LOGIKA

1. ETYMOLOGIA SŁOWA LOGIKA (gr. logos)

- rozum – zdolność pojmowania, wydawania sądu, umiejętność rozumowania,
- myśl – wytwór rozumu, to co powstaje w umyśle,
- słowo – wytwór myśli, wyrażanie i odzwierciedlanie myśli,
- nauka – zbiór uzasadnionej i usystematyzowanej, zwerbalizowanej wiedzy.

1. LOGIKA JAKO NAUKA

Logika - jak każda nauka – charakteryzuje się poprzez podanie:

a). przedmiotu materialnego – czym zajmujemy się w ramach tej nauki?
b). przedmiotu formalnego – jaki jest aspekt badań tej nauki?
c). metod badawczych – jakie metody badawcze?
d). celów – jakie cele stawia się w ramach tej nauki?

1. Logika w szerszym znaczeniu, jest nauka obejmującą:

a). LOGIKA FORMALNA (symboliczna) – logika w węższym znaczeniu.

Logika formalna jest jednym z podstawowych działów logiki. Nazywana jest często logiką
w sensie węższym, bądź też logiką symboliczną. Logika formalna jest nauką ,w ramach której badamy prawdziwość i fałszywość zdań na podstawie ich budowy. Tzn. że przy pomocy logiki formalnej analizujemy wypowiedzi ze względu na ich zgodność z rzeczywistością. Przedmiotem zainteresowania logiki formalnej będą więc związki wynikania logicznego, czyli poprawne wnioskowanie, które w logice jest rozumowaniem dedukcyjnym. Dedukcja ma na celu dojście do określonego wniosku na podstawie założonego wcześniej zbioru przesłanek. Od ogółów dochodzimy do szczegółów np.:

„Wszyscy ludzie są śmiertelni i ja jestem śmiertelny.”

„Wszyscy ludzie mają 10 palców i ja też tyle mam.”

Logika formalna jest więc logiką dedukcji, nauką o prawach wynikania.

b). SEMIOTYKA LOGICZNA

Słowo „semiotyka” pochodzi od greckiego „semainon” co oznacza znak. W ramach semiotyki logicznej, zajmować się więc będziemy znakami, a w szczególności znakami językowymi, stąd też często nazywana jest również logiką języka. Charles W. Morris podzielił semiotykę logiczną na trzy działy: semantyki, syntaktyki, oraz pragmatyki.

- semantyka - skupia się na analizowaniu stosunków zachodzących pomiędzy znakami językowymi a rzeczywistością, do której ów znak się odnosi. Semantyka dotyczy więc związków miedzy znakami a ich znaczeniami.

- syntaktyka - zajmuje się relacjami zachodzącymi pomiędzy różnymi znakami językowymi oraz ich klasyfikacją, tzn. że dotyczy struktury znaków.

- pragmatyka - dokonuje analizy relacje zachodzące między znakami językowymi a ich użytkownikami, czyli ich twórcami a jednocześnie odbiorcami.

Semiotyka logiczna zajmuje się więc językiem, jako systemem znaków, w bardzo szerokim znaczeniu. Dotyka zarówno samej struktury znaku, jak również jego relacji z innymi znakami, oraz z samym użytkownikiem znaku, dokonując jednocześnie ich klasyfikacji. Można więc powiedzieć, że semiotyka logiczna jest nauką o znakach i relacjach występujących w ramach ich użytkowania.

c). METODOLOGIA NAUK (logika nauki)

Metodologia nauk, zwana inaczej logiką nauki, jest nauką w ramach której zajmujemy się metodami stosowanymi w naukach podczas formułowaniu twierdzeń, oraz teorii naukowych. Metodologię nauk możemy podzielić wg dwóch kryteriów. Pierwszy z nich dzieli metodologię nauk na:

- metodologię ogólną (logiczną), czyli teorię metod naukowych, stosowanych we wszystkich naukach,

- metodologię szczegółową, która skupia się na badaniu każdej dyscypliny naukowej
z osobna, np. metodologia historii, fizyki itp.

Drugie kryterium dzieli metodologię nauk na:

- metodologię nauk w aspekcie pragmatycznym - nauka o metodach działalności naukowej
i stosowanych w nauce procedurach badawczych.

- metodologię w aspekcie teoretycznym (apragmatycznym) - dotyczy elementów

i struktur systemów nauki. Metodologia w aspekcie teoretycznym jest więc nauką

o wytworach nauki w postaci pojęć, twierdzeń i teorii naukowych.

1. CEL LOGIKI (ogólny)

a). Cel teoretyczny – logika ma być podstawą wszystkich nauk,

b). Cel praktyczny – logika ma być użyteczna

1. LOGIKA JAKO PRZEDMIOT NAUCZANIA

Celem nauki tej jest przede wszystkim dostarczanie i wykorzystywanie pewnych umiejętności praktycznych. Za twórcę logiki uważa się Arystotelesa (384 – 322 p.n.e.). Jest on twórcą pierwszego systemu formalno – logicznego. Dzisiejszą nazwę zawdzięczamy jednak stoikom (IV-III w. p.n.e.).

1. CELE NAUCZANIA LOGIKI

a). jasne i konkretne formułowanie myśli,

b). poprawne rozumowanie, argumentowanie i stosowanie zabiegów metodologicznych.

KATEGORIE SYNTAKTYCZNE

(kategorie wyrażeń językowych)

Kategoria syntaktyczna jest to klasa wyrażeń pełniących tę samą role w budowie wyrażeń bardziej złożonych.

Dwa wyrażenia syntaktyczne należą do tej samej kategorii syntaktycznej wtedy i tylko wtedy gdy zastępując jedno z nich przez drugie w poprawnie zbudowanym wyrażeniu otrzymamy wyrażenie poprawnie zbudowane w tej samej, co właściwe kategorii syntaktycznej.

Przykład:

„Tadeusz jest człowiekiem”

„Tadeusz jest nauczycielem”

Wyrażenia bezsensowne składniowo zwane są nonsensami syntaktycznymi.

1. PODSTAWOWE KATEGORIE SYNTAKTYCZNE:

1. Kategoria nazw – nazwa to wyrażenie służące do reprezentowania lub oznaczania szeroko pojętych przedmiotów.

Przykład:

„Tadeusz jest człowiekiem”
„Tadeusz jest politologiem”
„Tadeusz jest lekarzem”

Nazwy mają znaczenia zwane pojęciem logicznym (pojęcie psychologiczne –wyobrażenie obiektu, które nazwa nazywa lub które nazwa oznacza). Nazwy generalnie oznaczają przedmioty, o których trafnie można te nazwy orzec. Przedmiot oznaczony przez daną nazwę zwiemy jej denotatem, a gdy istnieje on zwany jest desygnatem.

Np. denotatem słowa „krasnoludek” jest każdy bajkowy krasnoludek

denotatem nazwy „budynek” jest każdy poszczególny budynek.

Denotaty – wszystkie nazwy,
Desygnaty – nazwy, ale bez tych, których nie ma w rzeczywistości np. „Królewna Śnieżka”

Podział nazw ze względu na:

a). znaczenie (sposób posługiwania się nazwami)

- jednoznaczne – „but”, „długopis”

- wieloznaczne (homonimy) – „babka”, „zamek”

b). budowę:

- proste - składają się one z jednego tylko wyrazu (np. nazwa „skrypt”);

- złożone - składają się one z więcej niż jednego wyrazu, np. „Student, który mieszka w Poznaniu”; na nazwę złożoną składa się zespół rzeczowników, czasowników, przymiotników, zaimków, przyimków;

c). sposób nadawania ich przedmiotom:
- indywidualne - to takie nazwy, które służą do oznaczania poszczególnych tych a nie innych przedmiotów, nie przypisując przez to samo danemu przedmiotowi takich czy innych właściwości wyróżniających go; nazwa indywidualna, taka jak np. „Poznań”, „ Karol Karczmarek”, służy danemu przedmiotowi tak długo, jak długo zachowuje on ciągłość istnienia (chyba, że zmienimy daną mu raz nazwę), i to bez względu na cechy tego przedmiotu; przykład: skoro raz niemowlę nazwano „Karol Karczmarek”, nazwa ta będzie mu służyła, choć kolejno stanie się ono chłopcem, młodzieńcem, dojrzałym mężczyzną, starcem, choć będzie kolejno brunetem, siwym, łysym, choć zmieni zawód czy inne cechy; nazwy indywidualne mogą być nadawane nie tylko przedmiotom rzeczywistym, ale i przedmiotom wyobrażeniowym, jak np. postacie literackie („Andrzej Kmicic”) czy występującym w dziele literackim miejscowościom wyimaginowanym;

- generalne - są to nazwy, które przysługują przedmiotom ze względu na jakieś cechy, które tym przedmiotom przypisujemy; nazwy takie jak np. „budynek’, „krzesło”, „student wydziału prawa”, odnoszą się do wszelkich przedmiotów danego rodzaju, a wiec przedmiotów mających cechy budynku, krzesła, studenta wydziału prawa

d). status ontologiczny denotatów (do czego nazwy się odnoszą):

- konkretne - znaki rzeczy, np. „stół” lub osób, np. „sędzia”, ewentualnie czegoś, co wyobrażamy sobie jako rzecz lub osobę, np. „kwiat paproci”, „nimfa”;

- abstrakcyjne - nie są one znakami rzeczy czy osób ani czegoś, co sobie jako rzecz czy osobę wyobrażamy; wskazują natomiast one na pewną cechę wspólną wielu przedmiotom, np. „białość”, także na pewne zdarzenie czy stan rzeczy (np. „kradzież”, „płacz”, „cisza”);

e). ilość denotatów:

- jednostkowe – „rzeka Wisła”, „Królewno Śnieżka”

- ogólne – „krasnoludek, student”

f). ilość desygnatów:

- ogólne - są to nazwy, które mają więcej niż jeden desygnat(np. szafa, koń, żołnierz, babka Adama Mickiewicza);

- jednostkowe - są to nazwy, które mają tylko jeden desygnat (np. naturalny księżyc naszej planety, najdłuższa rzeka w Polsce, matka Adama Mickiewicza, Adam Mickiewicz)

- puste (bezpodmiotowe) - są to takie nazwy, które wcale nie mają desygnatów (np. błękitny kwiat róży, stupiętrowy dom w Poznaniu, syn bezdzietnej matki); niczego nazwy te nie oznaczają, ale niemniej coś znaczą; jeśli są nazwami generalnymi, mają pewną treść, każą mianowicie szukać-jeśli są to nazwy konkretne-osób czy rzeczy o określonych cechach, tyle tylko, że przedmiotów o takich cechach nie ma, względnie może nawet nie być;

g). rozpoznawalność denotatów:

- ostre - jeśli umiemy, znając należycie dany język, bez wątpliwości rozstrzygnąć o każdym napotkanym przedmiocie, z którym odpowiednio zapoznaliśmy się, czy jest on, czy nie desygnatem pewnej określonej nazwy, mówimy, że w danym języku nazwa ta ma ostry zakres, czyli jest nazwą ostrą; nazwy stają się ostrymi dzięki temu, że są nazwami wyraźnymi-to znaczy, że umiemy podać zespól cech wystarczających do odróżnienia desygnatów danej nazwy od innych przedmiotów, lub też dzięki temu, że są nazwami dla nas intuicyjnymi- to znaczy, że na podstawie ogólnego wyglądu danego przedmiotu, bez zastanawiania się nad treścią danej nazwy, umiemy określić, czy jest on, czy nie jest desygnatem tej nazwy;

- nieostre - jeżeli o pewnych napotkanych przedmiotach, mimo dobrego zapoznania się z ich cechami, nie umiemy orzec, czy są, czy nie są desygnatami danej nazwy, to nazwę tą określamy jako nazwę nieostrą; w języku potocznym niemal wszystkie nazwy są nazwami w pewnym stopniu nieostrymi, bo np., Gdy prokurator umiera, to, od jakiej chwili przestaje być desygnatem nazwy „prokurator”? Czy od chwili śmierci klinicznej, czy biologicznej, czy od momentu zapisanego w akcie zgonu przez urzędnika stanu cywilnego?

h). treść (konotację):

- wyraźne (znamy dużo jej cech)

- niewyraźne (nie znamy jej cech)

i). strukturę denotatów:

- zbiorowe

- nie zbiorowe

1. STOSUNKI MIĘDZY ZAKRESAMI NAZW

Jeśli weźmiemy jakiekolwiek dwie nazwy, nazwę S i nazwę P (przy czym ograniczymy się do nazw, które mają jeden lub więcej desygnatów, pominiemy nazwy puste), i będziemy chcieli opisać, jaki- zachodzi stosunek między ich zakresami, to trafimy na jedną z następujących pięciu możliwości:

STOSUNEK ZAMIENNOŚCI ZAKRESÓW:
Istnieją przedmioty, które są jednocześnie desygnatami nazwy S i nazwy P, lecz nie ma takich desygnatów nazwy S, które nie byłyby desygnatami nazwy P, i nie ma takich desygnatów nazwy P, które nie są S,
np.:
ziemniaki – kartofle
policjant – gliniarz
nauczyciel – belfer
zeszyt – kajet

STOSUNEK PODRZĘDNOŚCI
Istnieją przedmioty, które są desygnatami i - nazwy S, i nazwy P, nie ma takich przedmiotów, które byłyby S nie będąc zarazem P, ale są takie, które są desygnatami P, choć nie są S.
np.:
lipa – drzewo
wrona – ptak
banan – owoc
krzesło – mebel
pszczoła – owad

STOSUNEK NADRZĘDNOŚCI:
Istnieją przedmioty, które są desygnatami i nazwy S, i nazwy P, oprócz tego są przedmioty będące desygnatami, nazwy S które nie są desygnatami nazwy P; lecz nie ma takich, które, byłyby desygnatami P nie będąc desygnatami S.
np.:
lekarz – chirurg
owad – pszczoła
drzewo - lipa

STOSUNEK KRZYŻOWANIA SIĘ ZAKRESÓW:
Istnieją S, które są zarazem P, istnieją S, które nie są P, oraz istnieją P, które nie są S,
np.
student – inwalida
dzieci – uczniowie
ptak – istota latająca

STOSUNEK WYKLUCZANIA SIĘ ZAKRESÓW:
Istnieją S, które nie są P, istnieją P, które nie są S, natomiast nie istnieją takie przedmioty, które byłyby desygnatami nazwy S i zarazem nazwy P
np.:
pięść – nos
ptak – drzewo
dzień – noc
czarny - biały

1. KATEGORIE ZDAŃ

Zdanie w sensie logicznym to wyrażenie, które posiada wartość logiczną (jest fałszywe, lub prawdziwe).

JĘZYK JAKO SYSTEM ZNAKÓW

Pojęcie znaku – to dostrzegalny układ rzeczy spowodowany przez kogoś ze względu na to, iż jakieś reguły nakazują wiązać z tym układem myśli określonego typu. Znak: taka czynność (bądź jej wytwór), której sens polega na zakomunikowaniu komuś czegoś.

Własności znaku:
A. jest dostrzegalny zmysłowo (dostrzegalny jest jego substrat materialny),
B. ma nadawcę,
C. ma odbiorcę,
D. nadawca udostępnia znak po to, by ten został dostrzeżony
E. oraz by wywołał u odbiorcy myśl o treści ustalonej przez nadawcę,
F. i nadawca, i odbiorca znają, dotyczący owego znaku, uzus semiotyczny.

Oznaka - w przypadku której brakuje bądź to nadawcy (oznaka naturalna), bądź to intencji

komunikacyjnej (oznaka humanistyczna).

np.

znak drogowy – oznaka trwała

drgania powietrza wywołane strunami głosowymi – oznaka nietrwała

Język - jest to system obejmujący wyznaczony przez reguły znaczeniowe zbiór znaków słownych. Język może być naturalny, gdy jego reguły ukształtowały się zwyczajowo, spontanicznie, oraz sztuczny, gdy ktoś celowo zaprojektował język i jego reguły. Język może opisywać otaczającą nas rzeczywistość, wówczas uznajemy go za język przedmiotowy. Jeśli zaś mówimy o tym języku, to wyrażamy się metajęzyka (np. „Piotr śpi” – zdanie podmiotowe, „Jam powiedział, że Piotr śpi”).

Funkcje semiotyczne zdań:

a). opisują (stwierdzają) pewne stany rzeczy,

b). posiadają wartość logiczną,

c). mają znaczenie – zwane sądem logicznym.

Podział zdań ze względu na:

a). budowę:

- proste – zdanie, którego częścią nie jest żadne zdanie logiczne,
- złożone – zdanie, którego częścią jest co najmniej jedno zdanie logiczne.

b). formę (postać orzecznika):

- podmiotowo – orzecznikowe…..

- …..

c). rolę znaczenia (jakie pełni znaczenie zdanie w akcie uznawania jego prawdziwości lub fałszywości)

- analityczne – jeśli znaczeniem zdania jest taki sąd, którego prawdziwość jest bezpośrednim następstwem samej tylko analizy zawartych w nim pojęć, to zdanie takie nazywamy zdaniem analitycznym.

- kontradyktoryczne – zdanie wewnętrznie sprzeczne i z tej racji notorycznie fałszywe;

- syntaktyczne – zdanie, którego wartość logiczna jest rozstrzygana na drodze konfrontacji sądu z rzeczywistością.

Kategoria zdań

proste

atomowe skwantyfikowane inne

atomiczne stosunkowe ogólne szczegółowe egzystencjalne

twierdzące przeczące twierdzące przeczące

złożone

inne negacyjne implikacyjne alternatywne komunikacyjne równoważnościowe

1. KATEGORIA FUNKTORÓW

Funktory to wyrażenia, które nie są ani nazwami, ani zdaniami, ale służą so wiązania innych wyrażeń (swoich argumentów) w wyrażenia bardziej złożone.

Kategorie podziału funktorów:
a). kategoria składniowa wyrażenia, które funktor tworzy
b). kategoria składniowa argumentów funktora
c). ilość argumentów funktora

Zbiór funktorów

Zbiór funktorów zdaniotwórczych Zbiór funktorów funktorotwórczych

Zbiór funktorów nazwotwórczych

1. PODZIAŁ LOGICZNY

Podział logiczny zakresu nazwy S, to wyróżnienie zakresów podrzędnych nazw S1,…..Sn (n≥2) w stosunku do zakresu nazwy S spełniających trzy warunki:

1). Zakresy te są nie puste, dla 1≤i≤n i d(S)≠0

2). Zakresy te parami wykluczają się (są parami rozłączne), czyli dla dowolnego i≠j, 1≤i, j≥2, d(S)≠0

3). W sumie dają ona zakres d(S) nazwy S.

Podział logiczny może być dokonywany wg:

a). cech kontradyktorycznych (sprzecznych)

b). odmian pewnej cechy:

- cechy stopnia jakości (stopniowalnej jakościowo)

- cechy stopnia ilości (stopniowalnej ilościowo)

1. PODZIAŁ TYPOLOGICZNY

Podział typologiczny – wyróżnienie typów,( T(wi),….T(wn) (n≥2)), czyli podziałów nieostrych (rozmytych), zakres d(S) danej nazwy S, złożonych z elementów, tak by spełnione były warunki:

1). Typy te są zbiorami niepustymi T(wi)≠0, dla dowolnego i=1,2,…n

2). Typy te są parami różne

3). Jeśli T(wi) dla i,j=1,2,….n, to wi≠wj

4). Suma typów T(wi),….T(wn) daje zakres d(S)

Uwaga: Typy nie muszą być parami rozłączne

Podział typologiczny może być dokonywany wg:

a). cech przeciwnych

b). cech nieostrych i stopniowalnych

DEFINICJE REALNE I NOMINALNE

1. Podział definicje ze względu na

a). przedmiot definicji:
- definicja realna to zdanie podające taką charakterystykę danego podmiotu czy przedmiotu, którą można tylko tym przedmiotom lub podmiotom przypisać. Musi ujmować istotę np. „człowiek ma mózg” - „Człowiek nie ma piór”.
- definicja nominalna jest wypowiedzią drugiego stopnia podaje informację o znaczeniu definiowanego słowa oznacza to zastępowanie niezrozumianego terminu innym znanym uprzednio "dacza" dom.

b). ich budowę:
- równościowe (sprawozdawcze, projektujące) „Bursztyn ------- to ---- skamieniała żywica”
- nie równościowe - to definicja przez postulaty. Polega na wstawieniu danego wyrazu do kilku zdań i w ten sposób ukażemy na tych przykładach co znaczy omawiany wyraz.

c). stylizację:
- przedmiotowe - wskazuje znaczenie wyrazu definiowanego mówiąc o cechach tego do czego wyraz się odnosi tu występuje intencja poinformowania o znaczeni danego przedmiotu.
- semantyczne - oznacza, że taki wyraz to takie przedmioty lub ma takie i takie cechy "drewno" to ścięte drzewo, stół to drewno.
- słownikowe - pewien wyraz czy wyrażenie ma takie samo znaczenie jak inne; "rozporządzenie" - "akt prawny".

2. Błędy definicji sprawozdawczych

a). błędy formalne
- błędne koło – „drzewo liściaste jest to drzewo”, „Potomek osobnika A jest to dziecko osobnika A lub potomek dziecka osobnika A”.
- ignotum per ignotum –nieznane przez nieznane. Każda definicja musi być dostosowana do odbiorcy na jego poziomie, gdyż nie możemy nieznanego wyjaśniać nieznanym.

b). błędy materialne
- niejednorodność definicji kontekstowych
- błędy nieadekwatne:
-- definicja za szeroka – „sędzia to pracownik sądu” – zła, bo w sądzie jeszcze pracują sekretarki , woźni sprzątaczki; „Ołówek jest to przyrząd służący do pisania”.
-- definicja za wąska - definicja nie obejmuje wszystkich przedmiotów należących do definiendum bez znaczenia np. „krzesło to przedmiot drewniany do siedzenia koloru zielonego”, bez oparcia - to definicja zielonego taboretu. „Ołówek jest to przyrząd służący do pisania, zbudowany z pręcika grafitowego, umieszczonego w oprawce drewnianej, zielonej w żółte paski”. – czerwony też będzie ołówkiem
-- błąd wysunięcia kategorialnego – przypisujemy cechy, których nie ma

PRZYCZYNY NIEPOROZUMIEŃ

Wieloznaczność słów
- gdy dane wyrażenie ma wiele znaczeń, tzw. homonimy, np. wilk, zamek
- gdy dane wyrażenie złożone ma inne znaczenie niż poszczególne wyrażenia składowe, tzw. idiomy
- pomylenia znaczenia aktualnego z potencjalnym, np.: „Czy Piotrek gra w szachy?”, „To poproś, by na chwilę przerwał i przyszedł tu do mnie”, „Nie może bo właśnie śpi” Wyrażenie „gra w szachy” raz było użyte w znaczeniu aktualnym (w pytaniu) a raz w potencjalnym (w odpowiedzi).
- wyrażenia okazjonalne, tj. „tu, tam , taki, owaki”, które nic nie znaczą;
- nieostrość nazw, gdy nie można jednoznacznie orzec, czy dany przedmiot jest desygnatem nazwy,

Ekwiwokacje
Ekwiwokacja to używanie tych samych słów w jednej dyskusji ale w różnych znaczeniach.
Ekwiwokacja znaczy, że mamy kłopoty chociaż rozumiemy, ale nikt poza naszą grupą nie rozumie naszego komunikowania, rozumowania, ponieważ słowa poprzez które się komunikujemy charakteryzują tylko naszą grupę i kiedy użyjemy takich słów w rozmowie z innymi następuję tzw. spór słowny, Czyli dyskusja, w której każdy nadaje inne znaczenie użytym słowem. np.: „Jasiu interesuje się zamkami”

Błąd figuralnego myślenia, polega na tym , że ktoś sformułowane przez siebie, czy przez kogoś zwroty obrazowe bierze w znaczeniu dosłownym z czego wychodzą dziwne i fałszywe konsekwencje.

Wieloznaczność wypowiedzi złożonych
Pewne wyrażenia ze względu na składnię mogą być równoznaczne lub wieloznaczne.
-gdy używamy wyrażenia „Mężczyźni są egoistami”, nie wiadomo, czy wszyscy, czy niektórzy
-podwójne przeczenie, np.: „Odwołuje obelgę i zaprzeczam by mój sąsiad nie był pijany”
-źle użyta supozycja, np.: „Zdanie, które tu napisałam, jest fałszywe”, „Kłamca mówi, kłamię”.
-sposób wygłaszania danego wyrażenia: np.: „Jest dobrze.”, „Jest dobrze?”, „Jest dobrze!”
-bez właściwej interpunkcji, np.: „Jechać dalej nie wolno zatrzymać się.”
-przy stosowaniu skrótów myślowych, np.: „Jedź wolno-dojedziesz szybciej”
-gdy staramy się załagodzić, coś ukryć w danej wypowiedzi, tzw. eufemizm,

Amfibologia
Błąd amfibologii, popełnia osoba, która wygłasza wypowiedź wieloznaczną ze względu na składnię tej wypowiedzi, nie zdając sobie z tej wieloznaczności sprawy. Oczywiście, jeśli ktoś jest świadomy wieloznaczności swej wypowiedzi, to nie popełnia błędu amfibologii.