Ćwiczenia z 10. 02. 04

SPORY I KONFLIKTY MIĘDZYNARODOWE

1. Definicja sporu międzynarodowego.

Spór międzynarodowy to brak zgody w przedmiocie kwestii prawnej lub stanu faktycznego z przeciwieństwem prawnych stanowisk lub interesów między stronami.

Według MTS spór międzynarodowy to sytuacja, w której punkty widzenia stron są wyraźnie przeciwstawne.

Ze względu na charakter i podłoże możemy wyróżnić:

1. spory polityczne, których kryterium wyróżnienia są: interesy polityczne, racja stanu, żywotne interesy narodowe

2. spory prawne, których kryterium wyróżnienia są: spory wynikające z wykładni umów międzynarodowych lub pogwałcenie zasad prawa międzynarodowego.

W praktyce ustalenie charakteru sporu jest dość trudne. Od pojęcia sporu międzynarodowego należy odróżnić pojęcia sytuacji mogącej doprowadzić do powstania sporu międzynarodowego lub wywołać spór między państwami. W doktrynie prawa międzynarodowego nazywa się taką sytuację fazą poprzedzającą powstanie sporu międzynarodowego.

Karta NZ nie wprowadza rozróżnienia między sporem a sytuacją.

Do pojęcia sytuacji zbliżony jest termin napięcia między państwami. Jest to stan, w którym występuje antagonizm między państwami, bez jasno określonego i precyzyjnie zdefiniowanego przedmiotu nieporozumienia. Następstwem stanu napięcia między państwami może być kryzys międzynarodowy.

Kryzys międzynarodowy pojawia się kiedy próby pogodzenia sprzecznych interesów i załagodzenia napięcia doprowadziły do impasu, gdy rokowania zostały zablokowane.

W najostrzejszej postaci konflikt międzynarodowy przybiera formę wojny. Na gruncie prawa międzynarodowego wojna to stosowanie siły, dochodzi wówczas do użycia siły, również tej sytuacji, w której na użycie siły nie ma reakcji państwa zaatakowanego.

2. Źródła i przyczyny sporów i konfliktów międzynarodowych:

• partykularne interesy poszczególnych państw (ekonomiczne, polityczne, militarne)

• intensyfikacja stosunków między państwami

• wszechstronna i dynamiczna współpraca międzynarodowa, powodująca wzrost współzawodnictwa i rywalizacji

• różnorodność i wielopłaszczyznowość stosunków międzynarodowych

• różnorodność współczesnego świata

• wzrastająca liczba suwerennych państw

• dziedzictwo kolonialne

• terytoria i granice państw na lądzie i morzu

• walka o bogactwa naturalne

• wykorzystanie zasobów żywych mórz i oceanów

• w przyszłości - dostęp do wody pitnej

• antagonizmy narodowe i etniczne

• dążenia narodowowyzwoleńcze

• przyczyny religijne i kulturowe

• uwarunkowania historyczne

• uwarunkowania społeczno - ekonomiczne

• ambicje silnych i wybitnych jednostek.

3. Pokojowe środki rozwiązywania sporów i konfliktów międzynarodowych:

1. bezpośrednie rokowania dyplomatyczne

2. rokowania pośrednie:

• dobre usługi

• mediacje

• międzynarodowe komisje badań

• procedury pojednawcze = koncyliacje

3. sądownictwo międzynarodowe, które może mieć charakter:

• sądów stałych (obecnie mamy w ramach ONZ MTS, a w ramach UE Europejski Trybunał Sprawiedliwości

• sądów rozjemczych

4. Spory i konflikty międzynarodowe na terytorium byłego ZSRR:

1. Armenia vs. Azerbejdżan o Górny Karabach

2. Gruzja - Osetia Południowa, Abchazja, Adżalia

3. Mołdawia - uwikłana w konflikty terytorialne z sąsiadami

4. Tadżykistan - wojna domowa

5. Kirgistan vs. Tadżykistan o enklawę

6. Kirgistan vs. Uzbekistan o enklawę

7. Osetia północna, Jakucja i Czeczenia - tendencje separatystyczne

8. Spór o Morze Kaspijskie pomiędzy Iranem, Rosją, Turkmenistanem, Kazachstanem i Azerbejdżanem

9. Spór o środkową część Morza Beringa między USA i Rosją o szelf kontynentalny i strefę ekonomiczną

10. Spór o Morze Barentsa pomiędzy Norwegią i Rosją o szelf kontynentalny

5. spory i konflikty międzynarodowe na terytorium Europy:

1. Hiszpania - dążenia separatystyczne Basków

2. Wielka Brytania:

• Irlandia Północna - spór o status i przyszłość Irlandii Północnej

• Walia

• Szkocja

3. Korsyka, - departament francuski, który chce autonomii fiskalno - podatkowej

4. Włochy - dążenia separatystyczne Padanii

5. Turcja - Turecka Republika Cypru Północnego

6. Grecja vs. Turcja o Morze Egejskie i szelf kontynentalny

7. Spór o Gibraltar

8. Albania vs. Grecja o Epir Północny

9. Albania vs. Serbia o Kosowo

10. Bułgaria vs,. Rumunia o Dobrudżę

11. Grecja vs. Macedonia o nazwę

12. Węgry vs. Rumunia o obszar Siedmiogrodu

13. Rumunia vs. Ukraina o Północna Bukowinę i Besarabię

14. Rosja vs. Mołdawia vs. Rumunia o Republikę Naddniestrzańską

15. Słowacja vs. Ukraina o Ukrainę Zakarpacką

16. Słowacja vs. Węgry o Obszar Polsłowacki

---