Anatomia i patofizjologia układu nerwowego

Objawy uszkodzenia układu nerwowego

Układ nerwowy - podział

ośrodkowy układ nerwowy – mózgowie i rdzeń kręgowy

obwodowy układ nerwowy – nerwy czaszkowe i nerwy rdzeniowe

Podział układu nerwowego układ ośrodkowy

• ośrodkowy

• mózgowie

Półkule mózgu

Jądra podstawy mózg

Międzymózgowie

Śródmózgowie

Most pień mózgu

Rdzeń przedłużony

• rdzeń kręgowy

Podział układu nerwowego układ obwodowy - nerwy czaszkowe i nerwy rdzeniowe

• somatyczny układ nerwowy

• autonomiczny układ nerwowy

Podział układu nerwowego układ obwodowy - nerwy czaszkowe i nerwy rdzeniowe

• somatyczny układ nerwowy – otrzymuje informacje z receptorów czuciowych znajdujących się w mięśniach i skórze oraz wysyła impulsy do mięśni szkieletowych, gruczołów

Podział układu nerwowego układ obwodowy nerwy czaszkowe i nerwy rdzeniowe

• autonomiczny układ nerwowy

współczulny (sympatyczny) – zwiększenie częstości skurczów serca, hamowanie czynności układu pokarmowego

przywspółczulny (parasympatyczny) – zwalania akcję serca, pobudza czynność układu pokarmowego

Mózgowie

• ośrodkowy układ nerwowy rozwija się jako wydrążony cylinder, zwany cewą nerwową

• powstają zalążki układu nerwowego, neurony, komórki glejowe

• w trakcie rozwoju pojawiają się jamy, które tworzą później komory, wypełniające się płynem mózgowo-rdzeniowym

• chronione przez skórę, kości, opony mózgowe i płyn mózgowo-rdzeniowy

• pokryte oponę miękką, oponę pajęczą i oponę twardą

• płyn mózgowo – rdzeniowy występuje pomiędzy oponami i w 4 komorach mózgu (dwie komory boczne, komora III, komora IV)

Naczynia mózgowia

• otrzymuje krew z dwóch tętnic szyjnych wewnętrznych i dwóch tętnic kręgowych

• tętnica szyjna wewnętrzna oddaje tętnicę oczną, tętnicę mózgu przednią i tętnicę mózgu środkową

• tętnice kręgowe łączą się w tętnicę podstawną, która dzieli się na dwie tętnice mózgu tylne

Mózgowie

• Mózg – przekrój poprzeczny

• Istota szara:

kora mózgu

jądra podstawy (jądra podkorowe)

• Istota biała:

spoidło mózgu (ciało modzelowate)

torebka wewnętrzna

Rdzeń kręgowy

• 40-45 cm długości

• kształt cylindryczny, grubości małego palca

• mieści się w kanale kręgowym (7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych)

• pozostaje pod kontrolą kory mózgowej i pnia mózgu

Rdzeń kręgowy

• Rdzeń kręgowy- przekrój poprzeczny

• Istota szara:

róg przedni (ruchowy)

róg tylny (czuciowy)

róg pośrednio-boczny (autonomiczny)

• Istota biała:

kolumna przednia,

kolumna boczna

kolumna tylna

Nerwy czaszkowe

• I węchowy

• II wzrokowy

• III okoruchowy

• IV bloczkowy

• V trójdzielny

• VI odwodzący

• VII twarzowy

• VIII słuchowy

• IX językowo-gardłowy

• X błędny

• XI dodatkowy

• XII podjęzykowy

I. Nerw (układ) węchowy

• I neuron – komórki węchowe w błonie śluzowej nosa

• Nerw węchowy (aksony komórek węchowych)

• II neuron – opuszka węchowa

• Droga węchowa

Droga węchowa boczna

Zakręt węchowy boczny, istota dziurkowana przednia, jądra migdałowate

• Objawy uszkodzenia: anosmia/hiposmia, napady węchowe

II. Nerw (układ) wzrokowy

• Siatkówka

Czopki

Pręciki

Komórki dwubiegunowe

Komórki amakrynowe

komórki zwojowe – I neuron

• Nerw wzrokowy

• Skrzyżowanie wzrokowe

• Pasmo wzrokowe

• Ciało kolankowate boczne – II neuron

• Promienistość wzrokowa

• Kora wzrokowa – III neuron

• Nerw (układ) wzrokowy

Objawy uszkodzenia

-Zmniejszenie ostrości widzenia

-Zmiany na dnie oczu

Zatracie granic tarczy nerwu wzrokowego

Pierwotny zanik tarczy nerwu wzrokowego

-Zaburzenia pola widzenia

III. Nerw okoruchowy

• Unerwia ruchowo mięśnie zewnętrzne gałki ocznej i dźwigacz powieki (jądro nerwu okoruchowego w śródmózgowiu)

• Unerwia przywspółczulnie m. zwieracz źrenicy i mięśnie rzęskowe (jądro Westphala i Edingera w śródmózgowiu)

IV Nerw bloczkowy

• Objawy uszkodzenia:

• Niemożność obrotu gałki ocznej do wewnątrz i spojrzenia w dół

• Pionowy zez rozbieżny nasilający się przy spojrzeniu ku dołowi

• Pochylenie głowy w przeciwnym kierunku w celu wyrównania obrotu gałek ocznych na zewnątrz

V Nerw trójdzielny

• Unerwia czuciowo całą twarz oraz ruchowo mięśnie żwacze

• 0bjawy uszkodzenia;

• ból lub niedoczulica w obrębie obszaru unerwianego przez jedną lub więcej gałęzi czuciowych

• zniesienie odruchu rogówkowego (V1)

• porażenie mięśni żwaczy, mięśnia napinacza błony bębenkowej i dźwigacza podniebienia

VI Nerw odwodzący

• Unerwia mięsień prosty zewnętrzny powodujący ruch gałki ocznej do kąta zewnętrznego

• Objawy uszkodzenia

-podwójne widzenie

-zez zbieżny

VI. Nerw odwodzący

VII. Nerw twarzowy

• Unerwia:

• mięśnie mimiczne twarzy i szyi

• gruczoły łzowe oraz ślinianki (podjęzykową i podżuchwową)

• mięsień strzemiączkowy (ucho)

• przewodzi czucie smaku z 2/3 przednich języka

VII. Nerw twarzowy

Ocena czynności mięśni mimicznych

VIII Nerw słuchowy

• Objawy uszkodzenia;

• osłabienie słuchu

• zawroty głowy

• oczopląs (mimowolne ruchy gałek ocznych)

• nudności

• wymioty

IX. Nerw językowo-gardłowy

• Objawy uszkodzenia

• porażenie podniebienia

• dysfagia – zaburzenia połykania

• zniesienie smaku na jednej trzeciej tylnej powierzchni języka

X. Nerw błędny

• Objawy uszkodzenia

• dysfagia (zaburzenia połykania)

• porażenie podniebienia i mowa nosowa (dyzartria)

• chrypka

• zniesienie odruchów związanych z nerwem błędnym w zakresie układu krążenia, oddechowego i pokarmowego

XI. Nerw dodatkowy

• Objawy uszkodzenia

• osłabienie skręcania głowy

• osłabione unoszenie barków

XII. Nerw podjęzykowy

• Objawy uszkodzenia:

• zbaczanie języka

• zanik mięśni języka

• zaburzenia mowy

Układ obwodowy - nerwy rdzeniowe

1. wchodzą i wychodzą z rdzenia wiązkami aksonów – korzenie

• korzenie grzbietowe – włókna czuciowe

• korzenie brzuszne – włókna ruchowe

Funkcje ośrodków korowych

• Płat czołowy

• ruch

• planowanie

• myślenie strategiczne

• mowa (półkula lewa)

• Płat skroniowy

• rozumienie mowy (lewa półkula)

• analiza informacji wzrokowych i słuchowych

• pamięć

• zachowania emocjonalne i motywacyjne

• Płat ciemieniowy

• analiza doznań czuciowych

• analiza zjawisk przestrzennych

• Płat potyliczny

• zaburzenia widzenia: ubytki w polu widzenia aż do ślepoty korowej
  
  Pień mózgu

• rdzeń przedłużony, most, śródmózgowie i część międzymózgowia

• większość nerwów czaszkowych zaczyna się (nerwy ruchowe) lub kończy (nerwy czuciowe) w pniu mózgu

• zawiera twór siatkowaty, ośrodki oddechu, akcji serca, ośrodek głodu, pragnienia

Móżdżek

• kontroluję ruchy kończyn, równowagę i postawę ciała

• ma wpływ na ruchy gałek ocznych,

• ma wpływ na mięśnie mowy

Objawy uszkodzenia układu nerwowego

Ruchowe:

• osłabienie siły (niedowład, porażenie)

• męczliwość

• zanik mięśni

• przerost mięśni

• ruchy mimowolne (drżenie, ruchy pląsawicze)

Czuciowe:

• parestezje (nieprawidłowe odczuwanie – np. uczucie palenia, pieczenia, mrowienie)

• przeczulica

• niedoczulica

Autonomiczne:

• suchość skóry

• nadmierne pocenie

• przyspieszenia (lub zwolnienie) akcji serca

• biegunka, zaparcia

• rozszerzenie źrenic, zwężenie źrenic,

Psychiczne :

• zaburzenia przytomności/świadomości

• zaburzenia funkcji korowych:

- mowa - zaburzenia – dysfazja, afazja – niemożność wyrażania myśli słowami lub niemożność rozumienia mowy

Psychiczne :

• zaburzenia funkcji korowych:

- praksja – zaburzenia - dyspraksja, apraksja – niemożność wykonania celowych złożonych ruchów przy nieobecności niedowładów, zaburzeń czucia

- gnozja – zaburzenia - agnozja – defekt w rozpoznawaniu

Zaburzenia psychiczne:

- zaburzenia emocjonalne: lęk, depresja

- zaburzenia funkcji poznawczych: pamięci , orientacji, krytycyzmu, myślenia,