BROWN – procesy grupowe

R1 - Realność Grup

Definicja grupy – duże zróżnicowanie znaczeń

1. Wspólny los - Lewin

2. Formalna/ukryta struktura sp – zazwyczaj w formie relacji statusu i ról (Sherif)

3. Bezpośrednia relacja twarzą w twarz – Bales

2),3) = tylko do określenia małych grup. Wykluczają kategorie dużej skali => odwołanie do:

Autokategoryzacja (Turner) – gr istnieje jeśli jednostki spostrzegają same siebie jako członków tej samej gr

• ZALETY – prostota i inkluzyjność

• WADY – zbyt subiektywistyczna = nie obejmuje tego, że grupa istnieje również dla os z zewn

Rozszerzona def Turnera – 2/więcej jednostek określa siebie jako członków gr + istnienie gr rozpoznawane przez jednostkę/gr która nie określa się w ten sposób

Relacja jednostka – grupa = NADRZĘDNY PROBLEM psych.sp wg Allporta

Podstawowe pytanie – Czy gr to coś więcej niż agregat jednostek?

1. Allport – psychologia gr = psychologia jednostek – redukcjonizm

KRYTYKA:

• Grupa jest odrębna, istnieje realnie, tworzy nową jakość – Mead, Sherif, Ash, Lewin

• Analogia chem Asha – woda to nie prosta suma wodoru i tlenu. Jej właściwości są odrębne od właściwości pierwiastków, z której się składa

1. Inni – gr posiada cechy wykraczające poza świadomość jednostek

• Le Bon, McDougall – umysł gr posiadany przez tłum. Umożliwia dokonanie czynów, które byłyby niemożliwe z rąk każdego z osobna

KRYTYKA – terminu nie da się niezależnie zweryfikować

Zachowania: INTERPERSONALNE vs GRUPOWE – Tajfel

• Zaakcentował potrzebę dokonania takiego rozróżnienia

• 3 kryteria pomocne w tym celu:

1. Obecnośc/brak dwóch, łatwo rozpoznawalnych kategorii sp – os biała/czarna, XX/XY

2. zmienność postaw i zachowania w obrębie gr silnie/słabo zróżnicowana

• zachowanie gr - homogeniczne/jednolite a interpersonalne wykazuje typowy zakres różnic indywidualnych

1. słabe/silne zróżnicowanie postaw jednej os wobec członków innej gr

• czy ta sama os reaguje podobnie na dużą liczbę innych (stereotypy) czy są to zróżnicowane reakcje

• zachowanie można umieścić na KONTINUUM interakcji gdzie 1biegun –przynależność do różnych gr + relacje między nim a 2 biegun – osobiste właściwości + relacje interpersonalne

• 3 ważne kwestie:

1. Liczba zaangażowanych os nie jest czynnikiem odróżniającym zachowania gr od interpersonalnych. Takim czynnikiem jest jednolitość zachowania jednostek => interakcja jest podejmowana w kategoriach przynależności gr a nie właściwości osobistych

• Relacja XX-XY – zachowanie gr jeśli słowa, gesty stereotypowe ze względu na płeć, przewidywalne. Jeśli Zach interpersonalne to brak takich oznak,

1. Rozróżnienie interpersonalne – gr to wymiar ciągły. Nie ma <albo/albo>. Większość sytuacji obejmuje oba zachowania

2. Do wyjaśnienia obu zachowań potrzebne są inne teorie

• Zach interpersonalne – teorie odwołują się do osobowości jako czynnika wewnątrz jednostki lub/i do natury relacji między jednostkami, np. podobieństwo postaw

• Zach gr – konieczne odwołanie do jednolitości a nie różnic między jednostkami

Obraz własnej osoby – Turner – 2 elementy:

1. tożsamość OSOBISTA – samoopis w kategoriach właściwości personalistycznych i idiosynkratycznych < jestem przyjazną os>

2. tożsamość SPOŁECZNA – samoopis zw z przynależnością do kategorii <jestem kobietą>

• Idea = przynależność do gr to część ludzkiej tożsamości pozwala zrozumieć dlaczego jednostki w gr wykazują jednolitość w postawach, zachowaniu

• Powód jednolitości – Turner – będąc częścią gr ludzie przypisują sobie różne wspólne atrybuty, normy, które uważają za nieodłączne

Tłum jako gr

• Zamieszki na ulicy, nalot policjantów na kawiarnie – wnioski:

1. Przemoc nie była przypadkowa lecz skierowana na konkretne cele

2. Tłum = w większości ludzie z najbliższej okolicy, którzy znali się wzajemnie

3. Przemoc ograniczona topograficznie

4. Spontaniczne komentarze ludzi z tłumu = wyraz silnej identyfikacji ze społecznością, dumy z niej. Poczucie działania w samoobronie przeciw obcym

Dlaczego tłum zachowuje się w ten sposób?

• Le Bon – dla tłumu naturalne są: anonimowość, zarażanie się, podatność na sugestie -> ludzie wyzbywają się racjonalności i tożsamości tworząc umysł gr -> regresja zachowań jednostek do instynktownych, destrukcyjnych

• Zimbardo – gr daje anonimowość, rozprasza odpowiedzialność i konsekwencje działania jednostki -> utrata tożsamości, zmniejszona dbałość o sp ocenę czynów = DEINDYWIDUACJA

• Zachowanie impulsywne, irracjonalne BO nie podlega typowej kontroli sp i osobistej

• Zachowanie w tłumie ulega degeneracji

Potwierdzenie teorii Zimbardo

1. Zimbardo – eksperyment oficjalnie nad uczeniem. Aplikowanie wstrząsów. Manipulacja = deindywiduacja – płaszcze, kaptury w 1 warunku. W 2 – identyfikatory, tożsamość zachowana

• WYNIKI: śr czas aplikowana wstrząsu prawie 2x dłuższy przy deindywiduacji niż przy wzmocnionej tożsamości

1. Watson – widoczna korelacja między tolerowaniem w kulturze agresywnych praktyk wobec wrogów a zmianą wyglądu przed bitwą

2. Jaffe i Yinon – uczestnicy gr stosowali dużo silniejsze wstrząsy niż pojedyncze osoby

Komunikacja za pośrednictwem Internetu – współczesny przejaw deindywiduacji?

• Może prowadzić do zjawiska FLAMING wg Zimbardo = emocjonalny, często negatywny ton przekazu szybko spada poniżej poziomu konwencjonalnej grzeczności

• Powodem może być anonimowość

• Badanie Siegel – dyskusje elektroniczne zawierały więcej wyzwisk, przekleństw niż te twarzą w twarz

ACZKOLWIEK

Główna zależność od tego na ile wyrazista jest tożsamość 1gr

• Spears, Lee – 2 gr po 3osoby. Wśród połowy w każdej z gr akcentowano tożsamość gr , pozostali traktowani jako jednostki

1. Przed komp w tym samym pokoju

2. W odzielnych pokojach, nie poznali się = deindywiduacja

WYNIKI: kiedy została zaznaczona tożsamość gr deindywiduacja ->zgodność z normami gr. W innych opinie nawet w przeciwnym kierunku

Anonimowość może niekiedy redukować agresję

• Diener – brak wpływu anonimowości na zachowanie agresywne /zmniejszenie takiego zachowania dzięki PRZYNALEŻNOŚCI DO GR

• Diener – udział w aktywnościach, których celem stworzenie spójności gr -> zaangażowanie członków gr w bardziej niekonwencjonalne zachowania niż tych, których wstępne doświadczenia sprzyjały uzyskaniu większej samoświadomości indywidualnej

• Johnson i Downing – deindywiduacja -> wzrost zachowań prospołecznych

• Wszyscy specjalnie ubrani:

1. Strój Ku – Klux – Klanu

2. Strój pielęgniarski wypożyczony

• Anonimowość i indywidualizacja = identyfikatory

WYNIKI: Deindywiduacja sama w sobie NIE ZWIĘKSZAŁA ZNACZĄCO agresji nawet przy stroju Ku – Klux – Klanu. Przy stroju pielęgniarskim – niższy poziom wstrząsów zwłaszcza przy anonimowości !!! Przynależność do gr nie musi prowadzić do wzrostu zachowań destrukcyjnych !!! co wynikałoby z teorii Zimbardo. ZACHOWANIE W DUŻYM STOPNIU ZALEŻY OD NORM W DANEJ SYTUACJI

• Diener – utrata świadomości = kluczowy czynnik w zachowaniu w tłumie. W oparciu o Teorię obiektywnej samoświadomości (Duval, Wicklund ) stawia tezę, że : anonimowość, wzmożone pobudzenie, spójność kierują uwagę na zewnątrz a odwracają od własnej os

• W konsekwencji zachowanie podlega mniejszej samoregulacji i silniejszej kontroli przez śr

• Zwiększona liczebność tłumu może wiązać się z obniżeniem samoświadomości

Czy ludzie zawsze zatracają się w tłumie i wymykają kontroli? – zastrzeżenia

1. Zachowanie tłumu mimo wszystko pod kontrolą bo wymierzone przeciw konkretnym celom – policji

2. Ograniczone geograficznie a więc nie była to prosta reakcja na bodźce śr = nie została rozpowszechniona dalej

3. Policja i mieszkańcy zachowywali się odmiennie. Dlaczego zwracają uwagę na inne bodźce skoro obie gr tworzyły tłum

4. Tłum nie był w tym przypadku anonimowy

Reicher i sytuacja w tłumie

1. Prawie zawsze obejmują więcej niż 1gr = ZACHOWANIE MIĘDZYGRUPOWE

2. Nie chodzi o anonimowość w tłumie a o nową tożsamość – częściowa utrata tożsamości osobistej na rzecz sp => zmiana w poglądach, które stają się bardziej zdeterminowane przez czynniki gr niż prywatne

• STĄD zachowanie tłumu i policji różne = pozostają pod wpływem różnych celów, norm mimo tych samych bodźców śr

• Raczej ZMIANA TOŻSAMOŚCI NIŻ JEJ UTRATA

Podsumowanie

• W zależności jakie normy w danej sytuacji są wyraziste, w warunkach gr mogą z większym prawdopodobieństwem wystąpić zachowania pro jak i antysp

• Pogląd Zimbardo, Diener o utracie tożsamości i kontroli jest błędny

• Gr podejmują działania , które są motywowane przez identyfikację z gr jej członków

• Prawie w każdym zachowaniu zbiorowym można zidentyfikować gr zewn = perspektywa międzygr

R3 – Strukturalne aspekty gr

Zróżnicowanie ról – z poszczególnymi os/pozycjami wiążą się odmienne oczekiwania

• role czasami przypisane formalnie, jednak często brak wyraźnego podziału na role

• Slater - Os spostrzegana jako najbardziej wpływowa nie zawsze była najbardziej lubiana2 podstawowe role w gr

1. Specjalista zadaniowy – od pomysłów

2. Specjalista sp – emocjonalny – os lubiane przez wszystkich

Teoria rodziny Parsonsa i Balesa

• Założenie = czynności zadaniowe i sp – emocjonalne zawsze wzajemnie niezgodne =>jasny podział ról wg płci = ojciec – instrumentalna, matka – ekspresyjna

KRYTYKA

• Niewątpliwie w rodzinie zróżnicowanie ról ALE nie musi być związane z płcią

• Slater – korelacja między dwiema rolami pozytywna => niekiedy 1os może pełnić obie role

• Zróżnicowanie ról może biec w poprzek = każde z rodziców może być w równym stopniu instrumentalne ale w odniesieniu do różnych zagadnień

• Mocne dane – zbyt sztywny wzorzec zróżnicowania ról może zmniejszać zdolność gr do adaptacji do nowych warunków ( wypadek – oblodzone skrzydła samolotu)

Dlaczego zróżnicowanie ról uważane jest za powszechny atrybut życia gr?

1. Umożliwia pracy między członków gr => ułatwia osiągnięcie gr celu

• Przyjmowanie specyficzne dla sytuacji gdy cele gr podlegają zmianie – uczeń w klasie ma pośrednią rolę ale może mieć kluczową w szkolnej drużynie

• Koordynacja różnych ról podstawą wielodyscyplinarnych zespołów ALE nadmierne przywiązanie do tożsamości + zakładnie jej wyższości nad innymi -> utrudnia osiągnięcie celu

• Jeśli brak nadrzędnego celu gr zróżnicowanie ról wewnątrz gr -> konfilt międzygr

1. Pomagają zachować porządek w gr

• Role implikują oczekiwania dotyczące własnego zachowania i zachowania innych

• Życie gr bardziej przewidywalne

1. Role stanowią część samookreślenia w gr, współtworzą poczucie tego kim jesteśmy

• Widoczne gdy rola os wieloznaczna -> przeciążenie, konflikt z innymi rolami

• Korelacja miedzy wieloznacznością ról a obniżoną satysfakcją z pracy, zmęczeniem, podwyższonym lękiem

• Problemy z pełnieniem ról mogą wiązać się z chorobą psych

Def statusu

1. Status pociąga za sobą skłonność do przedstawiania pomysłów i inicjowania czynności podejmowanych przez resztę gr – Bales, Sherif

2. Status implikuje zbiorowy prestiż (pozytywną ocenę/wysoką pozycję w gr) – Homans

Hierarchia statusu

• Sherif – potwierdził jej powszechność w Bad nad gangami młodocianych

• Sherif – hierarchia nie musi być niezmienna – zmiany w miarę jak jedni opuszczali gr a przybywali nowi

• Także zmiana kontekstu międzygr – mecz w kosza z innymi drużynami i zmiana przywódcy

Źródła powszechności występowania statusu w gr

1. Potrzeba przewidywalności i porządku

• Oczekiwania dotyczące kompetencji w różnych dziedzinach – na ich podstawie łatwo wyznaczamy zad

• Czasem mogą być źródłem samospełniających się przepowiedni = dostosowanie się do oczekiwanego poziomu mimo, że możliwości mogą być wyższe/niższe

Teoria Stanów Oczekiwań – wpływ statusu na zachowanie

• W większości zadań ludzie mają/szybko wypracowują oczekiwania dotyczące zdolności wykonania innych os

• Przewidywane zdolności = kotwica późniejszego zachowania

• Pewne nieuprawnione wnioskowanie na temat możliwości os o wyższym statusie przyznając im większe kompetencje także w innych dziedzinach

• Właściwości z których wnioskuje się o kompetencji zad to także atrybuty zewn – przynależność etniczna, płeć

Teoria porównań społecznych – Festinger

• Założenie – istnieje ogólnoludzki popęd do oceny własnych opinii i zdolności

• Zdobywanie samowiedzy za pośrednictwem obiektywnych metod gdy to niemożliwe porównujemy się w innymi

• oceniamy własne osiągnięcia porównując się do os uzdolnionych w podobnym stopniu co my

• zróżnicowanie statusu ważne bo tworzy ranking zdolności w obrębie różnych atrybutów co pozwala na odpowiednie porównanie

Hipoteza Festingera oparta na błędnym kole

Po co się porównywać skoro od początku wiemy kto jest do nas podobny pod względem zdolności?

Darley, Goethals – podobni inni = podobni pod względem ATRYBUTÓW POKREWNYCH z testowaną zdolnością, np.:

1. Wieku

2. Doświadczenia

• Zanna – silna tendencja do wybierania osób studiujących ten sam kierunek przy chęci poznania wyniku

• Wheeler – os, którym powiedziano, że wykonanie zad zależy od doświadczenia częściej porównywały się z kimś, kto ćwiczył tyle samo co oni, niż os, którym powiedziano, że doświadczenie nie jest istotne dla poziomu wykonania

Porównywanie atrybutów pokrewnych nie jest doskonałe – może wprowadzać w błąd co do rezultatów, na które nas stać

• Major – prawidłowym atrybutem pokrewnym jest typ zad – chcąc spr czy dostało się odpowiednią kwotę konieczne porównanie < to samo zad dla XX i XY JEDNAK tą opcję wybrało zaledwie 21% badanych. Większość (63%) wybrało porównanie <ta sama płeć, to samo zad>

• Implikacje praktyczne – niektórzy pracodawcy nadal wypłacają niższe pensje za tę samą pracę XX niż XY

Jak się porównywać: w górę czy w dół?

• Każda opinia w własnych zdolnościach ma wpływ na naszą samoocenę

• Ponieważ wolimy wysoką samoocenę -> nie będziemy skłonni do porównywania z lepszymi ode siebie

ALE

• Porównanie z osobami o niższej pozycji również może przynieść problemy

1. Jeśli dobrze radzimy sobie z zad a os, z którymi się porównujemy starały się równie mocno -> wzrost naszej samooceny. Jeśli natomiast nie jesteśmy pewnie co do wysiłków drugiej os -> brak przekonania, co do własnych wyników jako lepszych

2. Wynik porównania może być niekorzystny -> jednoznaczny wniosek o naszej niższości

Jednokierunkowe parcie w górę – Festinger

• Wysoko wartościowane jest coraz lepsze wykonanie = motywacja do przewyższania osiągnięć innych

• Konsekwencje dla zróżnicowania statusu w gr

1. Niestabilność w gr – rywalizacja o pozycję

2. Skłonność do porównywania się raczej w górę – dążenie do poprawy swojej pozycji

LUDZIE BĘDĄ WYBIERAĆ TYCH, KTÓRZY SĄ TROCHĘ LEPSI OD NICH

• Przy wyborze obiektu porównania ważne podobieństwo ALE także użyteczna może być wiedza o zakresie możliwości gr

• Wheeler – 70% os, które nie znały rozpiętości wyników poprosiły w 1 kolejności o podanie wyniku najlepszego a potem najgorszego. => niekiedy hipoteza podobieństwa Festingera dopuszcza skłonność do preferowania danych o niepodobnych innych

Czasem ma miejsce porównanie w dół… - sytuacje awersyjne = pocieszenie, że są osoby, które mają gorzej

• Wills – pierwotnym motywem porównania w dół jest ochrona zagrożonej samooceny

• Wood – kobiety chore na raka. Ponad połowa z nich porównywała się z losem os będącej w gorszej sytuacji

• Buunk – kluczowa zmienna dla przewidywania dobrego samopoczucia = spostrzegana kontrola nad zdarzeniami w życiu

1. Gdy WYSOKA SAMOOCENA – mniejsze negatywne samopoczucie po porównaniu w dół i w górę niż gdy ta samoocena jest niska

2. Mniej prawdopodobne aby os o poczuciu większej kontroli nad chorobą informowały o złym samopoczuciu w reakcji na czyjeś gorsze położenie

• Taylor – ludzie w zagrażających sytuacjach stosują porównanie w górę -> nadzieja, perspektywa poprawy własnego stanu

Konsekwencje porównań sp dla rzeczywistego poziomu wykonania

• Festinger

1. Ludzie będą się starać podnieść poziom wykonania zwłaszcza w stosunku do os podobnych/znajdujących się w hierarchii tuż nad nimi

2. Członkowie o wysokim statusie w gr będą motywowani do poprawy poziomu wykonania os znajdujących się niżej w hierarchii A jeśli się to nie uda będą funkcjonować poniżej swoich możliwości aby nie wyróżniać się w gr

• Kohler – potwierdził 1) => podnoszenie ciężarków w dwójkach/trójkach -> możliwe przekroczenie sumy swoich osiągnięć indywidualnych POD WARUNKIEM że członkowie gr nie różnili się za bardzo pod względem siły

• Seta – wzrost wyniku gr można przypisać wyższemu poziomowi wykonania słabszych jej członków. Zad przyciskania guzika. Badani zwiększali tempo jeśli byli w parze z os, która pracowała nieco szybciej. Brak efektu w parze os szybkich oraz gdy os w parze była wyraźnie szybka

Teoria Festingera – zarzuty

1. Gdy brak obiektywnych kryteriów potrzeba samooceny zaspokajana przez porównania sp

• Albert – porównania czasowe = porównanie poziomu wykonania os z jej wcześniejszym poziomem wykonania. Mogą mieć większe znaczenie gdy porównania sp wypadają niekorzystnie dla podmiotu

• W pewnych okolicznościach ludzie mogą wybrać porównania z abstrakcyjnymi standardami = orientacja autonomiczna

• Gibson – nowo przyjęci studenci bardziej polegają na porównaniach sp niż czasowych, które z kolei były istotne wśród mniej istotnych studentów

• Znaczenie porównań sp i czasowych zmienne w ciągu życia

• Bardzo wczesny (4-8) i bardzo późny (powyżej 65) okres – porównania czasowe mogą być ważniejsze niż sp

• Późniejsze dzieciństwo, młodość, większa część wieku dorosłego – dominacja porównań sp

1. Porównania międzygrupowe są mało prawdopodobne = porównanie obejmuje tylko gr własną

• Abeles – sondaż wśród bojowników o prawa czarnych w USA. <jakiego typu ludziom powodzi się bardziej niż tobie i twojej rodzinie?> 31% wymieniło białych

1. Porównania sp uniwersalne dla gatunku ludzkiego, podejmowane przez wszystkich niemal w równym stopniu

• Niektórzy w większym stopniu niź inni wykazują stałe zainteresowanie inf dotyczącymi porównań sp

• Gibson i Buunk – os, które uzyskały wysokie wyniki w skali orientacji na porównania spędzały więcej czasu na dowiadywaniu się o wyniki innych niż os o niskich wynikach

1. Ludzie w wyborze obiektu porównań działają z rozmysłem

• Gilbert – porównania często na chybił trafił z kimś kto akurat jest pod ręką. Dopiero później porównanie jest unieważnione jeśli jest niewłaściwe

• Dodatkowe obciążenie poznawcze zakłóci normalny proces unieważnienia niewłaściwego porównania