1. metal + niemetal = sól beztlenowa

Metoda ta służy do otrzymywania soli beztlenowych, czyli takich które wywodzą się od kwasu beztlenowego. Tylko niektóre sole można otrzymać w ten sposób, ponieważ nie wszystkie metale przereagują w powyższej reakcji (np. metale szlachetne jak: Au, Ag, Cu).

Przykłady:

• 2 Na + Cl₂ = 2 NaCl - zapis cząsteczkowy

2 Na + Cl₂ = 2 Na⁺ + 2 Cl^- - zapis jonowy

• Pb + Cl₂ = PbCl₂ ↓

↓ oznacza powstanie osadu, który nie dysocjuje w roztworze wodnym

• 2 K + Cl₂ = 2 KCl- zapis cząsteczkowy

2 K + Cl₂ = 2 K⁺ + 2 Cl^- - zapis jonowy

• 2 Na + S = Na₂S - zapis cząsteczkowy

2 Na + S = 2 Na+ + S^2- - zapis jonowy

2. metal + kwas = sól + wodór

Jest to reakcja atomów metalu z kationami wodoru, w wyniku czego powstają kationy metalu i cząsteczki wodoru. Tutaj także nie wszystkie metale będą ulegały reakcji. Tylko te będą wypierały wodór z kwasu, które są os niego aktywniejsze, a więc znajdują się powyżej wodoru w szeregu aktywności metali (K, Na, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb).

Przykłady:

• Ca + H₂CO₃ = CaCO₃ ↓ + H₂ ↑ - zapis cząsteczkowy

Ca + 2 H⁺ + CO₃ ^2- = CaCO₃ ↓ + H₂ ↑ - zapis jonowy

↑ oznacza, że wydziela się wodór w postaci gazowej

• 2 Na + 2 HCl = 2 NaCl + H2 ↑ - zapis cząsteczkowy

2 Na + 2 H⁺ + 2 Cl^- = 2 Na⁺ + 2 Cl^- + H₂ ↑ - zapis jonowy

2 Na + 2 H⁺ = 2 Na⁺ + H₂ ↑ - skrócony zapis jonowy reakcji

3. tlenek metalu + tlenek niemetalu (bezwodnik kwasowy) = sól tlenowa

Przykłady:

• CaO + SO₃ = CaSO₄ - zapis cząsteczkowy

CaO + SO3 = Ca ²⁺ + SO₄ ^2- - zapis jonowy

• Na₂O + N₂O₅ = 2 NaNO₃ - zapis cząsteczkowy

Na₂O + N₂O₅ = 2 Na⁺ + 2 NO₃^- - zapis jonowy

4. tlenek metalu + kwas = sól + woda

Przykłady:

• CaO + H₂CO₃ = CaCO₃ ↓ + H₂O - zapis cząsteczkowy

CaO + 2 H⁺ + CO₃ ^2- = CaCO₃ ↓ + H₂0 - zapis jonowy

• Na₂O + 2 HCl = 2 NaCl + H₂O - zapis cząsteczkowy

Na₂O + 2 H⁺ + 2 Cl^- = 2 Na⁺ + 2 Cl^- + H₂O - zapis jonowy

Na₂O + 2 H⁺ = 2 Na⁺ + H₂O - skrócony zapis jonowy reakcji

5. tlenek niemetalu (bezwodnik kwasowy) + wodorotlenek = sól tlenowa + woda

Przykłady:

• SO₃ + Ca(OH)₂ = CaSO₄ + H₂O - zapis cząsteczkowy

SO₃ + Ca ²⁺ + 2OH ^- = Ca ²⁺ + SO₄ ^2- + H₂O - zapis jonowy

SO₃ + 2OH ^- = SO₄ ^2- + H₂O - skrócony zapis jonowy reakcji

• CO₂ + 2 NaOH = Na₂CO₃ + H₂O - zapis cząsteczkowy

CO₂ + 2 Na⁺ + 2 OH^- = 2 Na⁺ + CO₃ ^2- + H₂O - zapis jonowy

CO₂ + 2 OH^- = CO₃ ^2- + H₂O - skrócony zapis jonowy reakcji

6. zasada + kwas = sól + woda

Reakcja ta nosi nazwę reakcji zobojętniania, gdyż w jej wyniku powstaje obojętna cząsteczka wody.

Przykłady:

• H₂SO₄ + 2 NaOH = Na₂SO₄ + 2 H₂O - zapis cząsteczkowy

2 H⁺ + SO₄ ^2- + 2 Na⁺ + 2 OH^- = 2 Na⁺ + SO₄ ^2- + 2 H₂O - zapis jonowy

2 H⁺ + 2 OH^- = 2 H₂O - skrócony zapis jonowy reakcji

• NaOH + HCl = NaCl + H₂O - zapis cząsteczkowy

Na⁺ + OH^- + H⁺ + Cl^- = Na⁺ + Cl^- + H₂O - zapis jonowy

H⁺ + OH^- = H₂O - skrócony zapis jonowy reakcji

7. sól + metal = inna sól + inny metal

Metal reagujący z solą musi być aktywniejszy od metalu znajdującego się w soli.

Przykłady:

• 2 Na + MgCl₂ = 2 NaCl + Mg - zapis cząsteczkowy

2 Na + Mg ²⁺ + 2 Cl^- = 2 Na⁺ + 2 Cl^- + Mg - zapis jonowy

2 Na + Mg ²⁺ = 2 Na⁺ + Mg - skrócony zapis jonowy reakcji

8. sól + kwas = inna sól↓ + inny kwas

Nowopowstała sól strąca się w postaci osadu.

Przykłady:

• Ca(NO₃)₂ + H₂CO₃ = CaCO3 ↓+ 2 HNO₃ - zapis cząsteczkowy

Ca ²⁺ + 2 NO₃^- + 2 H⁺ + CO₃ ^2- = CaCO3 ↓+ 2 H⁺ + 2 NO₃^- - zapis jonowy

Ca ²⁺ + CO₃ ^2- = CaCO₃ ↓ - skrócony zapis jonowy reakcji

• Pb(NO₃)₂ + 2 HCl = PbCl₂ ↓+ 2 HNO₃ - zapis cząsteczkowy

Pb ²⁺ + 2 NO₃^- + 2 H⁺ + 2 Cl^- = PbCl₂ ↓+ 2 H⁺ + 2 NO₃^- - zapis jonowy

Pb ²⁺ + 2 Cl^- = PbCl₂ ↓ - skrócony zapis jonowy reakcji

9. sól + zasada = inna sól ↓ + inna zasada

Nowopowstała sól strąca się w postaci osadu.

Przykłady:

• Ca(OH)₂ + Na₂CO₃ = CaCO₃ ↓+ 2 NaOH - zapis cząsteczkowy

Ca2⁺ + 2 OH^- + 2 Na⁺ + CO₃ ^2- = CaCO₃ ↓+ 2 Na⁺ + 2OH^- - zapis jonowy

Ca ²⁺ + CO₃ ^2- = CaCO₃ ↓ - skrócony zapis jonowy reakcji

10. sól + sól = inna sól 1↓ + inna sól 2

Nowopowstała sól strąca się w postaci osadu.

Przykłady:

• 2 BiCl₃ + 3 Pb(NO₃)₂ = 3 PbCl₂ ↓+ 2 Bi(NO₃)₃ - zapis cząsteczkowy

2 Bi ³⁺ + 6 Cl^- + 3 Pb ²⁺ + 6 NO₃- = 3 PbCl₂ ↓+ 2 Bi ³⁺ + 6 NO₃^- - zapis jonowy

6 Cl^- + 3 Pb ²⁺ = 3 PbCl₂ ↓ - skrócony zapis jonowy reakcji

KWASY

SOLNY HCl
SIARKOWODOROWY H2S
CYJANOWODOROWY HCN
BROMOWODOROWY HBr
JODOWODOROWY HJ
SIARKOWY (VI) H2SO4
SIARKOWY(IV) H2SO3
WĘGLOWY H2CO3
ORTOFOSFOROWY(V) H3PO4
AZOTOWY(V) HNO3
AZOTOWY(III) HNO2
CHLOROWY(I) HClO
CHLOROWY(III) HClO2
CHLOROWY(V) HClO3
CHLOROWY(VII) HClO4
MANGANOWY(VII) HMnO4
MANGANOWY(VI) H2MnO4
DI.CHROMOY(VI) H2CrO4

Przykładowe równania reakcji dla kwasów

1. Otrzymywanie kwasów:

• Kwasy beztlenowe

H₂ + Cl₂→ 2 HCl

HCl + H₂O → HCl_(aq)

• Kwasy tlenowe

SO₂ + H₂O → H₂SO₃

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

CO₂ + H₂O →H₂CO₃

P₄O₁₀ + 6 H₂O → 4 H₃PO₄

N₂O₄ + H₂O → HNO₂ +HNO₃

Cl₂O₇ + H₂O → HClO₄

2. Rozkład kwasów:

H₂CO₃ → CO₂ + H₂O

2 HNO₃ → N₂O₅ +H₂O

3. Reakcje zobojętniania:

• Kwas + tlenek metalu → sól + woda

MgO + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂O

Na₂O + HCl → NaCl + H₂O

(dla mocnych kwasów utleniających- reakcja redox!)

2 FeO + 6 H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ + 3 SO₂ + 6 H₂O

• Kwas + wodorotlenek → sól + woda

KOH + HNO₂ → KNO₂ + H₂O

Ca(OH)₂ + HNO₃ → Ca(NO₃)₂ + 2 H₂O

• Kwas + metal → sól + wodór

H₂CO₃ + 2 Na → Na₂CO₃ +H₂↑

2 H₃PO₄ + 3 Mg → Mg₃(PO₄)₂ + 6 H₂↑

(dla mocnych kwasów utleniających-reakcja redox!)

HNO₃ + Fe → Fe( NO₃)₃ + NO + 2 H₂O

• Tlenek niemetalu + zasada → sól + woda

SO₂ + 2 KOH → K₂SO₃ + H₂O

• Zasada + tlenek niemetalu → sól + woda

2 NaOH + CO₂→ Na₂CO₃ + H₂O

4. Tlenek metalu + tlenek niemetalu (bezwodnik kwasowy)→ sól

Na₂O + CO₂ → Na₂CO₃

5. Dysocjacja elektrolityczna

• Kwasów

HBr→ H⁺ + Br^-

H₂CO₃→ H⁺ + HCO₃^- HCO₃^- → H⁺ +CO₃^2-

• Soli

KCl→ K⁺ + Cl^-

Ca₃(PO₄)₂→ 3 Ca²⁺ + 2 PO₄^3-

6. Reakcje z solami

• Sól 1 + kwas 1(mocniejszy)→sól 2 + kwas 2 (słabszy)

MgCO₃ + 2 HCl→ MgCl₂ + CO₂ + H₂O

• Sól 1 + sól 2→ sól 3 + sól 4↓ (strącanie osadu)

CaCl₂ + Na₂CO₃ → CaCO₃↓ + 2 NaCl

Ca²⁺ + 2 Cl^- + 2 Na⁺ + CO₃^2- → CaCO₃↓ +2 Na⁺ + 2 Cl^-

AgClO₄ + NH₄Cl → AgCl↓ + NH₄ClO₄

Ag⁺ + ClO₄^- + NH₄⁺ + Cl^-→ AgCl↓ + ClO₄^- + NH₄⁺

Otrzymywanie – reakcje

HCl 

H₂+Cl₂ → 2 HCl 
HCl (G) → H₂O → HCl (C) 

H₂S 

H₂ + S → H₂S 
H₂S (G) → H₂O → H₂S (C) 

H₂SO₄ 

SO₃ /2/+ H₂O ⃗ H₂SO₄ /3/ 

HNO₃ 

N₂O₅ + H₂O → 2HNO₃ 

H₂CO₃ 

CO₂ + H₂O → H₂CO₃ 

H₃PO₄ 

P₄O₁₀ + 6 H₂O → 4 H₃PO₄ 

NaOH 

2 Na + H₂O → 2 NaOH + H₂ | 
Na₂O + H₂O → 2 NaOH 

KOH 

2K+ 2 H₂O → 2KOH +H₂ | 
K₂O + H₂O → 2 KOH 

Ca(OH)₂ 

Ca + 2 H₂O → Ca(OH)₂ + H₂ | 
CaO +H₂0 → Ca(OH)₂ 

Mg(OH)₂ 

MgO + H₂O → Mg(OH)₂ 

HCl 

H₂+Cl₂ → 2 HCl 
HCl (G) → H₂O → HCl (C) 

H₂S 

H₂ + S → H₂S 
H₂S (G) → H₂O → H₂S (C) 

H₂SO₄ 

SO₃ /2/+ H₂O → H₂SO₄ /3/ 

HNO₃ 

N₂O₅ + H₂O → 2HNO₃ 

H₂CO₃ 

CO₂ + H₂O → H₂CO₃ 

H₃PO₄ 

P₄O₁₀ + 6 H₂O → 4 H₃PO₄ 



NaOH 

2 Na + H₂O → 2 NaOH + H₂ | 
Na₂O + H₂O → 2 NaOH 

KOH 

2K+ 2 H₂O → 2KOH +H₂ | 
K₂O + H₂O → 2 KOH 

Ca(OH)₂ 

Ca + 2 H₂O → Ca(OH)₂ + H₂ | 
CaO +H₂0 → Ca(OH)₂ 

Mg(OH)₂ 
MgO + H₂O → Mg(OH)₂

WODOROTLENKI wzory

wodorotlenek rubidu – PbOH
wodorotlenek żelaza (II) – Fe(OH)2
wodorotlenek żelaza (III) – Fe(OH)3
wodorotlenek glinu – Al.(OH)3
wodorotlenek baru – Ba(OH)2
wodorotlenek sodu – NaOH
wodorotlenek potasu – KOH
wodorotlenek wapnia – Ca(OH)2
wodorotlenek magnezu – Mg(OH)2
wodorotlenek glinu – Al.(OH)3
wodorotlenek miedzi (II) – Cu(OH)2

KWASY wzory

kwas węglowy (IV) – H2CO3
kwas krzemowy (IV) – H2SiO3
kwas azotowy (V) – HNO3
kwas azotowy (III) – HNO2
kwas ortofosforowy (V) – H3PO4
kwas metafosforowy (V) – HPO3
kwas pirofosforowy (V) – H4P2O7
kwas fosforowy (V) – H3PO4
kwas arsenowy (V) – H3AsO4
kwas siarkowy (VI) – H2SO4
kwas siarkowy (IV) – H2SO3
kwas chlorowy (VII) – HClO4
kwas chlorowy (V) – HClO-3
kwas chlorowy (III) – HClO2
kwas chlorowy (I) – HClO
kwas bromowywodorowy – HBr(aq)
kwas chlorowodorowy – HCl(aq)
kwas fluorowodorowy – HF(aq)
kwas siarkowodorowy – H2S(aq)