10) Kategorie imienne i ich funkcja (składniowa i semantyczna)

Typologie gramatyczne (imienne):

- fleksyjne: takie, ze względu na które leksemy danej części mowy się odmieniają

- klasyfikujące: takie, ze względu na które można klasyfikować całe leksemy

Kategorie gramatyczne (podział z innego punktu widzenia):

- prymarnie składniowe – służą budowie zdania, wskazują które formy wyrazowe są połączone składniowo i jakie pełnią funkcje składniowe, np. przypadek rzeczownika

- prymarnie semantyczne – sygnalizują pewne różnice znaczeniowe, np. liczba rzeczownika

FUNKCJE:

- prymarne

- sekundarne – mogą być różne od ich użyć prymarnych

FUNKCJE SKŁADNIOWE:

- kategoria wewnątrztekstowa (składniowa) – kategoria gramatyczna, której funkcja polega przede wszystkim na przekazaniu informacji składniowych , istotnych dla budowy zdania.

- syntaktycznie uzależniona- kat. gram. o funkcji (prymarnie lub sekundarnie) składniowej, dostosowująca swoją wartość do wymagań innego składnika zdania.

- syntaktycznie uzależniająca – kat. gram. o funkcji (prymarnie lub sekundarnie) składniowej narzucająca swoją wartość innemu składnikowi zdania.

- syntaktycznie zależna – kat. gram. o funkcji składniowej polega na dostosowywaniu swojej wartości do wymagań innego składnika zdania.

- nieuzależniająca – przeciwieństwo kategorii uzależniającej, nie narzuca swojej wartości innemu składnikowi zdania.

FUNKCJE SEMANTYCZNE:

- kategoria nominatywna – kat. gram., której funkcja polega przede wszystkim na przekazywaniu informacji istotnych dla budowy zdania.

Przypadek rzeczownika – kat. prymarnie składniowa

Liczba rzeczownika – kat. prymarnie składniowa

Przypadek, liczba, rodzaj przymiotnika – kat. prymarnie składniowa

Rodzaj rzeczownika – kat. prymarnie składniowa

Czas czasownika – prymarnie semantyczna