8.2 Mózgowe mechanizmy kontroli ruchowej

1. Pierwszorzędowa kora ruchowa- zakręt zlokalizowany w płacie czołowym przed bruzdą centralną, wysyła aksony bezpośrednio do rdzenia przedłużonego i rdzenia kręgowego.

2. Kora ruchowa nie ma połączenia z mięśniami. Cześć wychodzących z niej aksonów dociera do komórek w jądrach podstawy. Inne aksony biegną w kierunku pnia mózgu i rdzenia kręgowego, gdzie znajdują się centralne generatory rytmu – obwody nerwowe bezpośrednio wpływające na aktywność mięśniową.

3. Kora mózgowa odgrywa ważną role w przypadku wykonywania ruchów złożonych, tj. pisanie, natomiast takie czynności jak kaszel, kichanie, śmiech NIE SĄ od niej zależne! Kora mózgowa tylko przetwarza informacje, które decydują o tym, kiedy zaczniemy się śmiać, płakać czy nawet wymiotować, jednak same ruchy kontrolowane są przez rdzeń przedłużony i inne struktury podkorowe. (Brak kontroli korowej mówi nam, dlaczego tak trudno jest je wywołać za pomocą woli, a śmiech czy płacz, różnią się od spontanicznego).

4. W tylnej korze ciemieniowej część neuronów reaguje przede wszystkim na bodźce wzrokowe lub somatosensoryczne, inne reagują głownie na aktualne lub zamierzone ruchy.

   1. TYLNA KORA CIEMIENIOWA reaguje na bodźce wzrokowe i somatosensoryczne, reakcje na aktualne ruchy, monitorowanie pozycji ciała względem otoczenia.

   2. Komórki w korze przedczołowej, przedruchowej oraz dodatkowej korze ruchowej odpowiadają za aktywne planowanie ruchu, a wysyłane przez nie sygnały docierają do pierwszorzędowej kory ruchowej, która inicjuje ruch.

   3. Kora PRZEDCZOŁOWA reaguje na bodźce sensoryczne, które mogą wywołać reakcje ruchową tj. światło lub hałas.

   4. Kora PRZEDRUCHOWA przygotowanie i planowanie ruchu – dobór strategii ruchu – sekwencji rozkazów (kilka sekwencji naraz, planowanie), system wykonawczy (wysyłanie impulsów do mięśni).

   5. Dodatkowa kora ruchowa planowanie, złożonych sekwencji ruchu (zwłaszcza wyuczonych) – koordynacja ruchów obustronnych – koordynacja reakcji posturalnych z wykonywanym ruchem, aktywna przed wykonaniem szybkich ruchów w ustalonym porządku

5. Drogi nerwowe:

   1. Wyróżniamy dwie drogi nerwowe wychodzące z mózgowia: drogę grzbietowo-boczną oraz brzuszno-przyśrodkowa.

   2. Droga grzbietowo-boczna (piramidowa) tworzy ją wiązka aksonów wychodzących z pierwsz. kory ruchowej oraz struktur przyległych, a także z jadra czerwiennego (położona w śródmózgowiu, odpowiedzialna za sterowanie mięśniami ramienia).

   3. Ten szlak nerwowy biegnie bez połączeń synaptycznych. W wybrzuszeniach rdzenia przedłużonego zwanych piramidami drogi grz. – bocznej wychodzące z obu półkul ulęgają skrzyżowaniu, tzn. przechodzą na kontrlateralną (przeciwną) stronę rdzenia kręgowego. Droga ta steruje ruchem zewnętrznych regionów ciała – m.in. dłoni, palców rąk oraz palców nóg.

   4. Droga brzuszno-przyśrodkowa (s.242) zawiera obok aksonów z pierw. kory ruchowej aksony dodatkowej kor ruchowej. Aksony drogi brzuszno-przys. biegną po OBU stronach rdzenia kręgowego. A nie tylko po stronie kontrlateralnej. Jej główną funkcja jest kontrola mięsni szyi, barków oraz tułowia.

   5. Uszkodzenie drogi brzuszno – przyś. zaburza ruchy angażujące obie strony ciała, takie jak chodzenie, wstawanie.

   6. Jądro przedsionkowe-obszar mózgu, który analizuje informacje przesyłane z narządu przedsionkowego.

6. Funkcje móżdżku:

   1. Odgrywa istotna role w kontroli aktywności ruchowej (zawiera wiele neuronów).

   2. Skutki uszkodzenia: trudności z wykonywaniem szybkich sekwencji ruchów balistycznych, wymagających precyzji (np. mówienie, problem z wystukaniem rytmów).

   3. Móżdżek jest wrażliwy nie tyle na sam ruch, ile na bodźce sensoryczne, które mogą być wykorzystywane podczas jego planowania.

   4. Sakkady – ruchy balistyczne gałek ocznych towarzyszące zmianom punktu fiksacji

7. Jądra podstawy:

   1. (obejmuje grupę dużych jader podkorowych przodomózgowia)

   2. Funkcje:

      • utrzymywanie odpowiedniego napięcia mięśniowego dopasowanego do planu ruchu – planowanie współruchów.

      • Kontrola płynności poszczególnych faz ruchu.

      • Pobudzanie nerwów twarzowych 3,4 i 6, ruchy gałek ocznych.

      • Inf. kory o kontraście, ruchach otoczenia, zmianie koloru.

   3. Jedną z chorób psychicznych, w których powstaniu biorą udział j. podstawy jest zaburzenie obsesyjno – kompulsyjne (występowanie natrętnych myśli, które musi wykonać chory, chociaż wie ze są bezcelowe)