1. Jakiego algorytmu używamy w local alignment?

Waterman i Smith (1981) zaobserwowali, że ważne biologicznie regiony w

sekwencjach DNA i białek zawierają regiony które szczególnie łatwo się

porównują oraz regiony sekwencji mniej podobne o mniejszym znaczeniu.

Opracowali udoskonalenie algorytmu Needleman i Wunscha zwane

algorytmem Waterman i Smith`a lub alignmentem lokalnym

umożliwiającym lokalizacje konserwatywnych regionów.

Algorytm ten rozpoznaje insercje i delecje, które są uznawane za zmiany

ewolucyjne w sekwencji.

Porównywanie lokalne nadaje się najlepiej do skanowania bazy

danych lub w przypadkach gdy brak wiadomości do czego badana

sekwencja jest podobna.

2. Wymień współczynniki korelacji (3) i je opisz.

SSM Simple matching coefficient – do doporownania cech wspolnych i odmiennych taksonomicznie

SJ Jackcard coefficient – tylko cechy wspolne

DC Dice coefficient – cechy odmienne

3. Wymień tablice podobieństwa, których użyjesz do porównania sekwencji aminokwasów o wysokim pokrewieństwie; jaki będzie ich numer (wysoki czy niski).

Tablica opracowana przez Margaret Dayhoff (pierwsza)

Nowsze generacje tablic podobieństwa PET91 opracowane przez Jones

opierają się bardziej na obserwowanej częstości substytucji (zmiany jednego aminokwasu na drugi), w zależności od stopnia pokrewieństwa i są obecnie w powszechnym użyciu.

Numer tablic będzie niski np. Pam 100

Blossum 92??

A dodatkowo:

Modele substytucji aminokwasów

- tabele PAM

- tabele BLOSUM

- tabele strukturalne Overington’a

Modele substytucji nukeotydów:

- model Jukes-Cantor`a – kazda substytucja jest prawdopodobna tak samo

- algorytm dwu-parametrowej metody korekcji Kimury – tranzycie zavchodza czesciej niż trans wersje(4 tranzycje, trans wersje 8)

- model trzy-parametrowy Kimury I wiele innych!- pozwala dodatkowo rozróżnić transwersje

4. Co to jest gen paralogiczny?

Opisuje homologiczne geny u przedstawiciela jednego gatunku, które rozbiegły się w wyniku duplikacji genów. Ich sekwencje nukleotydowe są tak podobne, że przyjmuje się, że pochodzą od wspólnego genu (przodka).

5. Co to jest indeks Bremera? W jakiej analizie go się stosuje?

Indeks Bremera (decay index)

• Indeks ten wskazuje jaka liczba dodatkowych kroków

ewolucyjnych jest potrzebna by uzyskać drzewo, w którym

dany klad jest zlikwidowany tzn. tworzy politomię.

•Stosowany wyłącznie w analizie parsymonii.

1. Co oznacza EST i do czego wykorzystuje się bazę EST

EST - Expressed Sequence Tags

dbEST (Nature Genetics 4:332-3;1993) is a division of GenBankthat contains sequence data and other information on "single-pass" cDNA sequences, or "Expressed Sequence Tags", from a number of organisms.

2. Czym różnią się alignmenty lokalne i globalne i podać nazwy ich algorytmów

Porównanie globalne stosuje się do sekwencji o podobieństwie na całej długości,

porównanie lokalne, do sekwencji ze stosunkowo krótkimi rejonami podobieństwa (np. domeny funkcyjne i powtórzenia).

globalnego - Needleman i Wunsch 1 - wykonanie wszystkich możliwych „alingmentów” - każdy zawiera wszystkie możliwe kombinacje dopasowań, błędów, insercji i delecji

2. Opierają się na systemie zliczania punktów do analizy „alignmentów” i

wybrania najlepszego tzw. Optymalnego alingnmentu liczbie punktów

lokalnego - Waterman i Smith

3. Na czym polegają metody dystansowe w filogenezie i podać min. 2 przykłady

Metody używane do konstrukcji drzew filogenetycznych można

podzielić na dwie grupy:

- bazujące na dystansie genetycznym

- na zbiorze cech unikalnych dla danej grupy.

4. Które miejsce w kodonie najkrócej utrzymuje informacje o wcześniejszym aa po zmianie

Trzecie

Tempo wszystkich substytucji pomiędzy różnymi pozycjami w porównywanych

sekwencjach oraz heterogeniczność wariantów substytucji szczególnie jest

widoczna w trzeciej pozycji w kodonie, która jest znacznie bardziej zmienna niż

pozostałe dwie. Z tego powodu wiele analiz filogenetycznych sekwencji kodujących

wyklucza trzecią pozycję w kodonie.

1. Wyjasnic pojecie OTU, jak sie je wyznacza i co okresla

OTUs operational taxonomic units - In phylogeny an operational taxonomic unit (OTU) is an operational definition of a species or group of species often used when only DNA sequence data is available

Sequences are usually grouped as operational taxonomic units (OTUs) or

phylotypes, both of which are defined by electrophoretic pattern or DNA

sequence.

 Screening for unique 16S rRNA genes by electrophoretic pattern

can be complicated either by sequences that are more than 3% different sharing

the same pattern or by sequences with less than 3% difference having different

patterns.

 Nucleotide sequences provide a more precise analysis.

 Sequences

> 97,5% identity are typically assigned to the same species,

> 95% identity are typically assigned to the same genus,

> 80% identity are typically assigned to the same phylum,

2. Zmiana ktorego aminokwasu w kodonie najczesciej powoduje mutacje synonimiczne

Mutacja synonimiczna[edytuj | edytuj kod]

Mutacja synonimiczna to zmiana pojedynczego nukleotydu w genie (mutacja punktowa) nie powodująca zmiany aminokwasu w kodowanym białku ze względu na to, żekod genetyczny jest zdegenerowany, czyli jeden aminokwas może być kodowany przez kilka kodonów (np. zmiana CCC na CCU nie powoduje zmiany aminokwasu, gdyż obie trójki kodują prolinę).

Więc chyba trzecia pozycja!!!!

3. cos o  alignmencie lokalnym i globalnym (chyba czym sie roznia) i ktorego uzyjemy do porownania sekwencji malo podobnych (lokalny).

Porównanie globalne stosuje się do sekwencji o podobieństwie na całej długości,

porównanie lokalne, do sekwencji ze stosunkowo krótkimi rejonami podobieństwa (np. domeny funkcyjne i powtórzenia).

globalnego - Needleman i Wunsch 1 - wykonanie wszystkich możliwych „alingmentów” - każdy zawiera wszystkie możliwe kombinacje dopasowań, błędów, insercji i delecji

2. Opierają się na systemie zliczania punktów do analizy „alignmentów” i

wybrania najlepszego tzw. Optymalnego alingnmentu liczbie punktów

lokalnego - Waterman i Smith

4. Jaka metoda mozemy okreslic pokrewienstwo dwoch organizmow

Pokrewieństwo między organizmami może być mierzone

w różny sposób.

Można badać podobieństwo na podstawie:

- obserwowanych właściwości.

- posiadania wspólnego przodka,

5. Jaka metoda uwzglednia delecje w alignmencie 
co oznaczaja dziury ( delecje i insercje)w alignmencie Smitha i watermana

1. Najpopularniejsza metoda weryfikacji poprawności drzewa filogenetycznego, opisać, co oznacza jej wartość

Bootstrap

Najpopularniejszą metodą weryfikacji poprawności

wygenerowanych drzew filogenetycznych jest analiza

bootstrap.

Polega na wielokrotnym przeliczaniu danych użytych do

konstrukcji drzewa niezależnie od wykorzystanej

metody.

Jest liczbą przypisaną o konkretnej gałęzi drzewa.

Wartość bootstrap odzwierciedla liczbę powtórzeń, w

których ta gałąź wystąpiła, a więc mówi w jakim

procencie potwierdzona jest poprawność tej gałęzi.

Początkowo uważano, że wartość ta jest pomiarem

powtarzalności metody. Obecnie uważa się, że jest

pomiarem poprawności zastosowanych parametrów,

które dają największe prawdopodobieństwo, że

odzwierciedlają one poprawną filogenezę.

Im wyższa wartość bootstrap tym większe szanse na

poprawną filogenezę.

2. CDs - co to? – sekwencja kodujaca

3. Która pozycja w kodonie najbardziej zmienna

trzecia

4. Co to są sekwencje paralogiczne?

Opisuje homologiczne geny u przedstawiciela jednego gatunku, które rozbiegły się w wyniku duplikacji genów. Ich sekwencje nukleotydowe są tak podobne, że przyjmuje się, że pochodzą od wspólnego genu (przodka).

5. Jak określić podobieństwo między 2 organizmami? (nie wiem czy o to chodzi)

Pokrewieństwo między organizmami może być mierzone

w różny sposób.

Można badać podobieństwo na podstawie:

- obserwowanych właściwości.

- posiadania wspólnego przodka,

Pokrewieństwo przez wspólnego przodka, inaczej pokrewieństwo

ewolucyjne odwołuje się do rodowodu (filogenezy) organizmów, a

niekoniecznie do ich obecnych właściwości.

W efekcie fenetyczne podobieństwo szczepów może być wysokie, a organizmy mogą być ewolucyjnie odlegle

Podobieństwo organizmów odwołuje się do właściwości, które

każdy organizm posiada w danej chwili bez brania pod uwagę

jakie właściwości może nabyć.

• Może być wyrażane jako proporcja podobieństw i różnic

posiadanych właściwości i wówczas nazywane jest

pokrewieństwem fenetycznym.

Najprostszym sposobem pomiaru podobieństwa jest

policzenie cech wspólnych i odmiennych dla

porównywanych jednostek taksonomicznych.

Pomiar ten może być wyrażany w % lub proporcji

symbolizowanej SSM (ang. simple matching coefficient).

Innym popularnym współczynnikiem jest SJ (ang.

Jackard coefficient), który uwzględnia w pomiarach tylko

cechy wspólne dla wszystkich porównywanych

taksonach.

Dice coefficient uwzględnia tylko cechy odmienne

1. co to jest BLAST i na jakiej zasadzie działa

Przybliżenia - BLAST (Basic Local Alignment Search Tool)

Algorytm BLAST (Altschul i in. 1990) nie dopuszcza przerw, ale za

to dopuszcza wyłowienie kilku fragmentów z jednej sekwencji.

2. opisać dot-plot i napisac do czego obecnie jest stosowany

Graficzne przedstawienie porównania segmentów to jest analiza “dot-plot”.

Dot-plot polega na ułożeniu sekwencji na prostopadłych osiach wykresu i zaznaczeniu

punktu, gdy segmenty są identyczne lub wystarczająco podobne (możemy to dowolnie

ustawić).

Przesuwając okienko o jeden aminokwas wzdłuż obydwu sekwencji porównujemy

każdy segment sekwencji pierwszej z każdym segmentem sekwencji 2.

Metoda dot-plot jest obecnie rzadko używana do wykorzystuje się ją do wykrywania sekwencji powtórzonych.

Zwykle stosuje się słowa o długości 21-31 aminokwasów, gdyż na takim odcinku nabiera znaczenia drugorzędowa struktura. Generalnie im krótsze słowo, tym więcej można wyłapać słabych podobieństw, ale

również więcej fragmentów tylko pozornie podobnych, bez żadnego znaczenia.

3. kiedy dwie sekwencje sa paralogiczne

4. która część kodonu jest najbardziej konserwowana

Druga

5. porównać metodę parsymonii i maximum likelihood

Metody bazujące na analizie zbiorów

cech unikalnych dla danej grupy

• Pozwalają na oszacowanie poprawności każdej z

pozycji w porównywanych sekwencjach na podstawie

wszystkich innych pozycji.

• Najczęściej używane algorytmy do konstruowania

drzew filogenetycznych to:

- maksymalna parsymonia (MP)

- maksymalne prawdopodobieństwo (ML)

Metoda maksymalnej parsymonii (MP)

Metoda największej oszczędności

• Założeniem jest, że ewolucja przebiega najkrótszą z możliwych

dróg (zasada parsymonii).

• Umożliwia stworzenie drzewa, które wymaga najmniejszej

liczby zmian wyjaśniających różnice obserwowane pomiędzy

porównywanym sekwencjami (taksonami).

• Jest jedyna metodą, która dopuszcza traktowanie przerw jako

cech w dopasowanych sekwencjach.

Mogą one być uwzględniane jako:

- 5 zasada nukleotydowa lub jako 21 aminokwas

- jako zbiór cech niezależnych od substytucji zasad

Maksymalna Parsymonia (MP)

• Jest metodą bardziej ewolucyjnie rygorystyczną niż metody

dystansowe.

• Zasada analizy MP:

Porównywane są wszystkie możliwe topologie drzew.

To drzewo, które wymaga w sumie najmniejszej liczby zmian

poszczególnych cech (substytucji i delecji/insercji) jest

najlepszym drzewem = najbardziej parsymonicznym.

1. etapy tworzenia drzewa filogenetycznego.

Etapy analizy filogenetycznej

1. Dobór (np dobór gr. Zewnętrznej) i dopasowanie

analizowanych sekwencji (MSA)

2. Wybór modelu substytucji (aa i nt)

3. konstrukcja drzew (wybór metody)

4. weryfikacja poprawności wygenerowanych drzew

filogenetycznych

Procedury obliczeniowe stosowane do wykonania tych

etapów są zwykle stosowane niezależnie, ale stanowią

1. integralną część analizy filogenetyczne

2. jakie sa metody konstrukcji (3) i weryfikacji (3) drzewa filogenetycznego.

weryfikacja- testy wyrywkowe

- testy permutacji

testy podtrzymujące wiarygodność drzew wynikające z przeliczania danych

- analiza poparcia bootstrap,

- test Jakknife

- test Kihino-Hesagawa.

4. Do czego służą algorytmy.

1 - wykonanie wszystkich możliwych „alingmentów” - każdy zawiera

wszystkie możliwe kombinacje dopasowań, błędów, insercji i delecji

2. Opierają się na systemie zliczania punktów do analizy „alignmentów” i

wybrania najlepszego tzw. Optymalnego alingnmentu o najwyższej

liczbie punktów

każde dopasowanie (match) - 1 punkt (score)

każdy błąd (mismatch) to 0 p-tów

delecja lub insercja (gap) to punkt karny

im wyższe dopasowanie tym bardziej optymalny alignment

optymalny alignment 2 sekwencji nazywamy globalnym

5. która pozycja w kodonie jest najmniej zmienna i może powiedzieć najwiecej o sekwencji przodka.

druga

6. wyjaśnij co to są plezjomorfie.

cechy odziedziczone po przodkach

Zestaw 15:
1.Czym się różni a.globalny od lokalnego i podać algorytmy dla nich.

Porównanie globalne stosuje się do sekwencji o podobieństwie na całej długości,

porównanie lokalne, do sekwencji ze stosunkowo krótkimi rejonami podobieństwa (np. domeny funkcyjne i powtórzenia).

globalnego - Needleman i Wunsch 1 - wykonanie wszystkich możliwych „alingmentów” - każdy zawiera wszystkie możliwe kombinacje dopasowań, błędów, insercji i delecji

2. Opierają się na systemie zliczania punktów do analizy „alignmentów” i

wybrania najlepszego tzw. Optymalnego alingnmentu liczbie punktów

lokalnego - Waterman i Smith

2.Które miejsce w kodonie zachowuje najdłużej informacje - najmniej zmienne ? drugie

3.Podać metody (3) stosowane do analizy dystansu genetycznego i krótko je opisać.

Metody badające dystans genetyczny

Drzewa są konstruowane na podstawie macierzy wartości

dystansu z wykorzystaniem różnych algorytmów:

- algorytm grupowania wykorzystujący średnie arytmetyczne

(UPGMA),

- Neighbour Joining (NJ),

- Fitch-Margoliash (FM)

- Minimalnej Ewolucji - minimalnych odległości (ME).

Neighbor-Joining (NJ)

• Udoskonaloną metodą badania dystansu

genetycznego jest algorytm przyłączania sąsiada

ang. neighbor-joining.

• łączy w klady sekwencje od najbliższych, licząc

odległość do węzła, jako średnią odległości

oryginalnych;

• Uwzględnia zmiany ewolucyjne, dopuszcza

niejednakowe tempo zmian molekularnych wśród

gałęzi.

Metoda Fitch-Margoliash (FM)

polega na zmaksymalizowaniu dopasowania obserwowanych

odległości miedzy parami sekwencji do drzewa przez

zminimalizowanie odchylenia kwadratowego wszystkich

możliwych zaobserwowanych odległości względem

wszystkich możliwych długości dróg na drzewie.

poszukuje optymalnego filogramu minimalizując średnie

odchylenie kwadratowe wszystkich możliwych odległości

względem wszystkich możliwych dróg na drzewie;

Metoda minimalnej Ewolucji (ME)

Polega na znalezieniu najkrótszego drzewa, które jest zgodne z

długosciami dróg.

• jest podobna do FM z tym że optymalizuje tylko długość gałęzi

wewnętrznych

• Metoda ME dziala przez minimalizowanie odchylenia kwadratowego

obserwowanych odległości do odległości występujących na

drzewie. W odróżnienia od FM nie wykorzystuje wszystkich

możliwych odległości między parami sekwencji i wszystkich

możliwych długości dróg na drzewie. Ustala położenie węzłów

wew. Drzewa opartych na odległości względem węzłów zew. I

następnie optymalizuje długość wew. gałęzi według najmniejszego

zmierzonego błędu pomiędzy punktami.

• PHYLIP, MEGA, METREE

4.Co to jest baza COG i do czego służy?

COG – Clusters of Orthologus Groups of Proteins database

 Baza Klastrów Ortologicznych Grup Białek ułatwia badania

ewolucyjne genomów i przypisywanie funkcji poszczególnym

białkom (Tatusov i in. 1997, 2000)

 COG zawiera ortologiczne zbiory białek z różnych grup

filogenetycznych, które wyewoluowały z białka-przodka

 Rodziny białek w COG są rozdzielone na grupy funkcyjne, które

obejmują także białka którym przypisano tylko ogólną funkcję

oraz niescharateryzowane białka konserwatywne

 Strona przydatna do przewidywania funkcji w przypadku białek

o niskim stopniu podobieństwa w tym białek, które nie wykazują

podobieństwa do sekwencji w innych bazach danych.

 Oferuje narzędzia do analizy porównawczej genomów
5.Metody (2) określania podobieństwa - nie pamiętam jak brzmiało dokładnie pytanie, ale chodziło o to,że jedna na podstawie porównywania cech morfologicznych (wygląd, właściwości biochemiczne, czy skład lipidów w BK u bakterii), a druga - cechy molekularne, czyli sekwencje nt/aa. 

Zestaw 36: ile jest ramek odczytu, co to jest profil filogenetyczny i do czego sluzy, jakie jest najpopularniejszy algorytm do porownania sekw i jaki alignment wykorzystuje, o modelach pam, bosum, i cos o przodkach:)

PAM W Sensie globalnym -­‐ Liczy Się częstość zastępowania nt na odcinku kodującym 100aa

• 250 – Macierz dla sekwencji globalnie dopasowanych, w których na odcinku kodującym 100aa Występuje 250 Zastąpień nt

• 120 –120 Podstawień nt na odcinku kodującym 100aa

zestaw 14: 1) co to są LCR i gdzie sa uzywane, w jakich analizach

BLOSUM-(BLOcks SUbstitution Matrix),

opierają się na na lokalnym* porównaniubiałek bardziej odległych, bez przerw

w odróżnieniu od tablic Dayhoff (PAM) i PET wykorzystywanych do porównania

globalnego* blisko spokrewnionych białek.

• Częstość substytucji jest w tej tablicy przeliczana podobnie. Numer podawany

przy nazwie tablicy, np. BLOSUM 62, oznacza wstępną identyczność fragmentów

białek porównywanych w celu utworzenia tablicy np. na poziomie 62%.

2) Alignment globalny i lokalny

3) metody tworzenia drzew (3)

???

4) cechy plezjomorficzne

cechy odziedziczone po przodkach

kontynuacja chimery i inne chuje:P

The GAP OPENING and GAP EXTENSION PENALTIES

These control the cost of opening up every new gap and the cost

of every item in a gap.

Increasing the gap opening penalty will make gaps less frequent.

Increasing the gap extension penalty will make gaps shorter.

Terminal gaps are not penalised.

Zmniejszenie wartość GOP i GEP pozwoli na wprowadzenie

większej ilości gap i przyczyni się do zmniejszenia błędnych

dopasowań ale jednocześnie może zaowocować powstawaniem

fałszywych dopasowań nie odzwierciedlających homologii

kary za:

Gap opening- kara za to ze masz niedopasowanie w sekwencji.( jako jedna luka się liczy)

Gap extention- kara za to ile jest luk w gap’ie (ile kreseczke)

- co to jest algorytm semihomologii

 Stosowany do badania spokrewnionych białek o niskiej homologii ( software Geisha)

- aligment optymalny( lokalny), a.globalny (ktory do czego?) – wykład 2 slajd 2

- do czego jest uzywana analiza dot-blot – wykład 2 slajd 4 + 6

co to jest homologia – wiki :p

- dynamiczne algorytmy – wykład 2 slajd 14

Algorytmy dynamiczne mogą dokonywać porównania:

- globalnego - Needleman i Wunsch (1970)

- lokalnego - Waterman i Smith (1981).

Porównanie globalne stosuje się do sekwencji o podobieństwie na całej

długości,

porównanie lokalne, do sekwencji ze stosunkowo krótkimi rejonami

podobieństwa (np. domeny funkcyjne i powtórzenia).

- co to E-value

the e value give a measure of the similarity of sequences, the lower the e value, the higher the congruity of your query sequence and the retrieved sequence. e values of 0 mean that there's an exact match for you sequence here

• co to LCR (Low Complexity Region)- region o nieznaczacym podobienstwie(do tworzenia drzew

- metoda dystansu – wykład 3 slajdy 72-87, 88 dobra tabelka, 90-91 porównanie

wnioskowanie bayesowskie

• Metoda zbliżona koncepcyjnie do ML

• Celem analizy BI jest odpowiedź na pytanie:

Jakie jest prawdopodobieństwo P, że dana topologia drzewa T

przy określonym modelu ewolucji jest prawdziwa dla

obserwowanych danych D (w tym wypadku alignmentu wielu

sekwencji)?

czym sie różnią metody tworzenia drzew

ML a wnioskowanie bayesowskie -> czym sie roznią

Celem analizy ML jest odpowiedź na pytanie: Jakie jest

prawdopodobieństwo P powstania obserwowanych danych D

(alignmentu wielu sekwencji) dla danej topologii drzewa

filogenetycznego T przy określonym modelu ewolucji?

P (D/T)

- sygnaturowe sekwencje - unikalne dla danej grupy – więcej: wykład 3 slajd 38

- mono/para/polifiletyzm

 Para: takson, który obejmuje tylko część potomków wspólnego przodka. Istnienie taksonów parafiletycznych wynika po części z niedoskonałości metod stosowanych dotychczas przez naukowców, a częściowo także z przyzwyczajenia i tradycji pewnych kręgów

Poli:  takson, który obejmuje organizmy pochodzące od różnych przodków i nie będące ze sobą spokrewnione, ale wykazujące podobieństwa budowy lub fizjologii na skutek konwergencji.

Mono: takson, który obejmuje wszystkich potomków wspólnego przodka, znanego lub hipotetycznego

- jak kalibrowac zegar molekularny (dzieki danym kopalnianym i okresleniu bezwzględnego czasu dywergencji, rowne tempo substytucji we wszytkich liniach ewolucyjnych.

krzywa gamma- zakłada zmienność prawdopodobieństwa mutacji zgodny z rozkładem gamma

i dobiera parametry tego modelu do danego zestawienia sekwencji

Rozkład gamma jest charakteryzowany przez współczynnik kształtu – 〈

• Im wyższa wartość 〈 tym bardziej ujednolica się tempo ewolucji

- index Bremera – ilosc krokow ewolucyj potrzebna do uzyskania drzewa w którym dany klad będzie usuniety.

- ile możliwych ramek odczytu - 6 ( 3 z jednej, 3 z drugiej)

co to sa sekwencje chimeryczne – artefakty pcr , sekwencja nieistniejaca powstala ze zlepku dwoch sekwencji po pcr.

3 programy pamietac decipher, bellerophon, pintail – od groma tego jest

co to jest breakpoint

czy OTU to takson (nie)

Filogenetyka (kladystyka) nauka o analizie różnicowania genów w procesie

ewolucji I na tej podstawie przewiduje ewolucję gatunków

● Klad grupa organizmów/genów pochodzących od wspólnego przodka

● Cechy plezjomorficzne (plezjomorfie)

cechy odziedziczone po przodkach

● Cechy apomorficzne (apomorfie) cechy

wspólne i unikalne dla grupy spokrewnionych organizmów (kladu)

● Specjacja różnicowanie organizmów

● Takson grupa organizmów sklasyfikowana i wydzielona na

podstawie charakterystycznych cech apo i plezjomorficznych (takson≠klad)