Białka stosowane w kosmetykach – część 1

Dominika Andrys | 2013-12-09

Tagi: polimery, białka zwierzęce, białka roślinne

Polimery stanowią znaczną część surowców stosowanych w kosmetykach. Zarówno naturalne jak i syntetyczne polimery są stosowane jako środki zagęszczające, proszki żywiczne oraz nawilżające.

Polimery są cząsteczkami składającymi się z dużej liczby identycznych jednostek. Jeśli tylko jedna jednostka tworzy jednostkę bazową ( np. ---A-A-A-A-A---), to wtedy taki polimer jest nazywany homopolimerem.  Natomiast, jeżeli więcej niż jedna jednostka tworzy jednostkę bazową (np. ---A-B-A-B---), to polimer taki jest nazywany kopolimerem. Liczba powtórzeń jednostki A jest nazywana stopniem polimeryzacji. Polimery są zazwyczaj klasyfikowane według ich struktury.  

Klasyfikacja polimerów:

1) Polimery naturalne (biopolimery)

A. Białka (podstawowa jednostka=aminokwasy ): np. kolagen, elastyna, keratyna, jedwab, kazeina.

B. Polisacharydy (jednostka podstawowa= cukry proste): np. celuloza, chityna, pektyna, guma ksantanowa, kwas hialuronowy, siarczan chondroityny, guma guar.

2) Polimery syntetyczne

A. Polimery na bazie ropy naftowej

- Acryl - polimery (np. ester akrylowy)
- Vinyl - polimery (np. propylen)
- Allyl - polimery (np. alliloaminę)
- Oxide - polimery (np. tlenek etylenu)

B. Polimery biologiczniepochodne:

- polikaprolaktony
- polimery silikonowe
- poliamidy

Polimery białkowe

Zarówno zwierzęta jak i rośliny są źródłem materiałów białkowych dla przemysłu kosmetycznego. Białka z niższych organizmów takich jak grzyby i glony są używane w coraz większym stopniu. Białka zazwyczaj pozyskiwane od zwierząt to m.in. kolagen, elastyna, keratyna, mleko, retikulina, fibronektyna i jedwab. Ponadto surowy ekstrakt z tkanki zwierzęcej, jak grasica, łożysko, serce czy szpik kostny jest również stosowany w kosmetykach. Ponieważ preparaty białkowe pozyskiwane od zwierząt poddaje się procesom inaktywacji, aby usunąć wirusy i zanieczyszczenia bakteryjne, uważa się, że ryzyko przeniesienia chorób zakaźnych do preparatów kosmetycznych jest niskie. Jednak stosowanie białek jako składników kosmetyków pochodzących z mózgu, rdzenia kręgowego i oczu od bydła, owiec i kóz jest zakazane, z powodu ryzyka BSE.  

Białka pozyskiwane ze źródeł roślinnych stają się coraz bardziej popularne. Wysokobiałkowymi roślinami powszechnie stosowanymi jako materiał wyjściowy do wytwarzania białka są pszenica i gluten kukurydziany, białko soi, ryż i owies, a także odtłuszczone nasiona roślin oleistych (orzeszki ziemne, migdały, słonecznik). Wśród wielu różnych białek roślinnych gluten pszenny i globuliny sojowe cieszą się najszerszym zastosowaniem i największym zainteresowaniem. Gluten pszenny (często po prostu zwany białkiem pszenicy) jest unikalnym białkiem zbóż charakteryzującym się wysoką elastycznością, gdy jest nawodniony. Białka sojowe są użyteczne ze względu na ich żelowanie oraz efekty emulgujące.

Hydrolizy

Ze względu na słabą rozpuszczalność białek w wodzie, większość z  nich nie nadaje się do stosowania w kosmetyce. Niewiele białek (np. albuminy, enzymy) jest białkami rozpuszczalnymi. Aby białka mogły odpowiednio zostać włączone do produktów kosmetycznych bazujących na wodzie, muszą być przekształcone w postać rozpuszczalną. Odbywa się to zazwyczaj poprzez hydrolizowanie, czyli proces, w którym białko jest cięte na mniejsze kawałki. To „cięcie” odbywa się chemicznie w obecności jonów wodorowych lub biologicznie w obecności enzymów .

Żródła - kliknij, aby zwinąć

1.    Arct J., Pytkowska K. „Leksykon surowców kosmetycznych”. Warszawa 2010.

2.    Barel A.O., Paye M., Maibach H.I. „Handbook of Cosmetic Science and Technology”, 2001.

3.    Glinka R., Glinka M. „Receptura kosmetyczna z elementami kosmetologii” tom I, Łódź 2008.

4.    Marzec A. „Chemia kosmetyków. Surowce, półprodukty, preparatyka wyrobów”, Toruń 2005.

5.    Mrukot M. „Kosmetologia receptariusz”, Kraków 2006.