28.11.2005r.

TEMAT 4: Najważniejsze aspekty rozwoju człowieka. Rozwój umysłowy.

Rozwój umysłowy utożsamiamy z rozwojem psychicznym.

We współczesnej psychologii wszelkie badania koncentrują się na problematyce dotyczącej rozwoju poznawczego, w którym aspekty rozwoju umożliwiają to, że człowiek wie co się wokół niego dzieje.

Nad problematyka rozwoju umysłowego w psychologii, badania prowadzone są od wielu lat.

Badania nad rozwojem umysłowym człowieka zmierzały do tego aby wykazać:

1. jak przebiega rozwój umysłowy (inteligencji) u człowieka od momentu narodzin, aż do osiągnięcia wieku dorosłości, czy można wyróżnić pewne etapy w rozwoju umysłowym, jest to problem natury podstawowej;

2. w jaki sposób można ocenić czy rozwój umysłowy kształtuje się prawidłowo, czy nie (czy rozwój umysłowy konkretnego człowieka jest normalny, czy w tym zakresie są jakieś odchylenia od normy) - jest to problem zarówno natury teoretycznej jak i praktycznej; jeżeli rozwój umysłowy (rozwój myślenia) wpływa na poziom naszego funkcjonowania i naszej orientacji to jeśli są jakieś zaburzenia, wówczas orientacja w rzeczywistości jest zaburzona (nasze zachowania mogą być nieadekwatne do sytuacji w jakiej się znaleźliśmy); jeśli np. określamy czy dziecko może rozpocząć naukę w szkole, to tradycyjnie oceniamy jaki jest jego poziom umysłowy (poziom inteligencji) i jeśli odbiegał on od normy to takiemu dziecku odraczano obowiązek szkoły i jeśli po ponownej kontroli jego poziom rozwoju, znów odbiegał od normy to takie dziecko było kierowane do szkoły specjalnej;

mierzenie poziomu inteligencji badano we Francji. Pierwsze testy przeprowadził Alfred Binet na przełomie XIX/XX wieku. Był on prekursorem testów inteligencji.

Współcześnie testy są szeroko rozpowszechnione (np. badania IQ). Jeśli chodzi o dzieci to te testy są używane w wielu krajach o wysokim rozwoju cywilizacji. Są one stosowane u dzieci w różnym wieku.

Wyróżnia się etapy wieku dziecka w których wykonuje się testy na inteligencję:

1. rozpoczęcie nauki szkolnej;

w USA zawsze gdy rodzice zapisują dziecko do szkoły, wówczas stosuje się testy na inteligencję, gdyż w systemie edukacji w USA programy szkolne są inne niż w Europie. Każda szkoła przeprowadza określony program na niższym lub wyższym poziomie, wówczas rodzicom przedstawia się jaki stopień inteligencji ma ich dziecko i czy kwalifikuje się ono do tej szkoły czy też nie (jeśli ma zbyt niski lub zbyt wysoki stopień inteligencji co do programu w tej szkole).

W systemie europejskim program szkół jest dostosowany do przeciętnych możliwości rozwoju umysłowego dziecka. Granice inteligencji (IQ):

> 120 pkt - człowiek wybitnie inteligentny;

100 - 120 pkt - powyżej normy;

85 - 100 pkt - klasyczna norma intelektualna;

75 - 85 pkt - nieco poniżej normy;

<75 pkt - odchylenie od normy (w zależności od tego ile pkt jest poniżej 75 pkt, to odchylenie jest niższe lub wyższe)

< 60 pkt - dziecko kwalifikuje się do nauczania w szkole specjalnej;

Jeśli dziecko, które ma iść do szkoły ma iloraz inteligencji 70 pkt, wówczas albo puszczamy je do szkoły, aby sprawdzić czy sobie poradzi, gdyż może ono być lekko opóźnione niż pozostałe dzieci, ale po pewnym czasie dogoni je w nauce, lub odraczamy obowiązek szkolny - oba przypadki za zgodą rodziców.

I - poniżej normy - dla takich dzieci szkoły specjalne;

II - w normie - dla większości dzieci tradycyjne szkoły;

III - powyżej normy - dla tych dzieci brak specjalnych szkół (oprócz USA);

W systemie europejskim nie ma szkół, dla dzieci które zaliczają się do III grupy. Próbuje się wprowadzać pewne indywidualne nauczanie dla tych uczniów, tworząc klasy o rozszerzonym programie z określonych dziedzin, z których uczniowie są wybitnie uzdolnieni.

Jak kształtuje się rozwój umysłowy? Jaki ma przebieg? Etapy rozwoju. Co to jest myślenie?

MYŚLENIE - jest to taka umiejętność, która polega na uświadamianiu sobie przez każdego z nas różnic, związków i zależności jakie zachodzą między przedmiotami i zjawiskami z jakimi mamy do czynienia. To dzięki umysłowi uświadamiamy sobie jaki to jest przedmiot, do czego służy jaki ma związek z innymi przedmiotami - jakie są podobieństwa i różnice w stosunku do innych przedmiotów. Myślenie polega przede wszystkim na tym, że poznajemy poszczególne cechy i właściwości konkretnych przedmiotów.

Jak kształtuje się myślenie w poszczególnych okresach życia człowieka? Wyróżnić można 3 następujące etapy rozwoju myślenia.

1. myślenie sensoryczno - motoryczne - (prymitywna forma myślenia) - u dzieci do 2 r.ż.; na tym etapie rozwoju dzieci poznają właściwości przedmiotów na podstawie ich postrzegania oraz na podstawie manipulacji tymi przedmiotami (dziecko patrzy na przedmiot i dotyka go - bada zmysłami); na tej podstawie dziecko poznaje przedmioty, jak również zaczyna się orientować jakie jest ich właściwe przeznaczenie (do czego dane przedmioty służą); tak forma myślenia występuje też u niektórych gatunków zwierząt; w USA Tordeik'e przeprowadził badania dotyczące tego problemu, na niektórych gatunkach małp. W związku z tym, że małpy lubią banany, zamykał je w klatce i rzucał w jej pobliżu wiązki bananów, ale tak aby małpy nie mogły ich chwycić. Następnie umieszczał w klatce kij i po pewnym czasie małpy używając kija, przyciągały banany, sięgały ręką i mogły je zjeść - Jest to przykład najbardziej prymitywnego myślenia.

2. myślenie konkretno - wyobrażeniowe - od 2 do 5 -6 r.ż.; występuje już tylko u człowieka; człowiek uświadamia sobie przedmiot na podstawie wyobrażeń (człowiek potrafi wyobrazić sobie te przedmioty i ich właściwości, rzeczy, zjawiska, z którymi miał wcześniej do czynienia, a w danej chwili nie ma); każdy z nas potrafi sobie wyobrazić to c kiedyś widział i w związku z tym, nie musi patrzeć na przedmiot żeby powiedzieć jak on wygląda i do czego służy;

3. myślenie słowno - logiczne (symboliczne) - charakterystyczne dla dzieci powyżej 5 - 6 r.ż. i dla dorosłych; jest to myślenie oparte o mowę - człowiek myśli słowami; słowo jest nazwą, albo właściwością przedmiotu, jaki on jest, gdzie się znajduje, itd.; ta forma myślenia do której dochodzimy rozwojowo jest myśleniem słowami; jest to forma najwyższa;

---