Psychologia

1. Działy psychologii

2. Teoria osobowości wg Freuda

3. Teoria osobowości wg Reykowskiego

4. Osobowość i jej komponenty

5. Osobowość zaburzona

6. Profil psychiczny człowieka (elementy składowe)

7. Zadania psychologii sądowej

8. Funkcje psychologii penitencjarnej

9. Wyobrażenia a wrażenia

10. Pamięć i jej cechy

11. Motywacja człowieka

12. Uwaga i jej cechy

13. Zachowania suicydalne

14. Upośledzenie umysłowe i jego klasyfikacja

15. Emocje i ich cechy

16. Afekt a namiętności

17. Agresja i jej cechy

18. Czynniki kształtujące osobowość człowieka

19. Psychopatia i jej cechy

20. Niepoczytalność i jej rodzaje

21. Fobie

22. Frustracja i jej cechy

23. Stres i jego cechy

24. Percepcja zmysłowa

25. Zaburzenia pamięci (demencja a zespoły organiczne – choroba Picka i zespół Alzheimara)

Ad. 1 DZIAŁY WSPÓŁCZESNEJ PSYCHOLOGII I ICH CHARAKTERYSTYKA

Psychologia Analityczna – opiera się na archetypach które są wytworem wrodzonych form i instynktów. Dynamiczne archetypy składają się na nieświadomość zbiorową. Jung uznał za główny cel osobistego rozwoju człowieka, samorealizację, którą nazywa indywiduacją. Uważał, że zachowanie człowieka jest uwarunkowane w dwo jako : przez cele i aspiracje jednostki oraz przez jego własną historię osadzoną w doświadczeniu gatunku.

Psychologia Defektologiczna – przedmiotem są dzieci, które uznano za nie mieszczące się w ramach systemu szkolnego z powodu zaburzeń funkcji wzroku, słuchu, mowy i inteligencji i dla których stworzono system edukacji specjalnej. Początkowo skupiano się na wadach dziecka lecz z czasem zaczęta odchodzić od tej formy , skupiając się na rzeczach zdrowych.

Psychologia Egzystencjalna – pochodzi od kierunku filozoficznego – egzystencjonalizmu – którego jądro tematyczne stanowi zagadnienie sensu życia. Węzłowe zagadnienia to : śmierć, samotność, wolność, sens i bezsens życia. Wyrosła z tragicznych doświadczeń ludzkości.

Psychologia Fenomenologiczna – skoncentrowanie na świadomym, bieżącym doświadczeniu zdarzeń wewnętrznych i zewnętrznych tego co zachodzi „ tu i teraz „.

Psychologia Humanistyczna – program był wynikiem negatywnej selekcji przedmiotu badania dokonanej przez samą dotychczasową psychologię. Miała dostarczyć współczesnemu człowiekowi wiedzy o jego tożsamości jako warunku sine quo non natury ludzkiej.

Psychologia Kliniczna – nauka o zaburzeniach w przystosowaniu, o formach tych zaburzeń i ich przyczynach. Zadaniem jest gromadzenie wiedzy o tych zaburzeniach oraz stosowanie jej w diagnostyce nieprzystosowania.

Psychologia Kryminalistyczna - to dział obejmujący procesy i właściwości psychiczne znajdujące zastosowanie w całokształcie dowodowych i operacyjnych działań organów ścigania oraz w czynnościach sądowych, a także zawiera własne kryminalistyczne badania i metody taktyczne

Psychologia Narracyjna – wersja psychologii humanistycznej, opiera się na metaforze osoby jako narratora, dokładniej mówiąc autonarratora. Osoba ma wiele do powiedzenia na temat własnej osoby oraz na temat własnego życia i to właśnie stanowi podstawę zainteresowania dla psychologa.

Psychologia Ogólna – Zadanie psychologii ogólnej, która jest podstawowym działem Psychologii, jest poznawanie prawidłowości życia psychicznego, oraz zdobywanie wiedzy na jego temat. Głównym motywem psychologii ogólnej jest poznawanie osobowości, oraz odrębności osobowości, w tym poznawanie jej mechanizmów kontroli i funkcji regulujących te mechanizmy.

Psychologia Penitencjarna - psychologia sądowo-penitencjarna zajmuje się zagadnieniami

zaburzeń, które uniemożliwiają lub utrudniają prawidłowe funkcjonowanie w społeczności.

Są to zarówno zaburzenia rozwojowe u dzieci jak i zaburzenia wynikające z różnego rodzaju patologii. Psycholog sądowo-penitencjarny przygotowany jest do niesienia profesjonalnej pomocy w zakresie reedukacji oraz do pracy z młodzieżą podejmującą zachowania ryzykowne.

Psychologia Postaci - Gestalt lub inaczej gestaltyzm to kierunek w psychologii przeciwstawiający się koncepcji życia psychicznego jako kompleksu elementów składowych - zjawisk elementarnych. W zamian za to proponuje koncepcję opowiadającą się za tym, aby życie psychiczne traktować jako twór złożony z pewnych wyłaniających się całości. Życie psychiczne składa się ze swoistych całości, zw. postaciami będących prymarnymi danymi doświadczenia.

Psychologia Poznawcza – „trzecia siła” w rewolucji naukowej psychologii. Podstawą jest teoria informacji która służy za podstawowe pojęcie do ujmowania badanych przez nich czynników tj. zbierania informacji (spostrzeganie), kodowanie informacji (uczenie się), przechowywanie informacji (pamiętanie), interpretowanie informacji (rozumowanie), wyrażanie informacji.

Psychologia Religii - jest interdyscyplinarną nauką zajmującą się psychologiczną analizą fenomenów religijnych. Znajduje się na pograniczu psychologii i religioznawstwa i korzysta z dorobku obu dziedzin. Z psychologicznego punktu widzenia głównym zadaniem psychologii religii jest próba wyjaśniania zjawisk religijnych (takich jak doświadczenie religijne, konwersja, osobista religijność, duchowy rozwój człowieka, fundamentalizm religijny itd.) przy pomocy aparatu pojęciowego wytworzonego na polu psychologii bądź jej poddziedzin (np. psychologia kliniczna religii zajmuje się opisem relacji pomiędzy religijnością a zdrowiem psychicznym).

Psychologia Rozwojowa – rozwój człowieka od poczęcia aż do śmierci. Można rozumieć jako badanie rozwoju tylko dzieci i młodzieży. Przedmiotem badań jest rozwój intelektu, sfery emocjonalnej, ruchowej, kontaktów społecznych oraz osobowości.

Psychologia Różnic Indywidualnych – przedmiotem zainteresowania są różnice zachodzące między poszczególnymi ludźmi pod względem procesów i cech psychicznych.

Psychologia Sądowa – najwcześniej wyodrębniona z działów psychologii klinicznej dziecka. Współcześnie obszar szeroki i nazwa : psychologia a prawo. Przedmiotem są psychologiczno – rozwojowe aspekty przestępczości nieletnich, patologiczna rodzina, wychowywanie resocjalizacyjne oraz psychologiczne skutki dokonywania przestępstw na dzieciach.

Psychologia Społeczna – na styku psychologii z socjologią. Do zainteresowań należą : stosunki między ludzkie , okoliczności i przyczyny kształtowania się postaw człowieka, mechanizmy powstawania grup. Można traktować jako naukę badającą procesy psychiczne i zachowania się w sytuacjach społecznych.

Psychologia Tłumu - to gałąź psychologii zajmująca się zjawiskiem zachowania jednostek w wielkiej masie ludzkiej. Masa ta może być rozumiana dwojako: 1. jako krótkotrwałe zgromadzenie jednostek (np. manifestacja uliczna); 2. jako synonim społeczeństwa masowego. We współczesnej nauce psychologii panuje swoisty redukcjonizm w interpretacji psychologii tłumu, która została ograniczona do badania zachowań ludzkich w czasie wieców, manifestacji i zebrań. Te ludzkie tłumy mają swoją specyficzną psychologię, czyli sposoby zachowań i reakcji.

Psychologia Śledcza - jest to odrębny nurt psychologii wywodzący się z doświadczeń psychologii sądowej. Stanowi dynamicznie rozwijającą się dziedzinę, wykorzystującą wyniki badań oraz doświadczenia praktyczne dla potrzeb postępowania przygotowawczego w procesie karnym i/lub na potrzeby postępowania cywilnego.

Psychologia Wychowawcza – nauka zajmująca się badaniem psychologicznych zagadnień kształcenia (nauczania i uczenia się) i wychowania; między innymi zagadnienia doboru treści kształcenia i wychowania, procesu uczenia się, nauki czytania i pisania, rozwijania zdolności, nabywania pojęć, zainteresowań, przekonań i postaw.

Ad. 2 TEORIA OSOBOWOŚCI WEDŁUG FREUDA

Jest twórcą dynamicznej teorii osobowości, według której osobowość jest organizacją sił dynamizujących zachowanie (dążenia, popędy, potrzeby społeczne). Wyróżniamy tu trzy systemy osobowości - id, ego i superego. Upraszczając, oznacza to że na każde nasze zachowanie wpływ ma zarówno id jak i pozostałe elementy.

Id to pierwotna energia, która zasila pozostałe systemy. Jego celem jest zachowanie optymalnego poziomu energii w organizmie. Jeśli więc jest jej zbyt dużo, id dąży go tego aby ją rozładować. Id bywa nazywane naturalnym popędem, albo też wewnętrznym dzieckiem, działa bowiem właśnie jak dziecko, które chce unikać przykrości i dążyć do przyjemności. Id jest sferą biologiczną człowieka .

Ego wytwarza się ponieważ zaspokojenie potrzeb organizmu wymaga działań w świecie rzeczywistym poprzez przekształcanie wyobrażeń w spostrzeżenia. Ego to element kontaktujący się ze światem zewnętrznym. To ego wie co trzeba zrobić aby osiągnąć zadowolenie i obniżyć poziom energii. Ego jest w stanie odróżnić to co jest rzeczywiste i istnieje w świecie zewnętrznym od tego co znajduje się jedynie w wyobraźni człowieka. Ego decyduje o działaniu i o tym na jakie bodźce nastąpi reakcja organizmu. Ego jest sferą intelektualną człowieka.

Superego nazywane jest sumieniem lub poziomem społecznym. Przechowuje ono wszystkie nakazy i zakazy społeczne, moralne, prawne. Superego hamuje nieakceptowane społecznie impulsy id i dąży do doskonałości w rozumieniu wpojonych człowiekowi wartości i zasad. Jest to ostatni wykształcający się element osobowości, kształtuje się pod wpływem kar i nagród, stosowanych przez rodziców. Superego jest sferą moralną człowieka.

Ad. 3 TEORIA OSOBOWOŚCI WEDŁUG REYKOWSKIEGO

Według Reykowskiego osobowość to system nadrzędnych schematów dynamicznych regulujących zachowanie się człowieka. Od niej zależy stosunek człowieka do świata. Jest to teoria poznawcza. Struktury dzieli się na formalne i treściowe. System – to zbiór elementów powiązanych ze sobą w określony sposób. Elementy systemu wchodzą ze sobą w interakcje. Schematy dynamiczne – to określone reprezentacje mózgowe, obszary, które zostały powołane do określonych zadań. Dynamiczne – dlatego, bo nowe informacje napływając powodują aktywację (dynamiczną), są otwarte – gotowe na przyjęcie nowych informacji. Schematy dynamiczne dzielimy na: czynnościowe (organizacja ruchu)i poznawcze (odbiór informacji).

Nadrzędne schematy dynamiczne: 1. Człowiek uzyskuje zdolność integracji napływających informacji, przez co każda z tych informacji zostaje umieszczona w ramach jednolitej „mapy” obejmującej obraz świata i własnej osoby. 2. Ogólne nastawienie – integracja różnych kierunków działań w nurt jednego lub niewielu zasadniczych tendencji kierunkowych w formie podstawowych potrzeb i zadań życiowych. 3. Integracja różnych technik, sposobów zachowania wobec innych sytuacji, w ramach jednolitego systemu stałych i ogólnych postaw. Osobowość po osiągnięciu odpowiedniego stopnia rozwoju pełni funkcję centralnego systemu integracyjnego.

To co człowiek robi, i jak robi zależy od osobowości, ale również od pozaosobowości. Czynniki pozaosobowościowe to m.in. stopień przygotowania do wykonania zadania, sprawność operacji umysłowych, temperament, doraźny stan psychofizyczny.

Ad. 4,5,6 – brak

Ad. 7 ISTOTA PSYCHOLOGII SĄDOWEJ

Psychologia sądowa – dział psychologii ściśle związany z istnieniem i funkcjonowaniem aparatu wymiaru sprawiedliwości. Pełni funkcję wspomagającą - przeprowadzanie ekspertyz i wydawanie opinii. Istnieje też odmiana psychologii sądowej - naukowa (eksperymentalna) testująca nowe założenia psychologii, odnajdująca mechanizmy w zaistniałych już przypadkach. Wiedza psychologiczna wykorzystywana jest więc w pracy sądowej, prokuratorskiej, policyjnej i resocjalizacji.

Psychologia sądowa zajmuje się m.in.:

• badaniem zjawisk patologii społecznej, przyczyn zachowań antyspołecznych

• rehabilitacją zaburzeń zachowania osób, które weszły w konflikt z prawem,

• organizacją pracy placówek wymiaru sprawiedliwości, opracowaniem strategii ich działania, diagnozą i organizacją reżimu więziennego; problematyką izolacji więziennej; pracą z personelem więziennym

• oceną zasadności zwolnienia przedterminowego

• profilowaniem nieznanych sprawców niektórych przestępstw, zwłaszcza zabójstw, zgwałceń i podpaleń

Ad. 8 PSYCHOLOGIA PENITENCJARNA I OBSZAR JEJ BADAŃ

Zajmuje się badaniem psychiki ludzi odbywających kary pozbawienia wolności.

Ad. 9 WYOBRAŻENIA

Wyobrażenia to obrazy powstające w wyobraźni, będące odzwierciedleniem w świadomości spostrzeganych poprzednio przedmiotów i zjawisk, które w danej chwili nie działają na narządy zmysłowe lub w ogóle nie istnieją.

Wyobrażenia nie są tak dokładne, jak spostrzeżenia - cechuje je m.in. mniejsza wyrazistość, nietrwałość, fragmentaryczność, a często przewaga cech typowych, rodzajowych czy gatunkowych nad indywidualnymi.

Rodzaje wyobrażeń

• odtwórcze- obrazy rzeczy, które były wcześniej spostrzegane, mają charakter wspomnieniowy. Od spostrzeżeń różnią się tym, że możemy je przywoływać w dowolnym momencie, niezależnie od materialnej obecności obiektu. Cechują się dużą wiernością wobec właściwości realnie istniejących obiektów.

• wytwórcze (twórcze, fantazyjne) - nowe obrazy rzeczy lub zjawisk niespostrzegalnych, dotyczą treści nierzeczywistej, bez charakteru wspomnieniowego. Są efektem intencjonalnych działań podmiotu. Niekiedy motywem do ich tworzenia są ograniczone możliwości pamięci. Najczęściej określenie „twórcze” odnosi się do całości wyobrażenia, a nie do jego elementów składowych (działo naukowe, plastyczne, utwór muzyczny).

• mimowolne- nieplanowane, mimowolne, spontaniczne, niezależne od naszej woli (np. marzenia senne)

WRAŻENIA

• Wrażenie jest to pierwotny i najbardziej podstawowy proces poznawczy człowieka.
  Powstaje na skutek bezpośredniego działania bodźców ze świata zewnętrznego lub z wnętrza organizmu na zakończenia nerwowe (receptory), wywołując reakcję psychiczną.
  Jeden obiekt może jednocześnie działać na kilka rodzajów narządów zmysłowych, przez co jednocześnie możemy odczuwać kilka rodzajów wrażeń. Wrażenia dotykowe, słuchowe itp.

Ad. 10 CECHY PAMIĘCI

szybkość zapamiętywania, gotowość pamięci, wierność pamięci

Ad. 11 PROCESY MOTYWACYJNE - są podstawą aktywności człowieka. Motywacja jest więc rozumiana, jako proces regulacji, który steruje czynnościami tak, aby doprowadziły one do osiągnięcia określonego celu, wyniku.

motywacja

Motywacja- Zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże ludzkich zachowań i ich zmian to procesy motywacyjne. Procesy te ukierunkowują zachowanie jednostki na osiągnięcie określonych, istotnych dla niej stanów rzeczy, kierują wykonywaniem pewnych czynności tak, aby prowadziły do zamierzonych wyników. Takim wynikiem może być zmiana warunków zewnętrznych, jak i zmiana we własnej osobie, zmiana własnego położenia. Jeśli człowiek jest świadomy wyniku wykonywanych czynności wówczas ten wynik będzie nazywany celem.

Motywacje charakteryzują dwie właściwości:

1)Kierunek – łączy się z celami ku którym zmierza czynność 2)Natężenie – opisywane jest przez:

->Siłę procesu motywacyjnego rozumianą jako większą lub mniejszą zdolność do wyłączenia konkurencyjnych motywów, a więc jest to stopień, w jakim dany motyw kontroluje nasze zachowanie.

->Wielkość motywu – własność od której zależy rozmiar wyniku, jaki jest niezbędny do zaspokojenia motywu. Motywacja jest tym większa, im więcej potrzeba, aby ja zaspokoić.

->Intensywność – własność od której zależy mobilizacja organizmu związana z realizacją danego motywu i od której uzależniona jest ilość energii potrzebnej do osiągnięcia danego celu i wiążące się z tym podniecenie. Im motywacja jest większa, tym silniejsza i bardziej intensywna.

Procesy motywacyjny :

1)wzbudzanie energii

2)ukierunkowywanie wysiłku na cel

3)selektywność uwagi w stosunku do bodźców – zwiększenie wrażliwości na bodźce istotne

4)zorganizowanie reakcji w zintegrowany wzorzec

5)kontynuowanie czynności, dopóki warunki, które ją zapoczątkowały nie ulegną zmianie

6)pobudzenie emocjonalne – uczucia dodatnie (w przypadku realizacji zamierzeń) lub ujemne (w przypadku niespełnienia)

Rodzaje motywacji:

• wewnętrzna – aktywizacja następuje gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb

• zewnętrzna – polega na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami

Ad. 12 Uwaga : To skierowanie świadomości na jakiś przedmiot lub zjawisko świata zewnętrznego i wewnętrznego. Uwaga ma charakter selektywny, jeżeli człowiek zwraca ją na jeden przedmiot lub zjawisko, to tym samym odwraca uwagę od innych. Jest właściwością psychiczną, która odpowiada za kontrolę przebiegu pozostałych procesów i mogącą przyczynić się do polepszenia lub pogorszenia pozostałych procesów poznawczych. Uwaga zwykle opisuje się jako wybiórcze skierowanie świadomośći na jakiś przedmiot lub zjawisko.

Cechy:

• pojemność uwagi

• podzielność uwagi

• trwałość uwagi

• elastyczność uwagi

• koncentracja uwagi

• wybiórczość uwagi

Ad. 13 ZACHOWANIE SUICYDIALNE

Zachowanie suicydalne - ciąg reakcji i zachowań człowieka , pojawiających się w chwili, gdy w jego świadomości samobójstwo pojawia się jako antycypowany, pożądany stan rzeczy, a wiec jako cel .W ujęciu kryminalistycznym zachowanie suicydalne (samobójcze) określone jest jako „świadome działanie na własne ciało bądź na ważne dla jego funkcjonowania narządy za pomocą czynników zewnętrznych w celu przekroczenia granic wytrzymałości fizjologicznej organizmu lub możliwości jego adaptacji w zmienionych warunkach”. ( B. Hołyst)B. Hołyst wyróżnia cztery kolejne etapy tych zachowań:

1. samobójstwo wyobrażone, czyli uświadomienie sobie możliwości rozwiązania problemów życiowych w drodze samobójstwa. Możliwości takie rozważa wielu ludzi, ale tylko niewielu je realizuje, wprost przeciwnie – gdy pojawiają się tego typu myśli, większość zdecydowanie je odrzuca;

2. samobójstwa upragnione, czyli myśli, które nie ustępują, nabierają charakteru celu, a więc czegoś upragnionego i pożądanego. Wielu ludzi również odrzuca te uporczywe pragnienia, znajdując inne drogi rozwiązań. Niektórzy jednak, powodowani pragnieniem, skłaniają się do zachowań autodestrukcyjnych;

3. samobójstwo usiłowane, czyli ciąg zachowań, których celem jest pozbawienie się życia, przy czym cel ten nie zostaje osiągnięty;

4. samobójstwo dokonane, czyli kończący się śmiercią zamach na własne życie.

Między poszczególnymi etapami zachowania suicydalnego istnieje tylko różnica stopnia, dlatego ważne jest uwzględnienie okoliczności prowadzących do narastania intensywności odczuć, do zmiany ich zabarwienia i podjęcia decyzji o pozbawieniu się życia. Samobójcą jest się bowiem na długo przed popełnieniem samobójstwa.

Ad. 14 – brak

Ad. 15 EMOCJE I ICH CECHY

Emocje są stanem psychicznym silnie związanym z rzeczywistością. Emocje są względnie nietrwałymi stanami afektywnymi, o silnym zabarwieniu i wyraźnym wartościowaniu, poprzedzone jakimś wydarzeniem i ukierunkowane. Emocje powstają w wyniku doświadczeń ważnych dla naszego życia albo dobrego samopoczucia. Każda emocja posiada trzy specyficzne cechy: znak, natężenie oraz określoną treść.

Znak emocji określają głównie funkcje, jakie dana emocja pełni:

• emocja negatywna (ujemna) – blokuje, hamuje przebieg jakiś procesów psychicznych. Najczęściej są to negatywnie przeżywane emocje np. strach, rozpacz, itd.. Powstają wtedy, gdy procesy regulacyjne ulegają zakłóceniom, a zaspokojenie potrzeb jednostki jest niemożliwe bądź częściowo niedostępne. Czasami jednak mogą ułatwiać mobilizacje organizmu i przeciwdziałać zachowaniom obronnym (np.: gniew prowokuje atak, lęk - ucieczkę).

• emocja pozytywna – podtrzymują dane działanie, rozszerzają procesy psychiczne. Dodawanie energii np. radość, zachwyt. Emocje te występują w sytuacjach, gdy jednostka osiąga zamierzony cel, a także w sytuacjach optymalnej równowagi miedzy organizmem a środowiskiem.

Emocje o tym samym znaku różnią się od siebie swoją intensywnością czyli natężeniem. Przykładowo lubienie kogoś jest emocją o mniejszym natężeniu niż np. uczucie miłości. Emocje o niskim natężeniu nazywane są nestracjami, zwykle mają charakter przejściowy, szybko ulegają zmianom. Z kolei emocje intensywne są bardziej trwałe.

Trzy etapy rozwoju emocji:

• etap symbiozy

• etap syntonii

• etap empatii

Na emocje składają się trzy odrębne składniki:

• wyraz mimiczny,

• pobudzenie fizjologiczne

• subiektywne doznanie.

Emocje są również dzielone na:

• pierwotne – niższe, które dotyczą zaspokojenia biologicznych potrzeb organizmu.

• wtórne – wyższe, które dotyczą sfery wartości i wiedzy. Pojawiają się później, wynik wychowania, mogą się rozwinąć lub nie: a)estetyczne- przeżywanie piękna b)etyczne- moralne, związane z zachowaniem człowieka c) intelektualne- umysłowe, ich źródłem są osiągnięcia naukowe. Przykładem emocji wyższej może być empatia. Nie występuje ona np. u psychopatów;

• stany emocjonalne: a) nastrój- dobry lub zły, różne małe elementy wpływają na nastrój b) afekty- bardzo silne emocje, krótkotrwałe i gwałtownie powstające, dzielimy je na normalne i patologiczne

• esteniczne- wyzwalające siłę, energię, pobudzające do działania

• asteniczne- odbierają siłę paraliżują.

Ad. 16 AFEKT I JEGO CECHY

Afekty są to procesy emocjonalne silne, a jednocześnie krótkotrwałe. Powstają najczęściej pod wpływem silnych bodźców zewnętrznych (gniew, złość, rozpacz, radość i strach). Charakterystycznym objawem dla osób znajdujących się w stanie afektu jest utrata panowania nad sobą. Afekty na ogół wyrażają się w czynach gwałtownych. Przykładem afektu może być wybuch gniewu. Człowiek działa wtedy jakby w zaślepieniu. Nie słyszy żadnych wyjaśnień ani napomnień. Niekiedy używa w gniewie wulgarnych słów, a nawet posuwa się do przemocy fizycznej. Gdy ochłonie często nie może uwierzyć, że mógł się w podobny sposób zachować. Pojęcie używane niekiedy jako synonim emocji.

W psychiatrii i psychologii, afekt to termin określający obserwowaną przez badającego ekspresję emocji. Ekspresja ta nie zawsze współgra z opisem emocji podawanym w wywiadzie przez pacjenta.

Można wyróżnić:

• afekt dostosowany - prawidłowa, odpowiednio silna i żywa, dostosowana do sytuacji ekspresja uczuć

• afekt niedostosowany - nieprawidłowa ekspresja uczuć;

• paramimia - zaburzeniu związku między przeżyciami a ekspresją uczuć

• paratymia - braku związku między uczuciami a ich ekspresją

• ambiwalencja uczuciowa - doświadczanie w jednym czasie przeciwstawnych uczuć

• afekt osłabiony (a. blady, apatia) - jest to osłabienie zarówno ekspresji uczuć jak i modulacji tejże ekspresji

• afekt labilny (chwiejność uczuciowa) - brak możliwości dłuższego utrzymania ekspresji emocji na zbliżonym poziomie, a co za tym idzie częsta i łatwa zmiana afektu.

• afekt sztywny (sztywność uczuciowa) - brak możliwości współgrania emocjonalnego z otoczeniem.

NAMIĘTNOŚCI

• Namiętności są to uczucia długotrwałe i bardzo silne, to trwałe skłonności do przeżywania różnych nastrojów i afektów w związku z określonymi celami dążeń człowieka. Niekiedy wywierają one istotny wpływ na całokształt zachowania się człowieka, prowadzą do podporządkowania im całej aktywności. Namiętności mają dużą siłę pobudzającą, ukierunkowują myśli, spostrzeżenia, pamięć i inne procesy psychiczne. Są charakterystyczne dla wieku młodego, z czasem słabną, ale niektóre (np. chciwość) mogą narastać. Bardzo wysoki poziom aktywacji ośrodkowego układu nerwowego powoduje pogorszenie adekwatnej oceny sytuacji. Namiętność może prowadzić do zawężenia pola świadomości, a zatem do zachowań przynoszących szkodę jednostce i jej otoczeniu. Namiętność to stan silnego odczuwania emocji. Pojęcie namiętności w języku polskim najczęściej odnosi się do seksualności i zmysłowości. Wiąże się je ze stanem odczuwania silnego i nieodpartego uczucia do drugiej osoby, które powoduje utratę kontroli intelektualnej nad zachowaniem.

Ad. 17 AGRESJA

Agresja to w psychologii określenie zachowania ukierunkowanego na zewnątrz lub do wewnątrz, mającego na celu spowodowanie szkody fizycznej lub psychicznej.

Wyróżniana jest m.in.:

• agresja wroga – agresja, która ma na celu zranienie lub zadanie bólu.

• agresja instrumentalna – agresja służąca innemu celowi niż zranienie lub zadanie bólu, np. zastraszenie, usunięcie konkurencji itp.

• agresja prospołeczna – chroniąca interesy społeczne, obrona

• agresja indukowana – powstająca w efekcie psychomanipulacji.

• agresja odroczona

• autoagresja (zachowanie) - agresja skierowana na własną osobę

Agresja wywoływana jest przez prowokację w formie fizycznej lub słownych obelg. Kolejnym czynnikiem powodującym stan agresji jest pobudzenie emocjonalne. Także czynniki genetyczne odgrywają tutaj dużą rolę. Podobnie jak w przypadku innych zachowań, agresji uczymy się nie tylko na podstawie własnych doświadczeń, ale także obserwując zachowanie innych oraz skutki, do jakich ona prowadzi. Prawdziwym powodem powszechności agresji zdaje się jej skuteczność jako uniwersalnego sposobu na zdobycie różnorakich dóbr i celów.

Przyczyny agresji i przemocy można podzielić na kilka grup:
- przyczyny tkwiące w rodzinie
- przyczyny istniejące w szkole, placówce wychowawczej,
- wpływ grupy rówieśniczej,
- wpływ mediów

Ad. 18 – brak

Ad. 19 PSYCHOPATIA I JEJ CECHY

Psychopatia (osobowość dyssocjalna, osobowość antyspołeczna) to zaburzenie struktury osobowości o charakterze trwałym, dotyczące 2 – 3% każdego społeczeństwa. Zaburzenie to wiąże się z obecnością trzech deficytów psychicznych: lęku, uczenia się i relacji interpersonalnych.

Przez psychopatię rozumie się odchylenie struktury osobowości od przeciętnej miary, szczególnie w zakresie charakteru, ale także w zakresie życia uczuciowo-popędowego, temperamentu, sposobu reagowania na bodźce oraz napędu psychoruchowego. Wiąże się to ściśle z trudnym do zdefiniowania pojęciem normy zdrowia psychicznego.

Kazimierz Pospiszyl dzieli zaburzenie na typ impulsywny i typ kalkulatywny.

Pospiszyl wyróżnia w psychopatii:

• deficyt lęku - defekt emocjonalny polegający na braku przyswajania odruchów moralnych i braku empatii;

• deficyt uczenia się – dominujące w typie impulsywnym zachowania agresywne;

• upośledzenie związków – relacje oparte na przydatności innych do własnych celów, płytkie związki – dominujące w typie kalkulatywny, ignorowanie konwencji społecznych;

• cierń psychopatyczny – zubożone życie psychiczne, kompensowane przez narcyzm – wyczulenie na przejawy niedoceniania.

Aby zdiagnozować psychopatię muszą wystąpić m.in. następujące objawy:

• niska tolerancja frustracji i próg wyzwalania agresji

• utrwalone i nieadekwatne zachowania antyspołeczne bez wyraźnej motywacji

• brak poczucia winy, wstydu i odpowiedzialności, skruchy – kontakty płytkie i nastawione na eksploatację,

• brak lęku,

• ubóstwo emocjonalne - brak zdolności do przeżywania emocji – brak integracji sfer poznawczej, behawioralnej i emocjonalnej, trwała niezdolność do związków uczuciowych z innymi ludźmi, niemożność utrzymania związków, nieliczenie się z uczuciami innych

Ad. 20 – brak

Ad. 21 FOBIE

Fobia, panika jest nieuzasadnionym, irracjonalnym lękiem, niewspółmiernym do przyczyny, powiązanym z konkretnym niebezpieczeństwem. Fobie, zaburzenia lękowe w postaci fobii - uporczywy lęk przed różnymi określonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami, związany z unikaniem sytuacji wywołujących go i utrudnieniem funkcjonowania społecznego. Fobie wywołane są przez pewne sytuacje lub obiekty, zewnętrzne wobec osoby przeżywającej lęk, które obiektywnie nie są niebezpieczne. Podobnie jak w przypadku innych nerwic, fobia zazwyczaj wiąże się z objawami psychosomatycznymi, na przykład z przyspieszeniem bicia serca lub suchością w ustach oraz poczuciem znacznej utraty kontroli nad swoim zachowaniem lub subiektywne poczucie choroby psychicznej. Zdarza się, że lęk fobiczny współistnieje z epizodami depresji. Fobie są całkowicie wyleczalne w psychoterapii. Psychosynteza jak i psychoanaliza przyjmuje, że fobie pochodzą z doświadczeń dzieciństwa, a nawet z pamięci prenatalnej z okresu bycia w łonie matki. Przykłady : aerofobia – panika, lęk i obawa przed powietrzem, przeciągiem, wiatrem oraz przed ruchem w powietrzu; lataniem, samolotem czy balonem, agorafobia - panika, lęk i obawa przed otwartą przestrzenią; lęk przestrzeni.

Ad. 22 – brak

Ad. 23 STRES I JEGO CECHY

Stres jest zjawiskiem bardzo powszechnym i każdy zdrowy człowiek go doświadcza. Jest jednym z wielu stanów psychofizjologicznych organizmu, w którym pod wpływem działania specyficznych czynników, zwanych stresorami, zaczyna wzrastać napięcie.

Według H.Selye’go, twórcy pojęcia stresu, jest on niespecyficzną reakcją organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania. Stres nie jest niczym złym, żadną straszną, niebezpieczną sytuacją, którą należałoby unikać. Jest procesem nieodłącznie związanym z życiem i działaniem człowieka. Bez względu na to, co robimy, zawsze stawiani jesteśmy wobec wymagań, by wykonywać określone działania lub przystosowywać się do zmiennych warunków. Dlatego to, że odczuwamy stres w pewnych sytuacjach, że doświadczamy różnego rodzaju napięć, jest zjawiskiem naturalnym; nieodłącznym elementem życia każdego człowieka. W potocznym rozumieniu stres oznacza zdecydowanie nieprzyjemny stan psychofizyczny i jest kojarzony z napięciem, nadmiernym wysiłkiem, strachem, przemęczeniem, bólem a nawet poczuciem beznadziejności i niemożności poradzenia sobie z jakąś trudną sytuacją .W ujęciu psychologicznym ,stres to typowa i powszechna reakcja na różnego rodzaju zagrożenia lub wymagania otoczenia, na które nie mamy gotowego sposobu zachowania się. Ważnym aspektem stresu jest subiektywnie odczuwany stan napięcia emocjonalnego. Stresem jest taka sytuacja, która zostanie oceniona przez daną osobę jako obciążająca czy przekraczająca jej zasoby, czyli możliwości poradzenia sobie.

Psychologia wyróżnia trzy zasadnicze stresy, zależne od tego czy dotyczą wielu ludzi, czy pojedynczych osób:

a) stresy uniwersalne;

b) stresy czasowe;

c) stresy kontrolowane

Ad. 24 i 25 - brak