WYKŁAD 4 24.10.12r.

Podziały społeczne we współczesnym społeczeństwie a punkt widzenia dynamiki

Czy klasy istnieją?

Podziały społeczne związane są ze stratyfikacją. W współczesnych społeczeństwach toczy się dyskusja na temat dynamiki zmian.

Istnieją dwa stanowiska w sprawie klas:

1. Społeczeństwo kapitalistyczne- czy na etapie współczesnych społeczeństwach kapitalistycznych jest zgodne z myślenie Marksa. Czy klasa robotnicza staje się ważniejsza? Dahrendorf(konflikt społeczny)-podział klasy w oparciu o poziom ekonomiczny nie ma znaczenia

2.Analizy klasowe mają sens. Klasy ciągle istnieją ale nie są spolaryzowane jak twierdził Marks, mamy doczynienia z gradacją statusu społecznego-koncepcja klas w wersji Webera znaczącym segmentem w strukturze jest klasa średnia(rozbudowana, różnicuje się wew.)

Klasy społeczne istnieją na znaczeniu zyskuje ocena podziałów, należy je rozpatrywać w kategoriach innych niż ekonomiczne.

Klasowość jest dzisiaj stopniowalna. Społeczeństwa są w różnym stopniu klasowe. Na znaczeniu zyskuje kryterium klasowości społecznej. Jednym z tych kryteriów jest skala i rodzaj nierówności społecznych i stosunek do nierówności- czy istniejące w społeczeństwie klasy są legitymizowane czy kontentowane.

Dziś w społeczeństwie kapitalistycznym mamy doczynienia z takimi podziałami klasowymi w których w większym stopniu (różnice między klasami) kładzie się nacisk na równość szans życiowych a w mniejszym na warunki życiowe (szczególnie Stany Zjednoczone). Społeczeństwa w których podejście do nierówności społecznych w których ważniejsze jest równość warunków życiowych jest Szwecja, kraje skandynawskie. Społeczeństwa elitarystyczne- rozpiętości między klasowe są duże. Społeczeństwa egalitarne rozpiętości między klasowe spłaszczone. Sfera nierówności społecznych jest stała(niezmienny) element życia społecznego. Podziały społeczne są oczekiwane, traktowane jako ważne. Gwarantują kreatywność społeczeństwa. Nikt nie chce być gorszy od innych – uruchamia aktywność społeczną. Aktywność społeczna składa się na zjawisko ruchliwości społecznych (zmiana pozycji w obrębie podziałów społecznych). Dokonują się w większy m stopniu w społeczeństwach otwartych gdzie stworzone są kanały ruchliwości społecznej. Przemieszczanie się w obrębie pozycji społecznych napotyka bariery w społeczeństwach zamkniętych. Współczesne społeczeństwa w tym Polska to społeczeństwa otwarte. Ewoluuje, zmienia się liczba segmentów, zmieniają się relacje. Istnieje możliwość zmiany społecznej przez jednostkę. Nawet w takich społeczeństwach mamy doczynienia z pewnymi barierami m.in. o charakterze indywidualnym (stan zdrowia), o charakterze struktury życia społecznego (młodzież ze wsi ma mniejsze szanse na osiągnięcie wyższych pozycji społecznych niż młodzież z obszarów zurbanizowanych). Oddziaływania w obszarze gospodarki i polityki wpływają na możliwości kształtowania się podziałów społecznych. Wskaźnik otwartości jest najważniejszy, im więcej w społeczeństwie barier tym społeczeństwo bardziej demokratyczne. W społeczeństwach demokratycznych istotny jest mechanizm ograniczeń i barier, w społeczeństwach niedemokratycznych ograniczenie zmiany pozycji społecznej.

Kryterium klasowości w współczesnych społeczeństwach:

1. Skala i rodzaj nierówności społecznych i stosunek do nierówności

2. Skala ruchliwości społecznych (między pokoleniowa zmiana pozycji dzieci w stosunku do pozycji rodziców)

3. Istnienie/ nieistnienie barier społeczno-kulturowych między klasami. Klasy zunifikowane (niewielkie lub nie ma różnic kulturowych), następuje unifikacja klas społecznych w wymiarze kulturowym , ale te podziały nie zanikają. Podziały nadal istnieją mierzy się je partycypacją kulturową(bywanie w teatrze, posiadanie księgozbioru)

4. Stopnień konfliktowości czy stabilności stosunków społecznych. Bardzo wyraźnie powiązane ze zjawiskiem legitymizacji społecznej. Społeczeństwa bardziej stabilne to układ społeczny jest stabilny bo podziały społeczne są legitymizowane(akceptowane, uznawane). Społeczeństwa są mniej stabilne gdy nierówności społeczne nie są legitymizowane.

Definiowanie sytuacji społecznej są przejawami słabej legitymizacji lub jej braku. Wskaźnikami sytuacji konfliktowych są:

• liczba strajków

• kultura etniczna

• nasilona aktywność radykalnych ruchów społecznych

Dziś mówiąc o podziałach społecznych odwołujemy się do 4 kryteriów klasowości społecznych i analizując zjawiska w tym obszarze zachodzące. Zatarcie dystansu społecznego to rozwój społeczny spowodował wzrost dobrobytu materialnego charakteryzujący tych na górze, ale i tych na dole w układzie hierarchicznym.

Dynamika zmiany w obszarze zmiany społecznej

2 podstawowe procesy które to będą dokumentować po badaniach empirycznych:

1. Zmiana dystansu między poszczególnymi kategoriami społecznymi.

Różnice między średnia wartością danej cechy rośnie to dystans między klasami się zwiększa. Różnice między średnia wartością danej cechy maleje to dystans między tymi kategoriami maleje. Zwiększa się dystans dochodowy to sytuacji tych klas się poprawia. Konsekwencje dla procesu legitymizacji zagrożenie dla legitymizacji istniejącego układu, dlatego dystans społeczne są nieujawniane.

1. Polaryzacja struktury klasowej.

Zmiana struktury segmentów w układzie hierarchicznym. Polaryzacja jako proces ma miejsce gdy kurczy się liczebność klas pośrednich. Natomiast dystans społeczny się nie zmienia.

W praktyce życia społecznego te kategorie krańcowe wzrastają liczebnie, ale ich waga nie jest taka sama. Konstytucja tych przekształceń jest polaryzacja struktury społecznej prowadzi do kwestionowania demokratycznych zasad życia społecznego(demokracja sprzyja radykalizacji zgodności społecznej).

Legitymizacja nierówności społecznej

Podziały społeczne są legitymizowane wtedy jeśli są traktowane jako sprawiedliwe, nie naruszają sprawiedliwości społecznej. Nierówności nie są legitymizowane jeśli w świadomości społecznej naruszone są sprawiedliwości społeczne. Uruchamiany jest system wartości, a ten jest pochodną miejsca jednostki w strukturze społecznej.

Sprawiedliwość dystrybutywna (jako pierwszy rozważał ją Arystoteles) myślenie na ile i w jakim zakresie w grupie społecznej jest usprawiedliwiony do posiadania pewnych dóbr. Myślenie w kategoriach jak człowiek nabywa te dobra. Jeśli kupił jest sprawiedliwe, jeśli zaś zabrał to niesprawiedliwie. Transfer udziały sprzedaje jest dobre, gdy coś nabywa lub sprzedaje przez oszustwo to zdobywa niesprawiedliwe. Nasza pozycja w strukturze nabyta w drodze zasad sprawiedliwości to dystans jest akceptowany społecznie to nierówności są legitymizowane (jako konsekwencja sprawiedliwego dystansu). Tak ukształtowane nierówności są akceptowane przez tych którzy są wysoko i nisko. Akceptacja sposobu nabywania dóbr w systemie podziałów społecznych.

Przyczyny legitymizacji nierówności społecznych:

*społeczeństwa autorytatywnych określony system kontroli, który powoduje że mniejszość kontroluje tą większość

*w systemach tradycyjnych- zakłada się że to co jest musi być i nie może być inaczej

*w społeczeństwach nie autorytatywnych, demokracji są pewne mechanizmy które powodują że roszczenia mają ograniczony charakter:

- myślenie w kategorii grup odniesienia

-klasy niższe nie widzą dystansu między klasami

-wpływ sytuacji rodzinnej i szkoły(mniejsza orientacja awansu i szans życiowych

-istniejący system wartości i ideologii (porządek społeczny jest rzeczą świętą)

Jest tak że żadna z dominujących ideologii ni jest najskuteczniejszym środkiem delegitymizacji nierówności społecznych bo zwykle jest tak, że one akceptują słuszność istnienia podziałów społecznych.