Gender – znaczenie – z Wikipedii (świeckie, narzucane z góry przez lewackich ideologów spojrzenie na temat płciowości – przyt. k.m.)

Gender (czyt. dżender) – termin zaczerpnięty z języka angielskiego, obecnie wykorzystywany w języku polskim do określenia płci kulturowej lub płci społecznej – w odróżnieniu od płci określanej jako płeć biologiczna (ang. sex). W tym znaczeniu gender oznacza tworzony w sposób performatywny zespół cech i zachowań, ról płciowych i stereotypów płciowych przypisywanych kobietom i mężczyznom przez społeczeństwo i kulturę. Inaczej, terminem gender nazywa się społeczno-kulturową tożsamością płciową.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje gender jako „stworzone przez społeczeństwo role, zachowania, aktywności i atrybuty jakie dane społeczeństwo uznaje za odpowiednie dla mężczyzn i kobiet”^[1].

Studia wyższe i badania naukowe nad społeczno-kulturową tożsamością płciową prowadzi się na kierunku gender studies. Kierunek ten powstał w Stanach Zjednoczonych wlatach 80. XX wieku. Obecnie można go odnaleźć również na uczelniach w Polsce.

Spis treści

  [ukryj] 

• 1 Etymologia

• 2 Role płciowe

• 3 Gender w antropologii

  • 3.1 Opozycja kobieta-mężczyzna a:

    • 3.1.1 natura-kultura

    • 3.1.2 domowe-publiczne

    • 3.1.3 reprodukcja-produkcja

  • 3.2 Kulturowy opis płci w naukowym języku biologii

  • 3.3 Teoria patriarchatu

• 4 Zobacz też

• 5 Przypisy

• 6 Bibliografia

Etymologia[edytuj | edytuj kod źródłowy]

Termin gender pochodzi pośrednio od łacińskiego słowa genus, przez starofrancuskie gendre i angielskie gender. W języku angielskim słowo gender było i w dalszym ciągu jest powszechnie używane w dwóch znaczeniach. Jednym z nich jest rodzaj gramatyczny (masculine, feminine i neuter - męski, żeński i nijaki). Drugie ciągle stosowane znaczenie w języku angielskim to odpowiednik jednego ze znaczeń innego angielskiego słowa sex (z ang. dosłownie płeć). W tym znaczeniu słowo gender pozwalało uniknąć nieporozumień związanych z powszechnie stosowanym drugim znaczeniem słowa sex w języku angielskim, jakim jest fizyczne odbywanie aktu płciowego. To drugie znaczenie jest obecnie również stosowane przez WHO^[2], w opracowaniach na temat pracowników seksualnych. Terminy sex i gender bywały i są nadal używane w formularzach, z przewagą użycia terminu sex dla określenia płci.

Role płciowe[edytuj | edytuj kod źródłowy]

 Osobny artykuł: Role płciowe.

W wielu kulturach cechy płci są często konstruowane na zasadzie kontrastu, polaryzacji „kobiece”–„męskie”. Teoria genderu wskazuje, że często cechy uznawane za genetycznie przypisane kobiecie lub mężczyźnie wynikają z uwarunkowania kulturowego lub presji społecznej. Wiele cech rzekomo „kobiecych” i „męskich” i mających pochodzić z różnic biologicznych teoria genderu uważa za mity społeczne. Egzemplifikacją teorii genderu może być następujący cytat:

„	Skoro oczekuje się od nas – przynajmniej we współczesnych kulturach Zachodu – że będziemy tacy, jak wskazuje na to nasze zachowanie, odgrywana rola nakłada na nas taki obowiązek. Jeżeli zatem nauczyciel niezmiennie oferuje dziewczętom rolę tych, które nie umieją lub nie lubią matematyki, ale są ładne, czarujące i grzeczne, chłopcom natomiast – rolę nieokrzesanych, głośnych i niegrzecznych, lecz wykazujących się bystrością – to prawdopodobnie tacy właśnie będą	”
— Rothenbuhler, Komunikacja rytualna. Od rozmowy codziennej do ceremonii medialnej 1998/2003: 90

Dzięki tej teorii obalono wiele mitów społecznych. Przykładowo, etyk, psycholog i feministka Carol Gilligan dowodziła w swoich studiach i badaniach, że w USA w procesie socjalizacji większość kobiet zdobywa jedynie tożsamość opartą na zależności, natomiast większość mężczyzn zdobywa tożsamość dającą silne poczucie separacji i autonomii. Z drugiej strony także sporo kobiet nie zgadza się z tą teorią i postrzeganiem siebie jako ofiar, a sam fakt istnienia genderu wywołuje pewne kontrowersje, zwłaszcza poza naukami społecznymi.

Gender w antropologii[edytuj | edytuj kod źródłowy]

Opozycja kobieta-mężczyzna a:[edytuj | edytuj kod źródłowy]

natura-kultura[edytuj | edytuj kod źródłowy]

Dychotomia natura-kultura bazuje na symboliczno-strukturalistycznej perspektywie Claude Lévi-Straussa. Próbując wyjaśnić uniwersalną asymetrię płci Sherry Ortner porównała opozycję kobieta- mężczyzna do opozycji natura-kultura. Kultura sprowadza się do procesu tworzenia, a następnie podtrzymywania systemu znaczących form (symboli, artefaktów itp.), za pomocą których ludzkość dąży do podporządkowania sobie przyrody, manipulując naturą dla własnych potrzeb i korzyści. Stan tej świadomości identyfikowany jest z płcią męską, ponieważ jego fizjologia pozwala mu w większym stopniu uczestniczyć w rozwoju kultury. Kobietę natomiast utożsamia się z naturą, ponieważ przez swoja fizjologię i funkcje rozrodcze jest bardziej zaangażowana w życie gatunku, czemu zmuszona jest poświęcić znacznie więcej swojego czasu. Ciało kobiety i jego funkcje przypisują jej zatem role społeczne, które są niższe rangą. Tym samym Ortner ukazuje podrzędną rolę kobiet względem mężczyzn, stwierdzając jej uniwersalną podległość – tak samo jak podległa jest natura względem kultury^[3].

„	Kobieta tworzy byt naturalny z siebie, gdy mężczyzna może lub zgoła musi tworzyć sztuczny, przyczyniając się eo ipso do podtrzymywania kultury.	”
— Sherry Ortner, Nikt nie rodzi się kobietą 1982: 124

W rzeczywistości jednak, z czym zgadza się Ortner, schemat odwołuje się do wytworów naszej kultury. Kobieta nie jest ani bliższa ani dalsza naturze i tak jak mężczyzna posiada świadomość i transcendencje.

domowe-publiczne[edytuj | edytuj kod źródłowy]

Powyższą dychotomię można również odnieść do innej – domowe („prywatne”) – publiczne, omówionej zazwyczaj w perspektywie strukturalno-funkcjonalistycznej. WedługMichelle Rosaldo kobietę należy odnieść do sfery życia domowego, której głównym zadaniem jest zajmowanie się pracami domowymi: sprzątaniem, gotowaniem, wychowywaniem dzieci. Mężczyzna zaliczany jest sfery publicznej (polityczno-prawnej), czyli do sfery społecznej; odpowiedzialny jest za kontakty ze światem i bezpieczeństwo rodziny, ponieważ z reguły zajmuje ważne funkcje rytualne bądź polityczne.

„	Działalność związana z domem pochłonęła kobiety ze względu na ich rolę matek. Działalność gospodarcza i działalność polityczna ograniczone przez obowiązki związane opieką nad dzieckiem; emocje i uwaga kobiet maja charakter jednostkowy i partykularny; skupiają się na dzieciach i domu.	”
— Michelle Z., Rosado Women, Culture and Society 1974: 24

reprodukcja-produkcja[edytuj | edytuj kod źródłowy]

Dychotomia reprodukcja-produkcja czerpie swoje założenia z marksistowskiej teorii płci kulturowej, rozwijając teorie stosunków reprodukcji. Karol Marks używa tych kategorii do opisu jednolitego procesu społecznego, Friedrich Engels natomiast traktuje je jako dwa aspekty procesu produkcji społecznej:

„	To jednak jest znowu dwojakiego rodzaju. Z jednej strony wytwarzanie środków utrzymania, środków spożycia, odzieży, mieszkania i niezbędnych do tego narzędzi; z drugiej strony wytwarzanie samych ludzi, rozmnażanie gatunku	”
— Karol Marks i Friedrich Engels, Dzieła t.21 1960: 29-30

Kobiety związane są z pojęciem reprodukcji: biologicznej (rozmnażanie biologiczne), społecznej (przedłużenie trwania systemów społecznych) i siły roboczej (codzienne utrzymanie siły roboczej). Wydawanie na świat potomstwa i „praca w domu” to główne czynności reprodukcyjne przypisywane kobietom, mężczyźni natomiast związani są z produkcją, czyli najogólniej mówiąc z wytwarzaniem towarów na rynek.

Kulturowy opis płci w naukowym języku biologii[edytuj | edytuj kod źródłowy]

W świecie medycyny często utożsamia się stereotypowy wizerunek kobiet i mężczyzn z żeńską i męską fizjologią. Narządy kobiece zwykle są zależne, podczas gdy męskie sąautonomiczne. Kluczowe opisy odnoszą się do komórki jajowej i plemnika. Jajo określane jako duże i pasywne, podczas gdy plemnik jest mały i aktywny – odnoszą się do stosunku płciowego, w którym to przypisywane im są określone role. Przede wszystkim należy jednak zwrócić uwagę na negatywny opis narządów kobiecych; zestawienie męskie-żeńskie zostało przyrównane do opozycji produktywne-destrukcyjne.

„	Podczas gdy kobieta uwalnia tylko jedną gametę na miesiąc, kanaliki nasienne produkują setki milionów plemników każdego dnia.	”
— Vernon Benjamin, Mountcastle Medical Physiology 1980: 1624

Kobieta rodzi się już z pewnym 'zapasem' jaj, które stopniowo starzeją się i ulegają degradacji; mężczyzna natomiast cały czas produkuje nowe komórki, przez co jego aktywność rozrodcza trwa aż do śmierci. Przez to wydaje się, że plemnik, pomimo swojego niewielkiego rozmiaru, odgrywa ważniejszą role niż jajo.

Teoria patriarchatu[edytuj | edytuj kod źródłowy]

Koncepcja patriarchatu według Sylvii Walby ukazuje męską dominację w różnych sferach: płatnej pracy, podziału prac domowych, seksualności, państwa i innych instytucji społeczeństwa obywatelskiego, głównie związanego z kulturą i męska przemocą. Ten system patriarchalnych relacji oddziałuje w zgodny sposób z systemem stosunków kapitalistycznych, choć czasem pozostają ze sobą w konflikcie:

„	Na przykład kapitalistyczny trend włączania kobiet do siły roboczej, szczególnie w czasach, gdzie brakowało rąk do pracy, jak było podczas dwóch wojen światowych, ponieważ w konflikcie z męskim pragnieniem utrzymania kobiety pod kontrolą poprzez ograniczanie jej sfery działalności do prac domowych	”
— Bradley Harriet, Płeć 2008:60-61

Następnie wyznaczyła przejście od patriarchatu prywatnego do publicznego; pierwszy odnosi się do kontrolowania przez mężczyzn pojedynczych kobiet wewnątrz rodziny, drugi natomiast miał zaowocować równością płci, co nie do końca udało się osiągnąć. Walby wprowadza również pojęcie reżimu płci odnoszące się na początku XX wieku do socjalizacji szkolenia w zakresie wykonywania czynności domowych.