WSPÓLNA POLITYKA ROLNA

Wspólna polityka rolna jest jedną z najstarszych polityk Unii Europejskiej i przez wiele lat ukształtowała się jako najbardziej kompleksowa polityka społeczno-ekonomiczna Wspólnoty.

Wspólna polityka rolna prowadzi działania mające na celu ochronę rynku rolnego. Polityka rolna jest najbardziej rozbudowaną polityką gospodarczą w UE, jednak też najbardziej kosztowną. W przeciwieństwie do innych sektorów gospodarki, które funkcjonują na zasadach rynkowych, rolnictwo jest szczególnie chronione i wspierane.

Polityka rolna Wspólnoty Europejskiej jest długookresową wspólną polityką zawierającą w sobie wysoki stopień państwowej interwencji, która zmierza do osiągnięcia celów socjalnych i ekonomicznych.

1. 1. Cele i zasady Wspólnej Polityki Rolnej

Podstawą włączenia rolnictwa do wspólnego rynku EWG były zapisy Traktatu Rzymskiego, który w art. 39 wyznacza specyficzne cele wspólnej polityki rolnej. Są one następujące:

• zwiększenie produktywności rolnictwa w drodze wspierania postępu technicznego, racjonalny rozwój produkcji rolnej oraz optymalne wykorzystanie czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej;

• zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej, poprzez zbliżenie poziomu dochodów osób zatrudnionych w rolnictwie do dochodów osób zatrudnionych w innych działach gospodarki;

• stabilizacja rynków rolnych, a zatem cen i dochodów

• zapewnienie dobrego poziomu zaopatrzenia ludności w produkty rolne.

Traktat nie hierarchizuje celów Wspólnej Polityki Rolnej, przez co określone cele mogą i w praktyce muszą być traktowane priorytetowo. Najważniejsze jest, by organy Wspólnoty realizując jeden cel minimalizowały negatywne skutki zastosowania pozostałych celów.

W ramach Wspólnej Polityki Rolnej przyjęto trzy podstawowe zasady:

• zasada wspólnego rynku, która oznacza swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi

• zasada preferencji Wspólnoty która oznacza pierwszeństwo zbytu na rynku Wspólnoty produktów rolnych wytwarzanych na jej terenie i ochronę rynku wewnętrznego przed tańszymi produktami pochodzącymi z importu,

• zasadę solidarności finansowej, która zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie do solidarnego uczestnictwa w kosztach funkcjonowania polityki rolnej.

Dopłaty bezpośrednie

Wsparcie polskiego rolnictwa z budżetu Unii Europejskiej obejmuje kilka części. Za najważniejszą i podstawową uznaje się dopłaty bezpośrednie, czyli to, co trafi bezpośrednio do gospodarstw rolnych. W Unii Europejskiej z dopłat bezpośrednich pochodzi prawie połowa dochodów rolników, jest to, zatem bardzo istotny element opłacalności i wsparcia produkcji rolnej.

Obecnie WPR to całość działań podejmowanych przez Wspólnotę w sektorze rolnictwa dla osiągnięcia określonych celów takich jak: zwiększenie wydajności produkcji rolnej, zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej, stabilizacja rynków oraz zapewnienie odpowiednich cen dla konsumentów, wreszcie zagwarantowanie bezpieczeństwa żywnościowego. W ramach WPR wyróżniamy 2 zasadnicze typy mechanizmów: strukturalne i rynkowe. Dopłaty bezpośrednie wpisują się w zakres mechanizmów strukturalnych. Polscy rolnicy korzystają z takich dopłat od 2004 roku.

W Traktacie akcesyjnym określono, że Polska stosuje uproszczony system płatności bezpośrednich. System uproszczony polega na dopłatach bezpośrednich nie do produkcji, lecz proporcjonalnie do powierzchni poszczególnych gospodarstw rolnych, niezależnie od rodzaju i rozmiarów prowadzonej działalności rolniczej. W Traktacie opisano też w jaki sposób środki

na dopłaty wypłacane polskim rolnikom będą zwiększane do 2010 roku, w którym dojdzie do zrównania ich we wszystkich krajach.

W części dotyczącej dopłat bezpośrednich uzgodniono, że wielkość maksymalnych dopłat bezpośrednich dla polskich rolników będzie kształtować się jak przedstawiono to na wykresie poniżej, pod warunkiem, że część z tych środków będzie finansowana z polskiego budżetu.

Płatności bezpośrednie stały się w Polsce ważnym instrumentem stabilizowania dochodów rolniczych, który pozwala na poprawianie sytuacji ekonomicznej gospodarstw bez windowania cen za płody rolne przy rosnących w rolnictwie kosztach, z powodu drożejących nawozów i innych środków potrzebnych rolnikom. Unijne dopłaty bezpośrednie, współfinansowane z krajowego budżetu, zapewniają konsumentom tańszą żywność i sprawiają, że nasze produkty rolno-spożywcze są cenowo konkurencyjne na rynkach zagranicznych. W Polsce co roku z dopłat bezpośrednich korzysta około 1,4 mln rolników. Dopłaty obszarowe, wypłacane rolnikom za 2009 rok stanowią około 90% płatności wypłacanych rolnikom w państwach tzw. starej Unii. W 2010 roku będą takie jak w Państwach UE i przeznaczono na nie 3,25 miliarda euro.

1. 1. Stawki dopłat bezpośrednich za 2010 rok¹

Szacowane przez ARiMR  “na roboczo” stawki tych płatności przedstawiają się następująco:

• jednolita płatność obszarowa (JPO) - 562,08 zł;

• uzupełniająca płatność podstawowa - do powierzchni innych roślin i do powierzchni gruntów ornych, na których nie jest prowadzona uprawa roślin - 327,26 zł;

• płatność uzupełniająca do powierzchni uprawy chmielu, do której przyznano płatność uzupełniającą do powierzchni uprawy chmielu za 2006 r. (płatność niezwiązana z produkcją) - 1 420,07 zł;

• płatność do powierzchni roślin przeznaczonych na paszę, uprawianych na trwałych użytkach zielonych (płatności zwierzęce) - 439,03 zł;

• oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw (płatność do pomidorów) - 157,16 zł;

• przejściowe płatności z tytułu owoców miękkich - 1 593,88 zł;

• płatność cukrowa - 50,45 zł; płatność do krów - 346,43 zł; płatność do owiec - 105,91 zł;

• specjalna płatność obszarowa do powierzchni uprawy roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych - 207,28 zł.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 stanowi instrument realizacji polityki Unii Europejskiej w zakresie rozwoju obszarów wiejskich.

PROW stanowi końcowy element procesu programowania, który został zorganizowany w zgodności ze strategicznym podejściem przedstawionym przez Komisję Europejską. Otóż na poziomie unijnym opracowywany jest dokument strategiczny, który pozwala rozpoznać silne i słabe strony obszarów wiejskich na terenie Unii Europejskiej, zmierzyć postęp w osiąganiu unijnych priorytetów, a ponadto identyfikuje osie priorytetowe wspólne dla krajów członkowskich. Następnie w oparciu o unijną strategię przygotowywana jest krajowa strategia rozwoju obszarów wiejskich, która pozwala przełożyć priorytety wspólnotowe na sytuację krajową. Biorąc pod uwagę problemy i wyzwania, przed jakimi stoją obszary wiejskie, wyznaczono główne cele nowej polityki PROW 2007-2013:

• Cel 1: Poprawa konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez ich restrukturyzację,

• Cel 2: Poprawa stanu środowiska oraz krajobrazu poprzez racjonalną gospodarkę ziemią,

• Cel 3: Poprawa warunków życia ludności wiejskiej i promocja dywersyfikacji działalności gospodarczej.

Niektóre z wymienionych działań będą wdrażane w okresie krótszym, niż cały okres programowania, czyli do 2013 r. Kraje członkowskie nie musza wdrażać wszystkich wymienionych w rozporządzeniu działań, a jedynie wybrać najbardziej odpowiednie do własnych potrzeb i warunków.

1. 1. Polska jest liderem Unii Europejskiej w realizacji wypłat z PROW 2007-13. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przekazała beneficjentom już 15,5 miliarda zł.

Wypłata do tej pory 15,5 mld zł z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 plasuje  nasz kraj na pozycji  europejskiego lidera w realizacji tego Programu.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaca ostatnio niezwykle sprawnie coraz więcej pieniędzy z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, którego całkowity budżet wynosi przeszło ok. 70  miliardów złotych. Ta kwota w 70%  została już zagospodarowana.  Do Beneficjentów trafiło już 15,5 miliarda złotych a pozostałe "zagospodarowane" środki w wysokości ok. 35 miliardów złotych są już zaplanowane do wypłaty w ramach przyjętych przez ARiMR zobowiązań wieloletnich. Dotyczy to np. wypłat przyznanych w ubiegłych latach Rent strukturalnych, corocznych dopłat do zalesień, wsparcia z "Programu rolnośrodowiskowego", a także płatności wynikających z zawartych do tej pory umów o dofinansowanie inwestycji realizowanych przez rolników i przedsiębiorców, które zostaną wypłacone przez ARiMR po ich wykonaniu i rozliczeniu. 

Z wypłaconych dotychczas około 15,5 miliarda zł w ramach PROW 2007-2013 najwięcej, bo ponad 4 mld zł Agencja przeznaczyła na realizację dopłat ONW. Dopłaty te  wspierają prowadzenie produkcji rolniczej na terenach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Wsparcie takie otrzymuje co roku około 760 tys. rolników.

Dotychczasowy przebieg wdrażania PROW 2007-2013, wielkość wypłat i "zagospodarowanych" środków, przygotowywane kolejne nabory wniosków, wskazują, że  tak jak to było w wypadku programów z lat 2004-2006, ten Program też zostanie zrealizowany w pełni a pieniądze znajdujące się w jego budżecie będą wykorzystane w całości.

SKUTKI INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ DLA POLSKIEGO SEKTORA ROLNEGO

Z uwagi na krótki okres, trudno jest oddzielić, w sposób poprawny metodologicznie, skutki o charakterze trwałym od zjawisk wynikających z cyklu koniunkturalnego, czy przypadkowych. Nie mogły jeszcze w pełni ujawnić się skutki makro i mikroekonomiczne dostosowania się Polski do prawno-instytucjonalnych rozwiązań, obowiązujących w „starej” Unii. Na przebieg procesów gospodarczych w Polsce miały wpływ zagrożenia geopolityczne, istotne zmiany cen surowców, w tym przede wszystkim ropy naftowej oraz niestabilność rynków finansowych. Zjawiska te oddziaływałyby na gospodarkę Polską niezależnie od naszego członkostwa w UE. zsfxvsgxdhfgbfhdhvghgjjgh

1. Sytuacja ekonomiczna polskiego agrobiznesu po 1 maja 2004

Rozwój cen w otoczeniu rynkowym był i jest niekorzystny zarówno dla rolników, jak i przetwórców. Wskaźniki wzrostu cen produktów rolnych i żywności były i są niższe od wskaźników inflacji i od dynamiki cen środków produkcji dla rolnictwa. Spośród produktów kupowanych przez rolników, najszybciej drożały dobra inwestycyjne (głównie maszyny), wolniej obrotowe środki produkcji (nawozy, olej napędowy), a najwolniej - dobra konsumpcyjne. W grupie produktów sprzedawanych przez rolników, taniały główne produkty roślinne, a wolniej - tylko relatywnie i przejściowo - pochodzenia zwierzęcego. Po wejściu Polski do UE nastąpił przede wszystkim duży wzrost dostaw rynkowych mięsa czerwonego i drobiowego, oraz przetworów mięsnych. Jest to wynik uprzemysławiania przetwórstwa rolno-spożywczego i jego koncentracji, wymuszonej przez procesy dostosowawcze do standardów unijnych. Kontynuowany był trend wzrostowy dostaw serów dojrzewających, napojów i deserów mlecznych, wyrobów czekoladowych i piwa oraz napojów bezalkoholowych.

Według szacunków przeprowadzonych zgodnie z metodą Rachunków ekonomicznych dla rolnictwa, wartość produkcji polskiego sektora rolnego, liczona według cen rynkowych w latach 2004-2008, wzrosła o ponad 18,7%, a dopłat o 38,5% W tym samym czasie wartość zużycia pośredniego wzrosła o 28,1%. W rezultacie dochód na osobę pełnozatrudnioną w rolnictwie obniżył się o 2,2 %, podczas gdy średnie wynagrodzenie netto w gospodarce narodowej zwiększyło się o 27,3%. W tym miejscu należy przywołać założenia i wyniki prognozy dochodów rolników, sporządzonej przez Komisję Europejską dla okresu 2005-2014. Wskazuje ona, że realne dochody w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną wzrosną o 32,2% w 10 krajach, które przystąpiły do Unii Europejskiej w 2004 r., pod warunkiem zmniejszenia w tym czasie zatrudnienia (mierzonego liczbą osób pełnozatrudnionych) w rolnictwie o 21,8%. Aby ten wzrost dochodów nastąpił, musi zmniejszać się zatrudnienie średnio 2,4% rocznie.

Po wejściu Polski do UE nastąpiło ożywienie produkcyjne w przemyśle spożywczym. Wartość produkcji sprzedanej od 2003 roku zwiększa się w tempie 6-7% rocznie. To ożywienie ma trwałe podstawy, gdyż:

•    pod wpływem wzrostu dochodów rozwija się krajowy rynek żywności i napojów,

•    rośnie orientacja eksportowa przedsiębiorstw przemysłu spożywczego, co wyraża się we wzroście udziału eksportu w sprzedaży.

1. Wsparcie finansowe sektora rolno-żywnościowego z budżetu UE.

Lata bezpośrednio poprzedzające członkostwo oraz pierwsze pięć lat członkostwa są okresem, w którym rolnictwo i regiony wiejskie otrzymywały wsparcie finansowe z budżetu UE. W latach 2004-2008 środki na rozwój rolnictwa i regionów wiejskich pochodziły z czterech programów wieloletnich: Programu Przedakcesyjnego SAPARD, Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006, Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora żywnościowego” oraz Rozwój Obszarów Wiejskich (rozliczanie finansowe obu programu zakończono 31 grudnia 2008 roku) i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. Ogólną kwotę środków publicznych, zarówno krajowych jak i unijnych, które za pośrednictwem tych programów wpłynęły do regionów wiejskich w okresie członkostwa, można oszacować na co najmniej 26 mld złotych, czyli ponad 5 mld złotych rocznie.

Z programów wymienionych wyżej, jedynie SAPARD miał wyraźnie zarysowany charakter programu inwestycyjnego, wspierającego przede wszystkim inwestycje infrastrukturalne, modernizację niektórych gałęzi przemysłu spożywczego, dostosowujących się do unijnych standardów sanitarnych, weterynaryjnych, ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt, oraz modernizację gospodarstw rolnych. Pozostałe programy, realizowane w całości w okresie członkostwa, miały charakter mieszany. Poza wsparciem inwestycji wielu gałęzi przemysłu rolno-spożywczego i dalszej modernizacji gospodarstw rolnych, zarówno w latach 2004 jak i w latach 2007-2013, poważne środki przeznaczono na programy wspierające dochody, programy socjalne (renty strukturalne) oraz programy chroniące środowisko.

1. Konkurencyjność polskich producentów żywności

Wyniki handlu zagranicznego świadczą o dużej konkurencyjności polskich producentów żywności na rynkach zagranicznych i wskazują, że nasza oferta eksportowa jest zarówno bezpieczna i dobra jakościowo, jak i atrakcyjna cenowo dla zagranicznych konsumentów.
Podstawowa determinanta konkurencyjności polskiego sektora rolno-spożywczego na Jednolitym Rynku Europejskim nadal są przewagi kosztowo-cenowe, wynikające z niższych kosztów produkcji i przetwórstwa, w tym niższej opłaty pracy oraz marż przetwórczych. Objęcie polskiego rolnictwa zasadami WPR wywołało proces powolnego zbliżania się cen produktów rolnych w Polsce do cen unijnych. Proces ten był szybki tylko w sektorach, w których w UE stosowane jest kwotowanie produkcji, tj. w sektorze mleczarskim i cukrowniczym, a ostatnio także w zbożowym.
Mamy również wyraźną przewagę cenową na rynku większości podstawowych produktów przemysłu spożywczego. Świadczy o tym nie tylko stały, szybki wzrost ich eksportu, ale także jeszcze wolniej postępujący niż w przypadku produktów rolnych, proces zbliżania krajowych cen produktów przetwórstwa spożywczego do cen unijnych. Ich zróżnicowanie jest jednak naturalną konsekwencją dużych różnic w poziomie rozwoju gospodarczego między bardziej i mniej rozwiniętymi krajami UE.

Rolnictwo w Polsce, mając na względzie posiadane zasoby, szczególnie pracy i ziemi, potencjał przemysłu spożywczego, bezpieczeństwo żywnościowe kraju i pożądany wzrost eksportu, powinno podlegać procesom koncentracji, intensyfikacji produkcji uwzględniającej wymogi środowiska naturalnego i dobrostanu zwierząt, co ma doprowadzić do zmian technik wytwórczych i wzrostu konkurencyjności polskiego sektora żywnościowego. Procesy te mogą zagwarantować trwałe podstawy konkurencyjności naszego rolnictwa. Do tego celu nieodzowne jest wykształcenie rynkowo zorientowanego, wysokoproduktywnego segmentu gospodarstw rolnych w Polsce.
Należy zwrócić uwagę, że potencjał produkcyjny i eksportowy oraz konkurencyjna pozycja polskiego sektora rolno-spożywczego po przystąpieniu do UE kształtuje się w ramach ograniczeń, wyznaczonych przez niepełny poziom płatności bezpośrednich.

1. Szansa dla produkcji ekologicznej w Polsce

Otwarcie rynków Unii Europejskiej dla polskich produktów jest szansą na rozwój produkcji i żywności ekologicznej. Pozorne zacofanie naszego kraju jest atutem atrakcyjności na rynkach Europy Zachodniej. Polska posiada niewykorzystane dotąd potencjalne możliwości. Krajobraz rolniczy stanowi ogromną wartość w skali Europy. Polskie obszary wiejskie zachowały swoje unikatowe walory. Rzeźba terenu, różnorodność warunków glebowych i klimatycznych sprawia, że posiadamy duże zróżnicowanie siedlisk i krajobrazów naturalnych. Taki charakter zachowały siedliska błotne i torfowiskowe, ekstensywne łąki i pastwiska położone w naturalnych dolinach rzecznych. Proces produkcji odbywa się w zgodzie z ekologią i poszanowanie przyrody. Polska hoduje wiele odmian, które zostały wycofane z rynków Unii Europejskiej, gdzie dominuje intensywna przemysłowa produkcja rolna. W przeciwieństwie do państw członkowskich w Polsce występuje niska intensywność produkcji, co za tym idzie rolnictwo nie dokonuje spustoszeń w środowisku i krajobrazie. Wiele państw Europy Zachodniej stawia na zdrową i wysoką jakość produktów. Społeczeństwo europejskie zmienia powoli swoje upodobania odchodząc od rolnictwa uprzemysłowionego a coraz zwiększa uwagę skupia na żywności ekologicznej. Rolnictwo europejskie nastawione jest na wysoką wydajność i nie jest w stanie sprostać wymaganiom społeczeństwa. Oczekiwania te, jednak może spełnić polskie rolnictwo, które jest nastawione na zdrową i wysoką jakość produktów. Ta szansa daje wiele możliwości małym gospodarstwom, które nie miałyby szans na rynkach masowych.

Rolnictwo ekologiczne rozwijało się w Polsce od lat osiemdziesiątych XX w., na długo przed przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Sam moment wejścia do UE 1 maja 2004 nie stanowił przełomu w tej dziedzinie. Proces dostosowywania prawa polskiego do prawa UE i wdrażania polityki sprzyjającej rolnictwu ekologicznemu toczył się już wcześniej. Nie wszystkie podjęte działania zrealizowano w planowanym przez rząd terminie toteż po tej dacie nadal podejmowano ważne dla rolnictwa ekologicznego decyzje. Jedno jest pewne - od 1 maja w Polsce obowiązują standardy Unii Europejskiej, a te wydają się dużo bardziej stabilne od zmienianego często polskiego prawa, a co więcej od 1993 r. z powodzeniem stosuje się je w krajach dawnej „piętnastki”, które od wielu lat stanowią jądro UE.

Podstawowe zmiany po wejściu do UE są dwie: bardziej stabilne prawo oraz wprowadzenie programów na rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego z gwarancjami środków wspierających jego rozwój. Obok tych głównych czynników stymulujących występują też uwarunkowania oddziałujące niekorzystnie:

• opóźnienia wprowadzania przepisów prawnych i programów (np. Programu Rozwoju

• Obszarów Wiejskich (PROW), który obejmuje m.in. działania na rzecz rolnictwa

• ekologicznego;

• brak rzetelnej informacji oraz ogólnopolskich rządowych kampanii informacyjnych;

• groźba uszczuplania i przesuwania środków z tzw. II filaru WPR1 (PROW) na dopłaty

• bezpośrednie (I filar), uruchomiony po pełnym otwarciu rynku UE proces ruchu cen -

• znaczny wzrost cen produktów rolnych i środków produkcji.

  1. Korzyści przyjęcia WPR

Największą korzyścią płynącą z objęcia polskiego rolnictwa wspólną polityką rolną jest pomoc finansowa dla rolnictwa. Polska plasuje się w czołówce wsparcia dla rolnictwa z budżetu unijnego. Polska w ramach członkostwa otrzymuje duże transfery pieniężne na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich. Przykładowe formy wsparcia to gwarantowane ceny na mleko, podniesione ceny skupu, różnorodne dotacje, dopłaty bezpośrednie, rekompensaty na zalesianie, premie za każdą sztukę bydła oraz wiele innych form pomocy finansowej. Polskie rolnictwo zostało objęte takimi programami jak PHARE, SAPARD, PROW, SPO. W ramach tych programów oprócz dużej formy wsparcia finansowego polskie rolnictwo i obszary wiejskie zostają poddane restrukturyzacji i modernizacji.

1. Poprawa sytuacji dochodowej rolników

Po wejściu Polski do UE nastąpił wzrost dochodów polskich rolników. Wynika to z wyższych w UE cen rolnych na wiele produktów oraz stosowanie dopłat bezpośrednich do produkcji. Swobodny przepływ artykułów rolnych między Polską a UE powoduje, że ceny na rynkach polskich kształtują się na takim samym poziomie jak na rynkach unijnych. Taka sytuacja pozwala na uzyskanie większej stabilności cenowej, doprowadzając do wzrostu wydajności produkcji, a przede wszystkim do wzrostu dochodów rolników. Ocenia się, że dochody polskich rolników w pierwszych dwóch latach akcesji wzrosły o 25-30%, a każdy kolejny rok członkostwa przynosi dalszy wzrost. Wzrost dochodów polskich rolników dzięki członkostwu przyczyni się do zmniejszenia dysproporcji dochodów w relacji do innych grup zawodowych.

1. Wzrost poziomu życia rolników

Jednym z priorytetowych celów Wspólnej Polityki Rolnej jest poprawa jakości życia mieszkańców terenów wiejskich. Oprócz wzrostu dochodów rolników, dużą uwagę skupiono na restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa i obszarów wiejskich, które stwarzałyby szansę na poprawę sytuacji jej mieszkańców. Założenia restrukturyzacji rolnictwa zakładają powiększenie powierzchni polskich gospodarstw rolnych i zmniejszenie liczby osób zatrudnionych w rolnictwie przy jednoczesnym zwiększeniu zatrudnienia w sektorze nietowarowej produkcji rolnej oraz pomoc finansowa na szkolenia i dostosowanie gospodarstw do wymogów UE. Restrukturyzacja i modernizacja obszarów wiejskich zakłada także poprawę infrastruktury gospodarczej na obszarach wiejskich, wzrost liczby połączeń do sieci wodociągowej, gazowej, kanalizacyjnej oraz wzrost liczby użytkowników telefonów. Wszystkie te działania są zawarte w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich, który jest finansowany z funduszy strukturalnych.

1. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej poprawiła się koniunktura w rolnictwie

Badania Instytutu Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej wykazały generalną poprawę w zakresie przychodów pieniężnych i nastrojów rolników co do perspektyw dalszego gospodarowania na roli.

Badania wykazały, że największa poprawa wystąpiła w gospodarstwach dużych, prowadzonych przez rolników młodych i wykształconych. Nie odnotowano jej natomiast jeszcze w gospodarstwach małych, prowadzonych przez rolników starszych i bez wykształcenia.

W opinii ekspertów, zjawisko rosnącej koniunktury można wyjaśnić znacznym wzrostem cen skupu podstawowych produktów rolnych. Jednak, jak podkreślają naukowcy, dotyczy to głównie gospodarstw dużych i prowadzonych przez młodych rolników.

1. Możliwość korzystania z tych samych instrumentów wspierania rolnictwa, do których mają uprawnienia producenci rolni krajów UE

Z dniem wejścia Polski do UE, Polska stała się pełnoprawnym członkiem tej Wspólnoty. Jako jeden z krajów UE ma prawo i obowiązek korzystania z instrumentów wsparcia rolnictwa na takich samych warunkach jak pozostałe kraje. Dotyczy to zarówno instrumentów bezpośredniego wsparcia dochodów rolniczych jak i istniejących w Unii programów stymulujących zmiany strukturalne w rolnictwie i jego otoczeniu.

1. 1. Efekt dostępu jednolitego rynku wewnętrznego

Wzajemne pełne otwarcie rynków nie oznacza tylko wzrostu eksportu polskich artykułów rolno-spożywczych na rynki UE, ale także wzrost eksportu artykułów produkowanych w pozostałych państwach członkowskich na rynki polskie, a co za tym idzie utrata części rynku na rzecz dostawców z Unii. Na rynku polskim pojawia się więcej żywności importowanej.

1. Koszty dostosowań rolnictwa do UE

Wprowadzenie WPR w Polsce wiąże się kosztami budowy odpowiedniego aparatu administracyjnego. Dostosowania w obszarze sektora rolno-żywnościowego tak jak w pozostałych obszarach, są warunkiem koniecznym. Elementem tych dostosowań jest budowa aparatu administracyjnego. Z przeprowadzonych analiz wynika, że łączne koszty dostosowania do wymogów UE oraz niezbędnych działań modernizacyjnych oszacowano w okresie 1999-2004 na około 24,5 mld zł. Najbardziej kosztowne dostosowania nastąpiły w sektorze mleczarskim. Szacuje się, że w latach 2000-2004 koszty dostosowania pochłonęły 15,5 mld zł, w tym 13 mld pochłonęły gospodarstwa rolne sprzedające mleko.

---

1. Źródło: ARiMR↩