11. Ochrona równości konkurencji

Źródła prawa:

Art. 87 ust. 1 TWE: Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w niniejszym Traktacie, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi

W prawie Polskim nie ma materialnych norm, istnieje ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, która zawiera normy techniczne, ustrojowe i proceduralne.

Podstawa prawna:

Cele:

• Efektywność gospodarcza : Ochrona mechanizmu wolnorynkowego przed zakłóceniem w wyniku interwencji państwa

• Równość podmiotów : By stworzyć równe warunki konkurowania

• Tworzenie rynku wewnętrznego : Uniemożliwienie zastępowania ceł i innych barier w handlu subsydiowaniem przedsiębiorstw

• Cele redystrybucyjne (słuszność): Poprzez dopuszczenie pomocy na cele istotne z punktu widzenia Wspólnoty

W Polsce, jak i w innych krajach Unii Europejskiej wyróżnia się trzy podstawowe cele pomocy publicznej:

• horyzontalny

• sektorowy

• regionalny

Pomoc horyzontalna:

• badania i rozwój

• ochrona środowiska

• rozwój małych i średnich przedsiębiorstw

• inwestycje energooszczędne

• utrzymanie poziomu zatrudnienia i tworzenie nowych miejsc pracy

• szkolenia

• restrukturyzacja

• pomoc doraźna

• rehabilitacja i zatrudnianie osób niepełnosprawnych

• rozwój infrastruktury technicznej

• inne działania

Pomoc sektorowa:

• Pomoc sektorowa może być przeznaczona na działania związane z restrukturyzacją:

  • całych gałęzi gospodarki

  • poszczególnych przedsiębiorstw.

• Wsparcie związane z restrukturyzacją danych dziedzin gospodarki powinno mieć na celu zmniejszenie mocy produkcyjnych.

• Przede wszystkim powinna mieć ona charakter doraźny, z reguły jednorazowy (poprawa płynności finansowej), łagodzący negatywne skutki społeczne restrukturyzacji.

• Pomoc sektorowa obejmuje następujące, tzw. wrażliwe sektory: sektor hutnictwa żelaza i stali, budownictwa okrętowego, górnictwa węgla, włókien syntetycznych, motoryzacyjny i sektor żeglugi morskiej.

Pomoc regionalna:

• badania i rozwój

• ochrona środowiska i zasobów odnawialnych

• tworzenie nowych miejsc pracy

• restrukturyzacja przedsiębiorstw w trudnej sytuacji

• rozwój małych i średnich przedsiębiorstw

Naczelne zasady:

• efektywność

• słuszność

Pojęcie pomocy publicznej

Pomoc przyznawana przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji, sprzyjając niektórym przedsiębiorstwom lub gałęziom produkcji jest niezgodna ze wspólnym rynkiem

Za zgodną ze wspólnym rynkiem uznaje się pomoc:

1. pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem, że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów,

2. pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi,

3. pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem

Zakazane są wszelkie porozumienia, polegające na:

1. ustalaniu w sposób bezpośredni lub pośredni cen zakupu lub sprzedaży albo innych warunków transakcji,

2. ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji, rynków, rozwoju technicznego lub inwestycji,

3. podziale rynków lub źródeł zaopatrzenia,

4. stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji,

5. uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów zobowiązań dodatkowych, które ze względu na swój charakter lub zwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów.

Niezgodne ze wspólnym rynkiem i zakazane jest nadużywanie przez jedno lub większą liczbę przedsiębiorstw pozycji dominującej na wspólnym rynku, polegające na:

1. narzucaniu w sposób bezpośredni lub pośredni niesłusznych cen zakupu lub sprzedaży albo innych niesłusznych warunków transakcji,

2. ograniczaniu produkcji, rynków lub rozwoju technicznego ze szkodą dla konsumentów,

3. stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji,

4. uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów zobowiązań dodatkowych, które ze względu na swój charakter lub zwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów.

Dopuszczalne są porozumienia, które przyczyniają się do:

• polepszenia produkcji lub dystrybucji produktów

• popierania postępu technicznego lub gospodarczego, przy zastrzeżeniu dla użytkowników słusznej części zysku, który z tego wynika, oraz bez:

a) nakładania na zainteresowane przedsiębiorstwa ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów,

b) dawania przedsiębiorstwom możliwości eliminowania konkurencji w stosunku do znacznej części danych produktów.

Formy pomocy publicznej

Formy pomocy publicznej	Rodzaj instrumentu
Instrumenty podatkowe	ulga podatkowa odroczenie i rozłożenie na raty płatności podatku lub zaległości podatkowej zaniechanie poboru podatku umorzenie zadłużenia wobec budżetu
Instrumenty należności parabudżetowych	odroczenie i rozłożenie na raty płatności na rzecz funduszu umorzenie zadłużenia wobec funduszu
Instrumenty pożyczkowe	pożyczki preferencyjne pożyczki warunkowo umorzone poręczenia i gwarancje kredytowe
Instrumenty kapitałowe	wniesienie kapitału do spółki czasowe nabycie udziałów spółki celem zbycia konwersja zadłużenia przedsiębiorstwa na kapitał
Dotacje	dotacje

Ważne pojęcia:

Program pomocowy: akt normatywny, na którego podstawie, można dokonać wypłat pomocy indywidualnej na rzecz przedsiębiorstw

Pomoc indywidualna: pomoc, która nie jest przyznawana na podstawie programu pomocowego

Pomoc de minimis:

• Pomoc, która nie wpływa na handel między państwami członkowskimi i/lub nie zakłóca bądź nie grozi zakłóceniem konkurencji, a zatem nie podlega przepisom art. 87 ust. 1 Traktatu

• Pomoc nieprzekraczająca pułapu 200 000 EUR
  w okresie trzech kolejnych lat.

• Dla podmiotów gospodarczych działających w sektorze transportu drogowego pułap należy ustalić na poziomie 100 000 EUR.

• Stosowny okres należy oceniać w sposób ciągły, dla trzech kolejnych lat budżetowych

Uprzywilejowanie (kontrola odnosząca się do skutków)

• Otrzymanie korzyści finansowych bez stosownego świadczenia wzajemnego (zapewnienie świadczenia lub zmniejszenie obciążenia)

• Stosowność świadczenia wzajemnego (praktyka rynkowa – miara: obiektywne procedury, tzn. otwarte procedury licytacji lub niezależna ocena rzeczoznawcy czy też zachowanie hipotetycznego porównywalnego inwestora prywatnego)

• Ustalenie ekwiwalentu pomocy publicznej = różnica pomiędzy rzeczywistym świadczeniem a świadczeniem rynkowym

Środki państwowe

• Rozdział środków - bezpośrednio przez jednostki państwowe łącznie z instytucjami lokalnymi (landy, gminy, itd.) lub przez wyznaczone przez państwo instytucje publiczne lub prywatne (banki pomocowe, towarzystwa wspierania gospodarki)

• Działania muszą prowadzić do aktualnego lub potencjalnego obciążenia środków budżetu publicznego

Określone przedsiębiorstwa lub gałęzie produkcji

• Przedsiębiorstwo = każda jednostka czynna gospodarczo niezależnie od formy prawnej lub sposobu finansowania

• Cecha selektywności (zindywidualizowania) - działanie nie może „wychodzić na dobre” wszystkim przedsiębiorstwom (ŚRODKI OGÓLNE – „general measures” nie są pomocą publiczną)

• Rozgraniczenie od ogólnej infrastruktury: działania pomocowe, kryterium wyjątkowego charakteru dopływu finansów państwowych

Zakłócenie konkurencji

• Pomoc publiczna musi ingerować teraz lub w przyszłości w istniejącą lub powstającą sytuację na rynku konkurentów; zmiana warunków na rynku konkurentów

• Selektywne uprzywilejowanie względem konkurentów

• Warunek: istnienie rynku odpowiedniego przestrzennie i rzeczowo

Naruszenie zasad handlu między krajami członkowskimi

• Oddziaływanie na wewnątrzwspólnotowy handel (najczęściej oskarża się tu wspieranie przedsiębiorstw – obowiązują podstawowe wolności)

• Nie ujmuje się czysto lokalnych działań/ usług

Pomoc publiczna „de – minimis“ (200.000 €/ 3 lata) nie narusza zasad handlu (odczuwalność)

Notyfikacja: przekazanie Komisji, zgodnie z art. 88 Traktatu WE, projektu programu pomocowego, projektu pomocy indywidualnej lub projektu pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wraz z informacjami niezbędnymi dla oceny zgodności pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem

Proces notyfikacji

1. Opinia Prezesa UOKiK – 60/21 dni

2. Zgoda i Uchwała Rady Ministrów o dokonaniu notyfikacji

3. Przekazanie informacji o dokonaniu notyfikacji Marszałkowi Sejmu

4. Postępowanie przed Komisją

Zwrot pomocy publicznej

• Pomoc przyznana nieprawnie

• Pomoc świadczona niezgodnie
  z przeznaczeniem

  • Uchylenie lub zmiana decyzji

  • Rozwiązanie umowy

Beneficjent pomocy jest zobowiązany do zwrotu pomocy publicznej, co do której Komisja wydała decyzję o obowiązku zwrotu pomocy, chyba że wskutek wniesionego odwołania zostanie zawieszone wykonanie decyzji Komisji. Obowiązek zwrotu, obejmuje również odsetki. Do czasu zwrotu przez beneficjenta pomocy, żadna pomoc publiczna nie może zostać udzielona temu beneficjentowi.

Monitorowanie pomocy publicznej

Monitorowanie pomocy publicznej obejmuje:

• gromadzenie,

• przetwarzanie

• przekazywanie informacji o udzielanej pomocy publicznej

• w szczególności o jej rodzajach, formach i wielkości.

Organem monitorującym pomoc publiczną jest Prezes Urzędu.

Prawo Zamówień Publicznych

Obowiązek stosowania przepisów PZP mają:

• jednostki sektora finansów publicznych

• podmioty działające w sferze użyteczności publicznej

• wszystkie inne organizacje, jeżeli zamówienie jest finansowane z udziałem środków, których przyznanie jest uzależnione od zastosowania procedury udzielania zamówienia określonej w ustawie.

• wykaz podmiotów jest zawarty w art. 3 PZP

• Inne podmioty, jeżeli łącznie zachodzą następujące warunki:

  • ponad 50 % wartości udzielanego przez nie zamówienia jest finansowane ze środków publicznych

  • wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,

  • przedmiotem zamówienia są roboty budowlane obejmujące wykonanie czynności w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi;

  • jeżeli zamówienie jest finansowane z udziałem środków, których przyznanie jest uzależnione od zastosowania procedury udzielania zamówienia określonej w ustawie;

  • podmioty, którym podmioty określone w pkt 1–3a udzieliły koncesji na roboty budowlane, w zakresie, w jakim udzielają zamówienia w celu jej wykonania.

Usługi wymienione z PZP:

1. w zakresie ochrony osób i mienia, z wyjątkiem związanych z konwojowaniem pieniędzy i kosztowności,

2. socjalne,

3. hotelarskie lub restauracyjne,

4. transportu kolejowego,

5. transportu morskiego lub żeglugi śródlądowej,

6. prawnicze,

7. rekrutacji lub pozyskiwania personelu,

8. szkoleniowe lub edukacyjne,

9. zdrowotne,

10. w zakresie kultury, sportu lub rekreacji, z wyjątkiem usług kablowej sieci radiowej i telewizyjnej,

11. detektywistyczne,

12. związane bezpośrednio z prowadzeniem gospodarki leśnej