Cykl prakseologiczny: PRASEOLOGIA- teoria sprawnego działania. Jest dziedziczną badań naukowych dotyczących wszelkiego celowego działania ludzkiego. Kładzie się tutaj nacisk na racjonalność działania prowadzącego do realizacji założonych celów.Uświadomienie celu Diagnozę,Prognozę,Realizacje Ocene i wnioskowanie pedagogiczne w pełnym tego słowa znaczeniu o procesie wychowania i kształcenia fizycznego możemy mówić wtedy i tylko wtedy,gdy ciąg podejmowanych działań wychowawczych ma postać zorganizowaną,tzn jeśli dające się w wyróżnić elementy Są logicznie ze sobą powiązane.Wszystkie więc podejmowane c zynności winny być dostatecznie określone.Powinno być jasne,dlaczego akurat tak należy działać i w jakim dokładnie czasie trzeba i można przedsięwziąć czynność kolejną w imię wywołanej u wychowania przemiany. Motoryczność człowieka w okresie filogenetycznym: Wczesny etap uczłowieczenia- wytrzymałość biegowa i siła, Etap gospodarki hodowlanej- szybkość(w krótkich przedziałach czasu), Etap zbieractwa- zwinność, System gosp rolniczej- wielostronna sprawnośc fizyczna, System manufaktury i przemysłu- sprawność wysokospecjalizowana na coraz wyższym poziomie. Wyższy poziom przemysłowego wytwarzania prowadzący do miniaturyzacji produktów- precyzja,dokładność ruchów szybkość wytrzymałość. Wraz z rozwojem cywilizacji ,a także umiejętności samego człowieka doszło również do rozwoju jego motoryczności. Człowiek stał się bardziej precyzyjny,a przy tym także szybszy,zwinniejszy. Kultura fizyczna: ogół zachowań przebiegających według przyjętych w danym środowisku norm i reguł postępowania mających na celu dbałość o zdrowie człowieka o poprawę jego postawy, prawidłowy rozwój psychofizyczny oraz rezultaty tych zachowań. Jej formy: wychowanie fizyczne,sport,rekreacja ruchowa,rehabilitacja ruchowa,turystyka. Czynniki uczestnictwa: stymulacja9 funkcja rozwojowa,adaptacja funkcja przystosowawcza,kompensacja funkcja wyrównawcza,korektywna funkcja naprawcza. Wartości ciała w kulturze fizycznej: zdrowie utylitarne elastyczne hedonistyczne, agonistyczne. Wg Gilewicza. Sprawność fizyczna- gotowość organizmu ludzkiego do podejmowania rozwiązań trudnych zadań ruchowych w różnych sytuacjach życiowych wymagających siły, gibkości, szybkości,zwinności,wytrzymałości. Wg Przewędy sprawność fiz- możliwość wykonywania różnych form ruchu wyznaczona poziomem rozwoju, motoryczności, cech morfologicznych funkcj fizjologicznych i psychicznych. Wg Chrominskiego, sprawność fiz- zależy od genetycznych wartości człowieka tj. uzdolnienia ruchowe, konstytucja somatyczna, sprawność zmysłów,temperament,odpowiednia proporcja ciała. Wg WHO-zdolność do efektywnego wykonywania pracy mięśniowej. Sprawność fizyczna motoryczna- poziom zdolności motorycznej, mech biol- iloraz pracy użytej w odniesieniu do działania. Behawioralna-kulturalna- w stosunku do efektywności ruchu, fizjologiczno-medyczna- zwraca się uwage na aspekt zdrowotny i sprawność energetyczna ustroju, okres onlogenezy człowieka: I – okres prenatalny, II- postprenatalny(noworodkowy,niemowlęcy,wczesne dzieciństwo,okres przedszkolny,szkolny,młodzieńczy,dojrzałość,starzenie się) Okres noworodkowy- czynności chwytne tzw. Mała motoryka- Okres niemowlęcy: samodzielne siadanie, chodzenie,pełzanie,raczkowanie,odruchy chwytne,przywodzenia kciuka,odruchy manipulacyjne. Okres wczesnego dzieciństwa- sylwetka ulega wyszczupleniu,ostateczne kształtowanie się postwy stojącej,wchodzenie na schody,samodzielny chód,jazda na rowerku,lepsza koordynacja ruchów,wydłużone kroki,zanikanie ruchów zbędnych,podnoszenie szklanki z płynem. Okres przedszkolny- wzrost sprawności motorycznej- jest to PIERWSZE APOGEUM MOTORYCZNOŚCI (ZŁOTY OKRES)- biegi,skoki,kopnięcia piłki,chwyt,rzut piłką Okres szkolny- znaczne wzmocnienie fizyczne,rozrost mózgowia,a tym samym przyrost masy,melanizacja układu nerwowego,największe tempo rozwoju cech motorycznych; zwiność,szybkość, najłatwiejsze przyswajanie ruchów II APOGEUM MOTORYCZNOŚCI; okres dziecka doskonałego motorycznie,pogłębienie dymorfizmu płciowego,widać wyraźny wpływ aktywności na sprawność. Okres pokwitania- zmiany morfologiczne,pogłębienie dymorfizmu płciowego,zmiany proporcji ciała,uczenie się nowych ruchów,doskonalenie,zmiana zainteresowań. Okres dorosłości- pojęta praca określa strategię motoryczności Okres starości- zanik motoryczności. Metody treningu siły mięśni- dynamiczne- (średnich obciążeń-trening obwodowy,dużych obciążeń- trening body bulding system,max obciążeń-trening ciężko atletyczny) mieszane- skurczów pośrednich. Metody treningu siły mięśniowej z pkt widzenia metodycznego: Metodu rozwoju maksymalnych możliwości ruchowych (1. Metoda max krótkich obciążeń-ciężkoatletyczne 2. Metoda wielkokrotnych wysiłków do granicznego zmęczenia- bodu bulding) Metoda rozwoju szybkościowo-sprawnościowych możliwości (1. Warianty metody interwałowej w formie ćw na stacjach 2. Metoda plymetryczna) Metoda rozwoju wytrzymałościowo-siłowych możliwości (1. Warianty metody interwałowej-dłuższe ćw na stacjach 2. Trening obwodow) Metody rozwoju sił poprzez ćwiczenia izometryczne (1. Metoda izometryczna, metoda izometryczna wariant stretching) Metody kształtowania szybkości reakcji- Reakcja proste a.) powtórnego reagowania,różnicowa (oddzielenie reakcji i szybkości początkowych ruchów), czuciowa- etap I-V max i info o czasie. II etap zasadniczy- V max i określenie czasu III etap-różna prędkość na zaproponowany czas Reakcje złożone: a.) reakcje na poruszający się przedmiot b.) reakcje z wyborem. Metoda treningowa szybkości (powtórzeniowa): Przesłanki metodypowtorzeniowej: sportowiec powinien być utalentowany, szybkość powinna narastać w procesie treningowym, specjalny trening powinien być poprzedzony ogólnym przygotowaniem fizycznym, sportowiec powinien mieć zdolnośc koncentracyjną umysłu. Warunki ćwiczenia szybkościowego- technika musi gwarantować wykonanie ruchu z prędkością końcową, technika wyk ćw musi być przyswojona,czas trwania ćw musi być taki by pod koniec ćw jego prędkość nie miała wyniku zmęczenia. Metoda zmienności ćwiczeń; poznawanie nowych ćw powtarzanie znanych w nowych warunkach Kryterium różnicowania środków: zmienność wykonywania ćw: zmienne tempo, kierunek ruchu,wielkość użytej siły,zmiana udziału mięśni różna objętość ruchu,łączenie różnie strukturalnych form ruchowych,stosowanie ćw symetrycznych i asymetrycznych, różnych wariantów zakończenia i rozpoczęcia ruchu,samodzielnego rozwiązania zadań zmienność warunku wykonania ćw: warunki przestrzenne, przybory,nawierzchnia,partnerzy,obciążenia,ograniczenie kontroli wzrokowej) HEALTH-RELATED FITNESS- sprawność orientowana na zdrowie. WYTRZYMAŁOŚĆ- zdolność do kontynuowania, do długotrwałej pracy o odpowiedniej intensywności bez konieczności obniżania efektywności działania z elementami tolerancji; WYDOLNOŚCI- potencjał,który determinuje funkcjonalne możliwości wysiłku fizycznego.Rodzaje wytrzymałości: z wykorzystaniem tlenu i energii,charakter:statystyczne,dynamiczne,globalna,lokalna,z uwagi na zaangażowanie innych właściwości motorycznych:wytrzymałość siłowa,szybkościowa,skoczna:czas trwania. SIŁA MIĘŚNIOWA: zdolność pokonywania oporów zewnętrznych lub przeciwstawiania się im kosztem wysiłku mięśniowego,jej źródłem jest skurcz mięśniowy który zależy od: czynników osobniczych,fizjologicznych,biomechanicznych i innych. SZYBKOŚĆ: zdolność wykonywania złożonych i skomplikowanych ruchó,przestawiania się z jednej czynności na drugą wykazywanie innych nieznanych czynników i pojawiających się nagle. MOTORYCZNOŚĆ: całokształt możliwości ruchowych człowieka ilościowych i jakościowych cech obejmujących formy,cechy,treści życia ruchowego: PRODUKCJA-wytwarzanie dóbr WYRAZOWA-oddziaływanie ludzi, SPORTOWA-ruchy sportowe i zabawowe. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA- rot uch ciała w przestrzeni lub wysiłek przeciw działającym siłą zewnętrznym. SKALA NOMINATYWNA- obiekty zebrane w grupy ponumerowane 1,2,3itd. SKALA PORZĄDKOWA-dzielimy grupy na podgrupy, SKALA INTERWAŁOWA- w obrębie grupy szukamy różnic i określamy odległości różnic między osobnikami; SKALA STOSUNKOWA- wyznaczamy wzorzec; METODA JAKOŚCIOWA- nie odwołujemy się do jakiegokolwiek pomiaru, zjawisko analizujemy jakościowo np. analiza kryteriów przebiegu ruchu TEST PRÓBA SPRAWNOŚCIOWA- zadanie ruchowe spełniające wymogi: obiektywności,trafności,rzetelności,wystandaryzowania i znormalizowania: OBIEKTYWNOŚĆ- miara zgodności testowania tej samej osoby lub grupy przez różnych badaczy TRAFNOŚCI-pomiar oczekiwanej własności motorycznej; RZETELNOŚCI: informacja o wielkości błędu pomiarowego; PRZEZNACZENIE TESTU- do oceny sprawności fizycznej do badań różnorodnych zdolności do oceny sprawności specjalnej; STANDARYZACJA-ujednolicony sposób posługiwania się testem;NORMALIZACJA-tworzenie skali określających miejsce badanego w zakresie badanej cechy na tle populacji WRYNKI POPRAWNOŚCI TESTU- powinien być zintegrowany z programem szkolnym,urzywany jako narzędzie pedagogiczne,naciska na elementy związane ze zdrowiem,prowadzony z rozwagą,życzliwością,dawać zadowolenie,wyniki powinny być omawiane,interpretowane,system nagród powinien być motywujący dla wszystkich badanych. PODSTAWY PODZIAŁU TESTÓW: bez użycia aparatury pomiarowej z użyciem aparatury pomiarowej;PODZIAŁ TESTÓW Z UWAGI NA OSIĄGNIĘCIE CELÓW; I. tradycyjne;oceniające umiejętności ruchowe,sprawność techniczną,mierzące czyste cechy-zdolności motoryczne; II.instrumentalne-heteroteliczne-celem jest promocja zdrowia,elementy związane ze zdrowiem,-skład ciała,wydolność tlnowa,gibkość,wytrzymałość,siła mięśniowa,elementy związane z osiągnięciami-zwinność,równowaga,koordynacja. MIRENIK MYDLARSKIEGO- bieg na 60m,skok w zwyż rzut piłeczką, MIERNIK TRZEŚNIOWSKIEGO- bieg na 60m,skok w zwyż,rzut piłeczką,skok w dal TEST KURASIA-tor przeszkód; TEST SPRAWNOŚCI MOTORYCZNEJ DENISIUKA- bieg z przeszkodami,wysokość dosiężna,bieg krótki,przysiady z wyrzutem nóg i klaskaniem. TEST PILICZA- skok w dal z miejsca,bieg po kopercie,rzut piłką lekarską TEST MINIMALNEJ SPRAWNOŚCI MOTORYCZNEJ WEBERA- siady z leżenia,unoszenie nóg i tułowia leżeniu tyłem i przodem, skłon tułowia w przód; ZDOLNOŚCI MOTORYCZNE- I.zadanie koordynacyjne/energetyczne- warunkowane właściwościami energetycznymi i morfologicznymi-siła wytrzymałości; 2. Kompleksowo/hybrydowe- warunkowane przez obie grupy czynników-zwinności i szybkość. 3. Koordynacyjne/informacyjne-warunkowane przez funkcje sterowania i regulacji ruchu-łączenie różnicowania orientacji,rytmizacji,szybkości reakcji,dostosowania ruchowego.GŁÓWNE ZAŁOŻENIE ZADAŃ NAD ZMIANAMI LUDZKIEJ MOTORYCZNOŚCI: indywidualne zmiany w rozwoju motorycznych zachodzą w czasie i w zależności od wieku,istnieje korelacja aktywności fizycznej z poziomem indywidualnego rozwoju,obserwacja powiązań między rozwojem układu nerwowego a umiejętnościami ruchowymi,wpływ zmian masy i wysokości ciała na różnorodne osiągnięcia motoryczne jest znaczny,rozwój podstawowych umiejętności ruchowych ruchowych jest podstawą rozwoju w umiejętnościach bardziej złożonych. UMIARKOWANIE PRZEJAWÓW LUDZKIEJ MOTORYCZNOŚCI- gr.czynników endogennych-endogenne genetycznie (determinacja rozwoju) endogenne para genetycznie(stymulator rozwoju) gr czynników egzogennych-cz. Biogeograficzne (modyfikacja naturalna) cz. Społeczno-ekonomiczne(modyfikator kulturalny) tryb życia. TYPY ZMIAN PRZYSTOSOWAWCZYCH- jednorazowa odpowiedź na bodźce lub jego seria,adiustacyjne- odwracalne gdy bodziec ustaje,adaptabilne- nieodwracalne w fenotypie, adaptacyjne- powoduja zmiany w DNA KINANTROPOMETRIA: obejmuje poznanie morfologiczne uwarunkowań,mierzenie i ocenę różnych aspektów ludzkiej motoryczności oraz fizyczna charakterystykę człowieka z punktu widzenia jego zróżnicowa. KSZTAŁTOWANIE PRZEJAWÓW ZDOLNOŚCI MOTORYCZNYCH- wytrzymałość siła szybkość koordynacyjna ruchowa,rodzajem i charakterem aktywności fizycznej,intensywnością,objętością,czasem trwania,częstością podejmowania,długotrwałością przyjętego programu. ABSOLUTNA SIŁA MIĘŚNIOWA-max poziom si SIŁA KONCENTRACYJNA- podczas pracy typu auksotonicznego, SIŁA KSCENTRYCZNA- moment siły zewnętrznej jest jest wiekszy; SIŁA IZOKINETYCZNA- siła oporu dostosowuje się do poziomu wysiłku w trakcie całego aktu ruchowego; SIŁA ZRYWOWA-P<max przyspieszenie jest max; SIŁA SZYBKA- P<Pmax przyspieszenie jest < max; SIŁA WOLNA-P=P max przyspieszenie jest bliskie 0; GRADIENT SIŁY- wartość charakteryzująca prędkość narastania siły np. czs od uzyskania 50% siły max w danym ruchu; KSZTAŁTOWANIE SIŁY- jej źródłem są skurcze mięśniowe zależne od: czynników osobniczych,fizjologicznych,biomechanicznych i innych JEDNOSTKA MOTORYCZNA-jest jednostką czynnościową mięśnia HIPER PLAZJA-wzrost liczby włókien mięśniowych HIPERTROFIA-przyrost masy mieśniowej;DETERMINANTY SIŁY MIĘŚNIOWEJ- wysoka częstotliwość impulsów; zależy od pobudliwości centralnego uk. Nerwowego i szybkości przesyłania impulsów do mięsni; zdolność synchronizacji jednostek motorycznych przy średnim napięciu ich aktywności jest asynchroniczna siła skurczu-zależy od przekroju i masy kurczliwości TRENING SIŁOWY I JEGO EFEKTY-cz. Morfologiczne-hipertrofia mięśni,przyrost wielkości siły więzadeł i ścięgien,przyrost gęstości kości,naczyń włosowatych, cz uk. Nerwowego- zmniejszenie hamowania w uk. Nerwowym,przyrost aktywności, cz. Biomechaniczna-nieznaczny przyrost ATG i CP,spadek ilości gęstości mitochondriom, wzrost testosterony, cz. Dodatkowa-zmiany masy ciała,przyrost masy beztłuszczowej,poprawa kondycji kości;KSZTAŁTOWANIE SZYBKOŚCI- faza ruchowa wykonywana z max prędkością,faza zwiększonej prędkości-rozpęd,faza względnej stabilizacji + prędkość na dystansie, Formy przejawiania się szybkości-utajony czas reakcji,prędkość pojedynczego ruchu,częstotliwość ruchu, max prędkość zależy od poziomu siły,koordynacji ruchowej,zaawansowania technicznego.CZAS REAKCJI-czas upływający od zadziałania bodźca do momentu zapoczątkowania ruchu; 1- powstanie pobudzenia w receptorach,2. Przekazanie do ośrodkowego układu nerwowego,3.przebieg poudzenia nerwowego i formowanie sygnału,4. Przebieg sygnału z ośrodkowego układu nerwowego do mięśnia, 5. Pobudzenie i napięcie mięśnia. KOORDYNACJA RUCHOWA-zdolność do wykonywania złożonych przestrzennie i czasowo ruchów,przestawianie się z jednych zadań na inne również rozwiązywanie nowych nieoczekiwanych pojawiających się sytuacji ruchowych. ZWINNOśćzdolnośc do szybkiego i precyzyjnego władania ciałem, ZRĘCZNOŚĆ-dotyczy ruchów manipulacyjnych rąk-małej motoryki PROCES KOORDYNACYJNEGO PRZYGOTOWANIA-sprzężenie ruchów,orientacja przestrzenna,różnicowanieruchów,szybkie i właściwe reagowanie,dostosowanie ruchowe,rytmizacja,równowaga GR ćW KOORDYNACYJNYCH-doskonalące równowagę w miejscu i ruchu,kształtujący wyk obrotów i przewrotów,zastosowanie nietypowych pozycji wyjściowych,wprowadzenie dodatkowych ruchów do form zasadniczych,przetwarzanie ruchów symetrycznych i asymetrycznych,ćw.rozluźniające-rower,kołyska,sauna,kąpiel,joga.ROZWÓJ ćW KOORDYNACYJNYCH-zmiana środowiska,ćw lustrzane,różne warunki,nowe ćw,łączenie ćw,wprowadzanie utrudnień i obciążeń TECHNIKA-to sposób wykonywania danego ruchu. PRZYGOTOWANIA TECHNICZNE-proces opanowania takiego zasobu zadań ruchowych,który połączony z właściwą budową ciała i sprawnością pozwala uzyskać,efektywne oczekiwane wyniki; CECHY DOBREJ TECH RUCHOWEJ-przyjęcie jednoznacznego celu ruchu,dobrze zaznaczony przedział czasowo-przestrzenny,poprawnie wyrażony przedział dynamiczny,wysoka elastyczność,wczesne przewidywanie ruchów,przewidywanie ruchów obcych. UCZENIE MOTORYCZNE-TWORZENIE NAWYKU CZUCIA RUCHOWEGO-etap poznawczy,kojarzeń,samodzielności,rodzaje uczenia:poznawcze,afektywne,psychomotoryczne, NAWYK CZUCIOWO RUCHOWY-nabyta wyuczona czynność czuciowo-kojarzeniowa,oparty o mechanizm neurofizjologiczny,fazy tworzenia-faza generalizacji,koncentracji,automatyzacji,uplastycznienia nawyku ruchowego.TEORIE UCZENIA SIĘ RUCHU-asocjatywna-skojarzenia,cybernetyczne-nacisk na mechanizm samokontroli,informatyczne-nacisk na odbióe i kontrolę,adaptacyjne,ogólno-opisowe. UCZENIE SIĘ TECHNIKI RUCHU-wykonywanie,obserwacja,objaśnianie,przeżywanie,przysłuchwanie się,myślenie

ły,WZGLĘDNA SIŁA MIĘŚNIOWA- siła absolutna do masy lub LBM; SIŁA EKSPLOZYWNA-siła dynamiczna uzyskana na drodze max przyspieszenia; SIŁA IZOMETRYCZNA-wyzwalana podczas pracy statycznej