19311-tlenki i kwasy sole i wodorotlenki, chemia


Tlenki i kwasy, sole i wodorotlenki

Duża różnorodność związków nieorganicznych spowodowała, że zostały podzielone na kilka typów. Podział ten wynika zarówno z ich składu, budowy, jak i charakteru chemicznego. Do podsta­wowych typów związków nieorganicznych należą tlenki, wodor­ki, wodorotlenki metali, kwasy i sole.

TLENKI

Tlenki są to związki pierwiastków (metali i niemetali) z tle­nem, w których tlen występuje na -II stopniu utlenienia. Budowa i właściwości tlenków zależą od wartości elektroujemności pierwiastka łączącego się z tlenem. Duża elektroujemność tlenu (3,5 w skali elektroujemności Paulinga - drugie miejsce po fluorze) jest powodem znacznego zróżnicowania charakteru wiązań che­micznych w tlenkach i w rezultacie różnych ich właściwości.

Otrzymywanie tlenków równa­nia reakcji:

Ca CO3 → CaO + CO2

S + O2 → SO2

Cu(OH)2 → CuO + H2O

2 Mg + O2 → 2 MgO

C + O2 → CO2

2 SO2 + O2 → 2 SO3

CO2 + C → 2 CO

MgCO3 → MgO + CO2

Do podstawowych metod otrzymywania tlenków należą:

Różnorodność tlenków powoduje, że w obrębie tej grupy wprowadza się bardziej szczegółowy podział. Najprostszy uwzględnia ich podział na tlenki metali i tlenki niemetali. W tabeli poniżej podano przykłady tlen­ków metali i tlenków niemetali oraz ich nazwy:

Tlenki

niemetali

CO

CO2

SiO2

SO2

SO3

N2O

NO

N2O3

NO2

N2O5

tlenek węgla(II)

tlenek węgla(FV)

tlenek krzemu (IV)

tlenek siarki(IV)

tlenek siarki (VI)

tlenek azotu(I)

tlenek azotu(II)

tlenek azotu (III)

tlenek azotu (IV)

tlenek azotu (V)

Tlenki

metali

Na2O

MgO

A12O3

FeO

Fe2O3

CrO

Cr2O3

CrO3

PbO

HgO

tlenek sodu

tlenek magnezu

tlenek glinu

tlenek żelaza(II)

tlenek żelaza(III)

tlenek chromu (II)

tlenek chromu (III)

tlenek chromu(VI)

tlenek ołowiu (II)

tlenek rtęci(II)

Analizując nazwy tlenków, łatwo można zauważyć sposób ich tworzenia.

Nazwy tlenków tworzy się, dodając do słowa tlenek nazwę pierwiastka, np. tlenek sodu. Jeżeli dany pierwiastek tworzy kilka tlenków, w których przyjmuje różne stopnie utlenienia, to obok nazwy pierwiastka w nawiasie okrągłym zapisujemy jego stopień utlenienia.

Badanie zachowania się tlenków wobec wody.

Na podstawie barwy uniwersalnego papierka wskaźnikowego można wnioskować, że tlenek wapnia w reakcji z wodą tworzy zasadę, tlenek fosforu(V) - kwas, a tlenek krzemu(IV) nie reaguje z wodą:

CaO + H2O → Ca(OH)2

P4O10 + 6 H2O → 4 H3PO4

Ze względu na zachowanie się tlenków wobec wody możemy je podzielić na:

Zachowanie tlenków względem innych związków (względem wodnych roztworów kwasów i zasad) przedstawiono w tabeli poniżej:

Badany tlenek

Efekty świadczące o zachodzącej reakcji

Wnioski

Równanie reakcji

z kwasem

z zasadą

MgO

zmiana barwy oranżu metylo­wego z czerwo­nej na żółto-pomarańczową

brak zmiany barwy wskaź­nika

reaguje z kwasem

MgO + 2 HCI → MgCl2 + H2O

A1203

rozpuszczanie tlenku

rozpuszczanie tlenku

reaguje z kwasem i zasadą

A12O3 + 6 HCI → 2 A1C13 + 3 H2O

A12O3 + 2 NaOH + 3 H2O → 2Na[Al(OH)4]

P4010

brak zmiany barwy wskaź­nika

odbarwienie fenoloftaleiny

reaguje

z zasadą

P4O10 + 12 NaOH → 4 Na3PO4 + 6 H2O

Można więc wyróżnić trzy grupy tlenków:

Oprócz grup tlenków wyróżnionych istnieje jeszcze nieliczna grupa tlenków, które nie reagują z wodą ani kwasami i zasadami. Są to tlenki obojętne.

Do tej grupy należą:

Analizę tlenków i ich charakteru na tle układu okresowego (na przykładzie tlenków 3. okresu) przedstawiono w tabeli poniżej:

Tlenki pierwiastków trzeciego okresu

Na20

MgO

A12 O3

SiO2

P4O10 SO3

C12 O7

reagują z wodą, tworząc zasady

nie reagują z wodą

reagują z wodą, tworząc kwasy

reagują z kwasami -tlenki zasadowe

reaguje z kwasami i zasadami - tlenek amfoteryczny

reagują z zasadami - tlenki kwasowe

Analizując tabelę, można zauważyć, że charakter chemiczny tlen­ków zmienia się stopniowo. Tlenki bardzo aktywnych metali (so­du, magnezu) reagują z wodą, tworząc zasady, reagują też z kwasa­mi, a nie reagują z zasadami. Tlenek glinu i tlenek krzemu(IV) nie reagują z wodą, ale tlenek glinu reaguje z kwasami i zasadami. Jest to zatem tlenek amfoteryczny. Należy zauważyć, że nie można utoż­samiać tlenków obojętnych wobec wody z tlenkami amfoterycznymi. Tlenek krzemu(IV) nie reaguje z wodą, ale podobnie jak inne tlen­ki niemetali w wysokiej temperaturze reaguje z zasadami:

SiO2 + 2 NaOH → Na2SiO3 + H2O, czyli należy do tlenków kwasowych.

Podsumowując:

Wiele tlenków to związki chemiczne, z którymi stykamy się na każdym kroku lub często o nich słyszymy. Wystarczy wspomnieć o tlenku węgla(IV) (dwutlenku węgla), tlenku krzemu(IV) (krze­mionce) czy tlenku azotu(II).

Tlenek krzemu(IV) - SiO2 występuje nie tylko w postaci drobnokrystalicznego piasku, tworzy też piękne kryształy kwarcu zwane kryształem górskim. Używany jest do wyrobu biżuterii i przedmiotów ozdobnych (pu­chary, kielichy). Grecy uważali, że jest to kryształ lodu zamrożony przez bogów i zesłany na ziemię. Odmianą SiO2agaty zawie­rające domieszki innych substancji nadających im charakterys­tyczną barwę (fioletową czy brązową). Agaty ze względu na dużą odporność mechaniczną i chemiczną służą do wyrobu moździerzy używanych w laboratoriach. SiO2 stopiony, a następnie chłodzony zastyga w sztywną bezposta­ciową masę, tworząc szkło kwarcowe.

Tlenek azotu(II) został odkryty w 1772 roku przez Priestleya. Przez 200 lat był traktowany jako substancja bardzo toksyczna. Dopiero w drugiej połowie XX wieku odkryto, że tlenek azotu(II) ma duże znaczenie biologiczne. Za prace nad właściwościami NO w 1998 roku Robert Furchgott, Louis Ignarro i Ferid Murad otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Stężenie NO we krwi przepływającej przez mięsień sercowy jest utrzymywane na stałym poziomie. Jeżeli, np. w wyniku zwiększenia poziomu cholesterolu, następuje zwężenie naczyń krwionośnych, to zmniej­sza się stężenie NO, co powoduje zaburzenia rytmu serca. Odcię­cie dostawy NO prowadzi do śmierci w ciągu 10 - 15 s. Podawane chorym leki zawierające nitroglicerynę rozkładają się w organizmie, wydzielając NO bezpośrednio do komórek mięśniowych, co po­woduje rozszerzenie naczyń krwionośnych.

Oprócz tlenków znane są związki pierwiastków z tlenem, w któ­rych tlen formalnie występuje na -I stopniu utlenienia (nadtlenki), a także może przyjmować stopień utlenienia -1/2 (ponadtlenki). Przedstawiciele tego typu związków to np.:

H2O2 - nadtlenek wodoru (-1)

CaO2 - nadtlenek wapnia (-1)

KO2 - ponadtlenek potasu (-1/2)

Na2O2 - nadtlenek sodu (-1)

Najbardziej znanym nadtlenkiem jest nadtlenek wodoru H2O2. Je­go 3% roztwór to woda utleniona, a 30% to perhydrol. Woda utleniona służy do oczyszczania i dezynfekcji ran, natomiast 0,2% roztwór nadtlenku wodoru jest stosowany w leczeniu cho­rób przyzębia oraz jako środek dezynfekujący kanały zębowe zaka­żone bakteriami.

Rozkład wody utlenionej wobec MnO2 jako katalizatora:

H2O2 → H2O + O

Nadtlenek wodoru jest nietrwały i ulega rozkładowi z wydzieleniem tlenu atomowego. Tlen w postaci pojedynczych atomów istnieje bardzo krótko - praktycznie tylko w chwili powstawania, dlatego te postać często nazywamy in statu nascendi, co oznacza w stanie rodzenia się. Natychmiast pojedyncze atomy łączą się w cząsteczki dwuatomowe O2, a równanie reakcji zapisuje się:

2 H2O2 → 2 H2O + O2

Wydzielający się tlen działa odkażająco i bakteriobójczo. W wypad­ku zetknięcia się H2O2 ze zranionymi tkankami, funkcję kataliza­tora przyspieszającego jego rozkład pełni enzym zawarty we krwi - katalaza. Dzięki właściwościom utleniającym H2O2 stosowany jest do rozjaśniania włosów, bielenia słomy czy tkanin, a 90% roztwór H2O2 jako utleniacz paliw w łodziach podwodnych i rakietach.

WODOROTLENKI

Ogólny wzór wodorotlenków:

M(OH)x

gdzie: x oznacza ładunek ka­tionu.

Wodorotlenkami nazywamy wszystkie związki nieorganiczne, których cząsteczki zawierają kationy metali (M+) i aniony wodorotlenkowe (OH-).

Liczba jonów OH w cząsteczce wodorotlenku zależy od stopnia utlenienia wchodzącego w jej skład metalu, np. NaOH (I), Ca(OH)2 (II), Fe(OH)2 (II), Fe(OH)3 (III).

Nazwy wodorotlenków tworzy się, dodając do słowa wodoro­tlenek nazwę metalu i w nawiasie jego stopień utlenienia. Zgodnie z umową, jeżeli dany pierwiastek w związkach chemicznych wy­stępuje tylko na jednym stopniu utlenienia, to nie jest konieczne podawanie go w nawiasie. W tabeli podano wzory i nazwy wybranych wodo­rotlenków metali.

Wodorotlenki

wzór chemiczny

nazwa

NaOH

wodorotlenek sodu

KOH

wodorotlenek potasu

Ca(OH)2

wodorotlenek wapnia

Mg(OH)2

wodorotlenek magnezu

A1(OH)3

wodorotlenek glinu

Fe(OH)2

wodorotlenek żelaza(II)

Fe(OH)3

wodorotlenek żelaza(III)

Cu(OH)2

wodorotlenek miedzi(II)

Najważniejsze metody otrzymywania wodoro­tlenków metali:

2 Na + 2 H2O → 2 NaOH + H2

CaO + H2O → Ca(OH)2

W wodnym roztworze FeCl3 obserwuje się wytrącanie się brunat­nego osadu:

FeCl3 + 3 NaOH → Fe(OH)3 + 3 NaCl

Można stwierdzić, że metodą otrzymywania wodorotlenków metali może być też reakcja niektórych soli z innymi wodorotlenkami.

Rozpuszczalne w wodzie wodorotlenki metali wykazują chara­kter zasadowy. Noszą one nazwę zasad. Rozpuszczalnymi wodo­rotlenkami metali są np. NaOH i KOH - ich wodne roztwory to odpowiednio zasada sodowa i zasada potasowa. Nazwy zasada nie można stosować w stosunku do trudno rozpuszczalnych wodo­rotlenków metali, np. Cu(OH)2, A1(OH)3 czy Fe(OH)3. Większość wodorotlenków metali reaguje z kwasami. Przykła­dy takich reakcji ilustrują poniższe równania reakcji:

2 NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + 2 H2O

Ca(OH)2 + 2 HNO3 → Ca(NO3)2 + 2 H2O

Al(OH)3 + 3HCl → AlCl3 + 3H2O

Niektóre wodorotlenki metali reagują zarówno z kwasami, jak i z zasadami. Podobnie jak tlenki, które reagują i z kwasami i zasa­dami, noszą one nazwę wodorotlenków amfoterycznych. Przykładem takiego wodorotlenku jest Al(OH)3.

Zastosowanie NaOH:

Ze względu na właściwości wodorotlenek sodu nazywany jest także sodą żrącą lub sodą kaustyczną, a jego roztwory alkaliami lub ługami.

KWASY

KWASY

WZÓR OGÓLNY

NAZWA

H2SO4

H2SO3

HNO3

HNO2

H3PO4

HC1O

HC1O2

HClO3

HC1O4

HCl(aq)

HBr(aq)

HF(aq)

H2S(aq)

kwas siarkowy(YI)

kwas siarkowy(IY)

kwas azotowy(V)

kwas azotowy(III)

kwas fosforowy(V)

kwas chlorowy(I)

kwas chlorowy(III)

kwas chlorowy(V)

kwas chlorowy(VII)

kwas chlorowodorowy

kwas bromowodorowy

kwas fluorowodorowy

kwas siarkowodorowy

Kwas mrówkowy.

Kwas mrówkowy jest bezbarwną cieczą o ostrym zapachu i temperaturze wrzenia 101°C. Rozpuszcza się w wodzie w dowolnych stosunkach. Wywołuje oparzenia skóry. Zawarty jest w wydzielinie gruczołów mrówek oraz w niektórych roślinach (na przykład w liściach pokrzywy). Pod względem właściwości kwasowych kwas mrówkowy jest najbardziej aktywny spośród wszystkich kwasów karboksylowych. Tłumaczy się to tym, że jego grupa karboksylowa związana jest z wodorem, a nie z resztą węglo­wodorową. Dzięki obecności w cząsteczce grupy aldehydowej przejawia właściwości aldehydu, to jest wykazuje działanie redukujące (daje reakcję lustra srebrnego).

Kwas mrówkowy stosuje się powszechnie w przemyśle chemicznym w charakterze reduktora w syntezie substancji organicznych, a także do otrzymania kwasu szczawiowego; w przemyśle spożywczym w charakterze środka dezynfekującego i konserwującego; w przemyśle tekstylnym — podczas barwienia tkanin; w medycynie jako środek do nacierania w chorobach reu­matycznych. Kwas mrówkowy otrzymywano dawniej przez moczenie mrówek w wodzie i destylację otrzymanego wyciągu. Obecnie kwas ten otrzymuje się z tlenku węgla i wodorotlenku sodowego.

Kwas mrówkowy wypiera się z powstającej soli przez działanie kwasem siarkowym, a następnie oddestylowuje się:

HCOONa + H2SO4 → HCOOH + NaHSO4

Z powodu łatwego utleniania się kwasu mrówkowego ogólne metody stosowane przy otrzymywaniu innych kwasów są w danym przypadku mało przydatne.

Kwas octowy.

Kwas octowy jest w zwykłej temperaturze bezbarwną cieczą o ostrym, charakterystycznym zapachu. W temperaturze poniżej - 16,6°C krzepnie w postaci kryształów podobnych do lodu, na skutek czego otrzymał nazwę kwas lodowaty. Kwas octowy rozpuszcza się w wodzie w dowolnych stosunkach. 3-5% roztwór wodny kwasu znany jest pod nazwą octu, który stosuje się jako przyprawę spożywczą; 70-80% kwas octowy zwany jest esencją octową. Pod względem właściwości chemicznych kwas octowy podobny jest do kwasów mineralnych. W roztworach wodnych dysocjuje na jony.

Reszta kwasowa CH3COO- nazywa się jonem octanowym. Ponieważ kwas octowy zalicza się do słabych elektrolitów, toteż jonów wodorowych i octa­nowych powstaje niewiele. Jony wodorowe kwasu octowego, podobnie jak innych kwasów barwią lakmus na kolor czerwony.

Metale stojące w szeregu napięciowym przed wodorem podstawiają wodór w grupie karboksylowej tworząc sole. Kwas octowy wstępuje w reakcję zobojętnienia z zasadami, na przykład:

CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O

Łatwo reaguje z solami wypierając kwasy słabsze i bardziej lotne, na przykład:

2CH3COOH+CaCO3 → (CH3COO)2Ca +H2

Kwas octowy reaguje łatwo z amoniakiem, tworząc sól — octan amonowy. Reakcje kwasu octowego z zasadami, tlenkami i solami wykorzystuje się do otrzymywania jego soli.

Zastosowanie kwasu octowego jest bardzo różnorodne. W przemyśle chemicznym stosuje się go do otrzymywania tworzyw sztucznych, różnorod­nych barwników, leków, włókien sztucznych (jedwab octanowy), niepalnej błony filmowej itd. W charakterze zaprawy do barwienia tkanin stosuje się sole kwasu octowego — glinowe, chromowe i żelazowe. Kwasu octowego używa się jako przyprawy spożywczej oraz do konserwowania warzyw i owo­ców

Współczesny syntetyczny sposób otrzymywania kwasu octowego opiera się na utlenianiu aldehydu octowego, który z kolei otrzymuje się z acety­lenu według reakcji Kuczerowa (acetylen otrzymuje się z bardzo dostępnego surowca naturalnego - metanu). Duże znaczenie ma nowa metoda otrzymywania kwasu octowego pole­cająca na utlenieniu butanu. Podczas gdy otrzymywanie kwasu octowego z metanu jest procesem wielo­stopniowym: metan acetylen aldehyd octowy kwas octowy, utlenianie butanu do kwasu octowego skraca tę wielostopniowość, co w produkcji na dużą skalę daje duże efekty.

SOLE

Największą grupę związków nieorganicznych tworzą sole. Nazwa ta pochodzi od łacińskiego słowa sal i oznacza wszystkie substan­cje, których właściwości są podobne do znanej od najdawniejszych czasów soli kamiennej.

Sól kamienna (halit) - chlorek sodu

Sole są to związki chemiczne, które w stanie stałym zbudowa­ne są z kationów metali i anionów reszt kwasowych.

Ogólny wzór soli:

MxRy

gdzie: y i x oznaczają odpowiednio ładunek kationu metalu i anio­nu reszty kwasowej.

W zależności od rodzaju kwasu, od którego pochodzi dana sól, możemy wyróżnić (podobnie jak w wypadku kwasów):

NaCl, MgCl2, K2S

MgSO4, CaCO3, KNO3.

Sole można otrzymać bardzo różnymi metodami.

Do najważniejszych metod otrzymywania soli należą:

KOH + HNO3 → KNO3 + H2O

NaOH + HC1 → NaCl + H2O

Mg + H2SO4 → MgSO4 + H2

Zn + 2 HC1 → ZnCl2 + H2 J

CuO + 2 HNO3 → Cu(NO3)2 + H2O

Na2O + 2 HC1 → 2 NaCl + H2O

SO3 + 2 KOH → K2SO4 + H2O

CaO + CO2 → CaCO3

Fe + S → FeS

Analizując te równania reakcji chemicznych, łatwo można za­uważyć, że niektóre z tych metod mogą być stosowane zarów­no do otrzymywania soli kwasów tlenowych, jak i beztleno­wych, niektóre tylko do otrzymywania soli kwasów tlenowych, a niektóre tylko do otrzymywania soli kwasów beztlenowych.

Nazwy soli tworzy się, podobnie jak w wypadku innych typowych związków nieorganicznych, zwracając uwagę na stopień utlenienia. Przykłady wybranych soli oraz ich na­zwy podano w tabeli.

Sole

wzór chemiczny

nazwa

NaCl

chlorek sodu

CuS

siarczek miedzi(II)

Cu2S

siarczek miedzi(I)

FeCl3

chlorek żelaza(III)

Na2SO4

siarczan(VI) sodu

Ca(NO3)2

azotan(V) wapnia

Ca(NO2)2

azotan(III) wapnia

A1PO4

fosforan(V) glinu

CuSO4

siarczan(VI) miedzi(II)

Cu2SO4

siarczan(VI) miedzi(I)

A12(CO3)3

węglan glinu

Podsumowanie:

Kwasy, zasady i sole według teorii Arrheniusa

Wprowadzenie pojęcia dysocjacji elektrolitycznej pozwoliło Arrheniusowi zdefiniować dwie podstawowe grupy związków nieorgani­cznych - kwasy i zasady.

Kwasy są to substancje, które dysocjują w roztworze wod­nym na jednododatnie jony wodoru i ujemne jony reszt kwa­sowych.

HxR xH+ + Rx-

Należy pamiętać, że cząsteczki wody są polarne; oznacza się je umownie. Gdy znajdą się w pobliżu cząsteczki np. HCl, ustawiają się biegunem dodatnim w kierunku jonów ujemnych (np. Cl), a biegunem ujemnym w kierunku jonów dodatnich (np. H+). Można to zilustrować równaniami reakcji, np.:

HCl → H+ + Cl-

kwas jon jon

chlorowodorowy wodoru chlorkowy

H2SO4 → 2 H+ + SO42-

kwas siarkowy (VI) jon siarczanowy (VI)

H3PO4 → 3 H+ + PO43-

kwas jon osforanowy (V)

fosforowy (V)

Przedstawione równania dysocjacji elektrolitycznej kwasu siarkowego(VI) oraz fosforowego(V) stanowią tylko uproszczoną inter­pretację tego procesu. W rzeczywistości kwasy zawierające więcej niż jeden atom wodoru zdolny do odszczepienia ulegają stopnio­wej dysocjacji. Dla kwasu siarkowego(VI) można więc podać dwa ogólne równania:

H2SO4 → H+ + HSO4-

kwas siarkowy (VI) jon wodorosiarczanowy (VI)

HSO4- → H+ + SO42-

jon jon siarczanowy (VI)

wodorosiarczanowy (VI)

Zapisując równania procesu dysocjacji elektrolitycznej, należy pamiętać, że suma ładunków powstających jonów musi się równać ładunkowi substratu.

Zasady to substancje, które w roztworze wodnym dysocjują na dodatnie jony metali i jednoujemne jony wodorotlenkowe.

M(OH)n Mn+ + n(OH)-

Proces ten można zilustrować równaniami zachodzących reakcjami chemicznych:

NaOH → Na+ + OH-

wodorotlenek sodu jon sodu jon wodorotlenkowy

zasada sodowa

Ca(OH)2 → Ca2+ + 2 OH-

wodorotlenek wapnia jon wapnia jon wodorotlenkowy

Koncepcja Arrheniusa ograniczała się tylko do definicji kwasów i zasad. W późniejszym okresie przyjęto podobną definicję dla soli. Sole to substancje, które w roztworze wodnym dysocjują na dodatnie jony metali i ujemne jony reszt kwasowych.

MnRm nMm+ + mRn-

Proces ten ilustrują poniższe równania:

NaCl → Na+ + Cl-

chlorek sodu jon sodu jon chlorkowy

Na2SO4 → 2 Na+ + SO42-

siarczan (VI) sodu jon sodu jon siarczanowy (VI)

Al(NO3)3 → Al3+ + 3 NO3-

azotan (V) glinu jon glinu jon azotanowy (V)

Sole są substancjami o budowie krystalicznej. W węzłach ich sieci krystalicznej znajdują się kationy metali i aniony reszt kwaso­wych. Jak wszystkie związki o budowie jonowej, w stanie ciekłym przewodzą prąd, są więc z reguły mocnymi elektrolitami. Roztwory wielu soli są bezbarwne. Niektóre jednak mają barwę odpowiadającą barwie kationu metalu. Innym roztworom soli na­dają zabarwienie ich aniony.

Odczyn roztworu zależy więc od stężenia jonów H+ i OH . Gdy stężenie jonów H+ jest równe stężeniu jonów OH-, to roztwór ma odczyn obojętny. Taka sytuacja ma miejsce w wodzie, a stę­żenia tych jonów w tym wypadku wynoszą 10-7 mol/dm3. W roztworach o odczynie kwasowym stężenie H+ jest większe od stężenia OH-, a w roztworach zasadowych stężenie jonów H+ jest mniejsze od stężenia jonów OH-.

Hydroliza soli

Określając za pomocą wskaźników odczyn roztworów, wnioskuje się, że przyczyną odczynu kwasowego jest obecność jo­nów wodoru, a odczynu zasadowego jonów wodorotlenkowych. Za pomocą wskaźnika uniwersalnego można nawet określić pH dowolnego roztworu. Czy można przewi­dzieć odczyn wodnych roztworów soli? Jak wiadomo, sole zbudowane są z jonów metali i jonów reszt kwasowych, czyli w ich skład nie wchodzą jony H+ ani OH¯. Wynika stąd, że odczyn roztworów soli powinien być obojętny.

Badanie odczynu wodnych roztworów soli.

Odczyn roztworu Na2CO3 jest zasadowy, a A1C13 kwasowy. Prowadzi to do wniosku, że niektóre sole rozpuszczalne w wodzie również reagują z wodą:

Na2CO3 + 2 H2O → 2 NaOH + H2CO3

A1C13 + 3 H2O → A1(OH)3 + 3 HCl

Reakcje te noszą nazwę hydrolizy soli. Produkty powstające w tych reakcjach pozwalają na zdefiniowanie procesu hydrolizy. Hydroliza soli jest to reakcja jonów niektórych soli z wodą z utworzeniem odpowiedniej zasady i odpowiedniego kwasu.

Równania reakcji (słabe elektrolity w formie cząsteczkowej):

2 Na+ + CO32- + 2 H2O → 2 Na+ + 2 OH- + H2CO3

CO32- + 2 H2O → 2 OH- + H2CO3

A13+ + 3 C1- + 3 H2O → A1(OH)3 + 3 H+ + 3 Cl-

A13+ + 3 H2O → A1(OH)3 + 3 H+

Na podstawie powyższych równań reakcji można łatwo ustalić przyczynę zasadowego odczynu roztworu Na2CO3 i kwasowego A1C13. W obu wypadkach z wodą reagują jony pochodzące z soli, a wśród produktów powstają jony, które nadają odpowiedni odczyn wodnym roztworom. W wypadku roztworu Na2CO3 ostatecznie z wodą reagują aniony CO32-, a wśród produktów reakcji pojawiają się jony OH- odpo­wiedzialne za zasadowy odczyn roztworu.

Dotychczas rozpatrywaliśmy przypadek hydrolizy dwóch soli. Węglan sodu to sól pochodząca od mocnej zasady i słabego kwasu, a chlorek glinu pochodzi od słabej zasady i mocnego kwasu. Mo­żna więc uogólnić ten problem, stwierdzając, że sole mocnych zasad i słabych kwasów ulegają hydrolizie z od­czynem zasadowym, a sole słabych zasad i mocnych kwasów hydrolizują z odczynem kwasowym.

Sole pochodzące od mocnych kwasów i mocnych zasad nie ule­gają hydrolizie. Odczyn wodnych roztworów takich soli jest obojętny.

Uogólniając, można prze­widzieć odczyn wodnych roztworów soli, znając moc tworzących je zasad i kwasów.

Sól pochodząca od

Odczyn roztworu

zasady

kwasu

mocnej

mocnego

obojętny (hydroliza nie zachodzi)

mocnej

słabego

zasadowy

słabej

mocnego

kwasowy

słabej

słabego

obojętny

Podsumowanie:



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CHEMIA KOSMETYCZNA Chemia nieorganiczna (tlenki, kwasy, sole
19298-kwasy tlenki zasady sole zadania, chemia
CHEMIA KOSMETYCZNA Chemia nieorganiczna (tlenki, kwasy, sole
zadania tlenki kwasy sole
kwasy sole tlenki wodorotlenki, Budownictwo semestr 1
Tlenki, wodorki, wodorotlenki, kwasy, sole opracowanie
chemia kwasy sole ściąga
Wodorotlenki, Kwasy i Sole
chemia- kwasy i sole, Inżynieria środowiska ZUT, Chemia
W08s-Slabe kwasy i zasady wieloprotonowe, chemia, szkolka
KOLOS kwasy tłuszcze 5, STUDIA, Chemia
4 sole, Studia, Chemia, chemia7
kwasy i sole
kwasy i sole przykładowe zadania
sole gim, Chemia, Gimnazjum, kl2, Sole
Wodorotlenosole, Chemia Fizyczna, chemia fizyczna- laborki rozne, Rozne
Hydrokso i wodorosole, Chemia
Kwasy i sole

więcej podobnych podstron