2. SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA (RETICULUM EDOPLAZMATYCZNE)

- trójwymiarowy system kanalików i pęcherzyków

- zwiększa powierzchnie wewnętrzna komórki

- dzieli cytozol na wiele przedziałów, w których mogą zachodzić różne przeciwstawne procesy, oraz wyznacza cza trasy transportu substratów i produktów tych procesów

- połączone z wieloma organellami, m.in. z zewnętrzną błoną otoczki jądrowej i błoną komórkową

SIATECZKA SZKORSKTA:

- jest szczególnie dobrze rozwinięta w komórkach szybko rosnących oraz tych, których aktywność biochemiczna jest skierowana na syntezę białek z przeznaczeniem na eksport (np. komórki nabłonka gruczołowego trzustki).

- reticulum szorstkie mają także neurony ze względu na dużą liczbę białek przenośnikowych i wysokie tempo metabolizmu

- zsyntetyzowane białka są transportowane oraz modyfikowane wewnątrz kanałów siateczki; odbywa się tam dołączenie reszt cukrowych do łańcuchów polipeptydowych w czasie tworzenia glikoprotein lub skracanie łańcuchów polipeptydowych polegających na odcinaniu tzw. odcinków sygnałowych umożliwiających precyzyjne wskazanie miejsca docelowego dla konkretnej cząsteczki

SIATECZKA GŁADKA:

- jest dobrze rozwinięta w komórkach specjalizujących się w syntezie niebiałkowych związków organicznych „na eksport” (np. komórki śluzowe żołądka i jelita cienkiego, komórki gruczołowe jąder)

- w komórkach tkanki łącznej tłuszczowej siateczka umożliwia syntezę tłuszczów zapasowych.

- enzymy siateczki przeprowadzają także detoksykację (unieczynnianie i usuwanie toksyn)

3. APARATY GOLGIEGO

- składa się z niewielkich, mocno spłaszczonych pęcherzyków (cystern), ułożonych w kształcie stosu , wokół którego rozmieszczone są niewielkie pęcherzyki i kanaliki

- nie mają bezpośredniego połączenia z siateczką śródplazmatyczną i najczęściej są bezładnie rozrzucone w cytoplazmie

- zadaniem jest modyfikacja, pakowanie oraz przekazywanie zagęszczonych substancji w obrębie i poza komórką (głównie białek i lipidów). przekazywanie polega np. na kierowaniu substancji w pęcherzykach transportujących do powierzchni komórki, gdzie zlewają się z błoną komórkową. Następuje wówczas wydzielanie, czyli sekrecja na drodze egzocytozy

- występują licznie np. w komórkach wydzielniczych trzustki

- w komórkach roślinnych enzymy syntetyzują wielocukry, które dostarczane są później na potrzeby rosnących ścian komórkowych

4. LIZOSOMY

- występują w komórkach zwierzęcych

- są niewielkimi, kulistymi pęcherzykami

- zawierają białka enzymatyczne, zdolne rozłożyć wchłonięte substancje, a także produkty odpadowe, w tym zużyte białka

- dużo lizosomów mają np. komórki żerne układu odpornościowego

5. WAKUOLA (WODNICZKA)

- występują w komórkach większości roślin, protistów i grzybów

- zwykle duże i nieliczne

- jest przestrzenną ograniczoną pojedynczą, gładką błoną plazmatyczną – błoną wakuolarną (tonoplastem)

- wnętrze wypełnia płyn (martwy -nieplazmatyczny- składnik komórki) może zawierać substancje zapasowe organiczne, sole mineralne, a także tzw. metabolity wtórne

- Związki organiczne odżywcze: cukry (fruktoza i glukoza w owocach, sacharoza w trzcinie cukrowej i burakach cukrowych; glikogen u grzybów), białka (wakuole ściśle wypełnione białkiem to ziarna aleuronowe), wolne aminokwasy czy rozpuszczalne kwasy organiczne

- do metabolitów wtórnych należą: m.in. glikozydy(np. barwniki), alkaloidy(bezbarwne związki często trujące; nikotyna, chinina, morfina, strychnina, kofeina, kokaina, skopolamina), garbniki (żółte lub brunatne skrupienia)

- funkcją jest utrzymanie komórki w stanie odpowiednio wysokiego uwodnienia, odpowiada za jędrność (turgor) komórki