy pracowniczych programach komputerowych Art.74 ust.3.

Pracodawca w braku odmiennej umowy nabywa prawa autorskie majątkowe w sposób pochodny z momentem przyjęcia utworu w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

W umowie o pracę dla uniknięcia ewentualnych problemów celowe jest wskazanie zakresu obowiązku świadczenia pracy twórczej przez pracownika, celu umowy o pracę, zgodnego zamiaru stron w kwestii eksploatacji utworu przez pracodawcę. W przypadku nieoznaczenia w umowie pól eksploatacji należy uwzględnić statutowy zakres działalności pracodawcy, charakter utworu oraz znane twórcy faktyczne sposoby komercjalizacji utworów stosowane przez pracodawcę. Do przejścia prawa nie stosuje się restrykcji z rozdziału 5 ustawy. To rozwiązanie nie ma zastosowania w przypadku utworów stworzonych na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia, lub w ramach konkursu przy których do przeniesienia autorskich praw majątkowych rozdział 5 ma zastosowanie, czyli konieczne jest wyraźne wskazanie pól eksploatacji. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, a obowiązki twórcy wynikające ze stosunku pracy obejmują działalność twórczą to wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę obejmuje wynagrodzenie z tytułu przeniesienia autorskich praw majątkowych lub zezwolenia na korzystanie przez pracodawcę utworów w zakresie objętych umową. Korzystniejsze dla twórców zasady zostały przyjęte w art.14 dotyczącym utworów naukowych tworzonych w instytucji naukowej w ramach wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Przepis ten ogranicza uprawnienia pracodawcy do:

1.Pierwszeństwa publikacji, zastrzeżenie dodatkowego wynagrodzenia dla autora; przy czym jednostka naukowa może skorzystać z tego uprawnienia dopiero po pozytywnej decyzji twórcy w sprawie publikacji.

2. Korzystania bez odrębnego wynagrodzenia z materiału naukowego

3.Udostępniania dzieła osobom trzecim w granicach wynikajacych z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zgodnie z umową o pracę.

Inne podmioty praw autorskich

Artykuł 14 nie ma zastosowania do prac licencjackich lub magisterskich ponieważ autorzy nie są pracownikami instytucji naukowych. Można przyjąć legalność udostępniania pracy w celu archiwizacji, w tym z uprawnieniem do jej dygitalizacji, a także uznać za skuteczne zezwolenie na korzystanie z pracy w zakresie uzasadnionym potrzebą zbadania czy nie zawiera ona niedozwolonych zapożyczeń.

Artykuł 15^A przewiduje że uczelni w rozumieniu ustawy o szkolnictwie wyższym przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu pracy dyplomowej studenta. Jeżeli jednak uczelnia nie opublikowała pracy w ciągu 6 miesięcy od jej obrony student może ją opublikować, chyba że jest częścią utworu zbiorowego. Publikacja ma charakter odpłatny. Uczelnia nie może udostępniać prac magisterskich czy licencjackich ze względu na brak uprzedniego ich rozpowszechnienia.

W przypadku dzieł zbiorowych prawa autorskie majątkowe w sposób pierwotny przysługują producentowi lub wydawcy w zakresie m.in. koncepcji wydawnictwa, doboru materiałów, kompozycji, układu. Wydawca lub producent nie jest twórcą. Art. 15 zawiera domniemanie wzruszalne, kto jest producentem lub wydawcą.

Następcy Prawni

Są przepisy szczególne o pochodnym nabyciu praw autorskich m.in. przez pracodawcęczy producenta utworu audiowizualnego. Prawa autorskie majątkowe mogą stanowić przedmiot obrotu przy czynnościach prawnych między żyjacymi ( Inter Vivos ) i na wypadek śmierci ( Mortis Causa ).

Prawa czynności majątkowej podlegają dziedziczeniu, mogą być przedmiotem zapisu. Przedmiotem dziedziczenia może być także prawo do wynagrodzenia o którym mowa w art.18 ustęp. 3 ustawy. Do spadku należą także prawa i obowiązki obligacyjne wynikajace z umów dotyczących autorskich praw majątkowych oraz wierzytelności związane z dochodzeniem roszczeń o naruszenie praw autorskich. Art. 42 ustawy przewiduje także szczególne rozwiązanie w przypadku dziedziczenia ustawowego przez spadkobiercę koniecznego w postaci skarbu państwa.