Jolanta Data

Kier. Technik weterynarii

TW A – semestr 1

Bydło rasy holsztyńsko – fryzyjskiej (hf) w Polsce

Praca kontrolna nr. 1

Przedmiot: Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących

Wykładowca: mgr inż. Karolina Koszela

Pochodzenie i historia rasy holsztyńsko-fryzyjskiej (hf)

Rasa ta pochodzi od holenderskiego bydła fryzyjskiego i niemieckiego bydła hodowanego w rejonie Holsztyna, stąd też wywodzi się nazwa rasy: holsztyńsko-fryzyjska. Wyhodowana została w Ameryce Północnej na bazie bydła sprowadzonego przez holenderskich emigrantów zasiedlających Amerykę. Import bydła czarno-białego z Europy do Stanów trwał od XVII – XX wieku. W roku 1885 w Ameryce został utworzony związek hodowców bydła czarno-białego – Holstein-Fresian Association of Ameryka, który pod tą nazwą trwał do 1994 roku, gdy nazwa została zmieniona na Holstein Association USA. Od początku powstania zawiązku zamierzeniem hodowców było wyhodowanie rasy w typie jednokierunkowym mlecznym, przy czym większą wagę przypisywano wydajności mleka niż zawartości tłuszczu. Wyhodowane zwierzęta znacznie różniły się od swoich europejskich przodków, które to były zwierzętami w typie wielokierunkowym .

Do Polski pierwsze sztuki bydła rasy holsztyńsko-fryzyjskiej sprowadzone zostały na początku lat 70-tych zeszłego stulecia z USA. W późniejszych latach rozpoczęto także import nasienia z Ameryki Północnej, Niemiec i Holandii, który jest systematycznie kontynuowany. Działanie to miało na celu głownie doskonalenie bydła ras czarno-białych.

Wzorzec rasy Polskiej Holsztyńsko – Fryzyjskiej - wg. Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka w Warszawie.

SAMICA- krowa (załącznik nr 2, 4):

Wysokość w krzyżu: odpowiednia do wieku zwierzęcia; optymalny wzrost pierwiastki to 143-145 cm, a krowy dorosłej 146-148 cm.

Sylwetka : kształt ciała zbliżony do trójkąta, którego podstawę stanowi zad, a wierzchołkiem jest głowa.

Umięśnienie: płaskie, profile mięsni lekko wklęsłe.

Głowa i szyja: głowa lekka, szyja delikatna, wąska, wydłużona, bez nadmiernego fałdu na podgardlu.

Barki: dobrze przylegające łopatki, płasko umięśnione, wyrostki grzbietowe kręgosłupa lekko wystające ponad łopatki.

Klatka piersiowa: wysklepiona, nieco szersza w części tylnej niż przedniej, żebra płaskie, ukośne i szeroko rozstawione.

Brzuch: głęboki i pojemny, ale nie obwisły.

Grzbiet: prosty, mocny, prosta i szeroka partia lędźwiowa, umięśnienie niezbyt mocno zaznaczone.

Zad: lekko nachylony do tylu, długi, szeroki, płasko umięśniony, profile mięśni, zwłaszcza udowych, lekko wklęsłe, nisko osadzona nasada ogona.

Nogi: szeroko i równolegle ustawione, lekko skatowane, suche, mocne stawy, wysoka piętka racicy, racice lekko rozwarte.

Wymię (dotyczy krów): pojemne, zawieszenie sromowo – brzuszne, tylne szerokie i wysokie, przednie wyraźnie wysunięte do przodu, mocno połączone z powłokami brzusznymi, skora cienka, delikatnie owłosiona, żyły mleczne bardzo wyraźnie zaznaczone, rozwój ćwiartek równomierny, strzyki centralnie rozmieszczone na ćwiartkach, pionowo ustawione, cylindryczne, średniej długości. Wymię czyste – bez dodatkowych strzyków i przystrzyków.

Umaszczenie: niejednolite, czarno – białe lub czerwono – białe (załączniki nr 2, 3), racice ciemne.

Ogólny wygląd: harmonijna, szlachetne budowa, skora cienka, pokryta jedwabista sierścią, wyraźnie rysujący się kościec, o płaskim umięśnieniu, temperament żywy.

SAMIEC- buhaj (załącznik nr 3, 5, 6, 7, 8):

Wysokość w krzyżu: odpowiednia do wieku zwierzęcia; optymalny wzrost w wieku jednego roku to 138-140 cm, dorosłego buhaja 160-165 cm.

Sylwetka: kształt ciała zbliżony do trójkąta, którego podstawę stanowi zad, a wierzchołkiem jest głowa.

Umięśnienie: płaskie, profile mięśni lekko wklęsłe.

Głowa i szyja: głowa szlachetna, szeroki pysk, mocna żuchwa, szyja delikatna, wąska, wydłużona, bez nadmiernego fałdu na podgardlu.

Barki: dobrze przylegające łopatki, płasko umięśnione, wyrostki grzbietowe kręgosłupa lekko wystające ponad linie kłębu.

Klatka piersiowa: szeroka, wysklepiona, żebra zebra szeroko rozstawione, kości żeber szerokie, płaskie i długie, połączone łagodnie z łopatkami.

Grzbiet: prosty, mocny; prosta, szeroka i lekko łukowata partia lędźwi z dobrze zarysowanym kręgosłupem.

Zad: lekko nachylony do tylu, długi, szeroki, płasko umięśniony, profile mięśni, zwłaszcza udowych, lekko wklęsłe, nisko osadzona nasada ogona.

Nogi: mocne, suche, prawidłowo ustawione o mocnych pęcinach, lekko rozwartych racicach.

Umaszczenie: niejednolite, czarno – białe lub czerwono – białe, racice ciemne.

Ogólny wygląd: harmonijna, proporcjonalna budowa, wykazująca cechy męskie, wigor, siłę; skora cienka, pokryta błyszczącą, jedwabista sierścią; wyraźnie rysujący się kościec, o płaskim umięśnieniu; drugorzędowe cechy płciowe wyraźnie zaznaczone.

Cechy i wygląd zewnętrzny bydła rasy hf.

Współczesne bydło rasy holsztyńsko – fryzyjskiej jest w typie jednokierunkowym mlecznym. Genetycznie rogate. To największa z ras typu mlecznego. Krowy sa wysokie ale słabo umięśnione. Przy wysokości w kłębie ok. 135-150 cm dorosłe krowy ważą ok. 650 - 700 kg; buhaje natomiast, przy wysokości ok. 145 cm waza 1050 kg. Rasa wcześnie dojrzewająca, pierwsze wycielenia następują w 24 miesiącu życia. Na szczególną uwagę zasługuje idealna budowa wymienia, na która od wielu lat zwracano szczególną uwagę przy selekcji krów. Wymię jest pojemne, ale nie obwisłe, kształtu miskowatego. Taka budowa wymienia jest wręcz idealna do doju mechanicznego.

Użytkowość, wydajność, utrzymanie.

Krowy rasy hf produkują rekordowe ilości mleka. Utrzymywane w tych samych warunkach bytowych co krowy innych ras czarnobiałych dają około 40% więcej mleka. Średnia wydajność mleczna to około 9000 kg przy zawartości tłuszczu 3,6-3,7 %.

*Rekord wydajności mleka w okresie laktacji ustalony w 1975r. przez krowę rasy holsztyńsko – fryzyjskiej wynosił ponad 25.000 kg. Natomiast rekord życiowej wydajności, który ustanowiła krowa tej samej rasy, wynosił 150.409 kg w 14 laktacjach.

Kolejna zaleta krów tej rasy, zauważoną przez hodowców, jest to, że rzadziej niż inne krowy ras czarno – białych chorują na zapalenie wymienia – mastitis.

Młode osobniki osiągają dość wysokie dobowe przyrosty ciała – buhajki około 1000-1100g/dobę a cielaczki 700-1000g/dobę, niestety mają gorzej umięśnioną część zadu i większy udział kości w tuszy, niż u bydła ras mięsno – mlecznych, stad wydajność rzeźna dochodzi tylko do ok. 59%.

Natomiast jeśli chodzi o utrzymanie, to w Polsce, w dużych zakładach produkcji zwierzęcej, dominuje alkierzowy system utrzymywania bydła i często nie wypasa się tych zwierząt na pastwiskach. Dzienna dawkę pokarmowa w znacznym stopniu stanowią pasze treściwe, z pasz objętościowych kiszonki, w znacznie mniejszym stopniu skarmia się siana i zielonek – czyli tzw system skarmiania PMR.

Jednakże należy pamiętać, ze holsztyno – fryzy to rasa dość delikatna i wymagająca i niedostateczne warunki bytowe często obniżają jakość produkcyjna tych krów.

Podsumowanie – wiadomości ogólne.

Zalety bydła holsztyńsko – fryzyjskiego zauważyli hodowcy na całym świecie. Poprzez import zacielonych jałówek oraz import nasienia buhai przez lata dokonywano poprawy jakości użytkowej lokalnego bydła cb. W naszym kraju krycie krów rasy czarno – białej buhajami hf doprowadziło do znaczących zmian w populacji bydła. Obecnie bardzo duży odsetek wyhodowanych zwierząt ma w sobie w granicach 25-75% genów rasy holsztyńsko – fryzyjskiej. Hodowcy dążyli do podwyższenia wydajności mleka i poprawy budowy wymienia. Jednakże obecnie można zaobserwować działanie odwrotne – gdzie dla poprawy mięsności, krowy rasy hf kryte buhajami ras na przykład mięsnych lub kombinowanych. Powodem takiego kroku nie jest tylko próba ulepszania rasy, ale także fakt, że podtrzymanie laktacji wymaga zacielenia krów, a zrodzone z takiego krzyżowania młode – zwłaszcza buhajki, opasa się i sprzedaje do rzeźni.

Bibliografia:

„Hodowla Zwierząt”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne

„Rasy Zwierząt Gospodarskich”, Wydawnictwo Multum

„Użytkowanie krów holsztyńsko – fryzyjskich w warunkach polskich”, Wydawnictwo NEGATYW Sp. z o.o.

Portal internetowy - PortalHodowcy

Zdjęcia – K.I. Samen Polska sp z o.o. – importer mrożonego nasienia

Strona internetowa Polskiej Federacji Bydła i Producentów Mleka w Warszawie.

Intergen Sp. z o.o. Gniezno – katalogi buhai – załącznik