Wiek XVIII to wiek rozumu- oświecenie.
Prądy umysłowe oświecenia:
racjonalizm-człowiek poznając świat powinien kierować się rozumem i nic nie brać na wiarę
empiryzm- człowiek poznając świat powinien odkrywać prawa przyrodnicze przez doświadczenie
Francuski filozof Monteskiusz sformułował zasadę trój podziału władzy (podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sodowniczą).
Wiek XVIII to wiek filozofów.
Francuscy myśliciele stworzyli 35 tomową encyklopedię. Redaktorem był Denis Diderot.
Wynalazki z czasów oświecenia:
Benjamin Franklin- piorunochron
Antoine Lavoisier- skład chemiczny wody i powietrza
James Watt- maszyna parowa
Karol Linneusz- klasyfikacja roślin i zwierząt
Izaak Newton- osiągnięcia w dziedzinie fizyki, prawo Grawitacji, 3 prawa dynamiki
Wiek XVIII- 2 style (rokoko i klasycyzm).
Pierwsza połowa XVIII w. to rządy władców z dynastii Wettinów i Unia polsko-saska. Saksonia to jeden z krajów Niemieckich.
„Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa”-> szlachta zamiast uchwalać reformy, była zadowolona z anarchii w państwie i czas spędzała na ucztach.
„Jedni do Lasa, drudzy do Sasa”-> wojna domowa w kraju, dwóch królów jednocześnie, na krótko w latach 1704-1709 oraz 1733-1736 władcą
zostawał Stanisław Leszczyński.
Objawy słabości naszego państwa w czasach saskich:
-zrywanie sejmów (liberum veto)
-w czasie wojny północnej toczonej między Saksonią i Rosją przeciwko Szwecji obce wojska toczyły walki na naszym terenie
-dwóch królów jednocześnie i wojna domowa
-bardzo słaba władza króla
Stanisław August Poniatowski 1764-1795
-dobrze wykształcony
-reforma walutowa oraz miar i wag
-rozwój oświaty-> KEN-> szkoła rycerska
-został królem dzięki poparciu carycy Katarzyny II i rodziny
-3 rozbiory Polski (1772, 1793, 1795)
-w młodości kochanek carycy Katarzyny II
-konstytucja 3 maja
-rozwój kultury-> obiady czwartkowe, Łazienki
Prawa kardynalne- zostały uchwalone pod naciskiem Rosji, były to niezmienne zasady ustrojowe rzeczpospolitej:
wolna elekcja, liberum veto, prawo wystąpienia szlachty przeciwko królowi.
konfederacja- związek szlachty w celu wywalczenia określonych celów politycznych
+
-byli przeciwko wtrąceniu się Rosji w wewnętrzne sprawy rzeczpospolitej
-
-bronili katolicyzmy, chcieli ograniczyć prawa różnowierców (byli nietolerancyjni)
-bronili wolności szlacheckiej, nie chcieli reform politycznych
Duży wpływ na politykę naszego państwa miała Rosja w osobie ambasadora, carycy Katarzyny II i Nikołaja Repnina.
I rozbiór Polski 1772- utraciliśmy 1/3 ziem: Rosja (tereny północno-wschodnie), Austria tereny południowe z Przemyślem i Lwowem, Prusy, pomorze
i część Kujaw.
Przedstawiciele Polskiego oświecenia:
Grzegorz Piramowicz- działacz oświatowy, sekretarz Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych
Ignacy Krasicki- biskup, poeta, publicysta, autor bajek, redaktor „Monitora”
Stanisław Staszic- filozof, publicysta i pisarz poetycki, zajmował się badaniami geologicznymi
Wojciech Bogusławski- twórca teatru Narodowego w Warszawie
Hugo Kołątaj- działacz oświatowy, reformator szkolnictwa, publicysta
Julian Ursyn Niecewicz- pisarz, publicysta
Adam Naruszewicz- autor „Historii narodu Polskiego”
Mecenasem sztuki był król Stanisław August Poniatowski.
Oświeceniowe czasopisma: monitor, zabawy przyjemne i pożyteczne, magazyn Warszawski
Artyści oświecenia:
-Canaletto- obrazy warszawy
-Marcello Bacciareli- malarz
-Dominik Merlini- architekt, zespół parkowo pałacowy w Łazienkach
Sztuka oświecenia
I połowa XVIII w.
Rokoko
-małe formy artystyczne
-bogate elementy zdobnicze
II połowa XVIII w.
Klasycyzm
-nawiązanie do sztuki starożytnych greków i rzymian (do antyku)
*budowle z kolumnami i portalami
*rzeźby i obrazy nawiązujące do mitologii
*Łazienki warszawskie
*Brama Brandenburska w Berlinie
Reforma szkolnictwa:
-1740r. Stanisław Konarski założył Collegium Nobilium- szkoła, która nowocześnie kształciła młodzież szlachecką (nauki przyrodnicze, języki
nowożytne, w-f, zagadnienia polityczne)
-1765- Stanisław August Poniatowski założył szkołę rycerską, kształciła oficerów np. Tadeucz Kościuszko
-1773- założono KEN- ministerstwo oświaty nadzorujące szkoły wszystkich stopni
-1774- utworzono Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych- opracowało podręczniki i nowoczesne metody nauczania
Wydarzenia:
-elekcja Augusta II Sasa (1697)
-elekcja Augusta III Sasa (1733)
-założenie Collegium Nobilium (1740)
-elekcja Poniatowskiego (1764)
-założenie szkoły rycerskiej (1765)
-konfederacja barska (1772)
-I rozbiór Polski (1772)
-sejm rozbiorowy
-powstanie KEN
-wojna północna (1721)
-wojna 7-letnia (1756-1763)