Inwersja - zjawisko atmosferyczne polegające na wzroście temperatury powietrza wraz z wysokością.

Pasaty – na ogół stałe, wschodnie o umiarkowanych prędkościach (5-8 m/s), wiejące na każdej półkuli po zwróconej ku równikowi stronie strefy podzwrotnikowej wysokiego ciśnienia.

Antypasaty – umiarkowanie ciepłe, stałe prądy powietrza o kierunku zachodnim, wiejące w strefie równikowej na wysokości ok. 2000-3000m, transportujące gorące powietrze od równika w kierunku zwrotników, gdzie na skutek ruchu Ziemi, zmieniają kierunek na wschodni, po czym jako pasat wracają w kierunku równika.

Klimat – wieloletni układ stanów pogody charakterystyczny dla danego obszaru kuli ziemskiej.

Czynniki geograficzne klimatu

• Szerokość geograficzna – zależy od niej strefowość klimatów

• Wysokość nad poziomem morza – ciśnienie spada a w raz z nim temperatura

• Rozmiary lądów i mórz

  • podział na klimat morski i kontynentalny

    • Klimat morski

      • małe amplitudy roczne

      • opóźnienie w występowaniu T_min i _Tmax

      • chłodne lata, łagodne zimy

      • duże zachmurzenie i opady (głównie zimą)

    • Klimat kontynentalny

      • duże amplitudy dobowe i roczne

      • upalne lata, ostre zimy

      • przewaga opadów letnich

  • zakłócenia strefowości

• Orografia terenu – oprócz wysokości nad poziomem morza, wpływ ma także kierunek i wysokość pasm górskich, ekspozycja stoków względem stron świata, szerokość i stromość stoków

• Prądy morskie

• Szata roślinna i pokrywa śnieżna

  • roślinność zmniejsza amplitudy dobowe temperatury gruntu i obniża średnią temperaturę

  • śnieżna pokrywa zmniejsza utratę ciepła z gruntu

Budowa atmosfery:

• Troposfera – sięga 7-9 km nad obszarami polarnymi, a 15-18 km nad równikiem

• Stratosfera – 50-55 km

• Mezosfera – do 85 km

• Termosfera – do 20 000 km

  • jonosfera (800-1000 km)

  • egzosfera (20 000 km)

Albedo – stosunek ilości promieniowania odbitego (lr) do promieniowania padającego (lc) na daną powierzchnie. Najczęściej wyrażane w % lub w postaci ułamka.

Czy gleba szybciej zamarznie pod pokrywą śnieżną czy bez tej pokrywy? Bez pokrywy zamarznie szybciej bo śnieg jest izolatorem.

Chmury wysokie to te z cirrusami, a burzowe z nimbusami.

El Nino – anomalia pogodowa, powstająca gdy wiejące ze wschodu pasaty słabną i następuje zahamowanie podnoszenia się oceanicznych wód głębinowych

• Wzrost temperatury wód i wilgotności na zachodnim wybrzeżu Ameryki Południowej

• Intensywne, często katastrofalne opady w Andach

• Hamowanie opadów nad Azją południowo – wschodnią i północną Australią powodując suszę

• Podniesienie temperatury powietrza (topnienie wiecznych śniegów i zanikanie lodowców)

Monsun – układ wiatrów, które zmieniają swój kierunek na przeciwny w zależności od pory roku. Są to wiatry sezonowe między oceanem a lądem.

Szybkość parowania zależy od:

• powierzchni parowania

• rodzaju cieczy

• wilgotności powietrza

• ilości cieczy

• temperatury otoczenia

• temperatury cieczy

W którą stronę zwrócone są strzałki przy wyżu i niżu na półkuli północnej? Zgodnie z siłą Coriolisa - na północnej w prawo na południowej w lewo.

Osad atmosferyczny – produkty kondensacji pary wodnej, osadzania kropelek mgły a także opadu deszczu, pojawiające się na wychłodzonych powierzchniach podłoża (ziemi, roślin, przedmiotów). Za osad atmosferyczny uważa się takie formy, które wytwarzają się dopiero na powierzchni ciał stałych, podczas gdy formy pojawiające się na powierzchniach w wyniku opadu grawitacyjnego nazywane są opadem atmosferycznym. Osad atmosferyczny może pojawić się w wyniku wytrącenia się wody z pary wodnej, lub w wyniku przetworzenia opadu atmosferycznego.

Najbardziej typowe to:

• nalot ciekły

• rosa

• gołoledź

• czarny lód

• szadź

• szron

• zamróz

Fronty główne (klimatologiczne)

• Front arktyczny (PA)

• Front antarktyczny (PA)

• Front polarny (PP)

• Front równikowy (zwrotnikowy) (PZ, PR)

Front atmosferyczny – rozdziela dwie różniące się właściwościami masy powietrza. W zależności od genezy frontu wyróżniamy kilka rodzajów.

Front ciepły – masa ciepłego powietrza nasuwa się nad chłodną. Wiąże się z rozległą strefą zachmurzenia (głównie warstwowego) i nieco węższą (ale równie rozległą) strefą opadów ciągłych.

Front chłodny – masa chłodnego powietrza podchodzi pod ciepłą i wypierdala ją do góry. W strefie (linii) frontu powstają burzowe chmury Cumulonimbus. Front chłodny wiąże się w z krótkotrwałymi ale gwałtownymi opadami deszczu. Porusza się szybciej od ciepłego i zajmuje mniejszy obszar.

Front zokludowany (okluzji) – występuje gdy front chłodny i wędrujący przed nim front ciepły łączą się. Uczestniczą w nim trzy masy powietrza (jedna ciepła i dwie chłodne wypychające ciepło ku górze).

Front stacjonarny – front zalegający długo nad jakimś obszarem. Przemieszcza się bardzo powoli gdyż masy powietrza po obu stronach frontu przemieszczają się w przeciwnych kierunkach (lub w tym samym ale z różną prędkością).

Stany równowagi w atmosferze

Porównując wielkość rzeczywistą gradientu temperatury powietrza z wielkością gradientów będących rezultatem wyłącznie procesów adiabatycznych, a więc wielkościami gradientów suchoadiabatycznych i wilgotnoadiabatycznych, możemy określić tzw. pionowe stany równowagi w atmosferze.

• Równowaga chwiejna – gradient rzeczywisty temperatury powietrza jest większy od adiabatycznego.

• Równowaga stała – gradient rzeczywisty temperatury powietrza jest mniejszy od adiabatycznego.