1.Definicja ochrony środowiska, jak jest ta ochrona realizowana?
Ochrona środowiska – całokształt działań (także zaniechanie działań) mających na celu właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników środowiska naturalnego, zarówno jego składników abiotycznych, jak i żywych (ochrona przyrody). Nauka o ochronie środowiska to sozologia.
Sposoby ochrony środowiska:
-racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju
-przeciwdziałanie zanieczyszczeniom.
-utrzymywanie i przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego.
-recykling
2. Wymień trzy ekonomiczne wartości różnorodności biotycznej (świata przyrody)
■ Bezpośrednia wartość użytkowa: wartość ekonomiczna (rynkowa) dóbr naturalnych takich jak
drewno lub zasoby ryb,
■ Pośrednia wartość użytkowa: wartość ekonomiczna naturalnych pożytków, takich jak zaopatrzenie w wodę, czyste powietrze, tereny rekreacyjne,
■ Wartość opcjonalna: wartość ekonomiczna przyszłych korzyści(jak dotąd nie dostrzeganych),
których mogłyby dostarczać obszary naturalne, np. nowe źródła pożywienia, nowe leki, itp.
Liczba dzikich gatunków wykorzystywanych przez narośnie obecnie szybko, przede wszystkim z powodu możliwości produkcji nowych lekarstw z naturalnych substancji chemicznych
występujących w roślinach,
■ Wartość bytowa: wartość ekonomiczna siedliska lub gatunku wyliczona na podstawie tego, ile
ludzie byliby skłonni zapłacić, aby zapobiec jego wyniszczeniu.
3. Podaj cztery główne przyczyny wymierania gatunków.
- niemożnośc przetrwania lub reprodukcji w danym środowisku naturalnym
- toksyczne zanieczyszczenie siedliska
- przyczyny genetyczne i demograficzne
-współzawodnictwo
-wybicie (myślistwo, kłusownictwo, przełowienie)
-choroby
4. Jakie są przynajmniej trzy skutki niszczenia siedlisk dla populacji?
Wymieranie małych populacji,
trudności w znalezieniu partnera,
mniejsza zdolność grupowej ochrony przed drapieżnikami,
obniżona wydajność żerowania grupowego,
więzi między osobnikami żyjącymi w stadach,
wyłączenie części osobników z rozrodu.
5. Wymień trzy przykłady gatunków inwazyjnych oraz rodzaj zagrożenia, które one powodują.
1. Norka amerykańska
Spadek liczebności gniazdujących na ziemi ptaków wodno- błotnych (kaczki, gęsi, mewy) i grzebiących (cietrzew, kuropatwa), spadek liczebności małych ssaków
2. Rak pręgowany
W Polsce jest najpospolitszym gatunkiem raka. Jego destrukcyjne oddziaływanie na rodzime ekosystemy wodne przejawia się m.in. w przenoszeniu dżumy raczej, konkurencji z rodzimymi gatunkami raków i ich wypieraniu oraz wyjadaniu ikry ryb.
3. Bażodrzew gruczołowaty
Roślina produkująca do 350tys nasion rocznie, bardzo szybko rosnąca, zagłuszająca tez inne rośliny rosnące w pobliżu, a nawet produkująca specjalne toksyny uniemożliwiające ich rozwój
Podaj zasady postępowania z gatunkami inwazyjnymi.
1. Zapobieganie jest najtańszym i najlepszym rozwiązaniem i oznacza ściślejsze
kontrole na granicach oraz wymianę informacji na szczeblu regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Niektóre problemy można rozwiązać przez wprowadzenie konwencji o wodach balastowych.
2. Gdy gatunek inwazyjny zadomowi się, najskuteczniejszym działaniem jest
eliminacja. W celu powstrzymania dalszego rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych.
6. Czy istnieje równowaga w rezerwacie przyrody? – uzasadnij odpowiedź.
7. Wymień trzy poziomy różnorodności biologicznej.
a)Różnorodnośc gatunkowa
b)Różnorodnośc genetyczna
c)Różnorodnośc ekosystemów
8. Po czym można rozróżnić dobry projekt z ochrony przyrody (ekologiczny) od politycznego?
9. Wyjaśnij skróty dotyczące gatunków wg IUCN: EXW - CR –
EXW - gatunki wymarłe
CR - gatunki skrajnie zagrożone
10. Podaj trzy powody wymierania małych populacji.
Populacja, osobników tego samego gatunku (w obrębie której możliwa jest wymiana genów), zasiedlająca pewien obszar, izolowana barierami (genetycznymi, geograficznymi, etologicznymi) od innych podobnych grup, posiadająca specyficzne właściwości, takie jak liczebność populacji, zagęszczenie, tempo rozrodczości i śmiertelności, rozkład wiekowy (demografia) oraz sposób rozmieszczenia w przestrzeni.
Wymieranie, ekstynkcja – proces zanikania gatunków lub innej grupy taksonomicznej. Naturalny proces związany z istnieniem życia na Ziemi i towarzyszący jego istnieniu od samego początku. W skali milionów lat szacuje się tempo wymierania gatunków na zaniknięcie jednego gatunku co rok do pięciu lat. Na wielkość tę ogromny wpływ mają jednak okresowo następujące masowe wymierania. Pomiędzy nimi tempo wymierania jest niewielkie, szacowane na wymarcie jednego gatunku co kilkaset lat[1]. Wpływem cywilizacji ludzkiej tłumaczy się zwiększone tempo wymierania gatunków dokumentowane od kilkudziesięciu tysięcy lat, zwłaszcza w okresie ostatnich kilkuset lat. Współcześnie, według różnych ocen, wymiera od 5 tysięcy do 500 tysięcy gatunków rocznie[1].
Przyczyny wyginięć
Istnieją różne przyczyny, które bezpośrednio lub pośrednio mogą doprowadzić do wyginięcia gatunku. Najprościej można tu mówić o niemożności przetrwania lub reprodukcji w danym środowisku naturalnym oraz niemożności przemieszczenia się do nowego, gdzie przetrwanie i rozmnażanie byłoby możliwe. Wymarcie może nastąpić nagle, np. przez toksyczne zanieczyszczenie siedliska lub też stopniowo, kiedy gatunek przegrywa we współzawodnictwie o pokarm z innym, silniejszym i lepiej przystosowanym gatunkiem (z tego powodu co roku wymierają średnio trzy gatunki ptaków). Inne powody wyginięć to m.in.:
• przyczyny genetyczne i demograficzne,
• degradacja siedliska,
• przemieszczenie z siedliska (przez ludzi, katastrofy naturalne, jak powodzie),
• choroby,
• współzawodnictwo,
• zmiany klimatyczne i geologiczne,
• wybicie (myślistwo, kłusownictwo, przełowienie).
Bardzo często zachodzi synergiczne współdziałanie różnych czynników, np. populacja zredukowana przez łowiectwo może łatwiej ulec konkurencyjnemu wyparciu przez inną populację.
Wymieranie gatunków:
utrata siedlisk, czyli niszczenie przez człowieka warunków do życia odpowiednich dla tych gatunków.
Ludzie zagarniają coraz więcej terenów, przekształcają środowisko przyrodnicze w swoje środowisko cywilizacyjne. W tak zmienionych warunkach wiele gatunków nie potrafi żyć (ukryć się, znaleźć pokarmu, rozmnażać się), więc ginie. Wymarcie z powodu utraty siedliska dotyczy aż ponad połowy gatunków, które obecnie giną.
Wprowadzanie przez człowieka gatunków pochodzących z innych rejonów geograficznych (rolnictwo, hodowla) stanowi kolejną z przyczyn wymierania gatunków rodzimych na drodze konkurencji lub po prostu są one zjadane przez nowo wprowadzone gatunki.
Wprowadzanie obcych gatunków roślin wielokrotnie wywoływało duże zmiany w różnych ekosystemach przez wypieranie rodzimych roślin. Podobne problemy mogą wywołać organizmy modyfikowane genetycznie.
bezpośrednie zabijanie osobników
– czyli przede wszystkim:
* rybołówstwo
* kłusownictwo
* myślistwo
* wycinanie drzew, które nie są uprawiane a jedynie rosną w naturalnych lasach
Gatunki podatne na wymieranie:
znajdują się w wysokiej pozycji w łańcuchu pokarmowych
odznaczają się niskim tempem reprodukcji
mają duże rozmiary ciała
mają ograniczone areały występowania
konkurują z człowiekiem o te same zasoby pokarmowe
11. Czy ogrody zoologiczne to ochrona ex situ czy in situ? Uzasadnij odpowiedź.
Ochrona ex situ (łac. ex situ – poza miejscem) – ochrona gatunku chronionego realizowana przez przeniesienie go do ekosystemu zastępczego, gdzie może on dalej żyć samodzielnie w warunkach naturalnych, lub do środowiska sztucznie stworzonego, w którym musi być otoczony stałą opieką człowieka. Przenoszone mogą być całe osobniki roślin albo ich nasiona, bulwy i kłącza. Ochronę ex situ mogą podejmować jedynie instytucje naukowe i urzędy konserwatorskie. W ten typ ochrony zaangażowane są głównie ogrody zoologiczne i ogrody botaniczne, gdzie prowadzone są badania zagrożonych gatunków, ich rozmnażanie i wymiana.
Ochrona in situ (łac. in situ – na miejscu) ochrona gatunku chronionego, realizowana w jego naturalnym środowisku życia przez zachowanie niezmienionych warunków środowiskowych oraz zaniechanie pozyskiwania osobników tego gatunku lub dostosowanie rozmiarów i metod pozyskiwania do możliwości ich reprodukcji. Ochronie in situ służą przede wszystkim rezerwaty i parki narodowe.
Zniszczony ekosystem może być odtworzony w wyniku wtórnej sukcesji ekologicznej. Nie opisano dotychczas udanej próby odtworzenia wymarłego gatunku. Liczba gatunków zagrożonych zwiesza się zarówno w skali świata jak i w Polsce. Konieczne staje się stosowanie wielu metod ochrony. Zagrożone gatunki mogą być chronione w ekosystemach objętych jedną z prawnych form ochrony przyrody. Jeśli w ekosystemach występują liczne zagrożone gatunki teren ten może zostać uznany za park narodowy. Gdy niewielki obszar jest miejscem życia zagrożonego gatunku możliwe jest stworzenie rezerwatu. Ochrona gatunków w miejscu ich występowania z łaciny określana jest jako ochrona in situ (łac. w miejscu). Jeśli siedlisko zostanie wzięte pod ochronę, osobniki zagrożonego gatunku mają wiesze szanse na znalezienie pokarmu, rozmnożenie się, wychowanie potomstwa.
Ochrona in situ może polegać na ochronie biernej często nazywanej konserwatorską lub ochronie czynnej. Ochrona bierna zagrożonych gatunków polegać może na utworzeniu rezerwatu ścisłego lub innej obszarowej formy ochrony przyrody. W niektórych przypadkach, w momencie stwierdzenia wyjątkowo niskiej liczebności danego gatunku, warunki środowiska mogą być niewłaściwe dla zanikającej populacji. Możliwe jest wtedy poprawienie warunków środowiska przez dokonanie w nim celowych zmian. Zmiany takie mogą polegać na zwiększeniu ilości zbiorników wodnych, sadzeniu drzew lub krzewów, osuszaniu terenu, wycinaniu drzew lub krzewów. Nie ma uniwersalnych rozwiązań, warunki musza być dostosowane do potrzeb zagrożonego gatunku. Same podane przykłady działań ochronnych wskazują, że ochrona czynna może polegać na eliminowaniu lub zmniejszaniu liczebności innych gatunków. Działania takie muszą być dobrze zaplanowane, często poprzedzone są wieloletnimi badaniami naukowymi. Nieumiejętne próby pomocy zagrożonemu gatunkowi mogą doprowadzić do jego wyginięcia. Zawsze aktywne działania ochronne powinny prowadzić do sytuacji, gdy chroniony gatunek będzie sam radził sobie w środowisku. Do aktywnej ochrony nie można zaliczyć dokarmiania zwierząt przez turystów w górach lub innych ekosystemach. Dokarmianie dzikich zwierząt może zmniejsza ich lęk przed człowiekiem co może być niebezpieczne i dla zwierząt, gdy będą zagrożone przez kłusownika, i dla ludzi, u których dzikie zwierze może szukać pokarmu. Ochrona czynna stosowane jest tylko wtedy, gdy jest to konieczne.
Ochrona czynna dopuszczalna jest w rezerwatach częściowych i innych obszarowych formach ochrony przyrody. Jeśli gatunek jest skrajnie zagrożony, i nie można poprawić jego warunków lub usunąć zagrożenia w miejscu jego bytowania stosuje się ochronę ex situ (łac. poza miejscem), polegającą na zebraniu osobników z naturalnego miejsca występowania i opiece nad nimi w warunkach sztucznych. Ochrona ex situ jest formą ochrony czynnej podejmowaną w wyjątkowych przypadkach.
Działania w ramach ochrony ex situ
Działania zwiększające szanse na przetrwanie zagrożonego gatunku mogą polegać na przeniesieniu występujących w naturze osobników i opiece nad nimi, realizowanej przez ludzi. Najczęściej jako ochronę ex situ stosuje się uprawę zagrożonych roślin w ogrodach botanicznych i hodowlę zagrożonych zwierząt w ogrodach zoologicznych.
Ogrody botaniczne zakładane były już w starożytności. Pełniły różne funkcje, gromadzono w nich rośliny ozdobne, rośliny użytkowe. W kolejnych wiekach w wielu ogrodach pojawiły się rośliny egzotyczne pochodzące z kolonii i innych odległych krajów. Ważnym etapem rozwoju ogrodów botanicznych było gromadzenie w nich roślin o właściwościach leczniczych. Gromadzenie leczniczych roślin oraz badania nad ich właściwościami nadały ogrodom botanicznym bardziej naukowy charakter. Niektóre z gatunków uprawianych w ogrodach, były wyjątkowo trudne do pozyskania w naturze. W XX wieku funkcja ogrodów botanicznych została rozszerzona o ochronę zagrożonych gatunków. W wielu istniejących na świecie ogrodach botanicznych utrzymuje się kolekcje zagrożonych gatunków roślin. Prowadzone są badania nad ich biologią, rośliny są rozmnażane a zwiedzający mają szansę zapoznać się z rzadkimi gatunkami. Wiedza o roślinach, uzyskana podczas uprawiany w warunkach sztucznych, pozwala na podejmowanie działań ochronnych także w naturalnych ekosystemach. Ważna jest również funkcja edukacyjna ogrodów. Poznanie gatunków chronionych przez zwiedzających zmniejsza szansę zniszczenia rzadkich roślin w ich naturalnych warunkach. Rozmnażane w ogrodach rośliny mogą być również sprzedawane. W ten sposób każdy, kupując i uprawiając zagrożone rośliny, przyczynia się do zachowania różnorodności biologicznej. Wolemia szlachetna to gatunek drzewa, które do 1994 roku znane byłe naukowcom jedynie ze skamieniałości i uznawane za wymarłe. David Noble odnalazł żywy okaz drzewa, w jednym z parków narodowych Australii. Zebrane nasiona zostały wysiane w ogrodach botanicznych. Po uzyskaniu znacznej liczby sadzonek roślina udostępniona została kolekcjonerom. Uprawa i rozmnażanie w ogrodach botanicznych pozwoliły poznać biologię i ekologię gatunku. Planowane jest założenie plantacji wolemii w celu pozyskiwania drewna.
Zagrożone gatunki zwierząt są badane i rozmnażane w ogrodach zoologicznych. Początkowo ogrody zoologiczne tworzone były głównie do celów edukacyjnych oraz rekreacyjnych. Warunki w jakich znajdowały się zwierzęta nie zawsze były odpowiednie. Ciasne klatki i niewielkie wybiegi pozwalały obserwować zwierzęta zwiedzającym, jednak wielu gatunków nie chciało rozmnażać się w niewoli, do czasu zmiany podejścia. Zapewnienie odpowiedniej przestrzeni, miejsc gdzie zwierzęta mogły ukryć się przed zwiedzającymi i troskliwa opieka, doprowadziły do zmiany funkcji ogrodów zoologicznych. Stały się one ważnymi placówkami badawczymi. Sukcesy w rozmnażaniu gatunków zagrożonych pozwoliły traktować Zoo jako miejsce ochrony zagrożonych gatunków. Współpraca między ogrodami zoologicznymi, znajdującymi się w różnych miejscach świata, pozwoliła zrezygnować z odławiania zwierząt dzikich. Dzięki takiej współpracy udało się zachować i przywrócić naturze żubra.
Zachowanie różnorodności biologicznej poprzez ochronę ex situ stosuje się przez tworzenie banków nasion. Nasiona, przechowywane w odpowiednich warunkach, mogą zachować żywotność przez dziesiątki lat. Zbierane i gromadzone są nasiona gatunków zagrożonych wyginięciem oraz odmian roślin uprawnych. Co jakiś czas, nasiona są wysiewane i powtórnie pozyskiwane z wyrosłych roślin. W ten sposób zachowana jest ich żywotność. Przechowywane nasiona mogą być przydatne jeśli naturalne siedlisko zagrożonego gatunku zostanie zniszczone w wyniku klęski żywiołowej. Co raz większą wagę przywiązuje się do zachowania porzucanych odmian gatunków uprawnych. Spadek różnorodności genetycznej zwiększa ryzyko wyniszczenia gatunku uprawnego przez choroby. Przydatność cech roślin uprawnych zmienia się w zależności od potrzeb. Zachowanie odmian o niskiej przydatności w czasach współczesnych, może pozwolić poprawić odporność na nowe pojawiające się choroby i inne zagrożenia oraz wrócić do cech, jeśli okażą się przydatne w przyszłości.
Przechowywane przez dłuższy czas mogą być również, sperma, komórki jajowe oraz zarodki zwierząt. Materiał zwierzęcy jest zamrażany w temperaturze -196 stopni Celsjusza. Ośrodki, które gromadzą materiał zwierzęcy nazywane są zamrożonymi zoo. Jednym z realizowanych projektów jest Zamrożona Arka. Towarzystwo Zoologiczne w Londynie, Muzeum Historii Ziemi oraz Uniwersytet w Nottingham, gromadzą materiał pobrany od zwierząt z ogrodów zoologicznych i innych gatunków zagrożonych wyginięciem z założeniem, że dzięki zamrożonym próbkom możliwe będzie odtworzenie wymarłych gatunków w przyszłości.
12. Podaj przykład gatunku sztandarowego/zwornikowego w Polsce.
gatunek sztandarowy - żółw czerwonolicy
gatunek zwornikowy - dzięcioł czarny .
13. Do czego służy monitoring w projektach z ochrony przyrody? – Podaj dwa uzasadnienia.
Zgodnie z ustawą monitoring przyrody polega na obserwacji i ocenie stanu oraz zachodzących zmian w składnikach różnorodności biologicznej i krajobrazowej na wybranych obszarach .
a także na ocenie skuteczności stosowanych metod ochrony przyrody, w tym na obserwacji siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt.
14. Co to jest restytucja środowisk?
Restytucja- całokształt działań prowadzących do przywrócenia poprzedniego (pierwotnego) stanu elementów środowiska przyrodniczego, wcześniej zniszczonych przez nieracjonalną gospodarkę.
15. Dlaczego badania naukowe są cenniejsze w ochronie przyrody niż doświadczenie jednostkowe lub opinia ekspertów?
Badania naukowe prowadzone są przez dłuższy czas niż doświadczenia jednostkowe, dzięki czemu poprzez badania można dokłądniej określic stan środowiska.
mimo iż ekspert jest doświadczony może się mylić a badania pozwolą na dokładną ocene np stanu środowiskowego i będzie mozna w tym celu jakiś dokładniejsze środki zastosować
16. Wymień 3 międzynarodowe konwencje dotyczące ochrony przyrody.
a) Konwencja RAMSARSKA
b) Konwencja O OCHRONIE ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I PRZYRODNICZEGO
c) Konwencja WASZYNGTOŃSKA
d) Konwencja BERNEŃSKA
e) Konwencja BOŃSKA
f) Konwencja O RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ
17. Wymień 3 organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną przyrody na świecie/w Polsce.
w Polsce:
a) Tryton
b) Liga Ochrony Przyrody
c) PTOP Salamandra
d) Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce
e) Chrońmy mokradła – CMOK!
f) Klub Przyrodników
- organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną przyrody na świecie:
a) WWF- World Wildlife Fund
b) Greenpeace
c) Natura 2000
d) Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów
e) Friends of the Earth International (Przyjaciele Ziemi, FoEI)
18. Wymień parki narodowe w woj. podlaskim/ w górach/nad morzem.
Parki Narodowe w województwie Podlaskim:
a) Biebrzański Park Narodowy
b) Białowieski Park Narodowy
c) Narwiański Park Narodowy
d) Wigierski Park Narodowy
Parki Narodowe w górach:
a) Babiogórski Park Narodowy
b) Bieszczadzki Park Narodowy
c) Gorczański Park Narodowy
d) Park Narodowy Gór Stołowych
e) Karkonoski Park Narodowy
f) Magurski Park Narodowy
g) Pieniński Park Narodowy
h) Tatrzański Park Narodowy
i) Świętokrzyski Park Narodowy
Parki Narodowe nad morzem:
a) Słowiński Park Narodowy
b) Woliński Park Narodowy
19. Co oznacza skrót (dokument) MSDS i jakie informacje zwiera?
Karta charakterystyki (MSDS, ang. Material Safety Data Sheet – karta charakterystyki substancji)
– dokument zawierający opis zagrożeń, które może spowodować określona substancja lub mieszanina chemiczna,
a także podstawowe dane fizykochemiczne na jej temat. Jej podstawowym celem jest informowanie o potencjalnych
zagrożeniach związanych z daną substancją (mieszaniną), metodach ich zapobiegania i procedurach jakie należy
wykonać w razie wystąpienia skażenia opisywaną substancją (mieszaniną).
20. Która z form ochrony przyrody jest w Polsce najwyższa?
park narodowy to najwyższa prawna forma ochrony przyrody w Polsce, obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi,
o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.
21. Wymień 3 rezerwaty biosfery w Polsce.
- Rezerwat Biosfery Babia Góra
- Białowieski Rezerwat Biosfery
- Rezerwat Biosfery Jezioro Łuknajno
- Rezerwat Biosfery Jezioro Łuknajno
-Międzynarodowy Rezerwat Biosfery "Karpaty Wschodnie"
- Tatrzański Rezerwat Biosfery
- Karkonoski Rezerwat Biosfery
- Rezerwat Biosfery Puszcza Kampinoska
- Transgraniczny Rezerwat Biosfery "Polesie Zachodnie"
- Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie
- Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie
22. Wyjaśnij, dlaczego zanik siedliska MUSI prowadzić do wymarcia gatunków w nim żyjących?
Jest to proces w wyniku którego rozmiary siedliska ulegają zmniejszeniu a ponadto zostaje ono podzielone na 2 lub więcej fragmnetów. Jezeli duży obszar zostaje zniszczony to te fragmenty rożnią sie od siebie o 4 zasadnicze cechy:
1. całkowita pow. pozostałych fragmentów zmniejsza się
2. udział krawędzi w całkowitej pow jest większy
3.każdy punkt znajduje się średnio blizej krawędzi siedliska niż był poprzednio
4. każdy z fragmentów jest srednio bardziej izolowany od pozostałych niż był poprzednio
Fragmentacja na dużą skalę może prowadzić do wymierania gatunków w wyniku zdarzeń losowych
23. Gdy dojdzie do silnych zaburzeń w siedlisku najpierw wyginą:
A) drobne bezkręgowce,
b) szczytowe drapieżniki,
c) stare drzewa
d) wszystkie gatunki wyginą w ciągu roku
24. Ryzyko wyginięcia zależy od wielkości populacji
a) zawsze
b) tylko w przypadku drapieżników
c) tylko gdy wynika to z działalności człowieka
d) problem dotyczy wyłącznie małych wysp oceanicznych
25. Wymień dwa skutki kojarzeń wsobnych (inbredu) w małych populacjach
26. Przez użytkowanie trwałe rozumiemy:
a) polowania na dany gatunek przez wszystkie miesiące roku
b) odłów i ponowne wypuszczanie
c) użytkowanie gatunków zapewniający im trwałość w czasie
d) odstrzał na poziomie przekraczającym roczne przyrosty
27. Rezerwaty nie są układami samoregulującymi ponieważ:
a) są zbyt małe
b) są narażone na zaburzenia
c) mogą być częścią większego ekosystemu
d) wszystkie z powyższych
28. Tzw. restytucja „ekologiczna” ma na celu:
A) odtworzenie funkcjonalnego ekosystemu
b) zadowolenie „ekologów”
c) wzbudzenie protestów społecznych w słusznej sprawie
d) wprowadzenie przedmiotu ekologii do szkół.
29. Uzasadnij, dlaczego zrównoważone (trwałe) użytkowanie służy ochronie przyrody?
Dzięki zrównoważonemu użytkowaniu zasobów przyrody (odpowiednie techniki eksploatacji, ich dobór w czasie i przestrzeni oraz ich intensywność) możliwe jest odnawianie się ekosystemów, gatunków, populacji czy ras i ich niezagrożone trwanie w czasie. Oznacza to jednocześnie zapewnienie następnym pokoleniom możliwości eksploatacji zasobów biologicznych na nie mniejszym niż obecnie poziomie.
30. Wymień wybrane trzy cele ochrony przyrody w Polsce.
1.Utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów.
2.zachowanie różnorodności biologicznej
3.zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego
31. Na czym polega ochrona częściowa w Polsce i co ona dopuszcza? Ochrona częściowa- – jeden ze statusów ochronnych w ochronie gatunkowej roślin, grzybów i zwierząt. Według Ustawy o ochronie przyrody oznacza ochronę gatunków roślin, grzybów i zwierząt, dopuszczającą możliwość redukcji liczebności populacji oraz pozyskiwania osobników tych gatunków lub ich części. W przypadku ochrony częściowej zezwolenia na odstępstwo od zakazów może udzielić regionalny dyrektor ochrony środowiska (regionalny konserwator przyrody). Niektóre gatunki spośród poddanych ochronie częściowej mogą być też, za zezwoleniem regionalnego dyrektora ochrony środowiska, przedmiotem ograniczonego zbioru do celów zielarskich lub innych celów gospodarczych.
32. Wymień wybrane trzy formy ochrony przyrody w Polsce
parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe
33. Podaj, jaka instytucja jest zobowiązana zakładać i utrzymywać w należytym stanie tereny zielone i zadrzewienia w Polsce?
rada gminy
34. Wymień trzy wybrane organy ochrony przyrody w Polsce
1)minister właściwy do spraw środowiska (przy pomocy Głównego Konserwatora Przyrody);
2)Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska;
3)wojewoda;
4)regionalny dyrektor ochrony środowiska;starosta;
5)wójt, burmistrz albo prezydent miasta.
35. wymień trzy cele łowiectwa w Polsce
1)ochrona, zachowanie różnorodności i gospodarowanie populacjami zwierząt łownych,
2)ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego na rzecz poprawy warunków bytowania zwierzyny,
3)uzyskiwanie możliwie wysokiej kondycji osobniczej i jakości trofeów oraz właściwej liczebności populacji poszczególnych gatunków zwierzyny przy zachowaniu równowagi środowiska przyrodniczego,
4)spełnianie potrzeb społecznych w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej.
36. Populacje typu źródło, to populacje w których:
a) rozrodczość przewyższa śmiertelność,
b) organizmy żyją w źródłach i potokach,
c) śmiertelność przewyższa rozrodczość,
d )młode muszą opuścić miejsce urodzenia, bo inaczej wymrą
37. Na. czym polega sukcesja wtórna?
Sukcesja wtórna- proces kolonizacji przez organizmy żywe obszarów uprzednio zasiedlonych, w których biocenoza uległa zniszczeniu. Sukcesja wtórna zachodzi, np. w osuszonym stawie, na zaoranym polu. Sukcesja wtórna przebiega szybciej od sukcesji pierwotnej, gdyż biotop zawiera próchnicę oraz glebowe organizmy roślinne i zwierzęce.
38. Wyjaśnij skróty dotyczące gatunków wg IUCN i podaj przykłady: EW - EX – sa to gatunki całkowicie wymarłe, sa to gatunki które wyginęły wskutek działań naturalnych lub wywołanych przez człowieka. Za gatunek wymarły uznaje się gatunek, co do którego nie ma wątpliwości, że ostatni osobnik reprezentujący takson zginął. Gatunek klasyfikowany jest jako wymarły, gdy bezowocne okażą się jego poszukiwania prowadzone w całym historycznym zasięgu, we wszystkich znanych siedliskach danego gatunku, prowadzone przez odpowiedni czas ze względu na długość cyklu życiowego i wszystkich form życiowych. Przykłady wymarłych gatunków: alka olbrzymia,dodo,gołąb wędrowny,moa,orzeł Haasta,tarpan,tur, wilk workowaty,reliktowiec mały,prawdopodobnie delfin chiński,perkozek długodzioby.
EW- Gatunki wymarłe na wolności, Jeżeli gatunek wymarł w stanie dzikim, ale żyją jego przedstawiciele w niewoli, hodowli lub uprawie uznaje się taki gatunek za wymarły na wolności EW.
skrót EW (extinct in the wild) - wymarłe w stanie dzikim, na wolności: nie spotyka się okazów gatunku w warunkach naturalnych, jednak pojedyncze okazy, czy nawet populacje mogą żyć jeszcze w hodowlach i ogrodach zoologicznych.
Przykłady zwierząt wymarłych na wolności (EW)
koń Przewalskiego, tchórz czarnonogi ,grubo warg,kruk ogorzały, czubacz garbonosy, gołębiak kasztanowaty, wodnik guamski.
Zwierzęta zanikłe na terenie Polski (EXP)
ssaki (Mammalia):suseł moręgowany (Spermophilus citellus'),norka europejska (Mustela lutreola)
ptaki (Aves): nur czarnoszyi (Gavia arctica),sęp płowy (Gyps fulvus),pustułeczka (Falco naumanni),kobczyk (Falco vespertinus),pardwa mszarna (Lagopus lagopus),karliczka (Porzana pusilla),strepet (Tetrax tetrax),drop (Otis tadra),siewka złota (Pluvialis apricaria),krzyżodziób sosnowy (Loxia pytyopsittacus)
gady (Reptilia): jaszczurka zielona (Lacerta viridis)
ryby (Pisces): jesiotr zachodni (Acipenser sturio)
39. Wymień trzy przykłady gatunków inwazyjnych (w Polsce lub na świecie) oraz podaj rodzaje zagrożeń, które one powodują.
Gatunek inwazyjny - gatunek allochtoniczny o znacznej ekspansywności, który rozprzestrzenia się naturalnie lub z udziałem człowieka i stanowi zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, konkurując z gatunkami autochtonicznymi o niszę ekologiczną, a także przyczyniając się do wyginięcia gatunków miejscowych.
Przykłady:
Barszcz Sosnowskiego - Gatunek okazał się bardzo kłopotliwym przybyszem, ponieważ sok ze świeżych roślin wywołuje zmiany skórne. Jest to w dodatku roślina niezwykle trudna do zwalczenia, powoduje degradację środowiska przyrodniczego i ogranicza dostępność terenu. Barszcz Sosnowskiego objęty jest prawnym zakazem hodowli, rozmnażania i sprzedaży na terenie Polski.
Znajdująca się w barszczu toksyczna substancja, wydzielana przez włoski na łodygach i liściach, może powodować u ludzi: poparzenia (pozostawiające blizny), zapalenie skóry, trudno gojące się rany oraz pęcherze. Bywa również niebezpieczna dla alergików. Roślina może powodować oparzenia również u zwierząt hodowlanych. Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sonovskyi) i barszcz kaukaski (Heracleum mantegazzianum) są niebezpieczne dla zdrowia ludzi i zwierząt, bowiem ich sok zawiera furanokumarynę, która przenikając przez skórę powoduje efekt fotodynamiczny, objawiający się silnymi oparzeniami skóry, nawet II i III stopnia. Wydzielane w słoneczne dni olejki eteryczne mają działanie neurotoksyczne i mogą powodować zatrucia. Szybko rozrastają się obejmując wielkie powierzchnie, stanowiąc tym samym zagrożenie dla rodzimej flory.
Nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) rośliną z rodziny astrowatych, sprowadzona do Europy ze wschodniej części Ameryki Północnej. Uprawiana jako roślina ozdobna , szybko okazała się gatunkiem inwazyjnym, który opanowuje coraz to nowe tereny. Obecnie spotykana niemal na całym obszarze Polski, zasiedla rozmaite siedliska naturalne i synantropijne (m in. obrzeża lasów, nasypy kolejowe, wilgotne łąki). Jest gatunkiem, który doskonale się aklimatyzuje i szybko opanowuje nowe tereny, często wypierając rodzime gatunki. Z tego powodu powinna być bezwzględnie zwalczana na terenach podlegających ochronie.
Racicznica zmienna- Prowadzi osiadły tryb życia, przytwierdzając się do wodnych urządzeń technicznych: rur , jazów i przepustów, zakłóca ich prawidłowe działanie. Stwierdzono, że racicznice dobrze oczyszczają wody zbiorników wodnych z zawieszonych w nich cząstek organicznych i nieorganicznych oraz glonów występujących masowo i powodujących zakwity wód. W jeziorach, gdzie występuje, często porasta podwodną infrastrukturę, powodując nawet poważne awarie. zmienna, przenoszona w wodach balastowych okrętow, uszkadza
rurociągi i drogi wodne.
Oprócz tego w Polsce jest tyle roślin inwazyjnych:
Rośliny:
barszcz Sosnowskiego
barszcz Mantegazziego
rdestowiec ostrokończysty
redestowiec sachaliński
klon jesionolisty
nawłoć kanadyjska
nawłoć późna
niecierpek drobnokwiatowy
irga błyszcząca
świdośliwka kłosowa
czeremcha amerykańska
róża pomarszczona
robinia akacjowa
rudbekia naga
Zwierzęta:
wioślarka kaspijska Cercopagis pengoi
racicznica zmienna
rak sygnałowy
rak pręgowany
rak wełnistoręki
krabik amerykański
kiełż wschodni
kiełż
Oprócz tego sa to jeszcze ptaki.
Ptaki: sowa śnieżna (Nyctea scandiaca)
syberyjski podgatunek orzechówki (Nucifraga caryocatactes macrorhynos)
krzyżodzioby (rodzaj Loxia):
krzyżodziób świerkowy (L. curvirostra)
krzyżodziób sosnowy (L. pytyopsittacus)
krzyżodziób dwupręgowy (L. leucoptera)
czyżyk (Carduelis spinus)
czeczotka (Carduelis flammea)
dzięcioł duży (Dendrocopos major)
jemiołuszka (Bombycilla garrulus)
sójka (Garrulus glandarius)
40. Czy istnieje równowaga w rezerwacie przyrody? – uzasadnij odpowiedź
41. Wymień trzy poziomy różnorodności biologicznej.
42. Czy ogrody zoologiczne to ochrona ex situ czy in situ? Uzasadnij jednym zdaniem.
Ogrody zoologiczne to ochrona ex situ ponieważ jest to ochrona gatunku chronionego realizowana przez przeniesiecie do ekosystemu zastępczego lub sztucznie stworzonego (ogrody zoologiczne, ogrody botaniczne), gdzie prowadzone są badania zagrożonych gatunków (np. rozmnażanie)
43. Podaj przykład gatunku: sztandarowego i zwornikowego w Polsce lub na świecie.
Gatunek sztandarowy to gatunek, którego środki przedsięwzięte w celu zapewnienia mu ochrony , mogą sprzyjać całemu ekosystemowi, przykładem może być bóbr. Gatunki zwornikowe – są to gatunki, których wpływa na biocenozę lub ekosystem jest o wiele większy niż można by oczekiwać na podstawie ich liczebności. Przykładem mogą być:
-wydry morskie z pacyficznego wybrzeża USA (żerują na jeżowcach i utrzymują ich niskich poziom, co pozwala na utrzymanie się lasu wodorostów . wytępienie wydry spowodowałoby drastyczne zmiany w biocenozie)
-pumy i jaguary utrzymują niski poziom ssaków - nasionojadów dzięki czemu drzewa o dużych nasionach mogą się odnawiać . przy niskim poziome tych drapieżników zaczynają dominować drzewa o małych nasionach
44. Uzasadnij jednym – dwoma zdaniami, dlaczego w projektach z ochrony przyrody niezbędny jest monitoring? W projektach z ochrony przyrody monitoring pozwala na obserwowanie skutków działania czynników zewnętrznych, a także rezultatów samego zarządzania. W razie potrzeby pozwala na korygowanie prowadzonych działań. Monitorowanie wyników zarządzania jest żywotne dla dobrej praktyki ochrony przyrody. Może ono obejmować wybrane gatunki pełniące funkcję zastępczą w stosunku do biocenozy jako całości. (Inaczej: testowanie reakcji na zmianę danego czynnika)
45. Wymień po 2 zalety i dwie wady korytarzy ekologicznych.
+ zwiększają prawdopodobieństwo kolonizacji poprzez zmniejszanie izolacji płatów siedlisk
+zwiększają przepływ genów pomiędzy płatami siedliska, tym samym zmniejszając prawdopodobieństwo depresji wsobnej i utratę różnorodności genetycznej w wyniku dryfu genetycznego
+osobniki wyparte z jakichś płatów na skutek zachowań terytorialnych bada miały większą szansę znalezienia alternatywnych siedlisk, co spowoduje obniżenie śmiertelności zwłaszcza wśród osobników młodych
-mogą wywołać przepływ genów tam, gdzie w ostatnich czasach z powodów naturalnych go nie było, czyli mogą przyczynić się do zaniku cech wyróżniających populację
-mogą ułatwiać przemieszczanie się, albo stanowić rezerwuary, gatunków niepożądanych, takich jak gatunki introdukowane albo patogeny, co może narażać małe populacje na drapieżnictwo lub choroby
-mogą działać jako ''ujście'' dla gatunków poprzez zwiększenie śmiertelności w wyniku drapieżnictwa albo po prostu niepowodzenia w dotarciu do innego rezerwatu zawierającego odpowiednie siedlisko
46. Wymień 3 organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną przyrody na świecie i mające swoje oddziały w Polsce.
a) World Wide Fund for Nature
b) Greenpeace
c) Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów
47. Podaj, jakie organizmy wyginą jako pierwsze, a jakie ostatnie, gdy dojdzie do silnych zaburzeń w siedlisku.
Populacje zwierząt muszą przystosowywać się do środowiska przyrodniczego przekształcanego przez człowieka. O ile w przypadku niektórych gatunków jest to możliwe i skuteczne (np. owady, gryzonie, drapieżniki), to jednak większość, szczególnie dużych zwierząt nie jest w stanie poradzić sobie z barierami rozwoju tworzonymi przez człowieka, w związku z tym takie organizmy wyginą najszybciej. Najistotniejszy z tego punktu widzenia problem to degradacja, utrata i fragmentacja siedlisk.
48. Przez użytkowanie trwałe rozumiemy:
a) polowania na dany gatunek przez wszystkie miesiące roku
b) odłów i ponowne wypuszczanie
c) użytkowanie gatunków zapewniający im trwałość w czasie
d) odstrzał na poziomie przekraczającym roczne przyrosty
Martyna Malinowska 1,2,3 +
Justyna Dumka 4,5,6 +
Agata Kamińska 7,8,9 +
Marta Tyborowska 10,11 +
Marzena Kajdewicz 12,13 +
Magda Chmur 14,15 +
Natalia Szemiako 16,17,18 +
Damian Pogodziński 48,19 +
Karolina Stępniak 20,21 +
Anna Boryś 22,23
Szymon Domel 24,25
Borys Stocki 26,27
Natalia Owerczuk 28,29 +
Kasia Pawłowska 30,31 +
Anna Borowska 32,33 +
Iza Zalewska 34,35 +
Karolina Dębowska 36,37 +
Ola Zdeb 38,39 +
Iga Mierzwińska 40,41
Kinga Pająk 42,43 +
Emilia Tworkowska 44,45 +
Dariusz Sobieszuk 46,47 +