Jolanta Data
Kierunek: Technik weterynarii
TW A – semestr 2
Diagnostyka różnicowa wymiotów.
Praca kontrolna nr. 2
Przedmiot: Diagnostyka chorób zwierząt
Wykładowca: lek. wet. Jacek Szczepaniak
Wymioty (vomitus) są odruchowym aktem wydalania treści żołądka, który wymaga współdziałania i koordynacji ze strony układów: pokarmowego, mięśniowego i nerwowego.
Bezpośrednią przyczyną wymiotów jest drażnienie ośrodka wymiotnego znajdującego się w pniu mózgu.
Objawami zbliżających się wymiotów są:
ślinotok
nasilające się przełykanie
depresja
zwierzę zazwyczaj stoi z szeroko rozstawionymi kończynami, a jego grzbiet wygięty jest w łuk. Następnie pojawia się silna praca tłoczni brzusznej i przepony, po czym zwierzę (pies / kot) kilkakrotnie opuszczając głowę i szeroko otwierając jamę ustną, wymiotuje. W żadnym z objawów, nie będących wymiotami nie występuje praca tłoczni brzusznej i ślinotok.
Pomimo, iż objawy kliniczne wymiotów są bardzo charakterystyczne, właściciele czworonogów często mylą wymioty z regurgitacją, dysfagią lub wilgotnym kaszlem – szczególnie wtedy, gdy produkcja śluzu jest bardzo duża (należy pamiętać, że uporczywy i długotrwały kaszel może w efekcie prowadzić do wystąpienia odruchu wymiotnego) – są to tak zwane wymioty rzekome. Dlatego podczas przeprowadzania wywiadu z właścicielem psa / kota ważne jest by zadąć m.in. takie pytania by ewentualnie wykluczyć regurgitację, dysfagię czy kaszel:
ilość – mniej więcej objętość i częstotliwość
kolor – ewentualne domieszki (krew, żółć)
zapach
konsystencja i zawartość (krew świeża lub częściowo strawiona, która wyglądem przypomina fusy z kawy; śluz, pokarm, robaki z przewodu pokarmowego, ewentualny brak domieszek; zawartość podobna do kału)
czy wymioty występują w określonych sytuacjach (stres, zdenerwowanie, podroż środkami lokomocji, pora dnia, pora roku)
czy zwierzę wymiotuje po posiłku czy także po spożyciu czystej wody
czy nastąpiły zmiany w sposobie karmienia, zmiana karmy, zmiana pory karmienia – przeanalizować karmienie i pojenie zwierzęcia w ciągu 3 dni przed wystąpieniem objawów
czy zwierzę otrzymywało jakieś leki – w szczególności leki podawane doustnie (per os) [załącznik nr 1] np.: digoksyna, erytromycyna, tetracyklina, doksycyklina, NLPZ
czy zwierzę miało możliwość połknięcia / zjedzenia ciał obcych – małe zabawki, piłki, biżuteria.
Odruch wymiotny, który w swej naturze jest mechanizmem „autonaprawczym”, eliminacyjnym, może stać się niebezpieczny, kiedy nasila się i trwa zbyt długo.
Kolejnym etapem w diagnostyce różnicowej wymiotów [załącznik nr 2] jest podział wymiotów na:
ostre – trwają zwykle od 24 – 48 h
przewlekłe – przyjęte zostało, że są to wymioty utrzymujące się przez więcej niż 4 dni oraz powtarzają się cyklicznie
krwawe wymioty [załącznik nr 3] (stwierdza się krew w ich treści – należy pamiętać, że krew może być świeża tzn. czerwona lub częściowo strawiona tzn. „fusowata”).
Ze względu na bardzo duży wachlarz chorób i ich różnorodność, możemy także wyodrębnić rodzaj wymiotów:
wymioty treścią pokarmową – np. przy niedrożności odźwiernika żołądka, przyczyny behawioralne
wymioty z zawartością żółci – np. niewydolność / choroby wątroby, trzustki, zapalenie pęcherzyka żółciowego
wymioty z zawartością krwi – ostre stany zapalne przewodu pokarmowego: parwowiroza, krwotoczne zapalenie żołądka i jelit;
Biorąc pod uwagę czynniki patogenne podział wymiotów [załącznik nr. 1] jest następujący:
choroby przełyku – zapalenie przełyku, ciało obce w przełyku, przepuklina przełyku i zachyłek przełyku
żołądek – kurcz odźwiernika, hipochlorchydria i achlorchydia, zapalenie żołądka, ciała obce w żołądku, guzy żołądka
jelita – niedrożność jelit, zapalenie jelit, nowotwory jelit,
narządy jamy brzusznej – zapalenie otrzewnej, zapalenie wątroby i trzustki, zapalenie macicy, zapalenie nerek
inne przyczyny – mocznica, niedoczynność kory nadnerczy, zapalenie mózgu, wstrząśnienie mózgu, wymioty pochodzenia jatrogennego (np. po lekach), wymioty psychogenne (choroba lokomocyjna), wścieklizna.
Silne wymioty prowadzą do zaburzeń w gospodarce elektrolitowej, zubożając organizm w jony sodu Na+, potasu K+ oraz jony chlorkowe Cl+. Stężenie ich w surowicy krwi zwierząt wymiotujących jest zmienne i związane ze stanem zagęszczenia krwi, jak wiadomo wynika to ze stopnia utraty wody. Stan równowagi elektrolitowej w organizmie wymiotującego psa / kota zależny jest od miejsca, z którego pochodzi wymiotowana treść. Jeżeli podstawę wymiocin stanowi sok żołądkowy to odczyn pH będzie kwaśny (zasadowica metaboliczna), natomiast gdy w wymiocinach dominuje treść dwunastnicy odczyn pH będzie zasadowy (kwasica metaboliczna).
Bibliografia:
„Choroby wewnętrzne małych zwierząt” Richard W. Nelson, C. Guillermo Couto
„Choroby układu pokarmowego psów i kotów” M. Lenarcik, R. Lechowski
Załącznik nr. 1 Przyczyny wymiotów
| Przyczyna wymiotów | Choroby |
|---|---|
Substancje powodujące wymioty – przebieg ostry |
- Toksyczne substancje chemiczne, - Leki: prawie każdy lek może być przyczyna wymiotów, a w szczególności leki podawane p.o., lecz następujące leki powodują je najczęściej: digoksyna, cyklofosfamid, cysplatyna, dakarbazyna, doksorubicyna, erytromycyna, tetracyklina / doksycyklina, amoksycyklina _ kw. klawulonowy, NLPZ |
Choroba lokomocyjna – przebieg ostry |
-------------- |
Niedrożność przewodu pokarmowego – przebieg ostry lub przewlekły |
- Niedrożność odźwiernika żołądka: łagodne zwężenie odźwiernika; ciało obce; przerost błony śluzowej (jamy odźwiernika) żołądka; nowotwór; nie nowotworowa choroba o charakterze naciekającym (np.: zakażenie grzybem Pythium insidiosum – pytioza); wadliwe ułożenie żołądka – rozszerzenie lub skręt żołądka (przede wszystkim stwierdza się bezproduktywne torsje) lub częściowe rozszerzenie / skręt żołądka; - Niedrożność jelit: ciało obce (linearne / nielinearne), nowotwór, zbliznowacenie, skręcenie / skręt jelit, wgłobienie |
Stan zapalny przewodu pokarmowego w jamie brzusznej – przebieg ostry lub przewlekły |
- Nieswoiste zapalenie jelit (zazwyczaj przewlekłe) - Zapalenie nieżytowe żołądka z/lub bez wrzodu / nadżerki (ostre lub przewlekłe) - Zapalenie jelit (ostre) – Parwowiroza, krwotoczne zapalenie żołądka i jelit, choroby pasożytnicze (ostre lub przewlekłe) zwłaszcza Physaloptera - Zapalenie okrężnicy (ostre / przewlekłe) |
Choroby spoza układu trawiennego – przebieg ostry lub przewlekły |
- Mocznica - Niedoczynność kory nadnerczy - Hiperkalcemia - Niewydolność lub choroba wątroby - Zapalenie pęcherzyka żółciowego - Kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy - Ropomacicze - Zapalenie otrzewnej (ostre / przewlekłe) - Zapalenie trzustki (ostre / przewlekłe) |
Inne przyczyny wymiotów - przebieg ostry lub przewlekły |
|