DIAGNOSTYKA RÓNICOWA BIEGUNEK.
BIEGUNKA ! zaburzenie równowagi midzy mechanizmami wydzielania i wchaniania z jelit z pobudzeniem perystaltyki. Nie jest biegunk czste oddawanie stolca o prawidowej konsystencji!
Faszywe biegunki ! wskutek zatrzymania stolca dochodzi do jego upynnienia w jelicie.
40% substancji suchej w stolcu ! norma
15% ! stolce papkowate
10% ! stolce biegunkowe
Dziennie przechodzi przez przewód pokarmowy okoo 10 l. pynu, z tego 8,5 l. zostaje wchonite w jelicie cienkim, a 1,5 l. w jelicie grubym. Ze stolcem wydalane jest okoo 100-200 ml. H2O/dob. W czasie biegunki - tracona jest woda i elektrolity.
PATOMECHANIZM BIEGUNEK:
Nadmierna poda substancji osmotycznie czynnych nie wchaniajcych si z jelit.
Niedobór enzymów trzustkowych, kwasów óciowych.
Upoledzenie wchaniania tuszczy (lub) brak enzymów w enterocytach.
Zaburzenia wchaniania wskutek zmian strukturalnych rbka jelitowego.
Nadmierna czynno wydzielnicza nabonka jelitowego
Mieszany.
ETIOLOGIA:
1. Zakaenia
a) bakteryjne: E.coli
gronkowce
paeczki duru (Salmonella)
paeczki czerwonki (Schigella)
Campylobacter jejuni
V.cholerae
b) wirusowe: Rotawirus, Norwalk wirus
c) pierwotniakowe: Gardia lamblia, Entamoeba histolitica
EAEC = enteroadherentna E.coli - niejasna patogenno
ETEC = enterotoksyczna E.coli - biegunki podrónych
EPEC = enteropatogenna E.coli - biegunki niemowlt
EIEC = enteroinwazyjna E.coli - podobnie do biegunki czerwonkowej
EHEC = enterokrwotoczna E.coli - dzieci ! zsp. hemolityczno-mocznicowy
doroli ! krwotoczne zapalenie jelita grubego
biegunka podrónych - E. Coli, Shigella, Salmonella, C. jejuni
2. Zatrucia pokarmowe: toksyny bakteryjne - np. jad kiebasiany
Intoksykacje - np. arsen, rodki przeczyszczajce : kolchicyna, kw.chenodezoksycholowy, a/biotyki
3. Rzekomoboniaste zapalenie jelit - Clostridium difficile) ( po antybiotykoterapii)
4. Alergie na produkty spoywcze
5. Choroby prowadzce do zaburze trawienia:
stan po resekcji odka,
niewydolno zewntrzwydzielniczej czci trzustki,
zsp. utraty kwasów óciowych - diarrhea cholagenes
6. Choroby prowadzce do zaburze wchaniania:
rodzinna i podzwrotnikowa sprue
niedobór laktazy
choroba Whipple'a = lipodystrofia jelitowa
popromienne zapalenie jelit
zaburzenia ukrwienia jelit
zaburzenia drenau limfatycznego
Przewleke zapalne choroby jelit - ch. Crohna, colitis ulcerosa
Nowotwory - gruczolaki, rak okrnicy
rzadko :
Kolagenowe zap. okrnicy : histologicznie - pasmowate, podnabonkowe odkadanie kolaganu
Przyczyny hormonalne : ! T3 T4 , rakowiak, gastrinoma, vipoma
Colon iritable = zsp. draliwego jelita
PODZIA W/G PATOGENEZY
Biegunka osmotyczna - ustpuje po zastosowaniu godówki
nieprawidowe wchanianie wglowodanów np.laktazy
leczenie laktuloz
osmotyczne rodki przeczyszczajce (sól gauberska)
sprue rodzinna (= alergia glutenowa)
Biegunka wydzielnicza - nie ustpuje po zastosowaniu godówki, wyjtek stanowi zaburzenia spowodowane naduywaniem rodków przeczyszczajcych i niedomoga trzustki.
Dua objto, wodnista, bez krwi i luzu
Przyczyny : enterotoksyny V.cholerae, E.coli, S,aureus, Bacillus cereus
rodki przeczyszczajce
kwasy tuszczowe ! niedomoga trzustki
kwasy óciowe ! zsp. utraty kwasów tuszczowych
gruczolaki kosmkowe wydzielajce hormony , vipoma
powoduj: ! cAMP w kom. wydzielniczych ? wydzielania wody i elektrolitów
Biegunka wysikowa - w stolcu obecne krew, luz, ropa
- wynik uszkodzenia nabonka jelitowego
Przyczyny; zakaenia Schigella, Salmonella,HP, Yersinia, Clostridium difficile, pezaki (ameby),
wiciowce (G. lambia)
przewleke zapalne choroby jelit (gównie colitis ulcerosa)
rak okrnicy
uszkodzenie jelit : cytostatyki, niedokrwienie, napromieniowanie
Zaburzenia motoryki - przyczyny: colon iritable, po resekcji odka, po wagotomii, przyczyny hormonalne.
PODZIA WG LOKALIZACJI
jelito cienkie - wodnista, obfita, bez krwi i luzu
wynik braku zagszczania w okrnicy,
zbyt duego dowozu pynów lub substancji osmotycznie czynnych,
nadmierne wydzielanie w jelicie
jelito grube - maa ilo, z domieszk krwi, luzu
PODZIA WG PRZEBIEGU
ostra -
zatrucia produktami spoywczymi(toxyny,bakterie),
zakaenia,
leki : przeczyszczajce j.w., a/biotyki Cl.difficile
przewleka > 3-4 tyg. -
przewleke zakaenia :HP, Yersinia, ameby, wiciowce,
wszystkie inne niezakane przyczyny
ROZPOZNANIE
wywiad
charakter : czas, czsto, konsystencja, barwa, objto, domieszki, towarzyszce bóle brzucha,
objto:
czste oddawanie maych iloci = ch. dystalnej cz. okrnicy/esicy albo odbytnicy
due iloci = ch. j. cienkiego, ch. trzustki
spoisto.
Wodniste, pieniste, bez krwi, jasne, niekiedy z niestrawionymi fragm. pok = jelito cienkie
Ciemne, mao, domieszka krwi, luzu, czste parcia = jelito grube
Tuszczowo byszczce, cuchnce, duo = sprue rodzinne v ch. cz. zew-wydziel. trzustki
zaleno od przyjcia pokarmu, ( np. spoycie mleka w niedoborze laktazy)
ustpowanie po godzeniu (biegunka osmotyczna, stolce tuszczowe, z. utraty kw. óciowych)
zwizek z przyjmowaniem leków
pobyty za granic (pezakowica, zimnica)
operacje brzuszne, radioterapia
Badanie kliniczne: stan nawodnienia, badanie brzucha, objawy kliniczne, temperatura, obj. pozajelitowe
Diagnostyka:
a) badanie stolca na obecno tuszczu, krwi, bakterii, leukocytów, pasoytów
b) ogólne badania przesiewowe: OB., rozmaz krwi, elektrolity, kreatynina, mocznik
due odwodnienie = ! Hct
Schiling - przesunicie w lewo = etiologia bakteryjna
eozynofilia = alergia, pasoyty
! kreatynina, mocznik = biegunka w przebiegu mocznicy
c) posiew krwi - gdy proces uogólniony np. posocznica, salmonelloza
d) odczyny aglutynacyjne z Ag (dury, paradury, czerwonka)
badania wziernikowe - sigmoideoskopia, colonoskopia + badanie stolca + badanie histologiczno-patologiczne
wlewy kontrastowe - jelito grube - stany przewleke, pasa jelit po podaniu kontrastu,
gastroskopia
badania diagnostyczne oceniajce wchanianie np. test z D-ksyloz ! wykrycie zaburze w cienie jelitowej.