KLĄTWA RODZICIELSKA
Najbardziej rozpowszechnionym rytuałem klątwy w kulturze ludowej była klątwa rodzicielska ( w przeważającej większości klątwa matczyna). Według autorki książki na klątwę składają się trzy elementy: obiekt klątwy, wykonawca i sprawca.
Rytuał klątwy skupia się na osobie przeklinanej, co oznacza, że istnieje ze względu na swój obiekt. Tym obiektem staje się dziecko. Co takiego musi zrobić, że zostaje przeklęte? Przyczyną jest nieposłuszeństwo woli rodziców, niewłaściwe zachowanie ( bunt, krzyki, kłótnie z rodzicami), podniesienie ręki na rodzica. Mogą to być sprawy dla nas błahe, jak brak udziału we mszy świętej, a mogą być i poważne, jak pijaństwo, zabójstwo czy pobicie. Często klątwy rzucane są przez matki na swoje córki, gdy te wbrew ich woli zawierają małżeństwo. Anna Engelking wskazuje, że wspólnym mianownikiem jest nieposłuszeństwo, które może się objawiać bezpośrednio ( gdy dzieci sprzeciwiają się wprost woli swoich rodziców), albo pośrednio – sprzeciwianie się wartościom tradycyjnym strzeżonych pilnie przez rodziców.
Jeśli mówimy o klątwie rodzicielskiej to wykonawcą rytuału jest rodzic – w zdecydowanej większości matka. Po przeanalizowaniu relacji informatorów autorka wyróżniła trzy sytuacje, w których pada rodzicielskie przekleństwo:
Rodzice egzekwują swoją wolę i karzą nieposłuszeństwo – matka karząca;
Rodzice ubolewają nad nieposłuszeństwem dziecka – matka skrzywdzona;
Rodzice nie panują nad swoimi słowami i wypowiadają klątwę pod wpływem impulsu – matka nieostrożna.
Wszyscy informatorzy byli zgodni co do tego, że klątwa matczyna jest najsilniejsza. Skąd to wynika? Matka przekazała dziecku życie, karmiła je, pielęgnowała. Nie chodzi tu tylko o związek biologiczny, lecz i duchowy, a nić łącząca matkę i dziecko nigdy nie zostaje zerwana i zobowiązuje: dziecko do posłuszeństwa, matkę do miłości. To zło dziecka pcha matkę do zaklnięcia. jednak jak dalej mówi autorka przeklinanie jest grzechem, nadużyciem władzy rodzicielskiej. Klątwa może być pozornie słuszna wtedy, gdy jest narzędziem wymierzania sprawiedliwości w sytuacjach ostatecznych.
Rodzice jak się okazuje są tylko wykonawcą klątwy – oni zaś są narzędziem boskiej sprawiedliwości. Więc sprawcą tego rytuału jest bóg i jego moc, która czuwa nad porządkiem świata. Jeżeli dziecko poważnie zgrzeszyło – moc musi interweniować. Kto więc przeklina? Nie matka, ani nie ojciec. To od swoistego sacrum pochodzi sygnał wskazujący na konieczność przywrócenia naruszonego porządku. Rodzin jest więc mediatorem, który wypowiada słowa przekleństwa w tzw. „złej godzinie”.