RODZAJE MASZYN.

1. Maszyny podstawowe. Maszyny do podst. robót decydują o efektywności, wydajności i kosztach, jednocześnie decydują o zastosowaniu innych maszyn. Maszyny podstawowe np. koparki, spycharki zgarniarki.

2. 2. Maszyny do robót ziemnych pomocniczych. - zrywarki, - pługi, -walce, - ubijarki, - zagęszczarki.

3. 3. Maszyny do hydromechanizacji. Maszyny do urabiania gr. i ładowania, ale z użyciem wody. Jest ona stosowana tam gdzie jest dostęp do wody, wydajność bardzo duża. Maszyny o pracy : 1. cyklicznej – czynności będą się powtarzały w pewnym cyklu, np. skrawanie, 2. ciągłej – czynności są wykonywane cały czas, np. koparki wielonaczyniowe. Osprzęt. Maszyny zaopatrzone w odpowiedni osprzęt. Wszelkie sterowanie odbywa się za pomocą siłowników hydraulicznych.

SPYCHARKI – urabianie gr. i przemieszczanie na niewielkie odległości. Zadania: - spulchnianie gr., - usuwanie starych nawierzchni drogowych, - plantowanie urobku przy wykonywaniu nasypu, - usuwanie nawisu, - profilowanie skarp, - wykonywanie niegłębokich wykopów, - zasypywanie rowów i pachwin wykopów fundament., - w kopalniach kruszywa i mat. sypkich służą do załadowywania mat. przy zastosowaniu specjalnych pomostów. Spycharki: 1. czołowe (lemiesz ustawiony prostopadle do kierunku jazdy) 2. uniwersalne (lemiesz może być ustawiony pod kątem do kierunku jazdy) . Spycharki sterowane 1. hydraulicznie 2. mech. Moc silnika: - spycharki o małej mocy do 37 kW, - spycharki o średniej mocy 37-74 kW, - spycharki o dużej mocy 74-148 kW, - spycharki b. dużej mocy >148 kW. Prędkość do 10km/h. Spycharki gąsienicowe mają większą siłę, potrafią się poruszać po gr. o mniejszej nośności. Spycharki kołowe są bardziej wydajne,wydajność eksploatacyjna: Q_e=V•n•Sz•Kα•Ksp•Kcz V- pojemność lemiesza, n – iość cykli na godzine: n = 60/T gdzie T to czas trwania cyklu w min. Sz – wsp. zagęszczenia, Sz = 1/Ss, gdzie Ss to wsp. spulchnienia, Kα - wsp. strat urobku podczas przesuwania, Ksp – wsp. nachylenia terenu, Kcz – wsp. współczynnik wykorzystania czasu roboczego. Ilość potrzebnych maszyn do wykonania danej roboty N_c=(V_z*S_s*K_dc)/Q_e ; K_dc-współczynnik zmniejszający wynikający z dodatkowych czynności jakie muszą wykonać spycharki; V_z-objętość gruntu w złożu.

ZGARNIARKI (ciągnik ciągnący skrzynie, skrzynia ma możliwość opuszczenia dna). zastosowanie w gr. I-IV, gr. III-IV – wymagają spulchnienia zrywarką. Grubość skrawanej warstwy 10 – 30 cm. Przemieszczenie i rozładunek następuje przy opuszczonej płycie (podłogi) a siłowniki hydrauliczne wypychają grunt ze skrzyni (porusza się tylko ściana). Zastosowanie: - odsypywanie gruntu, transport urobku i rozścielenie w wyznaczonym miejscu (przy rozścielaniu gruntu wstępnie zagęszcza grunt – dodatkowa czynność) - pracuje do 1,5 km (jeszcze wtedy opłacalne zastosowanie zgarniarki) - wykonuje wykopy i podłużne nasypy, - budowa zapór ziemnych, - plantowanie dużych powierzchni, - roboty pomocnicze, usuwanie darniny i humusu, - zastosowanie w eksploatacji płytko położonych żwirów i piasków. Utrudnienie to grunty zawierające frakcje kamienistą (ok. 20 cm) - wymagają dużego frontu pracy, - przy odległości transportu 300m są tańsze o 40% od koparki + transport. Typy zgarniarek: przyczepne i samobieżne sterowane mechanicznie lub hydraulicznie. Opróżnianie kosza: *w sposób grawitacyjny *opróżnianie wymuszone poprzez ruch tylnej ściany Pojemność skrzyni: *o małej poj. do 3m³ *średnia poj. 3-10m³ *duża poj. ponad 10m³. Wydajność eksploatacyjna: Q_e=(60*V*K_α*K_sp*K_cz)/T*S_s V-geometryczna pojemność skrzyni; K_α- wsp. wypełnienia kosza 0.5-0.95, K_α=1.25-kiedy skrzynie da się wypełnić ponad pojemność, K_sp-wsp. nachylenia terenu, K_cz-wsp. wykorzystania czasu pracy.

RÓWNIARKI: wyrównywanie i plantowanie powierzchni, do niewielkich wykopów, w zimie do odśnieżania dróg, do profilowania skarp największe nachylenie 1:2. Cechy charakterystyczne:- możliwość pokonania znacznych odległości, znaczna zwrotność, możliwość pracy na pochyłym terenie, niski koszt eksploatacji Ich podstawowym elementem jest lemiesz.. Podział: *lekkie- szerokość lemiesza do 2m *średnie-do 3m *ciężkie-ponad 3m. Długość cyklu zależy od od długości frontu (ok. 1km), szybkości jazdy

ŁADOWARKI: maszyny do ładowania zbrylonych gruntów oraz materiałów sypkich. Wielkość charakterystyczna to wielkość kosza(1,1.25,1.5,1.8,2.35m³).Nie wolno przekraczać max udźwigu ładowarki. Podział 1)na pracę: cykliczna i ciągła. 2) przedsięrzutne ( ładowania czołowego) zasięrzutne (przerzutowe) Wydajność: Q_e=(60*V*K_α*K_m)/T+T_H V-poj. kosza; K_α-wsp. napełnienia 0.45-1.0; K_m-wsp. urabialności i łatwości spływania przy załadunku; T-nominalny czas trwania cyklu; T_H-dodatkowy czas cyklu pracy ładowarki związany z czynnościami transportowymi.

ZRYWARKI: stosuje się je do prac przygotowawczych, czyszczenie terenu. Mogą to być spycharki zaopatrzone w zrywarki do spulchniania gruntu. Zrywarki chodzą pewnymi pasami te pasy musza się na siebie nakładać.

• KOPARKI: maszyny do odspajania gruntu i ładowania na środki transportu lub na odkład. Podział: -jednonaczyn. (łyżkowe) o pr. cykl.- wielonacz.(wieloczerpakowe) o pr. Ciągłej elementem roboczym jest taśma łańcuchowa wyposażona w naczynia. Ze względu na schemat pracy 3 rodzaje:-poprzeczne( do wykopów szerokoprzestrzennych ze względu na możliwość dowolnego pochylania wysięgnika, łatwe formowanie skarp) –podłużne ( do długich wykopów wąskoprzestrzennych, dla poprowadzenia instalacji np. kanalizacja) – frezujące (głównie w kopalniach odkrywkowych i do wykopów szerokoprzestrzennych)

• Koparki jednonaczyniowe: Według rodzaju wyposażenia *uniwersalne(wielocalowe)-mogą pracować jako koparki przedsiębierne, podsiębierne, zbierakowe, chwytakowe, mogą być wyposażone w wysięgnik i pracować jako dźwig lub kafar * półuniwersalne-3 rodzaje wyposażenia *jednocelowe-1 rodzaj wyposażenia 2. Wg. wielkości łyzki: *lekkie <0.5; *średnie 0.5-2.5; *ciężkie >2.5m³ 3. Wg. napędu *kołowe; *gąsienicowe; *gąsienicowo –kołowe; *kroczące 4. Wg. możliwości obrotu nadwozia *pełnoobrotowe *niepełnoobrotowe 5. Wg rodzaju napędu *spalinowe *elektryczne *elektryczno-spalinowe 6. Wg rodzaju sterowania *mechaniczne *hydrauliczne *elektryczne Wydajność: Q_e=(60*V*K_α*K_o*K_m* K_cz)/T V- pojemność łyżki; T-czas trwania cyklu roboczego; K_α−wsp. wypełnienia; K_o-wsp. poprawkowy na kąt obrotu i wysokość urabiania; K_m-wsp. urabialności i łatwości spływania; K_cz-wsp. wykorzystania czasu roboczego T=t_dop+t_obr+t_wył (czas odspajania gruntu i napełniania łyżki; czas obrotu do pozycji wyładowania; czas wyładowania), dla przeciętnych warunków pracy (0.3T,0.6T,0.1T) Jeśli chcemy zaoszczędzić to musimy tak zorganizować pracę aby obroty koparki były jak najmniejsze. Wydajność techniczna koparki jednonaczyniowej Q_t=60*n*S_n*S_t*S_w1 (n-liczba cykli na minute, q- poj. Naczynia, S_n-wysypy. Napełnienia naczynia roboczego, S_t- WSP. Trudności odspajania gruntu. S_w1- wsp. Wykorzystania czasu pracy z uwzględnieniem przerw technologicznych) wydajność eksploatacyjna Q_e=Q_t*S_w2 –wsp. Wykorzystnia czasu pracy w okresie zmiany roboczej. Wydajność nominalna Q_m=Q_t/S_w1

• Koparki przedsiębierne koparki o największej wydajności, wady: proces kopania powyżej spodu gąsienic, poruszanie po dnie wykopu może być utrudnione, wykop nie może być zalewany przez wody gruntowe.

• Koparki podsiębierne pracuje na brzegu górnym wykopu zaleta: mogą kopać w gruntach o wysokim poziomie wód gruntowych do wykonywania wykopów o średniej głębokości.

• Koparki zbierakowe znajdują zastosowanie przy profilowaniu wykopów, przy pogłębianiu i czyszczeniu zbiorników wodnych, przy załadunku, największa wydajność maja przy ładowaniu na odkład. Wyposażone są w zbierak (zgarniak) ciągnięty po pow. Wykopu za pomocą liny z wyciągarką, umożliwiają profilowanie skarp głębokich wykopów i wysokich nasypów

• Koparki chwytakowe operują na małych powierz, wykonują wykopy wąskoprzestrz. (głębokie) – do budowy ścianek szczelinowych, najlepiej pracują na odkład. Wyposażony w chwytak 2 lub wielo łupinowy. Chwytak na linie zrzucany jest z odp. Wysokości, podnoszeniu łupiny zwierają się, wybierając grunt)

• Koparki lądowe albo pływające: bardzo duża wydajność Qe = 60*V*n*Ka*Kcz/Ss, gdzie n to ilość wysypu na min.