Wietrzenie – proces polegający na zmianach w zwięzłości, strukturze i składzie skał w wyniku oddziaływania na nie czynników atmosferycznych oraz organizmów roślinnych i zwierzęcych.

Wietrzenie fizyczne

- mrozowe

- insolacyjne

* rozpad ziarnisty (granulacja)

* eksfoliacja (łuszczenie)

Wietrzenie chemiczne prowadzi do rozkładu skał w wyniku rozpuszczania przez wodę minerałów

Wietrzenie biologiczne prowadzi do rozpadu i rozkładu skał pod wpływem działania organizmów żywych

Wietrzenie fizyczne prowadzi do rozpadu skał w wyniku zmian temperatury wywołanych nagrzewaniem i stygnięciem skał (insolacyjne) oraz zamarzaniem i rozmarzaniem roztworów znajdujących się w szczelinach skalnych

Zjawisko kwasowe

polega na rozkładzie skał w efekcie oddziaływania na nie wody zawierającej CO2

Na intensywność procesów krasowych mają wpływ:

- warunki klimatyczne

- obecność i rodzaj pokrywy roślinnej

- szczeliny i pęknięcia

Formy krasu powierzchniowego:

- żłobki i żebra, urwały, polja, mogoty, wąwozy, wywierzyska, ponory

Formy krasu podziemnego:

- studnie, kominy, jaskinie, korytarze, stalaktyty, stalagmity, stalagnaty

Rzeźba fluwialna

Powstaje w wyniku rzeźbotwórczej działalności rzek. Składają się na nią głównie doliny rzeczne

Rodzaje dolin rzecznych:

1. Doliny wciosowe

2. Doliny płaskodenne

- skrzynkowe

- nieckowate

Elementy doliny rzecznej:

+ Łożysko rzeki:
- dno doliny

- koryto rzeczne

- terasa zalewowa

+ Krawędź terasy

+ terasa nadzalewowa

Typy ujść rzecznych:

1. Deltowe

2. Lejkowate

Znaczenie rzek dla człowieka:

rozwój rolnictwa, powiększanie lądu, źródła wody pitnej, turystyka,przemysł

Wody morskie

Działalność wód morskich zaznacza się w obrębie wąskiego pasa lądu sąsiadującego z morzem lub oceanem. Formy utworzone w wyniku działalności wód morskich noszą nazwę rzeźby abrazyjnej.

Formy niszczącej działalności wód morskich:

Klif, nisza abrazyjna, platforma abrazyjna

Formy budującej działalności wód morskich:

kosy i mierzeje, jeziora przybrzeżne, wały burzowe, laguny, Lido

Typy wybrzeży:

Fiordowe, szkieletowe, biogeniczne, narastające, cofające się, triasowe

Wiatr

Działalność zaznacza się na terenach pustynnych i stepach. Materiał transportowany przez wiatr musi być rozdrobniony, suchy, niezamarznięty i nie pokryty roślinnością.

Niszcząca działalność wiatru:

1. Deflacja

Proces polegający na wywiewaniu z zwietrzeliny materiału drobnoziarnistego

W procesie tym mogą powstać bruki deflacyjne i misy deflacyjne, graniaki wiatrowe

1. Korozja

Mechaniczne niszczenie ścian skalnych przez uderzające w nie okruchy piasku niesione z wiatrem. W wyniku tego powstają grzyby skalne.

Budująca działalność wiatru:

1. Wydmy paraboliczne

2. Barchany

Lodowce

Lodowce górskie tworzą się w górach powyżej granicy wieloletniego śniegu. Miejsce w którym powstają lodowce górskie to pole firmowe.

Formy rzeźby:

- Doliny u-kształtne, cyrki polodowcowe, mutony, doliny zawieszone, moreny czołowe, boczne, środkowe, denne.

Lądolody – jednolite masy lodu pokrywające rozległe tereny kontynentów lub wysp.

Formy rzeźby lądolodów:

- sandry, ozy, kemy, pradoliny, jeziora morenowe, rynnowe, wytopiskowe, głazy narzutowe

Grawitacyjne ruchy masowe

Czynniki wpływające na intensywność ruchów:

- przemiany chemiczne i biogeniczne

- zamarzanie i rozmarzanie

- zmiany stanu skał wynikające z nasycenia wodą

- wstrząsy

- fale i wody morskie

Skutki ruchów masowych:

1. Odpadanie

Stożek usypiskowy, żleb

1. Obrywanie

Blokowisko skalne, wyrwa skalna

1. Osuwanie

Jęzor osuwiskowy, rynna osuwiskowa

1. Spełzywanie

Pochylenie drzew

Skutki ruchów masowych dla człowieka:

- niszczenie dróg, lasów, pól

- zagrażają budowlą

- niszczą linie kolejowe, osiedla

- zasypywanie rzek, zbiorników wodnych