Kościół Wotywny wybudowany w stylu neogotyckim w XIX wieku znajduje się w Wiedniu, przy głównym bulwarze miasta – Ringu. Został zbudowany w latach 1855-1879, na wzór francuskich katedr gotyckich z XIII wieku, na polecenie arcyksięcia Maksymiliana, późniejszego cesarza Meksyku. Świątynia upamiętnia cudowne ocalenie cesarza Franciszka Józefa I z zamachu, którego usiłował dokonać anarchista Libeny.

Plan kościoła Wotywnego w Wiedniu

Tak ważna dla Wiedeńczyków inwestycja wymagała jak najlepszego projektu. Śladem za Kościołem Św. Mikołaja w Hamburgu zorganizowano konkurs. Udział w nim wzięło ponad 70 architektów, gł. z Austrii, Prus a także Śląska. Dnia 7 VII 1855 ogłoszono werdykt. Pierwsza nagroda została przyznana zaledwie dwudziestopięcioletniemu Austriakowi Heinrichowi von Ferstelowi, twórcy m.in. innych wiedeńskich budowli; nowego gmachu Uniwersytetu, pałacu arcyksięcia Ludwiga Viktora oraz Kościoła Zbawiciela w Bielsku-Białej. Wyróżnienia przypadły takim osobowościom jak: Vincenz Statz, Friedrich Schmidt, Georg Gottlob Ungewitter, oraz Alexis Langer ze Śląska. Koszt budowy pokryto dzięki subskrypcji rozpisanej w 1856 r., w której wzięło udział ponad 300 000 obywateli. Poświęcenie kościoła miało miejsce w roku 1879.

Przekrój kościoła Wotywnego w Wiedniu

Od 1862 do 1918 Votivkirche był wojskowym kościołem garnizonowym Wiednia.

Architekt Heinrich von Ferstel, chcąc wyrazić katolicki charakter kościoła, w pełni świadomie nawiązał do form charakterystycznych dla gotyckich katedr francuskich i niemieckich. Powstała okazała, trójnawowa bazylika z transeptem i wielobocznie zamkniętym prezbiterium i dwuwieżową fasadą. Kościół ozdobiony został bardzo bogatym detalem architektonicznym: sterczynami, pinaklami, kwiatonami, szczytami, maswerkami i łukami odporowymi. Kościół nakryty jest wysokimi dachami dwuspadowymi pokrytymi glazurowaną kolorową dachówką, analogiczną do dachów katedry wiedeńskiej, ułożoną w geometryczne wzory. Choć każda elewacja zawiera silny ładunek estetyczny, największe wrażenie wywiera fasada. Dla ukazania monumentalności, budowla została poprzedzona dużym placem przylegającym do Ringu. Trzyosiową fasadę cechuje gotycki wertykalizm co podkreślają dwie koronkowe, strzeliste i wysokie na 99 metrów zachodnioniemieckie wieże, zwieńczone ażurowymi hełmami. Oś środkowa zdradza recepcję sztuki francuskiej, ponad kruchtą umieszczono rozetę. Do wnętrza prowadzą bogato zdobione portale, trzy w fasadzie frontowej ozdobione rzeźbami postaci biblijnych i patronów krajów Monarchii Austriackiej oraz scenami Zwiastowania i Zmartwychwstania. Treść zawarta w tympanonach portalów transeptu odnosi się do Boga Ojca i Ducha Świętego.

Ołtarz główny kościoła Wotywnego w Wiedniu

Sześciokątna neogotycka ambona stoi na sześciu marmurowych filarach. Przednie panele przedstawiają, Chrystusa nauczającego otoczonego z obu stron przez Ojców Kościoła: Augustyna, świętego Grzegorza, Hieronima
i Ambrożego. Te pół płaskorzeźby na tle pozłacanego tła są zatopionego
w ścianie ambony. Cztery filary wspierają podłoże ambony a na górze wieżę
z figurą Jana Chrzciciela.

Ambona w kościele Wotywnym w Wiedniu

Cztery kaplice boczne w transepcie są tak wysokie i szerokie, jak przejście. Są to Kaplica Różańca, Kaplica Krzyża, Kaplica Biskupów
i baptysterium. Tworzą nawy boczne w transepcie, dając dziwne wrażenie, że transept składa się z trzech naw. Każda z tych czterech kaplic transeptu ukazuje w swoich ścianach filarów cztery posągi świętych. Słynna polichromia ołtarza Antwerpii w stylu późnego gotyku (ok. 1530) była w Kaplicy Różańcowej do 1986 roku, ale obecnie znajduje się w muzeum. Renesansowy sarkofag Niklasa Graf von Salm (dowódca obrońców Wiednia podczas tureckiego oblężenia w 1529 roku) stoi w baptysterium. Został on ustanowiony jako wyraz wdzięczności przez cesarza Ferdynanda I. Wśród licznych neogotyckich elementów wyposażenia należy wymienić także późnogotycki ołtarz w formie tryptyku, wykonany w Antwerpii przedstawiający sceny Pasji Chrystusa.

Organy w kościele Wotywnym w Wiedniu wraz z rozetą

Tadeusz Broniewski w swej książce pt. „Historia architektury dla wszystkich” zawiera kościół Wotywny do eklektyzmu a także nadmienia,
iż Ferstel, uzbrojony w dziesiątki podręczników historii sztuki, kopiował nie tylko poszczególne formy, ale także rozmieszczenie mas i system konstrukcji
z innych gotyckich budynków

Bibliografia:

1. „Najsłynniejsze miejsca i budowle świata”, wyd. Wiedza i Życie, Warszawa 2007

2. Ramón Rodríguez Llera – „Historia Architektury” wyd. Buchmann Warszawa 2008

3. T. Broniewski – Historia architektury dla wszystkich, wyd. Ossolineum,
   Wrocław 1990

4. http://en.wikipedia.org/wiki/Votive_Church,_Vienna