1. Reguły finkcjonowania gospodarki rynkowej.

• Własność prywatna wiąże się ze swobodą prowadzenia działalności gospodarczej

• Własność prywatna wyzwala stosunkowo najsilniej działające bodźce ekonomiczne.

• Własność kapitalistyczna wyzwala silne bodźce optymalizacji sklai produkcji i racjonalnego wykorzystania czynników produkcji.

• Podstawowe podmioty gospodarcze działają samodzielnie i kierują się zasadą samofinansowania.

• Podstawowe podmioty gospodarcze występują na rynku zarówno w roli sprzedawców jak i nabywców.

• Równowaga ustala się sama (ceny ustalają się na poziomie równoważacym popyt z podażą).

• Więzi między podmiotami gospodarczymi mają charakter przede wszystkim ekonomicznym.

• Ryzyko w postaci utraty kapitału ponoszą przed wszystkim prywatni przedsiębiorcy.

• Celem działania podmiotów gospodarczych jest maksymalizacja zysku.

1. Zalety i słabości gospodarki rynkowej.

• Zalety:

• Tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych.

• Efektywny system motywacyjny.

• Duża innowacyjność gospodarki.

• Dyscyplina finansowania przedsiębiorstw.

• Tendencja do samodzielnego ustalania się ceny gospodarki rynkowej.

• Duża efektywność gospodarki.

• Dobre zaopatrzenie sklepów.

• Zapewnienie swoim obywatelom najwyższego przeciętnego poziomu dobrobytu.

• Zagwarantowanie obywatelem najszerszego zakresu swobód obywatelskich.

• Wady:

• Czynniki ograniczające działanie rynku w praktyce takie jak procesy monopolizacji gospodarki, niedoskonała informacja, bariery wejścia na rynek, ograniczona przenośność czynników produkcji.

• Występowanie negatywnych efektów zewnętrznych (gdy pewne podmioty gospodarcze przerzucają na inne lub na społeczeństwo część skutków lub kosztów swojej działalności). Występują zarówno w sferze produkcji jak i konsumpcji.

• Istnienie, tzw. Dóbr publicznych- ich cechą jest to, że płynące z nich korzyści nie mogą być ograniczone do jednej osoby czy jednego gospodarstwa domowego.

• Występowanie zjawisk destabilizujących gospodarkę takich jak: duże wahania aktywności gospodarczej, bezrobocie, niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych i inflacja.

• Tendencja do powastawania dużych, nie zawsze akceptowalnych społecznie, różnic dochodów i majątku.

1. Reguły funkcjonowania gospodarki centralnie planowanej.

• Centralizacja zarządzania gospodarką i planowania.

• Nakazowo-rozdzielczy charakter systemu.

• Administracyjne kształtowanie cen produktów i czynników produkcji.

• Hierararchiczna podległość kierownictw instytucji i organizacj gospodarczych biurokracji partyjno-państwowej.

• Centralizacja uprawnień do tworzenia i reorganizacji jednostek gospodarczych.

• Niemal całkowity brak konkurencji między jednostkami gospodarczymi.

• Brak działających na zasadach komercyjnych instytucji finansowych.

• Duży stopień izolacji gospodarki i przedsiębiorstw od procesów i zjawisk dominujących w gospodarce światowej.

• Funkcjonowanie przedsiębiorstw w warunkach „miękkiego” ograniczenie budżetowego.

1. Wady gospodarki centralnie planowanej.

• Nieracjonalna alkoacja zasobów gospodarczych- system sprzyjał marnotrawstwu zasobów gospodarczych. Przedsiębiorstwa mogły liczyć na stały dopływ środków finansowych a oceniane były na podstawie stopnia wykonania planu produkcji.

• Nieefektywny system motywacyjny- system nie skłaniał jednostek do angażowania własnego majątku w działalność gospodarczą.

• Niska innowacyjność gospodarki- nie leżała ona w interesie pracowników, gdyż zagrażała wykonaniu planów, a to z kolei wiązało się z niższymi płacami oraz ustratą premii i nagród.

• Brak dyscypliny finansowej w przedsiębiorstwach- związany z brakiem konkurencji i „miękkim” ograniczeniem budżetowym.

• Brak tendencji do samoczynnego ustalenia się równowagi rynkowej- wynikał z samej istoty mechanizmu funkcjonowania gospodarki.

• Mała elastyczność gospodarki- istotna zwłaszcza z powodu konieczności dostosowania struktury produkcji do struktury potrzeb odbiorców.

• Pernamentne niedobory dóbr (inwestycyjnych io konsumpcyjnych)- ich przejawem było słabe zaopatrzenie sklepów.

• Zanik przedsiębiorczości i rozmycie odpowiedzialności za podejmowane decyzje.

• Zniekształcone, nieobiektywne informacje gospodarcze związane z brakiem prawdziwego rynku oraz zubożaniem treści meldunków i wzbogaceniem nakazów.

• Niekontrolowany rozrost administracji gospodarczej i biurokracji partyjno-państwowej, a także związane z tym wysokie koszty funkcjonowania systemu społeczno-gospodarczego.

1. Cele planu Balcerowicza. Najważniejsze sukcesy i główne koszty planu.

• Główne cele planu Balcerowicza:

• Stabilizacja gospodarki

• Zasadnicza transformacja systemu społeczno-gospodarczego.

• Najważniejsze sukcesy planu:

• Szybkie zrównoważenie rynku (radykalna poprawa zaopatrzenia sklepów, likidacja kolejek, usunięcie większości niedoborów),

• Stworzenie korzystnych warunków szybkiego rozwoju prywatnej przedsiębiorczości i wzrostu udziału sektora prywatnego w gospodarce.

• Dynamiczny wzrost obrotów handlu zagranicznego i szybkie zmiany jego struktury (zdecydowany wzrost obrotów z Zachodem, zwłaszcza z Niemcami).

• Zmniejszenie stopy inflacji, czyli wzrostu ogólnego poziomu cen.

• Poprawa efektywności gospodarowania czynnikami produkcji w przedsiębiorstwach, zmniejszenie marnotrawstwa zasobów pracy i kapitału.

• Główne koszty planu:

• Gwałtowny spadek tempa wzrostu gospodarczego mierzonego produktem krajowym brutto.

• Pojawienie się masowego bezrobocia.

• Duży spadek przeciętnej płacy realnej oraz pojawienie się znacznych obszarów ubóstwa.

• Załamanie się budownictwa mieszkaniowego.

• Pojawienie się dużych połaci leżącej odłogiem ziemi (po PGR-ach).

1. Pojęcie przedsiębiorstwa i funkcje przedsiębiorcy.

• Pojęcie przedsiębiorstwa:

Przedsiębiorstwo jest wyodrębnioną pod względem ekonomicznym jednostką prowadzącą działalność, handlową lub usługową. Działalność przedsiębiorstwa i dążenie do maksymalnego zysku organizuje przedsiębiorca.

• Funkcje przedsiębiorcy:

• Inicjowanie i uruchamianie działaności gospodarczej oraz różnego typu innowacji techniczno-organizacyjnych.

• Podejmowanie kluczowych decyzji związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa.

• Podejmowanie ryzyka związanego z prowadzeniem działaności gospodarczej oraz wprowadzeniem innowacji. Od decyzji przedsiebiorcy zależy czy przedsiębiorstwo osiągnie sukces (zysk) czy poniesie porażkę (stratę).

1. Małe i średnie przedsiębiorstwo- klasyfikacje i definicję.

Jako miarę wielkości przedsiebiorstwa przyjmuje się najczęściel liczbę zatrudnionych pracowników, wartość produkcji psrzedanej lub wartość majątku trwałego.

• Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w poprzednim roku obrotowym:

• Zatrudnił średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz

• Osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczających równowartości w złotych 7 milionó EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obortowego nie przekroczyła równowartości w złotych 5 milionów EURO.

• Za średniego przedsiębiorcy uważa się przedsiębiorcę, nie będącego małym przedsiębiorcą, który w poprzednim roku obrotowym:

• Zatrudnił średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz

• Osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczających równowartości w złotych 40 milonów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowgo nie przekroczyła równowartości w złotych 27 milionów EURO.

1. Cel działaności przedsiebiorstwa.

Głównym celem jest maksymalizacja zysku. Dążąc do jego realizacji przesiębiorstwa określają rozmiary produkcji, decydują o jej struturze asortymentowej, podejmują decyzje inwestycyjne, itp.

Duża rola zysku w przedsiębiorstwie wynika z:

• Wielkość osiąganego zysku decyduje o możliwościach rozwojowych firmy, o tym jakie środki można przeznaczyć na postęp techniczny.

• Wielkość zysku przesądza o stopniu samofinansowania bieżącej działaności przedsiębiorstwa,

• Od wielkości zysku, a także jego podziału zależy wysokość dywidendy i rynkowa wartość akcji.

• Zysk pełni funkcję motywacyjną także o szerszym aspekcie; zyskiem zainteresowani są nie tylko właściciele firmy, lecz także zarząd i pracownicy.

• Zysk, określając możliwości rozojowe firmy, wpływa równocześnie na wielkość zatrudnienia.

1. Pojęcie spółki i ich rodzaje.

Spółka jest umową, na mocy której wspólnicy podejmują wspólną działaność gospodarczą i dążą do osiągnięcia wspólnego celu.

• Rodzaje spółek:

• Spółki cywilne (osobowe), uhonorowane przepisami prawa cywilnego

• Jawne

• Komandytowe

• Komandytowo-akcyjne

• Partnerskie

• Spółki prawa handlowego, których działanie reguluje kodeks handlowy

• Z O. O.

• Akcyjne

1. Charakterystyka spółek osobowych.

• Spółka osobowa- jest własnością co najmniej dwóch partnerów, którzy wnoszą odpowiedni kapitał, wspólnie prowadzą działaność gospodarczą, ponoszą ryzyko związane z tą działalnością, dzielą się osiągniętymi zyskami i odpowiadają za powstałe zobowiązania. Spółka osobowa nie ma osobowości prawnej.

• Spółka jawna- umowne zrzeszenie dwóch lub więcej osób.

• Spółka komandytowa- jej istota polega na tym, że wystepują dwa rodzaje wspólników:

• Komplementariusze- odpowiadający za zobowiązanie prawne i finansowe spółki całym majątkiem.

• Komandytariusze- odpowiadający za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionych udziałów kapitałowych.

• Spółka komandytowo-akcyjna- jest to spółka będąca formą pośrednią między spólkami kapitałowymi, a osobowymi-konkretnie komandytową. Są dwa rodzaje wspólników: komplementariusze i akcjonariusze. Wkłady wspólników mogą być wnoszone w gotówe bądź w formie niepieniężnej.

• Spółka partnerska- co najmniej jeden ze wspólników tej spółki odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń, a odpowiedzialność co najmniej jednego jest ograniczona. Wspólnikami mogą być wyłącznie osoby fizyczne i to tylko wykonujące jeden z zawodów wymienionych w artykule 88 ustawy, np. lekarz, stomatolog, weterynarz, aptekarz, księgowy, rzeczoznawca majątkowy, radca prawny,architekt, tłumacz przysięgły.

1. Charakterystyka spółek kapitałowych.

• Spółka Z O. O. – wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spólki tylko do wysokości wniesionych przez nich udziałów kapitałowych. Do powstanie potrzebne jest zawarcie aktu notarialnego, wniesienie całego kapitału zakładowego, ustanowienie władz spółki, wpis społki do rejestru handlowego. Może przekształcić się w spółkę akcyjną. Ma osobowość prawną.

• Spółka akcyjna- Jej podstawą finansową jest kapitał wniesiony w formie akcji. Za bieżącą działaność spółki odpowiada zarząd. Wybrana przez właścicieli rada nadzorcza bierze udział w podejmowania ważnych decyzji strategicznych. Niektóre z tych decyzji są podejmowane przez wszystkich akcjonariuszy na walnych zgromadzeniach. Wewnętrznym źródłem finansowania jest nierozdzielna częśc zysku a zewnętrznym środki pochodzące ze sprzedaży akcji i obligacji oraz z kredytów.

1. Problem rzadkości zasobów i technologii.

Rzadkość jest wynikiem zależności między zapotrzebowaniem ludzi na dobra, a ograniczonymi zdolnościami wytworzenia tych dóbr. Problem rzadkości występuje zawsze, kiedy zapotrzebowanie ludzi na dobra przewyższa możliwości wyprodukowania tych dóbr. Wraz z upływem czasu pojawiają się nowe i lepsze technologie produkcji, zwiększają się również zasoby.

Zapotrzebowanie= ilość dóbr, które ludzie > Zdolności= ilość dóbr, które ludzie są zdolni chcieliby posiadać w ciągu roku wytworzyć w ciągu roku.

W rezultacie prawa strona nierówności powiększa się- zwiększa się możliwość wytwarzania większej ilości dóbr. Z drugiej strony jednak wzrasta jednak liczba ludzi, rosą również ptrzeby, które każdy chciałby zaspokoić, Tak więc lewa strona nierówności także się zwiększa sprawiając, że problem rzadkości nie znika.

1. Granica możliwości produkcyjnych.

Wskazuje na alternatywne kombinacje dwóch grup produktów, które społeczenstwo jest zdolne wytworzyć w ciągu danego okresu czasu wykorzystując do tego w całości i w jak najlepszy sposób posiadane zasoby oraz technologie produkcji.

1. Definicja rynku i jego najważniejsze funkcje.

Rynek jest miejscem, gdzie dokonują się akty kupna i sprzedaży czynników produkcji oraz wytworzonych dóbr (produktów i usług).

• Funkcje rynku:

• rynek dokonuje wyceny różnych dóbr – przekształcanie się dóbr w towary, ustalanie cen przez rynek

• podstawowe źródło informacji dla podmiotów gospodarczych – informacje dotyczące cen, popytu, podaży

• rynek jest niezbędnym warunkiem wykorzystania zasobów gospodarczych – rynek pomaga w podejmowaniu decyzji opartych o rachunek ekonomiczny

• rynek umożliwia ustalanie się stanów równowagi w gospodarce

• rynek jest weryfikatorem społecznej przydatności produkcji i zarazem mechanizmem dostosowania produkcji do potrzeb – na rynku okazuje się czy dana produkcja znalazła uznanie nabywców, dostosowywanie przez producentów wielkości podaży do wielkości popytu.

1. Model rynku doskonałego.

W celu poznania mechanizmu działania praw rynkowych stworzono model rynku doskonałego.

Rynek ten charakteryzuje się następującymi cechami:

• Producenci i nabywcy nie mają żadnego bezpośredniego wpływu na ceny towaru. Cena stanowi dla nich obiektywną wielkość, niezależną od rozmiarów ich sprzedaży i zakupu, gdyż udział każdego z nich w ogólnym obrocie na rynku jest niewielki,

• Wszystkie towary danego rodzaju są identyczne pod względem jakości i wyglądu zewnętrznego; nabywca kieruje się więc wyłącznie wysokością ceny,

• Zmiany cen powodują natychmiastowe zmiany popytu i podaży,

• Nikt z uczestników transakcji nie korzysta z uprzywilejowania,

• Istnieje możliwość łatwego przenoszenia czynników produkcji z jednej gałęzi do drugiej, czyli produkcja jest w pełni elastyczna.

1. Klasyfikacja rynków.

Rynek można klasyfikować wg różnych kryteriów podziału:

• Wg kryterium przedmiotowego:

• rynek produktów

• rynek wyrobów

• rynek kapitału

• rynek żywnościowy

• rynek pracy

• rynek usług

• rynek samochodów

• Wg kryterium podmiotowego:

• rynek wiejski

• rynek dziecięcy

• Wg kryterium geograficznego:

• rynek lokalny

• rynek krajowy

• rynek światowy

• Wg kryterium równowagi rynkowej:

• rynek zrównoważony

• rynek niezrównoważony

• Wg kryterium charakteru stosunków między sprzedającymi a kupującymi:

• rynek sprzedawcy (producenta)

• rynek nabywcy

• Wg kryterium stopnia identyfikacji nabywców:

• rynek anonimowy

• rynek nieanonimowy

• Wg stopnia ingerencji władz państwowych:

• rynek wolny

• rynek regulowany

1. Popyt (rodzaje, czynniki wpływające na popyt, prawo popytu, krzywa popytu)

• Popyt jest to ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są kupić w określonym czasie przy danym poziomie ceny.

Wyróżnia się:

• Popyt na dane dobro, oznaczający całkowity popyt efektywny na to dobro

• Popyt globalny, tj. efektywny popyt na wszystkie dobra w danym kraju i w danym okresie.

• Popyt potencjalny - wszystkie potrzeby, które mogą być zaspokojone przez dobra ekonomiczne.

• Popyt efektywny - potrzeby mające pokrycie w realnej sile nabywczej konsumentów.

• WIELKOŚĆ POPYTU zależy od następujących czynników:

• poziomu ceny danego dobra – im mniejsza cena tym większy popyt i odwrotnie,

• - poziomu realnych dochodów ludności – im większe dochody realne ludności tym większy popyt,

• - preferencji i gustów konsumentów,

• - cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych,

• - oczekiwań dotyczących zmian cen.

• PRAWO POPYTU - Wraz ze wzrostem ceny zmniejsza się wielkość popytu i na odwrót.

• Krzywa popytu.

• Wzrost ceny z c₁ do c₂ powoduje spadek popytu z Q₁ do Q₂, i odwrotnie, spadek ceny z c₂ do c₁ powoduje wzrost popytu z Q₂ do Q₁. Poruszanie się po krzywej popytu w górę lub w dół jest graficznym odzwierciedleniem reakcji popytu na zmianę ceny.

1. Krzywa popytu przesuwa się tylko w rezultacie zmian czynników niecenowych (innych aniżeli cena). Zmiana ceny dobra powoduje zmiany wielkości popytu wzdłuż jej krzywej.

2. Jednokierunkowe zmiany popytu i ceny. Nietypowe krzywe popytu.

Od ogólnej prawidłowości (popyt rośnie gdy dochód rosnie) czyli jednokierunkowych zmian są wyjątki:

Popyt może reagować na zmiany dochodu w sposób paradoksalny, tzn. wzrost dochodu może powodować spadek popytu dotyczy to dóbr podrzędnych mających wyższe jakościowo substytuty

• Zdarza się, że popyt może się zmieniać w tym samym kierunku co cena.

Może być to spowodowane:

• Zjawiskiem zwanym paradoksem GIFFENA, kiedy wzrost cen podstawowych produktów niższego rzędu przy niskich dochodach powoduje wzrost popytu na te produkty (nowa cena, np. chleba uniemożliwia zakup innych art. Żywnościowych, a chleb kupowany w większej ilości zastępuje te artykuły ze względu na wartości odżywcze).

• Zjawiskiem zwanym przypadkiem VEBLENA, które odnosi się do produktów luksusowych, kiedy wzrost ceny powoduje reakcje snobistyczne, powoduje wzrost popytu.

• Efektem spekulacji, który polega na interpretacji zmiany cen jako zapowiedzi trwałej tendencji w najbliższej przyszłości.

• Nietypowe krzywe popytu:

• Popyt sztywny- popyt, który nie reaguje na zmiany ceny- doskonale nieelastyczny.

• Rynek doskonały- istnieje na rynku cena, prazy której producent sprzeda cały swój asortyment.

• Wraz ze wzrostem ceny, popyt rośnie, lub ze spadkiem ceny spada popyt.

1. Podaż (definicja, czynniki wpływające na podaż, prawo podaży, krzywa podaży.)

2. Przesuwanie się krzywej podaży.

• Podaż - ilości konkretnych produktów oferowanych do sprzedaży na określonym rynku w przyjętym okresie czasu.

• Wielkość podaży zależy przede wszystkim od wielkości produkcji, która z kolei jest określona przez:

• poziom ceny danego dobra,

• ceny czynników produkcji,

• stosowane technologie,

• cele działalności przedsiębiorstwa,

• ceny innych dóbr,

• oczekiwania dotyczące zmian cen,

• inne przypadkowe czynniki.

• PRAWO PODAŻY - Wyższej cenie danego dobra odpowiada większa jego ilość dostarczona na rynek, natomiast mniejsza cena ogranicza wielkość podaży.

• KRZYWA PODAŻY

Wzrost ceny z c₁ do c₂ powoduje wzrost podaży z Q₁ do Q₂, i odwrotnie spadek ceny z c₂ do c₁ powoduje spadek podaży z Q₂ do Q₁.

Dzieje się tak dlatego, że wzrost ceny powoduje wzrost opłacalności produkcji, co motywuje producenta do zwiększania rozmiarów podaży. Odwrotnie oddziałuje spadek ceny.

1. Równowaga rynku.

2. Zmiana równowagi rynkowej.

P_E jest to cena równowagi. Jest to jedyna cena, która równoważy popyt z podażą. Przy cenie P₂ wyższej od ceny równowagi, producenci są skłonni sprzedać ilość q₃, konsumenci zaś mogą nabyć tylko ilość q₂. Wystąpi, więc nadwyżka podaży nad popytem, gdyż cena jest zbyt wysoka, aby zrównoważyć ilość dostarczoną z ilością zapotrzebowaną na rynek. Przy cenie P₁, niższej od ceny równowagi występuje sytuacja odwrotna.

Z mechanizmu równowagi wynika, że w określonym czasie na rynku występuje cena bieżąca, która zbliża się do ceny równowagi. Siły rynku utrzymują cenę bieżącą wokół ceny równowagi, gdy w określonym czasie warunki popytu i podaży są względnie ustabilizowane.

24. Elastyczność popytu: cenowa, dochodowa i mieszana cenowa

• CENOWA

Krzywa popytu ilustruje reakcję popytu na zmianę ceny:

^Pp/Pp – procentowa zmiana popytu

^c/c – procentowa zmiana ceny

Ecp=0 - popyt doskonale nieelastyczny

|ecp|=1 – elastyczność wzorcowa

|ecp|>1 - popyt wysoce elastyczny

|ecp|=nieuk – popyt doskonale elastyczny

• DOCHODOWA

Reakcja popytu na zmianę dochodu:

^Pp/Pp – proc zmiana popytu

^d/d – proc zmiana dochodu

Edp>0 – dobra normalne

Edp<0 – dobra podrzędne

Edp>1 – dobra wyższego rzędu

Edp<1 – dobra podstawowe

Edp=1 – elastyczność wzorcowa

Edp>1 – popyt wysoce elastyczny

• MIESZANA CENOWA

Reakcja na zmianę ceny dobra oraz na zmianę cen dóbr substytucyjnych lub komplementarnych

^ppx/ppx – proc zmiana popytu na dobro X

^cy/cy – proc zmiana ceny dobra Y pozostającego do dobra X w stosunku substyt lub komplementarności

znak + Ecmp – dobra są wobec siebie substytucyjne

znak – Ecmp – dobra są wobec siebie komplementarne

25. Elastyczność łukowa i punktowa.

Elastyczność łukowa dotyczy odcinka (segmentu) krzywej popytu natomiast elastyczność punktowa odnosi się do minimalnych przyrostów ceny i rozmiarów popytu- mierzy ona reakcje popytu w konkretny punkcie na krzywej popytu.

• Łukowa

Wzór na elastyczność łukową popytu :

• Punktowa

26. Elastyczność cenowa podaży

• CENOWA

Reakcja podaży na zmianę ceny

Ecpd=0 – podaż jest nieelastyczna

Ecpd=1 – proc zmiana podaży jest równa proc zmianie ceny

Ecpd>1 - podaż jest wysoce elastyczna

Ecpd=nieuk – podaż doskonale elastyczna

27. Prawa Engla

Zmiana dochodu powoduje nie tylko zmianę poziomu, ale i struktury wydatków.

Engel podczas swoich badań stwierdził, że wraz ze wzrostem dochodu spada udział wydatków na żywność. Oznacza to, że wydatki na żywność rosną w tempie wolniejszym od przyrostu dochodu, czyli procentowa zmiana popytu na żywność jest mniejsza od względnej zmiany dochodu.

Inaczej zachowują się wydatki na odzież i mieszkanie. Udział tych wydatków na ogół nie zmienia się wraz ze zmianą dochodu, czyli względny przyrost popytu i względny przyrost dochodu są równe.

Wydatki na samochody, meble, podróże, biżuterię wzrastają w tempie szybszym od tempa wzrostu dochodu. Oznacza to, że względna zmiana popytu na te dobra jest większa od względnej zmiany dochodu.

28. Przychód całkowity, przeciętny, marginalny.

• Przychód całkowity- przóchód jaki osiąga sprzedawca,

sprzedając każdą jednostkę produktu po dane3j cenie P.

• PC=P * Q

• Przychód przeciętny-przychód ten powstaje z podzielenia przychodu całkowitego przez ilość sprzedanych jednostek.

• PP= PC/Q

• Przychód marginalny- ze sprzedaży oznacza zmianę przychodu całkowitego wywołaną zmianą sprzedaży o dodatkową jednostkę,

• PM= ∆PC/∆Q

29. Krzywa obojętności konsumenta.

Obrazuje ona różne kombinacje dwu dóbr dające ten sam poziom użyteczności całkowitej.

Posuwając się wzdłuż krzywej konsument zastępuje jedno dobro drugim, zachowując taki sam poziom zadowolenia. Tę relację substytucyjności możemy mierzyć stosunkiem ilości dobra Y, która konsument jest skłonny poświęcić w zamian za dodatkową jednostkę dobra X – krańcowa stopa substytucji. Konsument preferuje kombinację dóbr dostarczającą mu więcej satysfakcji. Im krzywa dalej położona jest od początku układu, tym reprezentuje wyższy poziom użyteczności całkowitej.

30. Ograniczenia wyboru konsumenta.

Ilość dobra X jakie może nabyć konsument to jego dochód podzielony przez cenę tego dobra. Analogicznie z dobre Y. Jeśli połączymy punkty A i B, otrzymamy linię ograniczenia budżetowego. Prezentuje ona zbiór kombinacji dóbr X i Y osiągalnych dla konsumenta przy danym dochodzie oraz danej cenie dobra.

31. Optimum konsumenta

Punkt styczności linii ograniczenia budżetowego z możliwą do osiągnięcia krzywą obojętności wyznacza strukturę spożycia, przy której konsument maksymalizuje użyteczność całkowitą. Konsument maksymalizuje użyteczność całkowitą spożywając OC dobra X i OD dobra Y – optimum konsumenta.

32. Dochód a skłonność do konsumpcji (krzywe dochód – konsumpcja)

Zależność między dochodem a poziomem konsumpcji dla dóbr normalnych i podrzędnych można przedstawić za pomocą tzw. krzywych dochód konsumpcja.

Krzywa dochód-konsumpcja jest geometryczną ilustracją zbioru punktów równowagi konsumenta odpowiadających wszystkim poziomom dochodu konsumenta, przy założeniu niezmienności cen oraz danych preferencyjnych konsumenta.

33. Krzywa cena- konsumpcja.

Jest to krzywa ilustrująca zależność konsumpcji dobra X a zmianami cen tego dobra przy założeniu niezmienności preferencji konsumenta, niezmienności jego dochodu oraz niezmienności ceny dobra Y.

Krzywą cena-konsumpcja konstruujemy łącząc punkty równowagi powstałe w wyniku kolejnych zmian ceny danego dobra.

34. Wybór między dochodem z pracy a czasem wolnym

Przy realizacji funkcji konsumpcyjnej konsument musi wybrać między wypoczynkiem (czasem wolnym) a pracą.

Poruszając się po krzywej konsument substytuuje czas wolny dochodem z pracy lub odwrotnie, zachowując ten sam poziom użyteczności całkowitej.

35. Osiągalność krzywych obojętności przy różnych stawkach płac

To jaka krzywa obojętności będzie dla konsumenta osiągalna zależy od stawek płac. Wyższe stawki pozwalają osiągnąć krzywe obojętności położone dalej od początku układu współrzędnych.

Przy niskich stawkach płac krzywa ma nachylenie dodatnie, co powoduje że wzrost płacy powoduje wzrost podaży pracy. Od pewnego poziomu krzywa „zawraca” i cechuje się nachyleniem ujemnym. Ten kształt można wytłumaczyć efektem substytucyjnym i dochodowym zmiany stawek płac.

36. Rola i cel działalności producenta w gospodarce rynkowej

Producent jest podmiotem gospodarczym, który decyduje co i ile produkować.

Zadanie producenta polega na takim wyborze kombinacji nakładów na produkcje i efektów z produkcji, aby różnica między nakładami a przychodami była możliwie maksymalna.

Celem działalności producenta jest maksymalizacja zysków. Producent kupuje czynniki produkcji płacąc ceny rynkowe (wydatki, nakłady). Nakłady na produkcję wyrażone w pieniądzu to koszty produkcji. Kapitał, który producent przeznacza na proces produkcji przechodzi przez fazy:

− Zakup czynników produkcji (kapitał-pieniądze)

− Produkcja dóbr (kapitał-rzecz)

− Sprzedaż (kapitał-pieniądze)

Jeżeli różnica między sumą wydatkowaną w fazie 1 i fazie3 jest ujemna to producent osiąga straty. Zadanie producenta polega na takim wyborze kombinacji nakładów i efektów by różnica była dodatnia i maksymalna. Osiągnięcie zysku jest podstawowym warunkiem rozwoju przedsiębiorstwa.

37. Teorie zysku

Kompensacyjne i funkcjonalne teorie zysku

Zysk normalny jest postrzegany jako wynagrodzenie przedsiębiorcy (właściciela) za zarządzanie firmą i podejmowanie ryzyka. Dla akcjonariuszy finansujących przedsięwzięcie zysk jest nagrodą za dostarczenie kapitału i poniesienie ryzyka. Inna kompensacyjna teoria zysku zakłada, że klienci są skłonni zapłacić cenę pokrywającą z nadwyżką koszty robocizny, materiałów, kapitałów, podatków i innych wydatków związanych z dostarczeniem towarów lub usług. Oszczędza to czas, a więc jest użyteczne dla klientów i akceptowane przez nich.

Frykcyjne i monopolistyczne teorie zysku

Podstawą jest założenie, że zysk może być wynikiem szczęścia, posiadania kapitału, odpowiedniej lokalizacji, niedostatecznie silnej konkurencji.

Technologiczne i innowacyjne teorie zysku

Zakładają one, że technologia i innowacje mogą umożliwić osiągnięcie ponadprzeciętnego zysku. Nowe metody produkcji i dystrybucji zwiększają zyski przez obniżenie kosztów lub neutralizację czynników powodujących wzrost kosztów. Jeśli innowacje zostaną rozpowszechnione lub skopiowane, firma traci przewagę nad rywalami i zysk spada do „normalnego” poziomu.

38. Produkcja i funkcja produkcji

Produkcja polega na łączeniu różnych czynników produkcji w celu uzyskania określonej ilości produktów.

Funkcja produkcji to zależność między wielkością produkcji (w jednostkach fizycznych) a zastosowanymi w procesie produkcji nakładami (kapitału i pracy). Ogólną postać funkcji produkcji można zapisać następująco:

Q = f(F₁, F₂, …, F_n), gdzie

Q – wielkość produkcji,

F – czynniki produkcji.

39. Funkcja produkcji w krótkim okresie czasu: PC, PP i PM

Krótki okres czasu zakłada brak zmian w obszarze technologicznym, czyli technologia produkcji jest dana. Przyjmując następujące założenia do analizy funkcji produkcji, iż:

− istnieje tylko jeden czynnik zmienny - praca,

− istnieje jeden czynnik stały – kapitał,

− technologia produkcji jest dana,

− czynniki produkcji mogą łączyć się ze sobą w różnych proporcjach,

− produkt jest jednorodny,

otrzymujemy jednoczynnikową funkcję produkcji:

Q = f(L).

Wielkość produkcji jest tym większa, im więcej pracowników zatrudnia przedsiębiorstwo. W związku z tym mamy do czynienia z następującymi kategoriami ekonomicznymi:

− produkt całkowity,

− produkt przeciętny,

− produkt marginalny.

PRODUKT CAŁKOWITY

To całkowita ilość produkcji wytworzonej, przy stałym poziomie kapitału i zmiennym czynniku pracy, czyli:

PC = PP_L­ L , gdzie

PRODUKT PRZECIĘTNY

Jest to ilość produkcji przypadająca na jednego zatrudnionego, czyli:

PRODUKT MARGINALNY

Przyrost wielkości produkcji spowodowany przyrostem zatrudnienia o jeden. Zależność tę można zilustrować wzorem:

, gdzie

ΔPC – zmiana produktu całkowitego

ΔL – zmiana ilości pracowników

40. Zależność: produkt całkowity, marginalny i przeciętny

- W punkcie przegięcia krzywej produktu całkowitego zaczyna działać prawo malejącego produktu marginalnego, które oznacza, iż wraz ze zwiększaniem zatrudnienia czynnika zmiennego produkcji następuje moment, kiedy każdy dodatkowy wzrost zatrudnienia tego czynnika powoduje coraz mniejsze przyrosty produktu całkowitego. Zwiększanie zatrudnienia poza punkt, gdy produkt marginalny równy jest zeru, prowadzi do ujemnych przyrostów produktu marginalnego w rezultacie czego produkt całkowity zaczyna maleć.

- Jeżeli PM_{L =} 0 to TC = max

- Produkt przeciętny i marginalny początkowo rosną a po osiągnięciu maksimum opadają. Początkowo produkt marginalny rośnie szybciej od przeciętnego. Po przekroczeniu punktu zrównania się, produkt marginalny opada szybciej niż przeciętny,

- Ponieważ PM_L = PP_L+PC, to:

PM_L > PP_L zawsze, gdy produkt przeciętny rośnie

PM_L < PP_L zawsze, gdy produkt przeciętny maleje.

41. Funkcja produkcji w długim okresie czasu, efekty skali produkcji

W długim okresie czasu wszystkie czynniki produkcji są zmienne. Również kapitał w długim okresie czasu staje się czynnikiem zmiennym. Przed producentem staje pytanie w jaki sposób produkować aby uzyskać optimum, czyli optymalną kombinację czynników zmiennych. Dla zrozumienia podstaw wyboru procesu produkcji przez producenta wystarczy analiza dwuczynnikowej funkcji produkcji. Czynnikami tymi są praca i kapitał.

42. Izokwanty produkcji

Łącząc ze sobą wszystkie możliwe efektywne kombinacje czynników dające taką samą wielkość produkcji otrzymujemy izokwanty produkcji. Przemieszczając się po izokwancie zmieniają się nakłady czynników oraz proporcje między pracą i kapitałem. Izokwant produkcji podobnie jak krzywych obojętności konsumenta może być bardzo wiele. Nachylenie izokwanty wyrażone relacją ΔK/ΔL jest negatywne co oznacza, że wzrost (spadek) kapitału oznacza zawsze spadek (wzrost) nakładu czynnika pracy.

Stosunek, zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik produkcji drugim czynnikiem tak, aby wielkość produkcji nie ulegała zmianie nazywa się MSTS.

43. Linia jednakowego kosztu

Całkowity wydatek producenta na czynniki produkcji stworzy równanie kosztów w postaci:

TC = wL + rK

TC – całkowity wydatek na czynniki produkcji

w – cena płacona za usługę jednostki czynnika pracy

L – ilość zatrudnionych pracowników

r – cena usługi jednostki kapitału

K – ilość jednostek kapitału

Linia ta może przybierać różne położenie, w zależności od tego ile wynoszą środki producenta oraz jakie są ceny jednostek pracy i kapitału. Wraz ze zwiększaniem środków na czynniki produkcji linia jednakowego kosztu przesuwa się równolegle w górę. Z kolei zmniejszenie środków na czynniki produkcji powoduje przesunięcie tej linii równolegle w dół. W przypadku wzrostu (lub spadku) ceny czynnika pracy, przy pozostałych czynnikach niezmienionych punkt B przesuwa się w lewo (lub prawo), a punkt A pozostaje w tym samym miejscu. W przypadku wzrostu (lub spadku) ceny kapitału przy pozostałych czynnikach niezmienionych punkt A przesuwa się w dół (lub górę), a punkt B pozostaje w tym samym miejscu.

44. Optimum producenta

Sytuacja optimum konsumenta wymaga połączenia ze sobą krzywych jednakowego produktu (izokwant) oraz jednakowego kosztu. Optymalna kombinacja czynników produkcji znajduje się w punkcie styczności linii jednakowego kosztu z możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji, czyli w punkcie zrównania się współczynników kierunkowych (nachylenia) izokoszty z izokwantą. Jest to punkt, w którym przedsiębiorstwo osiąga maksymalną wielkość produkcji przy danym poziomie kosztów całkowitych.

45. Koszty produkcji i ich klasyfikacja

Koszt produkcji to suma ponoszonych przez producenta wydatków pieniężnych na wykorzystywane w procesie wytwórczym czynniki produkcji (środki pracy, przedmioty pracy i pracę ludzką).

KLASYFIKACJA

- koszty prywatne - nakłady konsumenta na czynniki produkcji

- społeczne koszty produkcji

- koszty księgowe (jawne) – koszty obejmujące zarówno rzeczywiste wydatki pieniężne jak i niepieniężne – amortyzację

- koszty ukryte

- koszt ekonomiczny - to suma kosztów jawnych i ukrytych powiększona o tzw. zysk normalny

- zysk ekonomiczny - różnica między przychodami z działalności a kosztami ekonomicznymi.

46. Koszty w krótkim czasie: stały całkowity, stały przeciętny, zmienny całkowity, zmienny przeciętny, całkowity, całkowity przeciętny, marginalny

KSC

Jest to koszt, który jest ponoszony przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji. Występują one nawet wówczas, gdy produkcja wynosi zero. Wykres krzywej kosztów stałych całkowitych ma kształt linii prostej.

KSP

Określa on wielkość całkowitego kosztu stałego przypadającą na jednostkę wytworzonego produktu:

Koszt stały przeciętny zmniejsza się nieustannie wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji.

KZC

Jest to koszt związany z wykorzystaniem w procesie produkcji czynników zmiennych, których ilości wzrastają lub zmniejszają się w zależności od rozmiarów produkcji. Tempo wzrostu jest nierównomierne.

KZP

Jest to koszt powstający w wyniku podzielenia kosztu zmiennego całkowitego przez wielkość produkcji:

Koszt zmienny przeciętny zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, a następnie po przekroczeniu pewnej wielkości zaczyna rosnąć.

KC

Jest to suma kosztów stałych całkowitych i kosztów zmiennych całkowitych:

KC = KSC + KZC

KCP

Jest to koszt, który wskazuje, jaka wielkość kosztów całkowitych przypada na jednostkę wyrobu:

KM

Jest to zmiana kosztu całkowitego wynikająca ze zmiany wielkości produkcji na jedną jednostkę. Pozwala ocenić rentowność decyzji dotyczącej powiększania produkcji o kolejną dodatkową jednostkę.

47. Koszty w długim czasie

Długi czas jest często nazywany również horyzontem planowania. W długim okresie czasu mogą zmieniać się: rozmiary przedsiębiorstwa, metody produkcji, pracownicy i ich liczba, umowy z dostawcami surowców. Nowe kombinacje czynników produkcji (nowy zestaw) mogą minimalizować koszty, a w szczególności wielkość wyposażenia produkcyjnego zależnie od przewidywanego rozmiaru produkcji. Kształt krzywych kosztów w okresie krótkim jest wynikiem działania prawa malejących przychodów. Krzywa długookresowych kosztów jest również u-kształtna, inna jest tu jednak przyczyna tego zjawiska. Kształt krzywej wynika mianowicie ze zmian skali produkcji (zjawiska korzyści i niekorzyści skali).

48. Wewnętrzne i zewnętrzne korzyści skali

Wewnętrzne korzyści skali to:

− techniczne: lepszy podział pracy, wyższa sprawność, lepsze wykorzystanie narzędzi,

− handlowe: kupno i sprzedaż na korzystniejszych warunkach, zatrudnienie fachowych sił sprzedaży, możliwość szerokiej reklamy,

− finansowe: dostęp do różnych źródeł kapitału, tańszy kapitał, lepsze warunki finansowania.

Zewnętrzne korzyści skali:

− praca: wyspecjalizowanie rynku pracy w danym regionie (specjalizacja pracy oznacza niższe koszty),

− kooperacja: tworzy się warunki współpracy z lokalnymi podmiotami,

− rozwój usług: rozwój danego sektora w regionie powoduje specjalizację banków, firm ubezpieczeniowych, itd.

49. Wewnętrzne i zewnętrzne niekorzyści skali

Wewnętrzne niekorzyści skali:

− trudności w koordynacji zarządzania,

− alienacja pracowników, będąca skutkiem monotonii,

− ryzyko występowania przerw w pracy (skutek strajków),

− możliwy wzrost kosztów transportu.

Zewnętrzne niekorzyści skali:

− niedobór wykwalifikowanej siły roboczej,

− niedobór surowców,

− drogie tereny budowlane,

− zwiększone zapotrzebowanie na usługi transportowe.

50. Próg rentowności

Próg rentowności oznacza taką liczbę sprzedanych produktów, przy której przychody ze sprzedaży zrównają się z kosztami ich uzyskania. Punkt rentowności jest granicą między sferą nieopłacalności (straty) a opłacalności (zysku).

51. Wpływ postępu technicznego na produkcję i koszty

Postęp techniczny oznacza określoną, ale nie każdą zmianę techniczną. Wszelki postęp techniczny w produkcji i przemyśle musi być celowy, podporządkowany problematyce ekonomicznej, zasadzie gospodarności

Jeżeli zastosowanie nowej technologii pozwala osiągnąć większą niż poprzednio produkcję z danej wielkości nakładu zasobów (czynników) to koszty wytworzenia jednostki produktu (koszty przeciętne) a także zmiana kosztów z racji wzrostu (spadku) produkcji o dodatkową jednostkę (koszty marginalne) są mniejsze, dla każdej wielkości nakładu czynnika.

52. Rodzaje postępu technicznego

Κapitałochłonny lub pracooszczędny postęp techniczny

Występuje on w przypadku, gdy w procesie produkcji wzrasta udział wartości środków trwałych, przy jednoczesnym zmniejszaniu się udziału pracy żywej.

Kapitałooszczędny postęp techniczny

Ma miejsce wtedy, gdy wartość zaangażowanych w procesie produkcji środków trwałych wzrasta w relatywnie mniejszym stopniu niż udział pracy żywej.

53. Formy organizacji rynku, rodzaje konkurencji.

W teorii ekonomii wyróżnia się 4 rodzaje konkurencji: konkurencja doskonała, monopol pełny, konkurencja monopolistyczna oraz oligopol.

Cecha	KD	KM	O	M
Liczba firm	ogromna ilość	wielka	kilka	jedna
Rodzaj produktu	standardowy	zróżnicowany	jeden ale zróżnicowany	jeden
Kontrola nad ceną	---	wąska w pewnym zakresie	ograniczona wzajemną zależnością, znaczna w przypadku zmowy	znaczna
Warunki wejścia na rynek	bardzo łatwe	względnie łatwe	poważne przeszkody	zablokowana
Konkurencja niecenowa	żadna	znaczny nacisk na reklamę, znak firmowy	znaczna związana zwłaszcza ze zróżnicowaniem produktu	głównie reklama

54. Konkurencja doskonała: równowaga rynkowa w krótkim okresie czasu

1. założenie jednorodności produktu

2. założenie pełnej mobilności czynników produkcji

3. duża liczba sprzedających i kupujących

4. założenie doskonałej informacji o rynku

Na rynku doskonale konkurencyjnym cena jest wielkością daną, zarówno dla producenta jak i dla konsumenta. Cenę równowagi rynkowej P_e obowiązującą podmioty gospodarcze wyznacza punkt przecięcia się krzywej popytu rynkowego z krzywą podaży rynkowej. Punkt przecięcia się obydwu krzywych wyznacza równocześnie wielkość równowagi Q_e.

W punkcie równowagi następuje maksymalizacja zadowolenia wszystkich konsumentów oraz maksymalizacja zysków wszystkich przedsiębiorstw.

55. Konkurencja doskonała: równowaga w długim okresie czasu

Gałąź przemysłu znajduje się w punkcie równowagi długookresowej tylko wówczas, gdy wszystkie przedsiębiorstwa wchodzące w skład gałęzi osiągają równowagę w długim okresie czasu.

Gałąź przemysłu osiąga równowagę w długim okresie czasu w punkcie zrównania się ceny rynkowej minimum długookresowej krzywej KCP.

56. Formy monopolizacji

Istnieją dwie podstawowe drogi umożliwiające przedsiębiorstwom osiąganie pozycji monopolistycznej. Pierwsza polega na nieustannym inwestowaniu w rozwój przedsiębiorstwa i opanowywaniu danej dziedziny produkcji lub rynku zbytu. Ponieważ konkurenci również podejmują podobne działania proces ten jest niezwykle kosztowny (ogromne nakłady inwestycyjne oraz ryzyko związane z inwestowaniem) i długotrwały. Innym rozwiązaniem, umożliwiającym szybsze zdobycie pozycji monopolistycznej jest łączenie ze sobą przedsiębiorstw często będących dotychczas konkurentami. Proces ten określa się mianem fuzji przedsiębiorstw. Łączenie się kapitałów przedsiębiorstw może mieć charakter tymczasowy lub trwały.
W wyniku łączenia się firm powstają nowe formy instytucjonalne, z których najbardziej znane to:poole i ringi, kartele, syndykaty, trusty, koncerny, konglomeraty oraz holdingi.

57. Rynek pracy: pojęcie i typy bezrobocia

Do bezrobotnych zalicza się osoby w wieku produkcyjnym, które są zdolne i gotowe do podjęcia pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce oraz pozostają bez pracy, pomimo podjęcia poszukiwań pracy.

BEZROBOCIE ZWIĄZANE Z NIEDOPRACOWANYMI STRUKTURAMI

- bezrobocie frykcyjne – powstaje w związku z powolnością przystosowań struktury podaży siły roboczej i struktury popytu na siłę roboczą na niedoskonale funkcjonującym rynku pracy

- bezrobocie strukturalne – powstaje w wyniku niedopasowań struktury podaży siły roboczej i popytu na siłę roboczą przede wszystkim w aspekcie kwalifikacyjnym, zawodowym i regionalnym

BEZROBOCIE ZWIĄZANE Z NADWYŻKĄ CAŁKOWITEJ PODAŻY SIŁY ROBOCZEJ NAD CAŁKOWITYM POPYTEM A SIŁĘ ROBOCZĄ.

58. Bezrobocie w warunkach równowagi i nierównowagi na rynku pracy.

Krzywa agregatowego popytu na pracę (Ppp) pokazuje jaką liczbę osób chcą zatrudnić pracodawcy przy różnych poziomach stawek płac realnych (Pir)- taki przebieg wynika z maksymalizacji zysku.

Krzywa agregatowej podaży pracy (Pdp) pokazuje liczbę osób gotowych do zaakceptowania istniejących ofert pracy przy różnych poziomach stawek płac realnych.

Krzywa Ng pokazuje liczbę osób poszukujących pracy w zależności od poziomu stawek płac realnych.

Gdy stawki ukształtują się na poziomie Pir0 mamy do czynienia z równowagą rynku pracy. Nie wszystkie osoby jednak są wtedy zatrudnione (odc. AB)-bezrobocie to nazywa się bezrobociem równowagi (naturalnym).

Nierównowaga na rynku pracy wystąpi, gdy stawki płac realnych odchylać się będą od poziomu Pir0.

Odcinek CE wyznacza rozmiar bezrobocia w sytuacji nierównowagi przy stawce Pir1. Można je podzielić na bezrobocie równowagi (DE) oraz bezrobocie nierównowagi (CD), który wyznacza nadwyżkę podaży pracy nad popytem na pracę.

59.Bezrobocie a działalność państwa

• . Aktywna polityka państwa na rynku pracy

- polityka makroekonomiczna – polega na wykorzystaniu instrumentów fiskalnych i pieniężnych w celu zlikwidowania bezrobocia

- polityka mikroekonomiczna – instrumenty:

publiczne programy zatrudnienia

subsydiowane zatrudnienie

pożyczki dla przedsiębiorstw w celu utworzenia nowych miejsc pracy

szkolenia zawodowe

usługi pośrednictwa pracy świadczone przez biura pracy

• . Pasywna polityka państwa na rynku pracy – obejmuje ona różnorodne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych.

60. Segmenty rynku finansowego.

Rynek pieniężny – Jest to rynek, na którym przeprowadzane są krótkoterminowe (W Polsce to jeden rok) operacje lokacyjne i depozytowe oraz występuje na nim obrót papierami wartościowymi o krótkich terminach wymagalności (na przykład: weksle, czeki, bony skarbowe). Na rynku pieniężnym następuje wycena wartości pieniądza w czasie. Przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym jest zatem pieniądz uznawany jako towar posiadający własną wewnętrzną wartość.

Rynek walutowy – umożliwia dokonywanie transakcji kupna i sprzedaży walut różnych krajów w celu regulowania zobowiązań płatniczych wyrażonych w walutach obcych, jak również w celach spekulacyjnych wynikających z różnic w kursach walut i ich zmian oraz wahań.

Rynek kapitałowy – pozwala na tworzenie i przepływy długoterminowych kapitałów udziałowych wykorzystywanych w działalności gospodarczej lub służących pokrywaniu deficytów budżetowych. Dokonuje się na nim obrotu instrumentami ( papierami wartościowymi – akcje, obligacje) o charakterze średnio i długookresowym, czyli zapewniającymi inwestorowi zwrot kapitału po upływie jednego roku.

61. Indeksy rynku.

Odgrywają bardzo ważną rolę, gdy inwestor jest zainteresowany w uzyskaniu krótkiej, syntetycznje informacji.

Indeksy rynku spełniają kilka ważnych funkcji:

• w sposób syntetyczny informuje o sytuacji na rynku,

• jest instrumentem pierwotnym dla instrumentów pierwotnych

• stanowi punkt odniesienia przy ocenie efektywnosci inwestowania,

• jest substytutem portfela rynkowego

Istnieją trzy podstawowe cechy, ze względu na które różnią się indeksy rynku. Są to:

• liczba spółek, którytch akcje są uwzględniane przy konstrukcji indeksu. Zazwyczaj uwzględnia się jedynie częć spółek występujących na danym rynku. Sporadycznie spotyka się indeksy, przy konstrukcji, których uwzględnia się wszystkie spółki (WIG, WIRR)/

• konstrukcja wag przydzielanych akcjom poszczególnych spółek. Powszechnie są spotykane trzy sposoby ważenia:

- ważenie wartością rynkową spółki,

-ważenie ceną akcji spółki,

-przyjęcie jednakowych wag dla spółek

• metoda uśredniania stosowana przy konstrukcji indeksu (średnia arytmetyczna lub geometryczna).

Warszawski Indeks Rynkowy (WIG)- charakteryzuje Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie.