S K A R B O W O S C

2012-10-15

Skarbowość – działalność państwa, której przedmiotem jest majątek i dochody publiczne

Pod pojęciem skarbowości dziś rozumiemy finanse publiczne, czyli „zjawiska i procesy związane z powstawaniem i rozdysponowaniem pieniężnych środków publicznych zapewniających funkcjonowanie gospodarki” /S.Owsiak/

ELEMENTY MAJĄTKU PUBLICZNEGO

Skarb Państwa – osoba prawna, ale nie ma instytucji /w jego imieniu działają MF, MSP i inne/

Mienie Skarbu Państwa – zwraca się uwagę na typ oraz funkcję:

1. Dobra kultury narodowej – muzealia, zabytki, zasoby biblioteczne – stanowiące dobra dziedzictwa narodowego, które państwo zamierza utrzymywać bezterminowo; nie są wyceniane, podlegają tylko ewidencji

2. Zasoby archiwalne

3. Zasoby naturalne – dobra naturalne w stanie nieprzetworzonym, z których korzysta się bez ograniczeń w celach niekomercyjnych lub które mogą być wykorzystane gospodarczo pod warunkiem uzyskania koncesji lub pozwolenia /np. kopaliny, wody, żywe zasoby morza, częstotliwości rtv)

4. Lasy /obszary leśne i drzewostan/ w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, w zarządach Parków Narodowych, wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej SP oraz inne

5. Grunty – nieruchomości SP, grunty oddane w trwały zarząd państwowym jednostkom organizacyjnym, grunty w Zasobie Własności Rolnej SP, grunty zarządzane przez Państwowe Gospodarstwo Leśne, grunty oddane w użytkowanie wieczyste oraz inne grunty

6. Urządzenia infrastruktury – ogólnodostępne obiekty, urządzenia i instalacje wykorzystywane dla ułatwienia dostaw dóbr i usług lub zapewnienia niezakłóconego działania państwa i gospodarki

7. Budynki i budowle – wykorzystywane przez państwowe jednostki organizacyjne, powierzone agencjom wykonywującym zadania z zakresu gospodarowania składnikami majątku SP lub realizującym inne funkcje ustawowe oraz pozostałe po likwidacji państwowych przedsiębiorstw

8. Finansowe składniki majątku trwałego SP w tym akcje i udziały w spółkach prawa handlowego

9. Składniki majątku obrotowego, a w tym należności SP

10. Rezerwy państwowe gospodarcze

11. Uprawnienia wynikające z wniesienia wkładu majątkowego do przedsiębiorstw państwowych

12. Uprawnienia w stosunku do innych państwowych osób prawnych /szkół wyższych, instytucji kultury, jednostek badawczo-rozwojowych/

13. Ustanowione ustawą monopole /np. lotto/

FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH

Funkcje państwa:

1. Zapewnienie efektywności całej gospodarki wobec niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów

2. Zapewnienie sprawiedliwości i równości wobec nadmiernej dysproporcji dochodów

3. Zapewnienie stabilności gospodarki rynkowej wobec jej cyklicznego funkcjonowania

Funkcje finansów publicznych:

1. Alokacyjna

2. Redystrybucyjna

3. Stabilizacyjna

Funkcja alokacyjna – finanse publiczne są narzędziem alokacji zasobów w gospodarce; związane jest to z:
- zaspokojeniem potrzeb publicznych
- realizacją zadań społecznych
Ingerencja ta to wynik niesprawności mechanizmu rynkowego:
- nadmierne zróżnicowanie dochodów poszczególnych jednostek, ograniczony dostęp do pewnych dóbr
- nadmierna swoboda wybory /zakup tylko określonych dóbr/
- zysk i jego uboczne skutki

2012-10-22

Funkcja redystrybucyjna – redystrybucja – wtórny podział dochodu:
- aspekt mikroekonomiczny – zakres dystrybucji PNB, ogólna struktura dochodów i wydatków
- aspekt makrospołeczny – skutki działania redystrybucji na różne grupy społeczne
równość czy sprawiedliwość?

Funkcja stabilizacyjna – polega na umiejętnym posługiwaniu się instrumentami alokacji zasobów i redystrybucji dochodów do łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego podatki, wydatki budżetowe, instrumenty dyskrecijonalnej polityki, automatyczne stabilizatory ; oddziaływanie na:
- skłonność do inwestycji
- skłonność do oszczędzania
- poziom stopy procentowej
- poziom bezrobocia

CECHY FINANSÓW PUBLICZNYCH

Cechy finansów publicznych:

1. Tworzone w oparciu o władztwo finansowe /przymus prawny/ podmiotu publicznego

2. Metody wykorzystywane przy zarządzaniu publicznymi środkami finansowymi są właściwe trybowi politycznemu i procedurom administracyjnym, a nie metodom rynkowym, związanym ze stosunkami umownymi

3. Skierowane są na realizacje interesu publicznego /ogółu społeczeństwa/, zaspokajanie potrzeb społecznych, a nie maksymalizacje zysku

4. Rozmiarami /skala kraju/ przewyższają z zasady środki pieniężne podmiotów prywatnych

5. Wielkość i strukturę publicznych środków pieniężnych ustalają i kontrolują organy stymulujące władzy publicznej

2012-10-29

STRUKTURA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Przekroje finansów publicznych:

1. Przekrój podmiotowy:

• Władze ustawodawcze szczebla zentralnego oraz władze szczebla pośredniego i samorządowego

• Władze wykonawcze szczebla centralnego oraz szczebla pośredniego i samorządowego

• Władze kontrolne działające w imieniu władz stanowiących / NIK, RIO/

• Aparat skarbowy /finansowy/ zajmujący się na bieżąco realizacją dochodów i wydatków publicznych, ich kontrolą, zarządzaniem budżetem, funduszami ubezpieczeniowymi /Izby Celne, Ministerstwo Finansów/

• Podmioty, które są finansowane z funduszy publicznych /szpitale, szkoły/

1. Przekrój prawny:

• Konstytucja lub inna ustawa zasadnicza, zawierająca ogólne zasady tworzenia funduszy publicznych oraz obowiązki poszczególnych rodzajów władz publicznych w zakresie uchwalania, wykonywania i kontroli funduszy publicznych

• Prawo budżetowe, z reguły w randze ustawy /w Polsce – Ustawa o finansach publicznych/, regulujące zasady budowy ustroju budżetowego

• Coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów

• Ustawy podatkowe

• Ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych

• Ustawy o finansach samorządowych

• Ustawy regulujące działalność ministra finansów /skarbu/ oraz działalność aparatu skarbowego

• Ustawa karnoskarbowa

• Ustawa o zobowiązaniach podatkowych /ordynacja podatkowa/

• Akty normatywne regulujące działalność ministrów, rządu i zarządców JST

1. Przekrój instrumentalny:

• Podatki centralne

• Podatki lokalne

• Opłaty

• Cła

• Dochody z majątku publicznego /dywidendy, renty/

• Składki na ubezpieczenie społeczne

• Subwencje i dotacje

• Kredyty państwowe i pożyczki publiczne

Sektor finansów publicznych:

1. Organy władzy publicznej, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, JST

2. Jednostki budżetowe, zakłady budżetowe

3. Fundusze celowe

4. Państwowe szkoły wyższe

5. Jednostki badawczo-rozwojowe

6. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej

7. Państwowe i samorządowe instytucje kultury

8. ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze

9. Kasy chorych

10. PAN

11. Państwowe i samorządowe osoby prawne

BUDŻET PAŃSTWA

Budżet państwa – definicje:

1. Scentralizowany fundusz publiczny, służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funduszami państwa

2. Plan dochodów i wydatków oraz rozchodów i przychodów państwa na okres jednego roku budżetowego

3. Akt prawny o określonym czasie funkcjonowania

Procedura budżetowa:

planowanie uchwalanie wykonanie kontrola

Planowanie budżetu /organ wykonawczy/:

1. Prognoza dochodów – prognozy budżetowe dotyczące parametrów makroekonomicznych /stopa wzrostu gospodarczego, stopa bezrobocia, stopa inflacji, czynniki kreowania pieniądza, podaż pieniądza, poziom rezerw oficjalnych, podstawowe stopy procentowe, kursy walutowe, saldo bilansu publicznego i handlowego, przeciętna płaca w gospodarce, przeciętna emerytura i renta, liczba rencistów, liczba młodzieży kształcącej się/

2. Kalendarz budżetowy wg Konstytucji – RM składa sejmowi projekt budżetu na rok następny co najmniej 3 m-ce przed rozpoczęciem roku budżetowego /do 30 IX/

2012-11-05

Uchwalanie budżetu

pierwsze czytanie poprawki komisji drugie czytanie przesłanie do senatu /min. 3 m-ce przed rozpoczęciem roku budżetowego/ poprawki senatu /do 20 dni od momentu przekazania/ trzecie czytanie przegłosowywanie poprawek podpis prezydenta /do 7 dni od przekazania/ prawo odesłania do TK w przypadku podejrzeń o niekonstytucyjność orzeczenie zgodności ustawy z Konstytucją /do 2 m-cy od przekazania/

prezydent może skrócić kadencję sejmu, jeżeli w ciągu 4 m-cy od przedłożenia projektu ustawy budżetowej sejmowi nie zostanie ona przedłożona prezydentowi do podpisu; decyzję w tej kwestii prezydent może podjąć w ciągu 14 dni od obowiązującej daty złożenia ustawy budżetowej do podpisu

Wykonanie budżetu

1. Dysponenci 1-szego stopnia /ministrowe i wojewodowie/ przekazują środki dysponentom 2- i 3-ciego stopnia

2. W przypadku niedoszacowania budżetu konieczne jest uchwalenie nowelizacji ustawy budżetowej

3. Planując budżet oprócz wydatków planuje się także rezerwy /ogólne i celowe/; max kwota rezerw celowych – 5%, ogólnych – 0,2%; rezerwy należy rozwiązać do końca roku

4. Przesunięcie środków w ramach budżetu nie wymaga nowelizacji /virement budżetowe/

5. Budżet wykonuje władza wykonawcza

Kontrola budżetu:

1. RM ma obowiązek przedłożenia sejmowi sprawozdania z wykonania budżetu państwa wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa w ciągu 5 m-cy od zakończenia roku budżetowego

2. Sejm ma obowiązek rozpatrzyć sprawozdanie z wykonania budżetu w ciągu 90 dni od daty złożenia sprawozdania, po zapoznaniu się z opinią NIK oraz podjąć decyzję o udzieleniu absolutorium Radzie Ministrów

Budżet samorządowy – zasady:

1. Do 15 listopada każda JST musi przedłożyć projekt uchwały budżetowej zaopiniowany przez RIO

2. Budżet samorządu musi być uchwalony do końca roku, datą graniczną jest 31.01; po jej przekroczeniu budżet uchwala RIO, a samorządowe władze zostają rozwiązane

DOCHODY I WYDATKI BUDŻETOWE:

Źródła dochodu:

1. Podatki: PIT, CIT, VAT, akcyza, podatek od gier, podatek tonażowy

2. Opłaty

3. Wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek SP + dochody pobierane przez jednostki budżetowe

4. Dywidendy

5. Wpłaty z zysku NBP

6. Dochody z najmu i dzierżawy składników majątku SP

7. Opłaty od środków na rachunkach bankowych

8. Opłaty od gwarancji i poręczeń udzielonych przez SP

Wydatki budżetowe:

1. Emerytury, renty, zasiłki

2. Administracja

3. Dotacje i subwencje dla samorządów

4. Inwestycje

5. Służby porządkowe mundurowe

Wydatki budżetu państwa:

1. Bieżące:

• Subwencje ogólne dla JST

• Dotacje

• Wynagrodzenia i uposażenia oraz naliczone od nich składki

• Inne świadczenia i wydatki

1. Majątkowe:

• Wydatki inwestycyjne

1. Na obsługę długu Skarbu Państwa

Wydatki można podzielić także na:

1. Sztywne /zdeterminowane/:

• Subwencje dla JST

• Finansowanie dróg

• Koszty obsługi długu publicznego

• Dotacje do FUS i KRUS

• Świadczenia emerytalno-rentowe żołnierzy i funkcjonariuszy oraz uposażenie sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku

• Składki na ubezpieczenie społeczne za osoby na urlopach wychowawczych i macierzyńskich

• Dotacje dla Funduszu Alimentacyjnego

• Dotacje dla Funduszu Pracy

• Zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne i wychowawcze

• Składki na ubezpieczenie zdrowotne finansowane z budżetu państwa

• Wydatki urzędów naczelnych organów władzy państwowej, kontroli, ochrony praw i sądownictwa

• Sądy powszechne

• Składki do budżetu UE

1. Pozostałe

UDZIAŁY JST W PODATKACH PIT I CIT

PIT

CIT

2012-11-12

Dochody JST:

1. Dochody własne:

• Podatki /udziały w PIT i CIT/

• Opłaty

• Dochody z mienia

• Pozostałe dochody

1. Dotacje

2. Subwencje ogólne:

• Wyrównawcza-równoważąca-oświatowa – dla gminy i powiatu

• Regionalna /janosikowe/ -oświatowa – dla województwa

ZASADY BUDŻETOWE

Tradycyjne zasady budżetowe:

1. Jedność budżetu

• W ujęciu formalnym – sporządzanie budżetu w jednym dokumencie prawnym odzwierciedlającym całość gospodarki budżetowej danego szczebla

• W ujęciu merytorycznym /materialnym/ - przeznaczanie całości dochodów na pokrycie całości wydatków budżetowych

1. Zupełności /powszechności/ budżetu – włączenie do budżetu w pełnych kwotach wszystkich dochodów i wydatków, tj. budżetowanie brutto

2. Równowagi budżetowej – konieczność dostosowywania ogólnej kwoty wydatków do ogólnej kwoty dochodów /deficyt i dług publiczny/

3. Szczegółowości budżetu – ujmowanie dochodów i wydatków z podziałem na grupy rodzajowe wg ustalonej klasyfikacji /dochody ujmuje się wg rodzajów i źródeł pochodzenia, wydatki wg przeznaczenia/

4. Specjalizacji – ujęcia kwot środków publicznych w odpowiednich podziałach klasyfikacyjnych:

• Wydatki mogą być dokonywane na ściśle określony cel /zadanie/

• Dochody i wydatki powinny być ujęte w odpowiednich kwotach, kwoty wydatków mogą być zmieniane tylko w przypadkach określonych ustawą

• Dochody mogą być pobierane, a wydatki realizowane tylko w okresie obowiązywania ustawy budżetowej

1. Jawności – kontrola wydatków publicznych wynikająca z całokształtu demokratycznych stosunków w państwie

2. Przejrzystości – jawność gospodarki budżetowej

Klasyfikacja budżetowa:

1. Części – układ podmiotowo-przedmiotowy

2. Działy – odpowiada podstawowym rodzajom działalności

3. Rozdziały – uszczegółowienie podziałki działowej

4. Paragrafy – systematyzują dochody wg ich źródeł, wydatki wg przeznaczenia, przychody i rozchody – wg źródła przychodu i rodzaju rozchodu

2012-11-19

PODATKI

Podatek – pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publicznoprawnych

Rodzaje podatków:

1. Kryterium przedmiotowe:

• Podatki majątkowe i od praw majątkowych

• Podatki od przychodów /np. VAT/

• Podatki od dochodów

• Podatki od wydatków /konsumpcji/ - akcyza

1. Kryterium związku pomiędzy ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem:

• Podatki bezpośrednie /istnieje zależność między podatnikiem a podatkiem/

• Podatki pośrednie /nie pozostają w ścisłym związku z sytuacją dochodową i majątkową podatnika/

1. Kryterium władztwa podatkowego:

• Podatki nakładane przez państwo

• Podatki nakładane przez władze samorządowe /lub możliwość regulowania wysokości bądź stosowania ulg podatkowych/

1. Kryterium terytorialne:

• Centralne

• Regionalne

• Lokalne

Podatki centralne w Polsce:

1. PIT /partycypacja JST/

2. CIT /partycypacja JST/

3. Podatek ryczałtowy

4. VAT

5. Akcyza

6. Podatek od gier

7. Podatek tonażowy

Podatki lokalne w Polsce:

1. Od nieruchomości

2. Rolny

3. Leśny

4. Od środków transportowych

5. Od spadków i darowizn

6. Od czynności cywilnoprawnych

7. Karta podatkowa

Zasady podatkowe /Smith – Wagner/:

1. Fiskalne:

• Wydajność – państwo powinno sięgać do takiego przedmiotu opodatkowania, który dostarcza dochodów niezbędnych do realizacji funkcji i zadań państwa oraz władz samorządowych

• Elastyczność – podatek powinien reagować na zmieniające się procesy i zdarzenia gospodarcze oraz procesy społeczne

• Stałość – ograniczanie zmian w systemie podatkowym

1. Ekonomiczne:

• Nienaruszalność majątku podatnika

1. Sprawiedliwości:

• Powszechność – ciężary podatkowe powinny mieć charakter powszechny

• Równość – ciężary podatkowe powinny być rozłożone równomiernie na wszystkich podatników

• Zdolność dochodowa

1. Techniczne:

• Pewność – podatki powinny być niezawodnym źródłem dochodów państwa

• Dogodność – pobór podatków powinien uwzględniać warunki finansowe podatnika oraz cykl i charakter prowadzonej działalności

• Taniość – koszty poboru podatków nie powinny uszczuplać nadmiernie dochodów państwa

Zasady konstrukcji współczesnych systemów podatkowych:

1. Wprowadza się kilka podatków; trzy lub cztery ich rodzaje stanowią podstawę finansów publicznych

2. Sięga się do różnych przedmiotów opodatkowania

3. Stosuje się podatki bezpośrednie /trudno przerzucalne, pewne źródło dochodów/ i pośrednie /łatwiej przerzucalne, wydajne źródło dochodów/

4. Wysokie dochody ogranicza się, stosując progresję podatkową

5. Obciąża się podmioty wg ich zdolności dochodowej – wysoki stopień indywidualnych obciążeń

6. W opodatkowaniu jednostek gospodarczych stosuje się skale podatkowe, ulgi, wakacje i zwolnienia podatkowe

7. Podstawowe rodzaje podatków ustala się na szczeblu centralnym

8. Rozwinięty system kontroli i kar

2012-11-26

Technika podatkowa

Podmiot opodatkowania:

1. Czynny /podatek nakłada/

2. Bierny /na którego podatek jest nałożony/:

• Podatnik – osoba obciążona podatkiem

• Płatnik – osoba zobowiązana do naliczenia, pobrania i odprowadzenia podatku

• Inkasent – nie występuje w podatkach centralnych, ew. w lokalnych; pobiera i odprowadza podatek

Przedmiot opodatkowania – przedmiot bądź zdarzenie, których wystąpienie powoduje powstanie obowiązku podatkowego

Podstawa opodatkowania – wyrażony ilościowo bądź wartościowo przedmiot podatku

Stawka opodatkowania – jaką część podstawy należy odprowadzić:

1. Kwotowa

2. Procentowa:

• Stała /liniowa/

• Zmienna – więcej niż jedna stawka – progresywna/regresywna/degresywna

Skala podatkowa – zbiór stawek podatkowych lub informacja o tym, jaką stawkę podatkową należy zastosować do danej podstawy opodatkowania

Zwolnienie podatkowe – zaniechanie poboru podatków od danego podmiotu bądź przedmiotu opodatkowania

Ulga podatkowa – polega na obniżeniu podstawy opodatkowania lub podatku

Zwyżka podatkowa – odwrotność ulgi – zwiększa się zobowiązanie podatkowe wynikające ze zwiększenia podstawy podatkowej /kara/

DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY

Deficyt budżetowy – wydatki budżetowe wyższe od dochodów; ujemne saldo budżetu

Przyczyny powstawania deficytu budżetowego:

1. Konieczność spłaty zaciągniętego długu publicznego

2. Realizowana doktryna polityczna, która może zakładać utrzymywanie deficytu budżetowego jako narzędzia interwencjonizmu państwowego

3. Zwiększenie wydatków będące konsekwencją strategii gospodarczej rządu

4. Nieoczekiwane zdarzenia wymuszające zwiększenie wydatków ponad posiadane rezerwy /wojna, kryzys/

5. Niższe dochody od zakładanych w budżecie państwa

Ekonomiczne rodzaje deficytu budżetowego:

1. Rzeczywisty - faktyczna różnica pomiędzy wydatkami a dochodami w danym okresie

2. Strukturalny – dochody i wydatki są realizowane przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki

3. Cykliczny – rezultat cyklu koniunkturalnego, wpływającego na dochody i wydatki

Dług publiczny – zobowiązanie podmiotu sfery publicznej, które wynika z zadłużenia państwa i JST

Przyczyny występowania długu publicznego:

1. Zaciąganie pożyczek i kredytów na sfinansowanie deficytu budżetowego

2. Realizacja świadczeń związanych z udzielonymi poręczeniami i gwarancjami

3. Finansowanie wydatków kredytem kupieckim w okresie dłuższym niż 1 rok

4. Rolowanie długu w celu spłaty wcześniejszych zobowiązań

5. Finansowanie przez państwo podmiotów publicznych w formie przekazywania papierów wartościowych

6. Zobowiązania wynikające ze zdarzeń prawnych

Podział długu publicznego:

1. Kryterium dobrowolności:

• Dług dobrowolny

• Dług przymusowy

1. Kryterium przyczyn i skutków zadłużenia:

• Globalny /obejmuje dług państwa, JST, innych związków/

• Wewnętrzny dług publiczny

• Zewnętrzny dług publiczny

1. Kryterium czasu:

• Krótkoterminowy /płynny/ - krócej niż 1 rok

• długoterminowy /fundowany/ - dłużej niż 1 rok

1. Kryterium zasad ewidencji /rzeczywiste obciążenie gospodarki i społeczeństwa/:

• Brutto – nominalny / netto – wraz z należnościami

• Nominalny / realny – razem z inflacją

• Rzeczywisty / potencjalny – wraz z udzielonymi poręczeniami i gwarancjami

2012-12-03

Procedury ostrożnościowe i sanacyjne /z Konstytucji/:

1. W przypadku gdy wartość relacji kwoty podstawowego długu publicznego do PKB jest większa od 50%, a nie większa od 55%:

• Na kolejny rok RM uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa nie może być wyższa niż relacja deficytu budżetu państwa do dochodu budżetu państwa z roku bieżącego wynikająca z ustawy budżetowej

1. Gdy jest większa od 55%, a mniejsza od 60%:

• Na kolejny rok RM uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu państwa, zapewniający że relacja długu SP do PKB przewidywana na koniec roku budżetowego którego dotyczy projekt ustawy będzie niższa od relacji długu SP do PKB przewidywanej na koniec bieżącego roku budżetowego

• Nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej

• Waloryzacja rent i emerytur nie może przewyższać inflacji

• Wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa z wyjątkiem rat kredytów i pożyczek udzielonych w latach poprzednich

• Nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach /kancelariach ministrów, TK, NIK, sądach, RPO, IPN, PIP itp./ na poziomie większym niż w administracji rządowej

• RM dokonuje przeglądu wydatków budżetu państwa finansowanych z kredytów zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich

• RM przedstawia sejmowi program sanacyjny

• JST uchwalają budżety bez deficytu /poza nadwyżkami i wolnymi środkami/

1. Powyżej 60% stosuje się te same metody co w przypadku 55% oraz:

• Przedstawia się program sanacyjny ograniczenia długu

• Uchwala się budżety z nadwyżkami w JST

• Jednostki sektora publicznego nie mogą udzielać poręczeń i gwarancji

2013-01-07

ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE

Zabezpieczenie społeczne – całokształt środków i działań publicznych za pomocą których społeczeństwo stara się chronić swoich członków przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych, wspólnie uważanych za ważne potrzeb

Metody zabezpieczania społecznego:

1. Zaopatrzenie społeczne

2. Metoda opiekuńcza

3. Ubezpieczenie społeczne

Cechy metody zaopatrzeniowej:

1. System obejmuje na ogół całą ludność kraju bez względu na aktywność zawodową

2. Środki pochodzą ze środków publicznych

3. Świadczenia są w zasadzie jednolite i ustalane wg kryterium potrzeb i zasług

4. Rodzaje świadczeń i ich wysokość oraz okoliczności i warunki uprawniające do nich są określane ustawowo

5. Świadczenie przysługuje po stwierdzeniu zajścia określonego zdarzenia dającego prawo do roszczenia o świadczenie

6. System jest administrowany przez urzędy publiczne

Cechy metody opiekuńczej:

1. System obejmuje na ogół całą ludność kraju bez względu na aktywność zawodową

2. Potrzeba określana jest przez wskazanie poziomu dochodów

3. Świadczenie przyznawane są ze środków publicznych, przychodzących z podatków i innych źródeł

4. Świadczenia są jednolite, ustalane kwotowo, na poziomie zapewniającym minimum egzystencji

5. Prawo do świadczenia jest zależne od oceny dokonanej przez organ udzielający pomocy

6. System administrowany jest przez organy publiczne – przeważnie lokalne

Cechy metody ubezpieczeniowej:

1. Zabezpieczenie realizowane jest przez tworzenie wspólnot osób narażonych na podobne zdarzenia losowe /którym grozi utrata miejsca pracy/

2. Fundusz na świadczenie gromadzony jest ze składek ubezpieczonych lub ubezpieczających dostosowanych do rodzaju ryzyka

3. Świadczenia są różnicowane odpowiednio do udziału w tworzeniu wspólnego funduszu

4. Rodzaj świadczenia i jego wysokość są ustalane ustawowo, a świadczenia wypłacane niezależnie od posiadanych środków własnych

5. Przystąpienie do ubezpieczenia ma charakter przymusowy, przeciwdziałający brakowi przezorności bądź niedbalstwu pracodawców

6. Prawo do świadczenia powstaje zgodnie z prawem po stwierdzeniu zajścia zdarzenia objętego ubezpieczeniem

7. Ubezpieczenie jest wykonywane przez specjalnie do tego utworzone instytucje publiczne, pod nadzorem państwa, działające niezarobkowo

SYSTEM EMERYTALNY

Metoda repartycyjna – polega na finansowaniu świadczeń emerytalnych z bieżącej składki, jest narzędziem redystrybucji międzypokoleniowej. Wyróżniamy:

1. System zdefiniowanego świadczenia

2. System zdefiniowanej składki

Metoda kapitałowa – zakłady gromadzą fundusz w długim horyzoncie na zasadach tzw. kapitalizacji składki

System trójfilarowy:

KRYTERIA PODZIAŁU	FILAR I	FILAR II	FILAR III
KRYTERIUM PODMIOTOWE	PAŃSTWO	ZAKŁAD PRACY	GOSPODARSTWO DOMOWE
KRYTERIUM DOCHODOWE	EMERYTURA STANDARDOWA	DODATKOWE ŚRODKI EMERYTALNE	DODATKOWE ŚRODKI EMERYTALNE
CZĘŚĆ SYSTEMU	BAZOWA	DODATKOWA	DODATKOWA

2013-01-14

System emerytalny w Polsce – system trójfilarowy:

1. I Filar – obligatoryjny, partycypacyjny, państwowy

2. II Filar – OFE, kapitałowy, pod nadzorem państwa, część bazowa /obligatoryjna/

3. III Filar – organizowany przez pracodawców lub indywidulanie, kapitałowy, dobrowolny

I Filar w Polsce

Składki:

	PRACOWNIK	PRACODAWCA
FUNDUSZ EMERYTALNY	9,76 %	9,76 %
FUNDUSZ RENTOWY	1,5 %	6,5 %
FUNDUSZ CHOROBOWY	2,45 %	-
FUNDUSZ WYPADKOWY	-	0,67 % - 3,86 % /wg sekcji EKD/

Kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru: ______________zł

Składki dla pracodawców: min 60% płacy minimalnej

Minimalna emerytura:

1. Ok. 800 zł

2. Naliczanie: składki na koncie I i II filara podzielone przez oczekiwaną długość życia

3. Minimalna emerytura w przypadku 25 lat na pełnym etacie /reszta dopłacona/

Emerytura I filara nie podlega dziedziczeniu w przypadku śmierci /istnieje renta rodzinna dla niepełnoletnich i młodzieży uczącej się/

II Filar

Do 2011 – na OFE kierowano 7,3 % składki emerytalnej /ok. 22 mld zł rocznie/

Od 2011 – część /5%; docelowo 3,8%/składki II filara /7,3%, jak dawniej/ trafia na subkonto ZUS

II filar jest systemem kapitałowym; podlega dziedziczeniu /także część na subkoncie ZUS/, tylko do 67 roku życia

Pieniądze wpłacane na OFE, są zarządzane przez PTE w depozycie DEPOZYTARIUSZA /banku/

OFE – 14 w Polsce – gromadzenie i inwestowanie środków

PTE – 14 2 Polsce – prywatne spółki SA zarządzające środkami i reprezentujące OFE w stosunkach z osobami trzecimi

Depozytariusz – instytucja, której podstawowym obowiązkiem jest przechowywanie aktywów OFE oraz zapewnienie aby były one lokowane zgodnie z przepisami prawa oraz statutem funduszu

Koszty funkcjonowania OFE:

1. Opłata od składki 3,5% /kiedyś 7%/

2. Opłata za zarządzanie od aktywów netto OFE /od 0,045%, max. 15 mln zł miesięcznie/

3. Opłaty od zmiany OFE /160zł, 80zł, 0zł – zależne od okresu od zawiązania umowy do zmiany OFE/

Przeciętna minimalna stopa zwrotu – ma za zadanie zabezpieczać środki na OFE