ASPEKTY ROZWOJU ZAWODOWEGO CZŁOWIEKA
Rozwój zawodowy jest procesem przebiegającym przez większość naszego życia. U każdego człowieka rozpoczyna się on w różnym wieku, jednak zawsze jest związany z rozwojem umiejętności, zdolności, wiedzy oraz cech osobowości odnoszących się do pracy zawodowej.
Planowanie własnego rozwoju kariery nie jest niczym nowym, bo dzięki odpowiednim krokom (np. w postawie kształcenia) można znaleźć dającą zadowolenie i dobre warunki finansowe pracę. Im człowiek lepiej się do tego przygotuje, tym większe szanse, że osiągnie sukces.
Zmiany zachodzące w dzisiejszym świecie związane z konkurencją, nowymi technologiami, globalizacją, sprawiają, że osoby, które chcą się utrzymać i rozwijać na rynku pracy muszą planować i kształtować swój rozwój zawodowy od samego początku wstąpienia na ścieżkę zawodową. W czasach, gdy najważniejsza jest mobilność, elastyczność itp. nie można mówić o tradycyjnym przypisaniu osoby do konkretnej branży. Dlatego bardzo ważne jest, by posiadać w swoim port folio szeroki wachlarz umiejętności i kompetencji. Kluczem do sukcesu są umiejętności, rozległe kwalifikacje oraz świadome, dojrzałe i odpowiedzialne budowanie własnej drogi zawodowej.
Według najnowszych badań ludzie pytani o to czym kierują się przy wyborze miejsca pracy najczęściej wybierają satysfakcję z zawodu oraz dobrą atmosferę pracy. Współcześnie stabilność wyprzedza chęć zarabiania dużych pieniędzy.
Poprzez rozwój zawodowy rozumiemy uzupełnianie przez pracowników wiedzy niezbędnej do prawidłowego wykonywania zadań na aktualnym stanowisku pracy oraz rozwijanie dodatkowych kompetencji pod kątem awansu czy przesunięcia na ważniejsze stanowisko. Rozwój zawodowy jest to osiągnięcie zaplanowanego celu i dobrej pozycji zawodowej, przebiegające w określonym czasie i wymagające kreatywności, mobilności zawodowej oraz odpowiedniego przygotowania do planowania kariery.
Wyróżniamy 2 zasadnicze modele rozwoju kariery:
Tradycyjny.
Wybór zawodu.
Stabilizacja związana z pracą.
Zakończenie kariery.
Współczesny.
Mobilność zawodowa.
Stałe inwestowanie w rozwój kariery (kursy, studia, studia podyplomowe, samokształcenie itp.)
We współczesnym świecie rozwój zawodowy charakteryzuje się następującymi cechami:
Zmienność.
Nieprzewidywalność.
Mobilność.
Aby w tym rozwoju właściwie się odnaleźć należy być elastycznym i dostosować się do zmieniającego się cyklu pracy.
Wyróżniamy kilka typów rozwoju kariery:
Typ specjalisty – wysoki stopień osobistego zaangażowania w działalność zawodową.
Typ spiralny – przechodzenie co kilka lat z jednego zajęcia do drugiego, ale z jednoczesnym rozbudowywaniem wcześniejszych umiejętności zawodowych.
Typ zmienny – częste zmiany prac, które różnią się od siebie.
Typ liniowy – przesuwanie się na szczeblach stanowisk w hierarchicznej kolejności.
Na rozwój kariery ma wpływ wiele czynników (niektóre niezależne, a niektóre zależne od człowieka):
Niezależne – biologiczne, fizyczne.
Zależne – psychiczne (doświadczenie, zainteresowania, światopogląd, motywacje).
Rozwój zawodowy kształtuje też sytuacja ekonomiczna i gospodarcza kraju.
Rozwój zawodowy przebiega w ramach ogólnego rozwoju człowieka i dotyczy prawie całego życia. Teorie rozwoju zawodowego podkreślają, że rozpoczyna się on już w okresie dzieciństwa i praktycznie trwa aż do wieku dojrzałego.
Każdy człowiek w swoim rozwoju przechodzi 5 etapów (według Donalda Supera, Eli Ginsberga i Erica Ericsona):
Wzrost – od urodzenia do 14 roku życia.
Okres fantazji (4 – 10 rok życia).
Okres zainteresowań (11 – 12 rok życia).
Okres możliwości (13 – 14 rok życia)
W okresie wzrostu dzieci wytwarzają mentalny obraz samego siebie w relacjach z otoczeniem. Dziecko uzyskuje również pierwsze informacje. Zaczyna orientować się w świecie pracy (obowiązki szkolne i domowe).
Poszukiwanie – od 15 do 24 roku życia.
Okres wstępny (15 – 17 rok życia).
Okres przejściowy (18 – 21 rok życia).
Okres prób (22 – 24 rok życia).
Głównym zadaniem jest badanie świata pracy i stopniowe ustalanie preferencji zawodowych.
Zajęcie pozycji – od 25 do 44 roku życia.
Okres prób (25 – 30 rok życia).
Okres zdobywania (31 – 44 rok życia).
W trakcie jednostka realizuje zadanie zajęcia pozycji, stanowiska na preferowanym polu zawodowym. Gdy ta pozycja jest zajęta jednostka może skoncentrować swe wysiłki na zdobywaniu co raz lepszych pozycji zawodowych.
Utrzymanie – od 45 do 64 roku życia.
Głównym zadaniem, na którym koncentruje się uwaga jest działanie mające na celu utrzymanie tego, co zostało osiągnięte.
Odchodzenie – od 65 roku życia aż do śmierci.
Spowolnienie.
Odpoczywanie.
Stopniowe uwalnianie się od pracy i szukanie nowych źródeł satysfakcji życiowej.
Rozwój zawodowy jest postępującym i nieodwracalnym procesem, którego celem jest wybór zawodu.
Kierunek i tępo przechodzenia jednostki od jednego poziomu do kolejnego jest uzależnione od takich elementów:
Inteligencji.
Zajmowania pozycji społecznej i ekonomicznej.
Zainteresowań i predyspozycji.
Satysfakcji zawodowej i życiowej.
Satysfakcja zawodowa i życiowa zależy od zakresu w jakim jednostka może w swojej pracy dać wyraz własnym zdolnościom, zainteresowaniom i wyznawanym wartościom.
Gdy człowiek może w swej pracy wyrazić swój charakter, umiejętności, predyspozycje, utożsamia się z instytucją, w której pracuje i z wykonywanym zawodem, to ma poczucie samorealizacji, stabilizacji i bezpieczeństwa życiowego oraz ekonomicznego, wówczas w pełni wykonuje taką rolę zawodową, która go inspiruje, motywuje do efektywniejszej pracy.
Na efektywność mają wpływ dodatkowo:
Osobowość człowieka.
Kompetencje, które poprzez odpowiednie oddziaływanie (szkolenia, warsztaty, treningi) ulegają pozytywnym modyfikacjom.
Aktualnie w Europie pracodawcy co raz częściej sami dbają o rozwój pracowników, już na początku ustalają z nimi etapy rozwoju w danym zakładzie pracy.
Rozwój zawodowy jest co raz częściej dobierany przez pracodawców, którzy kształtują swych pracowników, w takich obszarach, jak:
Umiejętności menadżerskie specjalistyczne.
Styl i techniki zarządzania i kierowania.
Metody i procedury pracy.
Relacje interpersonalne.
Rozwój stawia przed pracownikiem nowe wymagania, oczekiwania, wymusza nabywanie nowej wiedzy, umiejętności, wzmacniania zachowań interpersonalnych. Zmiany wewnątrz i na zewnątrz firmy wymuszają adaptowanie się w nowych warunkach, co wymusza nabywanie, kształtowanie nowych kompetencji i umiejętności zawodowych. W wielu przypadkach pracownicy, którzy chcą pracować w danej firmie, sami odczuwają potrzebę rozwoju zawodowego, co wynika z ich zainteresowań, ambicji, motywacji.
Na rozwój kompetencji zawodowych istotny wpływ mają też cele i dążenia jednostki. Istnieją pewne zależności mające wpływ na dynamikę rozwoju zawodowego.
Badacze analizując formy rozwoju zawodowego wyraźnie stwierdzili, że wpływ czynników zewnętrznych (atmosfera, warunki pracy itp.) oraz czynników wewnętrznych (osobowość, predyspozycje itp.) nie jest jednakowy w różnych okresach kariery zawodowej. Dla pracowników o krótkim stażu i nowozatrudnionych bardziej rozwijające są impulsy płynące z zewnątrz, zaś dla pracowników o dłuższym stażu większą rolę odgrywają impulsy wewnętrzne.
Możliwości rozwoju zawodowego stanowią dla pracowników jedną z podstawowych wartości w życiu zawodowym.
Niewłaściwe działania rozwojowe mogą rodzić poczucie frustracji i prowadzić do odejścia dobrych, wartościowych pracowników, którzy w innej firmie dostrzegą możliwości samorealizacji.
Rozwój zawodowy to termin bardzo aktualny i modny. Formy doradztwa personalnego prowadzą różnorodne szkolenia i kursy, które pomagają ludziom świadomie i w odpowiedni sposób rozwijać swoją karierę zawodową. Tworzy się specjalne programy, które zarządzają rozwój pracownika. Rozwój zawodowy wymaga odpowiedniego i długotrwałego zarządzania. Pracownik usatysfakcjonowany, zadowolony i doceniany to wydajny pracownik. Dzisiejszy rynek pracy stawia ciągle nowe możliwości dla pracowników. Firmy kuszą swych potencjalnych pracowników szerokim pakietem pozafinansowych korzyści. Kluczowym aspektem tych korzyści staje się zadowolenie i motywacja pracownika, aby z firmą związał się na dłużej.