KONFLIKT MIĘDZYGRUPOWY I JEGO ROZWIĄZYWANIE

1. Strategie rozwiązywania konfliktów

-konfrontacje

-groźby

-negocjacje bezpośrednie

-negocjacje z udziałem mediatora

-jednostronne dokonywanie ustępstw

1. Przyczyny konfliktu grupowego

• Pojęcie „grupy społecznej” implikuje, że istnieją jakieś kryteria odróżniania jednego zbioru ludzi od drugiego.

• Rozróżnienia takiego dokonuje się zwykle na podstawie kondycji człowieka, jego msc zamieszkania czy zainteresowań.

• Wg twórców teorii tożsamości społecznej, kiedy dokonujemy kategoryzacji ludzi na grupy, zwracamy uwagę na różnice między nimi.

• Różnice te stanowią źródło konfliktów międzygrupowych

• Badania wykazują że identyfikowanie się z jakąkolwiek grupą może powodować zachowania dyskryminujące i stronnicze oceny, stanowiące grunt dla przyszłego konfliktu

• Analiza konfliktu dotyczy relacji grup lub ich przedstawicieli z uwzględnieniem przynależności grupowej

• O konflikcie międzygrupowym można mówić gdy cele dwóch grup są ze sobą sprzeczne lub gdy jedna grupa próbuje narzucić drugiej swój system wartości

1. Teoria rzeczywistego konfliktu grupowego

Założenie że wiele zatargów jest skutkiem rywalizowania o władzę lub o brakujące zasoby bądź wynika z różnic dotyczących wartości, przekonań lub norm

• Psychologiczne skutki konfliktu grupowego:

• Antagonizm powoduje wzrost etnocentryzmu i poczucia spójności w grupie. Zmianom tym towarzyszy nasilenie wrogości wobec grupy obcej

• Kiedy różnice między kategoriami są wyraziste, co niewątpliwie ma miejsce w przypadku konfliktu, nasila się zjawisko odróżniania grupy własnej od obcej

• W warunkach konfliktu granice grupy stają się pilniej strzeżone, a każde odstępstwo karane jest znacznie surowiej.

• Teoria etnicznej rywalizacji

• Jest jedną z wersji teorii rzeczywistego konfliktu

• Do konfliktu etnicznego dochodzi, gdy konsekwentnie dotąd utrzymywana przewaga jednej z grup zostaje zachwiana z powodu takich czynników jak masowa imigracja, rywalizacja o pracę czy wzrost zamożności dyskryminowanych

1. Teoria względnego niezaspokojenia

• W przeciwieństwie do teorii rzeczywistego konfliktu, która zajmuje się faktycznymi różnicami w teorii względnego niezaspokojenia (relatywnej deprywacji) nacisk kładziony jest na to co grupa spostrzega jako swoją szkodę.

• Spostrzegane krzywdy mogą stać się powodem konfliktu, nawet jeśli spostrzeżenia grupy niezupełnie odpowiadają rzeczywistości. Grupa doświadcza względnego niezaspokojenia, jeśli czuje się pokrzywdzona w porównaniu z jakąś ważną grupą obcą. Często do takich porównań wybierane są grupy o wyższym statusie społecznym, większej władzy czy dobrobycie niż grupa własna.

• Koncepcja ta jest związana z teorią wymiany społecznej . grupa doświadcza względnego niezaspokojenia jeśli uzna się za pokrzywdzoną, porównując swój wkład i zyski z wkładem i zyskami ważnej grupy obcej. Ponieważ uczucie to jest bardzo nieprzyjemne, grupa ma motywacje do wyrównania spostrzeganych krzywd.

• W teorii wymiany społecznej kluczową role odgrywa idea, że proporcje wkładów i zysków każdej grupy powinny być równe.

• Względne niezaspokojenie jest bardziej prawdopodobne jeśli oczekiwania grupy wzrastają niż wtedy gdy maleją

• Niezaspokojenie może wywołać konflikt nawet w trakcie pozytywnych przemian społecznych

• Osoby doświadczające względnego niezaspokojenia dostrzegają rozbieżność między swoją obecną sytuacją, a tym, co im się w ich przekonaniu należy, taki punkt widzenia stanowi potężną motywację do rozpoczęcia konfliktu

1. Podstawowe potrzeby psychiczne

• Zasadniczym źródłem pewnej istotnej formy konfliktu - zatargu przewlekłego – jest dążenie do zaspokajania podstawowych potrzeb psychicznych.

• Przewlekłe konflikty są często skutkiem rozłamów etnicznych lub społecznych, do których dochodzi w warunkach podzielonego społeczeństwa lub panującej niesprawiedliwości

• W sporach takich kluczowym problemem jest spełnienie podst. potrzeb psych. : potrzeby bezpieczeństwa, tożsamości , uznania, uczestnictwa.

• Konflikt bywa nawet reakcją na brak szacunku czy poniżenie

• W przewlekłym konflikcie najważniejszymi elementami są grupy, w których ludzie się identyfikują, aby spełnić swoją potrzebę tożsamości społecznej

• W teoriach rozwiązywania konfliktów na ogół podkreśla się role negocjacji, targowania, kompromisu

• Podstawowych potrzeb nie można negocjować czy wytargować. Rozwiązanie konfliktu wymaga zatem zbadania jakie potrzeby walczących stron są niezaspokojone.

• Spory na tle potrzeb psychicznych będą się odnawiać dopóki , dopóty potrzeby nie zostaną spełnione.

• Możliwy jest wynik korzystny dla obu stron – znalezienie rozwiązania, które pozwoli każdej ze stron wyjść z sytuacji z honorem

• Określenie podstawowych potrzeb jest trudne

• Zaspokajanie potrzeb tożsamości może wyglądać inaczej w różnych kulturach ( kultura „ja” współzależnego i niezależnego)

1. Rozwiązywanie konfliktu

1. Odstraszanie

• Odstraszanie ma powstrzymać grupę obcą przed działaniem przeciwko grupie własnej.

• Groźby mają przekonać grupę obcą, by nie podejmowały pewnych kroków, bo ich koszty przeważają wszelkie możliwe zyski

• Odstraszanie opiera się na 3 założeniach:

• Strategia ta wymaga przyjęcia, że przeciwnik racjonalnie rozważa koszty swoich działań i wynikające z nich zyski

• Trzeba założyć że grupa własna jest w stanie wpłynąć na dokonywana przez grupą obcą ocenę wartości różnych czynników w bilansie zysków i strat.

• Najlepszym sposobem wpłynięcia na decyzję przeciwnika jest zwiększenie spostrzeganych kosztów określonych działań.

• Każde z tych założeń można podważyć!

• Grupy i ich przywódcy nie zawsze dokonują ściśle racjonalnych analiz. Dużą rolę podczas podejmowania decyzji odgrywają takie czynniki jak nienawiść, złość, strach, duma i honor

• Oceny dokonywane przez grupę mogą być też tendencyjne na skutek etnocentryzmu, stereo typizacji i stosowania heurystyk zamiast bardziej racjonalnych strategii przetwarzania info

• Nieoptymalne metody podejmowania decyzji są szczególnie prawdopodobne, gdy grupa przeżywa stres lub kryzys

• Drugie założenie zależy od siły perswazji grupy własnej , a siła ta z kolei zależy od szeregu zmiennych.

• Zastraszanie przynosi efekty jeśli zastraszana grupa nie ma możliwości uniknięcia zapowiadanych konsekwencji, prawdopodobieństwo zrealizowania gróźb jest duże, a grupa będąca ich obiektem jest w stanie dokonać żądanych zmian zachowania

• W wielu wypadkach grupa obca przywiązuje większą wagę do zysków niż do strat( w takiej syt. skuteczniejsza metodą będzie przekonanie tej grupy, że podejmując pewne działania, może wiele zyskać, a nie koncentrować się na zwiększaniu spostrzeganych kosztów innych zachowań.

• Sam proces stawiania wiarygodnych gróźb jest raczej skomplikowany. Aby straszak mógł zadziałać grupa własna musi jasno zdefiniować jakich zmian zachowania żąda od grupy obcej, musi zobowiązać się do zrealizowania swojej groźby. Powinna rozumieć ‘obcych’ na tyle dobrze by wiedzieć co będzie dla nich najboleśniejszą stratą

• Aby zastraszanie było skuteczne, grupa obca musi ponownie ocenić swoją sytuację i dojść do przekonania, że w jej interesie leży zachowanie zgodne z żądaniami grożącej grupy

1. Negocjacje

• Negocjacje to nie tylko technika rozwiązywania sporów międzynarodowych. Można je wykorzystać w najrozmaitszych sytuacjach

• Negocjacje polegają na dyskusji stron w celu rozwiązania konfliktu

• Motywy i strategie negocjacji

• M o d e l p o d w ó j n e j d b a ł o ś c i – stanowi próbę uporządkowania strategii stosowanych dla rozwiązywania sporu. W grę wchodzi tu dbałość o własny interes i dbałość o Interesy drugiej strony.

• Otrzymujemy 4 podstawowe strategie:

-- osoby wykazujące dużą dbałość o cudze interesy, a małą o własne mają największą motywację do ustępstw.

-- osoby, które mało troszczą się o innych a bardzo o siebie, są najbardziej skłonni do angażowania się w walkę

-- osoby, które dbają zarówno o innych jak i o siebie najczęściej próbują rozwiązywania problemu

-- osoby przywiązujące małą wagę do cudzych i własnych interesów skłonne są do unikania negocjacji.

-- czasami jest 5 kategoria – osoby wykazujące się umiarkowaną troską o innych i siebie mają motywację
do kompromisu.

• Ustępstwa :

• Zależność między poziomem żądań a ustępstw są skomplikowane

• Jeśli jedna ze stron stawia od razu duże wymagania i nie jest skłonna do ustępstw, istnieją małe szanse na osiągnięcie zgody, a więc wyniki są znikome

• Jeżeli jeden z uczestników stawia małe wymagania i szybko ustępuje , łatwo dochodzi do zgody, ale wyniki są niekorzystne dla strony która ustąpiła.

• Wyniki najlepsze dla uczestników można osiągnąć kiedy zarówno żądania i ustępstwa są umiarkowane.

• Optymalnym podejściem jest taktyka „coś za coś” , która polega na tym, że uczestnik dokonuje ustępstwa podobnej skali, co druga strona , a działanie to wywołuje z kolei dalszą serię wzajemnych ustępstw

• Dokonywaniu ustępstw sprzyjają:

--presja czasu

--pozytywne relacje między stronami

-- nastawienie na długotrwałą współpracę

• Grupy często opierają się ustępstwom gdy chodzi o podstawowe potrzeby biologiczne i psychiczne jak bezpieczeństwo, życie, honor.

• Walka:

• Taktyka walki polega na stosowaniu gróźb, stawianiu skrajnych żądań, deklarowaniu niewzruszonego stanowiska, aby wymusić ustępstwa, argumentowaniu lub zakrzywianiu oraz stwarzaniu presji czasu

• Taktyka walki często zawodzi, ponieważ prowokuje agresywne reakcje i zmniejsza szanse na wspólne rozwiązywanie problemu

• Kiedy obie strony dysponują podobnymi możliwościami grożenia przeciwnikowi, istnieje duże prawdopodobieństwo osiągnięcia zgody

• Wzajemna wrogość sprzyja stosowaniu taktyki walki

• W określonych warunkach strategia walki może być bardzo skuteczna

• Rozwiązywanie problemów:

• Polega to na próbach znalezienia rozwiązania satysfakcjonującego obu uczestników czyli doprowadzenia do ‘obopólnego zwycięstwa’. Często wymaga to kompromisów , ale nie zawsze.

• Skuteczne rozwiązywanie konfliktów wymaga, aby każdy z uczestników zrozumiał cele, system wartości i potrzeby drugiej strony. A to z kolei wiąże się na ogół z intensywną wymianą informacji

• Proces wymiany informacji opiera się na zaufaniu , a zatem rozwiązanie problemu często jest niemożliwe, jeśli przeciwnicy mają powody by nie dowierzać sobie nawzajem

• Do taktyk rozwiązywania problemów należy m.in. burza mózgów , aktywne słuchanie, empatia i unikanie atakowania

• Taktyki te mogą zmierzać do takich celów:

-- poszerzenie zasobów, kiedy to obie strony otrzymują większe korzyści

--obniżenia kosztów, czyli redukcji kosztów ustępstwa drugiej strony

-- zadośćuczynienie, czyli wynagrodzenie drugiej stronie jej ustępstwa

-- wymiana korzyści, gdy każda ze stron ustępuje w sprawach , które są dla niej mniej korzystne

-- nowe drogi , opracowywanie nowych możliwości, które usatysfakcjonują obu uczestników

1. Mediacja:

• Rozwiązywanie sporów z udziałem strony trzeciej często stanowi skuteczną technikę zakończenia konfliktu

• Koszty mediacji nierzadko są niższe od kosztów procesów sądowych

• Stopień podporządkowania się decyzjom zapadłym podczas mediacji i satysfakcja uczestników jest dość wysoki.

• Dokonywaniu ustępstw sprzyjają:

-- ustalenie programu rozmów

-- uzyskanie akceptacji z obu stron

-- kontrolowanie komunikacji między stronami

-- identyfikowanie spraw, rozpoznawanie problemów

-- podsumowanie rozwiązań

-- zachęcanie do rozwiązania konfliktu

• Przebieg mediacji:

-- przygotowanie gruntu – ustalenie reguł, zebranie info

-- rozwiązywanie problemu – szukanie rozwiązań

-- osiąganie satysfakcjonującego rozwiązania

• Największy sukces odnosi mediator, który zachowuje się przyjaźnie i ma kontrolę nad procesem

• Mediatorzy sprawiedliwi i bezstronni przyczyniają się do wypracowywania bardziej satysfakcjonujących rozwiązań.

• Uczestnicy czasem wolą mediatora sprzyjającego stronie przeciwnej , bo zna ją bardzo dobrze i potrafi z nią współpracować

• Mediacja jest najbardziej skuteczne gdy:

--uczestnikom zależy na znalezieniu rozwiązania

-- spór dotyczy konkretnych spraw, a nie ogólnych zasad

--między stronami istnieje równowaga sił

-- gdy mediacja zostanie poparta groźbą narzucania arbitralnego rozwiązania

warsztaty międzygrupowe:

• SPECJALNY TYP MEDIACJI TO ORGANIZOWANIE WARSZTATÓW Z UDZIAŁEM NIELICZNYCH PRZEDSTAWICIELI SPORU

• MAJĄ one na celu nie rozwiązanie problemu, ale ułatwienie wzajemnego rozumienia

• Etapy:

--1.zdefiniowanie przedmiotu sporu

--2.omawianie natury konfliktów

--3. Omawianie możliwości rozwiązania konfliktu

--4. Próba znalezienia najlepszego rozwiązania

1. Jednostronna deeskalacja:

• Podczas ostrych konfliktów istnieje niebezpieczeństwo eskalacji wrogich działań i konfrontacji z użyciem przemocy, narastają nieporozumienia, komunikacja słabnie lub znika, jest wyższy poziom nieufności, szanse na rozwiązanie konfliktu niskie.

• Taktyka polega na serii kolejnych kroków które mają wywołać GRIT

• Zakłada się że w określonych okolicznościach można doprowadzić do deeskalacji konfliktu za pomocą jednostronnych ustępstw.

• Wstępne kroki konieczne do zainicjowania GRIT:

jednostronne zadeklarowanie ogólnej intencji stopniowego zredukowania napięcia , publiczna zapowiedź jednostronnej deeskalacji i zaproszenie drugiej strony do odwzajemnienia ustępstw. GRIT poprawia jakość przyszłych negocjacji

• Szanse sukcesu GRIT są największe gdy obie strony mają motywację do pokojowego rozwiązania konfliktu i są skłonne do kompromisu

• Jednostronne ustępstwo niesie za sobą ryzyko, że przeciwnik to wykorzysta

• GRIT odnosi najlepsze rezultaty, gdy między stronami istnieje równowaga sił lub jeśli to silniejsza strona dokonuje ustępstw.

1. Niedostatki metod badawczych

Przedstawiane wyniki badań opierają się na chwiejnych podstawach, należy je traktować z dystansem.

1. Pojęcia:

konflikt intrapersonalny: napięcie jednostki wywołane dążeniem do dwóch lub więcej sprzecznych celów

(np. rodzice pragną przebywać w domu z dziećmi, ale jednocześnie chcą robić karierę zawodowa)

konflikt interpersonalny: napięcie między dwiema lubwięcej osobami albo pulpami, które mają sprzeczne cele

konflikt o sumie zerowej: konflikt, w którym wygrana jednej strony jest zawsze równa przegranej drugiej strony, tak jak w zawodach lekkoatletycznych

konflikt motywów mieszanych: konflikt, w którym obie strony mogą zyskać dzięki współdziałaniu, a jednostka może zyskać jeszcze więcej dzięki rywalizowaniu ze swoim partnerem

strategia coś za coś: oznacza zachęcanie do współdziałania najpierw przez stosowanie zachowań kooperacyjnych, a potem przez powtarzanie działań przeciwnika (współdziałania lub rywalizacji), które podjął on bezpośrednio przed nami

negocjacje: forma porozumiewania się przeciwnych stron konfliktu, gdzie zainteresowani składają wzajemne propozycje i kontrpropozycje, a problem jest rozwiązany pod warunkiem, że obie strony osiągną zgodę

rozwiązania integrujące: rozwiązania konfliktów z korzyścią dla obu stron

GRIT, czyli stopniowe i odwzajemnione skłanianie do obniżenia napięcia:

strategia ograniczania konfliktu w sytuacjach codziennego życia, w których:

a) informujesz o swojej chęci do współpracy,

b) współpracujesz,

c) odwzajemniasz każde kooperacyjne działanie, ale

d) jeżeli twój oponent działa agresywnie, odpowiadasz mu tym samym

mediacja: wyrażanie zgody na udział trzeciej strony przy rozwiązywaniu zaistniałego konfliktu

arbitraż: sposób rozwiązywania konfliktów polegający na tym, że trzecia strona narzuca rozwiązanie konfliktu skłóconym partnerom