20.III.2006r (psychologia)
TEMAT 8: Zaburzenia w rozwoju mowy.
Rozwój mowy nie przebiega u wszystkich prawidłowo.
Zaburzenia w rozwoju mowy można sklasyfikować na 3 kategorie:
opóźnienia w rozwoju mowy;
występują szczególne u dzieci;
przejawiają się pod różnymi postaciami
(gdy słownictwo jest ubogie, gdy dziecko bardzo mało zna słów) (najpierw późne pojawienie się zdań prostych, potem złożonych i współrzędnych) |
Są uwarunkowane wewnętrznie,
wynikają z zaburzeń słuchu
Mają głównie przyczynę
środowiskową
Te opóźnienia są łatwe do
usunięcia
przyczynami zaburzeń są 2 rodzaje uwarunkowań:
egzogenne → wynikające ze środowiska zewnętrznego, gdy np. bardzo mało się z dzieckiem rozmawia;
endogenne → wynikające z wewnętrznych uwarunkowań, z nieprawidłowego funkcjonowania układu mowy, np. dziecko nie mówi bo nie słyszy;
bełkotanie
to nieprawidłowe wymawianie dźwięków;
wyróżniamy tu 3 kategorie zaburzeń:
reranie → to nieprawidłowe wymawianie głoski „r”, występuje stosunkowo często; u dzieci w wieku 3 - 4 lat mogą się jeszcze nauczyć poprawnej wymowy tej głoski; głoska ta jest nie do wyuczenia gdy występują wady w układzie położenia języka w stosunku do podniebienia;
seplenienie lub szeplenienie → to nieprawidłowe wymawianie głosek „s” „sz”, może być to spowodowane uwarunkowaniami środowiskowymi, ale także endogennie (tu też do prawidłowej wymowy musi być odpowiedni układ języka w stosunku do podniebienia);
kapacyzm → to nieprawidłowe wymawianie głoski „k”, zamiast „k”, wymawia się „ch”, „kora” - „chora”; podłożem może tu także być wada w narządzie słuchu;
jąkanie lub zacinanie się
jest najczęstszym zaburzeniem występującym w mowie;
dotyczy nie tylko dzieci, ale nierzadko też dorosłych;
ta wada wymowy (to zaburzenie) było obserwowane już w starożytności - filozofowie starożytni udzielali lekcji „płynnej wymowy”, współcześnie dość dużo badań dotyczy tego zaburzenia;
zaburzenie to jest związane z funkcjonowaniem emocjonalnym; u jednych osobników występuje przewaga procesów hamowania nad procesami pobudzenia, tacy ludzie są ospali, wyciszeni, apatyczni, u innych występuję przewaga procesów pobudzenia, tacy ludzie reagują bardziej gwałtownie na bodźce emocjonalne, u większości ludzi występuje względna równowaga między tymi procesami;
na ogół u ludzi jąkających się ponad 70% są to osoby nadwrażliwe emocjonalnie
2