Administracja |

2008/2009

A

Sp.

+

Spis treści

Istota i funkcje rachunkowości. 4

Funkcje rachunkowości: 4

Struktury rachunkowości 4

Zasady rachunkowości: 5

Charakterystyka aktywów jednostek gospodarczych. 5

Aktywa 5

Pasywa jednostek gospodarujących – źródło finansowania aktywów. 7

Pasywa 7

Bilans 10

Operacje gospodarcze 12

Zespoły kont 13

Elementy konta: 13

Funkcjonowanie kont bilansowych 14

Konta bilansowe 14

Bilans początkowy i otwarcie kont. 14

Księgowanie operacji 15

Dzielenie i łączenie kont 17

Podzielność pozioma 17

Konto, pojedyncze 17

Funkcjonowanie kont wynikowych. 19

Nakłady 19

Koszty 19

Wydatek 19

Straty 20

Koszty działalności operacyjnej 20

Klasyfikacja kosztów 21

Amortyzacja 21

Metoda degresywna 22

Ewidencja operacji wynikowych 23

Układ kalkulacyjny kosztów 24

Rozliczenie kosztów układu rodzajowego. 24

Ewidencja przychodów ze sprzedaży 26

Analiza ekonomiczna – podstawowe informacje 27

Istota analizy finansowej 28

Wskaźniki 29

Analiza zadłużenia 32

I. Zadania rachunkowości budżetowej 34

Klasyfikacja budżetowa (Dz. U. 211, poz. 1633 z 2009) 35

Dokumentacja wydatków i kosztów jednostek budżetowych 36

Ewidencja wydatków i kosztów jednostek budżetowych. 36

RACHUNKOWOŚĆ

05.10.2008R.

Istota i funkcje rachunkowości.

Uniwersalny: elastyczny system ewidencji zdarzeń gospodarczych występujących w jednostkach gospodarczych. We wszystkich – bez względy na wielkość, profil.

Przychody ze sprzedaży: 1.200.000 Euro – pełna księgowość

Elastyczny: elastyczność polega na tym, że rachunkowość może być prowadzona w sposób mniej lub bardziej szczegółowy. Zależy to od kierownictwa firmy.

Syntetyka:

Środki trwałe Budynki Masz. i urządzenia Środki transportu

Funkcje rachunkowości:

1. Funkcja informacyjna – polega na dostarczaniu informacji dla odbiorcy:

– wewnętrznego (zarząd, prezes, dyrektor)

- zewnętrznego (US, banki, U.Statys., władza państwowa, ZUS, klienci, kontrahenci)

Informacje z rachunkowości są zebrane w sprawozdaniach finansowych, którymi są:

1. Bilans

2. Rachunek wyników

3. Rachunek przepływów pieniężnych

4. Informacja dodatkowa.

1. Funkcja analityczna – polega na interpretowaniu danych liczbowych, opisujących działalność gospodarczą.

Dane te są zawarte w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym.

1. Funkcja kontrolna – polega na ochronie mienia i przyczynia się do racjonalnego wykorzystania posiadanych zasobów. Dokumentem jest bilans.

Struktury rachunkowości:

1. Rachunkowość zarządcza

2. Rachunkowość finansowa – analiza sprawozdań finansowych

(dzieli się na księgowość i kalkulacje – koszt jedn. wyrobu)

Zasady rachunkowości:

1. Podmiotowości – rachunkowość prowadzona jest w podmiotach gospodarczych, czyli jednostkach wyodrębnionych pod względem organizacyjnym (struktura), ekonomicznym (majątek) i prawnym (czyja własność)

2. Periodyzacji – nakazuje ujęcie zdarzeń gospodarczych i rezultatów działalności podmiotu w określonych przedziałach czasowych. Wyróżniamy tu: rok obrotowy, który trwa 12 m-cy, ale nie musi się pokrywać z rokiem kalendarzowym; okres sprawozdawczy tj. miesiąc lub kwartał.

3. Memoriałowa – określa obowiązek ujęcia operacji gospodarczej w księgach rachunkowych tego okresu, w którym dana operacja wystąpiła, bez względu na to, czy zostały uregulowane rozliczenia pieniężne. Dotyczy zarówno kosztów, jak i przychodów.

4. Kasowa – polega na tym, że operacje gospodarcze zostają zaksięgowane w okresie, w którym zostały uregulowane rozrachunki pieniężne.

5. Ostrożnej wyceny – polega na takiej wycenie składników majątku i kapitałów, aby wiernie przedstawić wynik finansowy (do wyceny darowizn, składników majątku bez faktury).

19.10.2008

Charakterystyka aktywów jednostek gospodarczych.

Aktywa – są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

Wartość środka trwałego poniżej 3, 5 tys. zł – amortyzacja jednorazowa.

Podział aktywów
Aktywa trwałe › 1 rok
Takie składniki majątku, które występują w wielu procesach gospodarczych i zużywają się stopniowo (te, które są używane dłużej niż 1 rok)
Wartości niematerialne i prawne. Są to takie składniki majątku, które zaliczamy do nierzeczowych składników. Są to dokumenty stwierdzające prawa do korzystania z rzeczy. - Akty notarialne gruntów (opłata za notariusza) - prawo własności do lokalu (opłata za dokument) - licencje, patenty, koncesje - oprogramowanie do komputerów - koszty prac rozwojowych - wartość firmy 2. Rzeczowe aktywa trwałe dzielimy na dwie grupy: a) środki trwałe (to takie składniki, które są kompletne i oddane do użytku. Przewidywany okres ich użyteczności jest dłuższy niż 1 rok. Cechą śr. tr. Jest ich zużywanie (umorzenia). Umorzenia są wprowadzane do kosztów amortyzacji jednostki. Nie amortyzują się takie śr. tr. Jak grunty (chyba, że są przeznaczone pod kopalnie odkrywkowe); obiekty muzealne; dzieła sztuki. Do śr. tr. zaliczamy: - grunty - budynki i budowle - maszyny i urządzenia - środki transportu - inwentarz żywy (stado podstawowe) - narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie b) środki trwałe w budowie. Są to takie składniki majątku, które są w okresie budowy, montażu oraz ulepszania. Do momentu budowy odsetki doliczamy do wartości środka, od momentu oddania do kosztów finansowych (przy kredycie). Wartość jest wyższa niż przy kupnie. 3. Należności długoterminowe Należności powstają wtedy, kiedy moment sprzedaży nie pokrywa się z momentem zapłaty za sprzedany towar, czy wyrób. Do należności długoterminowych zaliczamy te należności, które nie zostaną uregulowane w bieżącym roku obrotowym. 4.Inwestycje długoterminowe. Są to papiery wartościowe zakupione w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych w postaci odsetek lub dywidend, które będą w posiadaniu jednostki dłużej niż 1 rok (akcje, obligacje, lokaty długoterm., bony towarowe, pożyczki długoterminowe, udziały w jedn. obcych).

Zadanie

Dokonaj podziału aktywów na aktywa trwałe i obrotowe w przedsiębiorstwie produkującym obrabiarki.

l.p.	Nazwa	Wartość	Podział
			Trwałe
1	Garaże	15 000	15 000
2	Gotówka w kasie	1 700
3	Telefax	500	500
4	Papier	300
5	Budynek produkcyjny	420 000	420 000
6	Materiały podstawowe	10 000
7	Samochód ciężarowy	210 000	210 000
8	Należności za sprzedane wyroby	80 000
9	Środki na rachunku bankowym	4 000
10	Obrabiarki w magazynie	70 000
11	Obligacje 1 roczne	5 000
12	Zaliczki na k. podr. służbowej	300
13	Paliwo	1 100
14	Udzielone pożyczki 24 m – ce	130 000	130 000
15	Środki trwałe w budowie	60 000	60 000
16	Kwota nadpłaconych podatków	20
17	Lokal oddany obcemu podm. w użytkow.	35 000	35 000
18	Program komputerowy	2 000	2 000
			872 500

26.10.2008

Pasywa jednostek gospodarujących – źródło finansowania aktywów.

Pasywa są zapisem księgowym, nazywamy je również kapitałami lub funduszami.

Kapitały dzielimy na kapitały własne i kapitały obce, czyli zobowiązania.

Kapitały określają prawo własności do majątku przedsiębiorstwa.

Kapitały własne
Kapitały powierzone
Kapitały powierzone stanowią równowartość składników majątku wniesionych przez założyciela lub założycieli przedsiębiorstwa. Kapitały powierzone mogą być wniesione w formie pieniężnej lub rzeczowej (aport).

Kapitały własne (wszystkie) przyjmują różne nazwy w zależności od formy organizacyjno – prawnej przedsiębiorstwa.

Nazwa	Kapitały powierzone (fundusze) podstawowe	Kapitał (fundusze) samofinansowania
Przedsiębiorstwo państwowe	Fundusz założycielski (z funduszy państwowych)	Fundusz przedsiębiorstwa
Spółdzielnie	Fundusz udziałowy	Fundusz zasobowy
Spółka akcyjna (sp. kapitałowa)	Kapitał akcyjny	Kapitał zapasowy (obowiązkowo 8% z zysku do podziału do 30% wart. kap. akcyjnego) Kapitał rezerwowy (na rozwój, bez ustawowego minimum)
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. kapitałowa)	Kapitał udziałowy	Kapitał zapasowy Kapitał rezerwowy
Spółki osobowe, cywilne	Kapitały wspólników	Nie ma obowiązku
Przedsiębiorstwo jednego właściciela	Kapitał właściciela	Nie ma obowiązku

W spółce komandytowej jeden ze wspólników odpowiada do wysokości wniesionego wkładu.

Kapitały obce, czyli zobowiązania to równowartość tych środków gospodarczych, które zostały wniesione przez obce osoby prawne lub fizyczne i są tylko w dyspozycji danego przedsiębiorstwa.

Kapitały obce
Kapitały długoterminowe
Takie, których okres wymagalności jest dłuższy niż 12 m – cy (kredyty, pożyczki, obligacje)

Do kapitałów obcych zaliczamy: kredyty bankowe, pożyczki (nie od banków), zobowiązania obligacyjne, zobowiązania wekslowe (papier wartościowy lub inny środek pieniężny, tzw. kredyt kupiecki), zobowiązania wobec dostawców, zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń (zobowiązania publiczno – prawne), zobowiązania wobec pracowników (dot. niewypłaconych w terminie wynagrodzeń), inne zobowiązania (np. inne wobec pracowników)

Fundusze specjalne – np. fundusz socjalny.

Zadanie

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadząca działalność handlową posiada następujące składniki majątku:

1. Budynki – 200.000,-

2. Urządzenia sklepowe (regały i inne) – 6.000,-

3. Kasy rejestrujące 3 szt. x 2.400,- 7.200,-

4. Komputery 2 szt. x 4.200,- 8.400,-

5. Akcje innych spółek (długoterminowe) 10.000,-

6. Obligacje państwowe (długoterminowe) 12.000,-

7. Program komputerowy 1.300,-

8. Materiały (papier do pakowania, torebki) 900,-

9. Towary 190.000,-

10. Należności za sprzedane towary 1.700,-

11. Środki pieniężne w kasie 1.200,-

12. Środki pieniężne w banku 20.000,-

Składniki majątkowe finansowane są:

- w 50% wpłaconymi udziałami przez założycieli spółki,

- w 25% kapitałem utworzonym z zysków osiąganych przez spółkę,

- w 5% zobowiązaniami wobec dostawców,

- w 20% zaciągniętym kredytem długoterminowym

1. Obliczyć wysokość kapitałów finansujących majątek

2. Uporządkować składniki majątku i kapitałów w układzie bilansowym

Kapitały własne – 458.700,-

Kapitał udziałowy – 229.350,-

Kapitał zapasowy – 114.675,-

Zobowiązania – 22.935,-

Kredyty – 91.740,-

Aktywa trwałe

1.Budynki 200.000,-

2.Urządzenia sklepowe 6.000,-

3.Kasy 7.200,-

4.Komputery 8.400,-

5.Akcje 10.000,-

6.Obligacje 12.000,-

7.Program komputerowy 1.300,-

Razem 244.900,-

Aktywa obrotowe

8.Materiały 900,-

9.Towary 190.000,-

10.Należności 1.700,-

11.Kasa 1.200,-

12.Bank 20.000,-_____________

Razem 213.800,-

09.11.2008

Bilans jest sprawozdaniem finansowym. Jest to syntetyczne zestawienie aktywów i pasywów. Jest rachunkiem statycznym tzn. że sporządzany jest na jeden konkretny dzień, czyli moment bilansowy. Może mieć formę tabelaryczną, lub porządkową. Forma tabelaryczna polega na tym, że aktywa w tabeli wykazuje się po lewej stronie a pasywa (kapitały) – po prawej. Bilans powinien zawierać następujące elementy:

1. Słowo „bilans”,

2. Określenie jednostki sporządzającej bilans,

3. Moment bilansowy, czyli datę sporządzenia bilansu,

4. Nazwy i wartości poszczególnych pozycji pasywów i aktywów,

5. Suma bilansowa, jako wynik oddzielnego podsumowania aktywów i pasywów, przy czym wartości aktywów powinny równać się wartości pasywów,

6. Podpisy osób odpowiedzialnych za gospodarkę finansową jednostki,

7. Data i miejsce sporządzenia bilansu

Najczęściej dla celów dydaktycznych sporządza się bilans w układzie bieżącym. Układ ten polega na tym, że na górze znajdują się składniki aktywów najmniej płynne, czyli takie, które najtrudniej zamienić na gotówkę, natomiast na dole znajdują się składniki najbardziej płynne i gotówka. Jest to zasada płynności.

Pasywa w bilansie porządkuje się wg zasady wzrastającej wymagalności.

Na górze w tabeli znajdują się pasywa, których nie musimy zwracać, na dole znajdują się zobowiązania, które należy jak najszybciej uregulować.

Zadanie 10

BILANS SPÓŁKI AKCYJNEJ

AKTYWA	kwota	PASYWA	kwota
Aktywa trwałe	140.000	A. Kapitały własne Kapitał własny - AKCYJNY Kapitał zapasowy Kapitał rezerwowy	290.000 120.000 100.000 70.000
Aktywa obrotowe	206.000	B. Kapitały obce Kredyty Zobowiązania	56.000 50.000 6.000
Suma bilansowa	346.000	Suma bilansowa	346.000

BILANS SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

AKTYWA	kwota	PASYWA	kwota
Aktywa trwałe	130.000	A. Kapitały własne Kapitał własny - UDZIAŁOWY Kapitał zapasowy Kapitał rezerwowy	220.000 50.000 100.000 70.000
Aktywa obrotowe	146.000	B. Kapitały obce Kredyty Zobowiązania	56.000 50.000 6.000
Suma bilansowa	276.000	Suma bilansowa	276.000

BILANS PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO

AKTYWA	kwota	PASYWA	kwota
Aktywa trwałe	420.000	A. Fundusze własne Fundusz ZAŁOZYCIELSKI Fundusz PRZEDSIĘBIORSTWA	800.000 300.000 500.000
Aktywa obrotowe	436.000	B. Kapitały obce Kredyty Zobowiązania	56.000 50.000 6.000
Suma bilansowa	846.000	Suma bilansowa	846.000

BILANS SPÓŁDZIELNI

AKTYWA	kwota	PASYWA	kwota
Aktywa trwałe	186.000	A. Fundusze własne Fundusz UDZIAŁOWY Fundusz ZASOBOWY	350.000 200.000 150.000
Aktywa obrotowe	220.000	B. Kapitały obce Kredyty Zobowiązania	56.000 50.000 6.000
Suma bilansowa	406.000	Suma bilansowa	406.000

BILANS SPÓŁKI JAWNEJ

AKTYWA	kwota	PASYWA	kwota
Aktywa trwałe	92.000	A. Kapitały własne Kapitał wspólników	130.000 130.000
Aktywa obrotowe	94.000	B. Kapitały obce Kredyty Zobowiązania	56.000 50.000 6.000
Suma bilansowa	186.000	Suma bilansowa	186.000

23.11.2008

Operacje gospodarcze

Zdarzenia gospodarcze

mające wpływ na zmianę

składników bilansu.

Zdarzenia gospodarcze

Zwykłe zdarzenia występujące w firmie (podlegają ewidencji nieksięgowej)

Operacje gospodarcze wykraczające

poza zdarzenia gospodarcze

(np. składki ZUS)

Operacje gospodarcze wyrażone wartościowo

i księgowane (sprzedaż, zakup)

Cechy operacji gospodarczych:

1. Data wystąpienia operacji

2. Treść operacji

3. Kwota

4. Osoby odpowiedzialne za przebieg operacji gospodarczej

5. Masowość wystąpienia operacji w firmie

6. Każda operacja musi być udokumentowana dowodem księgowym

7. Związek z prowadzoną działalnością.

Rodzaje (4) operacji gospodarczych:

1. Aktywno – aktywne. Takie, w których jeden składnik aktywów ulega zwiększeniu, a drugi zmniejszeniu o tę samą wartość. Suma bilansowa nie ulega zmianie.

2. Pasywno – pasywne. Analogicznie – takie, w których jeden składnik pasywów ulega zwiększeniu, a drugi zmniejszeniu, o tę samą wartość. Suma bilansowa nie ulega zmianie.

3. Aktywno – pasywne. Takie, których składnik aktywów ulega zwiększeniu i jeden składnik pasywów ulega zwiększeniu o tę samą wartość. Suma bilansowa ulega zwiększeniu.

4. Aktywno – pasywne. Jeden składnik aktywów ulega zmniejszeniu i jeden składnik pasywów ulega zmniejszeniu o tę samą wartość. Suma bilansowa ulega zmniejszeniu o tę samą wartość.

AKTYWA	PASYWA
SUMA AKTYWÓW	SUMA PASYWÓW

Zespoły kont

0 – Majątek trwały

1 – Środki pieniężne w kasie i banku

2 – Rozrachunki i roszczenia

3 – Obrót materiałowy i towarowy

4 – Koszty wg rodzajów

5 –Koszty wg typów działalności (miejsc powstawania, np. koszty ogólnego zarządu)

6 – Produkty i rozliczenia międzyokresowe

7 – Przychody i koszty uzyskania przychodu

8 – Wynik finansowy, kapitały (fundusze)

Elementy konta:

1. Nazwa konta – pochodzi od nazwy składnika, który na danym koncie jest ewidencjonowany.

2. Symbol konta: 1 cyfra oznacza zespół, 2 nr konta syntetycznego głównego, 3 – nr konta syntetycznego szczegółowego.

Nazwa konta, symbol

Winien (Wn) Ma (Ma)

Debet (Dt) Credit (Ct)

W ciężar konta Na dobro konta

Obciążyć konto Uznać konto

Obrót debetowy Obrót kredytowy

Saldo (Dt/Ct)

Wn BANK Ma Wn Kredytobiorca Ma

1.000.000 50.000

50.000

50.000 1.000.000

Sk. Ct 950.000

1.000.000 1.000.000

Funkcjonowanie kont bilansowych

KONTO – urządzenie księgowe dynamiczne.

Konta bilansowe

Konta przeznaczone do ewidencji składników aktywów nazywamy kontami aktywnymi (aktywów), natomiast do księgowania pasywów służą konta pasywne (pasywów).

Konta bilansowe dzielimy na:

- konta rzeczowe, których przedmiot ewidencji ma postać materialną (np. środki trwałe)

Żadnego z kont pasywów nie zaliczamy do tego rodzaju kont.

- konta osobowe – konta, których przedmiotem ewidencji są prawa majątkowe i do tych kont zaliczamy wszystkie konta pasywów oraz niektóre konta aktywów, takie jak należności od pracowników.

Bilans początkowy i otwarcie kont.

Ewidencję księgową w danym okresie rozpoczyna się od sporządzenia bilansu początkowego, który jest podstawą otwarcia kont.

Otwarcie kont polega na zapisaniu stanów wszystkich składników aktywów i pasywów z bilansu na odpowiednie konta.

Stany początkowe kont, zaznaczone są symbolem Sp. lub BO.

Stany początkowe aktywów oraz zwiększenia wartości aktywów księgujemy po stronie debetowej kont aktywów, natomiast zmniejszenia aktywów księgujemy po stronie Ct (Ma).

Stany początkowe pasywów oraz zwiększenia wartości pasywów księgujemy po stronie kredytowej kont pasywów, natomiast zmniejszenia pasywów księgujemy po stronie Db (Winien).

Procedura otwarcia kont na podstawie bilansu.

Bilans początkowy

AKTYWA	BO (suma)	BZ (suma)	PASYWA	BO (suma)	BZ (suma)
1.Środki trwałe 2.Śr.trw. w budowie 3.Materiały 4.Produkty gotowe 5.Rachunek bankowy	20 000 10 000 3 800 500 4 500	20 000 10 000 3 800 - 1 000	1.Fundusz założycielski 2.Fundusz przedsiębiorstwa 3.Kredyty bankowe 4.Zobow. wobec dostawców	18 000 10 000 9 000 1 800	18 000 10 000 6 000 800
∑ Aktywów	38 800	34 800	∑ Pasywów	38 800	34 800

Księgowanie operacji

Operacje gospodarcze są księgowane na kontach zgodnie z regułą podwójnego zapisu, która polega:

1. Księgowaniu operacji na dwóch kontach

2. Księgowaniu na dwóch kontach tej samej kwoty operacji

3. Księgowaniu operacji po przeciwnych stronach tych kont.

Operacje gospodarcze księgujemy na kontach, które ze sobą korespondują.

Reguła podwójnego zapisu

1 000 400

600

5 000 200

200

100

200

Wykorzystując bilans początkowy zaksięgować następujące operacje

(A+,A-) 1. Sprzedaż produktów gotowych odbiorcy, zapłata nastąpi później 500,00

(P+,P-) 2. Spłata zobowiązań wobec dostawcy z kredytu bankowego 1.000,00

(A+,A-) 3. Wpływ na rachunek bankowy należności od odbiorców 500,00

(A-,P-) 4. Spłata kredytu bankowego z rachunku bankowego

Dt Środki trwałe Ct

Sp. 20 000

0

20.000 Sk. Db

20 000 20.000

Dt Śr. trwałe w budowie Ct

Sp. 10 000

0

10.000 Sk Db

10 000 10 000

Dt Materiały Ct

Sp. 3 800

0

3 800 Sk Db

3 800 3 800

Dt Produkty gotowe Ct

Sp. 500

500 (1

= =

Dt Rachunek bankowy Ct

Sp. 4 500

3) 500

4 000 (4

5 000 4 000

1 000 Sk Db

5 000 5 000

Dt Należności od odbiorców Ct

Sp. X

1) 500

500 (3

/pasywne/

Dt Fundusz założycielski Ct

18 000 Sp.

0 18 000

Sk Ct 18 000

18 000 18 000

Dt Fundusz przedsiębiorstwa Ct

10 000 Sp.

0 10 000

Sk Ct 10 000

10 000 10 000

Dt Kredyty bankowe Ct

9 000 Sp.

4) 4 000

1 000 (2

4 000 10 000

Sk Ct 6 000

10 000 10 000

Dt Zobow. wobec dostawców Ct

1 800 Sp.

2) 1 000

1 000 1 800

Sk Ct 800

1 800 1 800

08.03.2009

Dzielenie i łączenie kont

W zależności od zakresu informacji, jaką chcemy uzyskać konta dzielimy:

- poziomo

- pionowo

Podzielność pozioma konta polega na dzieleniu konta na kilka kont, które przejmują wszystkie funkcje konta dzielonego.

Dt Materiały Ct

Sp. 20 000

Dt Materiały podstawowe Ct Dt Mat. pomocnicze Ct Dt Paliwa Ct

Sp. 10.000 Sp. 1.000 Sp. 9.000

Konto podstawowe materiały zostało podzielone poziomo.

Konto, pojedyncze – takie, którego przedmiot ewidencji nie da się podzielić na elementy składowe.

Istnieją dwie możliwości funkcjonowania konta podzielonego poziomo:

1. Konto dzielone przestaje istnieć, a w jego miejscu funkcjonują konta uzyskane z podziału.

2. Konto dzielone funkcjonuje jednocześnie z kontami uzyskanymi z podziału.

Z konta dzielonego uzyskujemy informacje ogólne, czyli syntetyczne i to konto nazywa się kontem syntetycznym lub kontem księgi głównej.

Z kont uzyskanych z podziału otrzymujemy informacje szczegółowe, analityczne i dlatego konta te nazywamy kontami analitycznymi, lub kontami ksiąg pomocniczych.

Ewidencja kont analitycznych może być prowadzona w postaci luźnych kart, na których obok nazwy przedmiotu ewidencji są dane takie jak:

- data operacji

- dowód księgowy

- treść operacji

- obroty debetowe i kredytowe.

Konta syntetyczne i analityczne otwiera się saldami początkowymi. Operacje najpierw księguje się na koncie syntetycznym i musi być ona powtórzona na koncie lub kontach analitycznych. W ewidencji analitycznej istnieje zasada pojedynczego zapisu i zasada zapisu powtórzonego.

Konto analityczne nie może korespondować z kontem syntetycznym, zapisy na kontach analitycznych muszą być zgodne z zapisami na koncie syntetycznym.

W celu sprawdzenia poprawności zapisów na kontach analitycznych i na kocie syntetycznym sporządza się zestawienie obrotów i sald kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego.

Uzgadnia się salda kont analitycznych z saldem konta syntetycznego, uzgadnia się również obroty po stronie debetowej oraz kredytowej.

Przykład:

Saldo początkowe konta zobowiązania wobec dostawców wynosi 500.000 zł, składa się ze zobowiązań wobec:

Przedsiębiorstwa A – 300.000,-

Przedsiębiorstwa B – 120.000,-

Przedsiębiorstwa C – 80.000,-

Saldo początkowe konta rachunek bankowy wynosi 900.000,-

Operacje gospodarcze:

1. Spłacono z rachunku bankowego część zobowiązań wobec dostawców 320.000,-

1. Przedsiębiorstwo A – 200.000,-

2. Przedsiębiorstwo B – 120.000,-

1. Zakupiono wg faktury materiały u dostawców na sumę 600.000,-

1. Od przedsiębiorstwa A na 100.000,-

2. Od przedsiębiorstwa B na 300.000,-

3. Od przedsiębiorstwa C na 200.000,-

Dt Rachunek bankowy Ct

Sp. 900.000

320.000 (1

900.000 320.000

580.000 Sk Db

900.000 900.000

Dt Zobow. wobec dostawców Ct

500.000 Sp.

1) 320.000

600.000 (2

320.000 1.100.000

Sk Ct 780.000

1.100.000 1.100.000

Dt Materiały Ct

2) 600.000

0

600.000 Sk Db

600.000 600.000

Dt Przedsiębiorstwo A Ct

300.000 Sp.

1a) 200.000

100.000 (2a

200.000 400.000

Sk Ct 200.000

400.000 400.000

Dt Przedsiębiorstwo B Ct

120.000 Sp.

1b) 120.000

300.000 (2b

120.000 420.000

Sk Ct 300.000

420.000 420.000

Dt Przedsiębiorstwo C Ct

80.000 Sp.

200.000 (2c

280.000

Sk Ct 280.000

280.000 280.000

Zestawienie obrotów i sald konta analitycznego do konta zobowiązania wobec dostawców na dzień 08.03.2009

L.p.	Nazwa konta	Stany początkowe	Obroty	Salda końcowe
1	Przedsięb. A		300.000	200.000
2	Przedsięb. B		120.000	120.000
3	Przedsięb. C		80.000	-
	Ogółem		500.000	320.000

15.03.2009

Funkcjonowanie kont wynikowych.

Koszty, przychody i wyniki finansowe jednostki gospodarującej.

Nakłady – to zużycie środków gospodarczych wyrażone w jednostkach naturalnych.

Koszty – to zużycie środków gospodarczych wyrażone wartościowo

Wydatek – rozchód środków pieniężnych na określony cel

1. Wydatek może wystąpić jednocześnie z powstaniem kosztu (zakup za gotówkę materiałów i od razu na produkcję)

2. Wydatek może występować przed powstaniem kosztu (zakup materiałów na magazyn)

3. Wydatek może występować po powstaniu kosztów (materiały na produkcję kupione za kredyt)

Straty – koszty nieuzasadnione. Mogą to być starty spowodowane nagłymi zdarzeniami losowymi – straty nadzwyczajne.

Straty spowodowane marnotrawstwem i zaniedbaniem (zwykłe).

Wyróżniamy 3 rodzaje działalności gospodarczej:

1. Działalność produkcyjna

2. Działalność handlowa

3. Działalność usługowa

Każda jednostka gospodarcza może prowadzić jeden rodzaj działalności lub więcej, w zależności od tego, jaka działalność jest zaplanowana w statucie.

Działalność statutowa, to inaczej działalność operacyjna, do której jednostka została powołana.

Koszty działalności operacyjnej

Firma produkcyjna

B. Koszt własny sprzedaży suma 9.400 Koszt wytworzenia sprzed. produktów – 7.300 Wartość towarów w cenie zakupu – 1.500 Wartość materiałów w cenie zakupu – 600	A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów suma 14.400 Przychody ze sprzedaży wyrobów + 10.900 Przychody ze sprzedaży towarów + 3.000 Przychody ze sprzedaży materiałów + 500
Zysk (strata) brutto ze sprzedaży 5.000 (wynik na działalności operacyjnej podstawowej – wynik na sprzedaży)
Pozostałe koszty operacyjne - 200	Pozostałe przychody operacyjne + 300
Wynik na działalności operacyjnej (5.100)
Koszty finansowe - 600	Przychody finansowe + 400
Wynik na działalności gospodarczej (4.900)
Straty nadzwyczajne - 100	Zyski nadzwyczajne + 200
Wynik finansowy brutto (5.000)(zysk/strata)
Podatki
Wynik finansowy netto

Do pozostałej działalności operacyjnej zalicza się takie operacje gospodarcze, które mogą wystąpić, ale nie muszą.

Jeżeli występują, to ponoszone są pozostałe koszty operacyjne lub uzyskuje się pozostałe przychody operacyjne.

Przykładem pozostałej działalności operacyjnej jest sprzedaż używanego środka trwałego.

PKO – kary od kontrahentów, odszkodowania, przekazane darowizny.

PPO – niezamortyzowaną wartość sprzedanego, używanego środka trwałego, otrzymane od kontrahentów kary umowne, otrzymane darowizny od innych instytucji.

Przychody finansowe – to wartość środków pieniężnych uzyskanych ze sprzedaży akcji, lub innych papierów wartościowych, odsetki od lokat terminowych, odsetki od udzielonych pożyczek.

Koszty finansowe – wartość sprzedanych papierów wartościowych wg cen nabycia, odsetki płacone od zaciągniętych kredytów i pożyczek.

Zyski nadzwyczajne – uzyskane od firm ubezpieczeniowych odszkodowania.

22.03.2009

Klasyfikacja kosztów

I Kryterium – według rodzajów:

1. Wynagrodzenia (brutto z narzutami)

2. Zużycie materiałów i energii

3. Świadczenia na rzecz pracowników (ZUS od pracodawcy)

4. Amortyzacja (od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych)

5. Podatki i opłaty

6. Usługi obce (telekomunikacja, usługi introligatorskie, remontowe, sprzętowe, administracyjne, socjalne – stołówka, w zakresie badań i ekspertyz, dzierżawa, wynajem)

7. Pozostałe koszty rodzajowe

Koszty rodzajowe są nazywane kosztami prostymi, ponieważ nie da się ich dalej podzielić.

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń Wynagrodzenia Wynik finansowy

Materiały Zuż. mater. i energii

Rozrachunki z ZUS Świadczenia na rzecz pracown.

Umorzenia Amortyzacja

Rozrach. z budżetem Podatki i opłaty

Rozrach. z dostawcami Usługi obce

Różne konta Pozostałe koszty rodzajowe

(przychody ze sprzedaży – po odjęciu wyjdzie zysk brutto)

Amortyzacja – zmniejszenie wartości środków trwałych na skutek zużycia. Wyróżnia się 2 rodzaje:

- Fizyczne – do momentu zamortyzowania

- Ekonomiczne – moralne, wynika z postępu technicznego, jeśli jest nie całkiem zamortyzowany, ale np. przestarzały.

Umorzenie – okresowe korygowanie wartości początkowej środków trwałych o wartość ich zużycia. Odniesienie tej wartości zużycia w ciężar kosztów działalności jednostki gospodarczej nazywa się amortyzacją. Wartość umorzeń = wartości amortyzacji.

Podstawą naliczenia amortyzacji jest wartość początkowa środków trwałych (cena nabycia lub zakupu)

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od miesiąca, w którym przyjęto je do użytkowania, aż do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową. Podstawą dokonywania odpisów amortyzacyjnych może być plan amortyzacji, opracowany przez firmę. Zawiera on kwoty i stawki rocznych oraz miesięcznych odpisów poszczególnych środków trwałych, wynikające z klasyfikacji środków trwałych.

Charakterystyka metod amortyzacji:

1. Metoda amortyzacji równomiernej – liniowa

W celu obliczenia rocznej stopy amortyzacyjnej stosuje się wzór:

a%

gdzie T – przewidywany okres użytkowania środka trwałego

W celu obliczenia rocznej kwoty amortyzacyjnej stosuje się następujący wzór:

Wp – wartość początkowa

T – lata użytkowania

Miesięczna kwota amortyzacji a_m

Przykład: Ustalenie odpisów amortyzacyjnych metodą równomierną.

Założenie: wartość brutto środka trwałego 6.000,-, Przewidywany okres użytkowania wynosi 8 lat, zakupiony w I.2006 r.

a%=12,5 a= 750

Lata	Odpis amortyzacyjny	Amortyzacja bieżąca	Saldo amortyzacji (umorzenie)	Wartość netto
31.12.2006 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2009 31.12.2010 31.12.2011 31.12.2012 31.12.2013	750 750 750 750 750 750 750 750	750 750 750 750 750 750 750 750	750 1500 2250 3000 3750 4500 5250 6000	5250 4500 3750 3000 2250 1500 750 -

29.03.2009

Metoda degresywna

Inaczej równomierna – polega na obliczaniu kwoty amortyzacyjnej od wartości netto środków trwałych.

Przykład 1 – współczynnik korekty 2,0 Wp=6.000 T= 8 lat

I rok Wp x 12,5% x 2 = 1500

II rok Wn x 25% = 1125

III rok Wn x 25% = 843,75 ≈ 844

IV rok Wn= 2531 – 750 (z metody liniowej)

V rok Wn =1781 – 750

VI rok Wn =1031 – 750

VII rok 1 m – c Wn = 281 – 750/12 (=62,50)

2 m – c Wn = 218,50 – 62,50

3 m – c Wn =156 – 62,50

4 m – c Wn = 93,50 – 62,50

5 m – c Wn =31 – 31

Przykład 2 – Wp = 10.000, okres amortyzacji 10 lat, współczynnik korekty 2,0

A% = 10%, degresywna = 20% a = 1.000 (liniowa)

lata	Odpis amortyzacyjny	Amortyzacja bieżąca	Saldo amortyzacji	Wartość netto
I	2000	2000	2000	8000
II	1600	1600	3600	6400
III	1280	1280	4880	5120
IV	1024	1024	5904	4096
V	819 liniowa 1000	1000	6904	3096
VI	1000	1000	7904	2096
VII	1000	1000	8904	1096
VIII	1000	1000	9904	96
IX.01 XI.02	83,3 12,70	83,30 12,70	9987,30 10000	12,70 0

05.04.2009

Ewidencja operacji wynikowych

Przykład:

Salda początkowe na dzień 01.01. były następujące:

1. Materiały 25.000,-

2. Rachunek bankowy 12.000,-

Operacje gospodarcze:

1. Wydanie z magazynu materiałów do produkcji 4.000,-

2. Odpisy amortyzacyjne aktywów trwałych 3.500,-

3. Otrzymano fakturę za usługi telekomunikacyjne 1.000,-

4. Zapłacono podatek od nieruchomości 900,-

5. Otrzymano fakturę za konsultację prawną 200,-

6. Otrzymano fakturę za usługi transportowe 1.000,-

7. Wydanie z magazynu materiałów biurowych 300,-

8. Lista płac za styczeń 12.000,-

9. Lista płac za styczeń – ubezpieczenia społeczne 2.494,-

Rachunek bankowy Podatki i opłaty Materiały Zużycie mat. i energii

Sp. 12.000 900 (4 4) 900 Sp. 25.000,- 4.000 (1 1) 4.000

300 (7 7) 300

Umorzenia Rozrachunki z tyt. wynagr. Rozr. z dostawcami Rozr. z ZUS

3.500 (2 12.000 (8 1.000 (3 2.494 (9

200 (5

100 (6

Amortyzacja Wynagrodzenia Usługi obce Świad. na rzecz pracow

3)3.500 8) 12.000 3) 1.000 9) 2.494

5) 200

6) 100

Układ kalkulacyjny kosztów

Większe jednostki, które prowadzą bardziej zróżnicowaną działalność prowadzą bardziej rozbudowaną ewidencję kosztów. Koszty w tych jednostkach są w pierwszej kolejności ewidencjonowane w układzie rodzajowym, a następnie rozliczane według miejsc ich powstawania.

Miejscami powstawania kosztów są z reguły wydzielone komórki organizacyjne, które realizują jej podstawową działalność, lub spełniają w jednostce określone funkcje. Stosowanie takiego sposobu ewidencji kosztów pozwala ustalić jednostkowe koszty sprzedawanych produktów. Dokonując podziału kosztów według miejsc ich powstawania wyodrębnia się:

1. Koszty działalności podstawowej,

2. Koszty działalności pomocniczej,

3. Koszty zarządu,

4. Koszty sprzedaży.

Koszty działalności podstawowej obejmują w przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, koszty bezpośrednio związane z wytwarzanymi produktami np. zużycie materiałów, płace pracowników zatrudnionych bezpośrednio w produkcji, oraz koszty zużycia narzędzi i urządzeń specjalistycznych.

W przedsiębiorstwach handlowych, kosztami działalności podstawowej są koszty handlowe. Należą do nich:

- wynagrodzenia z narzutami,

- czynsze,

- amortyzacja,

- opakowania,

- usługi obce

- energia.

W przedsiębiorstwach produkcyjnych koszty działalności podstawowej są księgowane na koncie „koszty działalności podstawowej”, a w jednostkach handlowych „koszty działalności podstawowej handlowej”.

Koszty zarządu obejmują koszty związane z zarządzaniem jednostką, jako całością. Składają się na nie koszty administracyjno – gospodarcze.

19.04.2009

Rozliczenie kosztów układu rodzajowego.

Koszty, które zostały zaksięgowane w układzie rodzajowym są następnie przenoszone na układ funkcjonalny (miejsca) poprzez konto „rozliczenie kosztów rodzajowych”.

Przykład:

Obroty kont kosztów układu rodzajowego są następujące:

1. Zużycie materiałów i energii 5.000,-

2. Amortyzacja 3.000,-

3. Wynagrodzenia 6.000,-

4. Usługi obce 2.000,-

Operacje gospodarcze:

1. Rozliczenie kosztów zużycia materiałów 5.000,-

2. Rozliczenie kosztów amortyzacji 3.000,-

3. Rozliczenie kosztów wynagrodzeń 6.000,-

4. Rozliczenie kosztów usług obcych 2.000,-

Zużycie mat. i energii Amortyzacja Wynagrodzenia Usługi obce

5.000,- 3.000,- 6.000,- 2.000,-

Rozliczenie Koszty

kosztów działalności

rodzajowych podstawowej

5.000,- (1 1) 5.000,-

3.000,- (2 2) 3.000,-

6.000,- (3 3) 6.000,-

2.000,- (4 4) 2.000,-

Salda początkowe kont bilansowych są następujące:

Materiały – 10.000,-

Rachunek bieżący – 2.000,-

Operacja gospodarcze:

1. Wydano do zużycia materiały

1. Na cele produkcyjne 2.000,-

2. Na cele biurowe 500,-

1. Rozliczono koszty zużycia materiałów a – produkcyjnych, b – biurowych

2. Naliczono umorzenia i amortyzację środków trwałych

1. Maszyn produkcyjnych 5.000,-

2. Sprzętu biurowego 2.000,-

1. Rozliczono koszty amortyzacji: a – maszyn, b – sprzętu

2. Otrzymano fakturę za energię elektryczną 600,- zł

3. Rozliczono koszty zużycia materiałów i energii

4. Otrzymano fakturę firmy transportowej za transport wyrobów do odbiorcy 1000,-

5. Rozliczono koszty usług obcych

Materiały Rachunek bieżący Rozrach z dostawcami

Sp. 10.000 2.500 (1a,b Sp. 2.000 600 (5

1.000 (7

Usługi obce Zużycie mat. i energii Umorzenia Amortyzacja

7) 1.000 1a,b) 2.500 7.000 (3 3) 7.000

5) 600

Rozliczenie Koszty Koszty Koszty

k. rodzajowych dz. podstawowej sprzedaży zarządu

2.000 (2a 2a) 2.000 8)1.000 2b) 500

500 (2b 4a) 5.000 4b) 2.000

5.000 (4a 5) 600

2.000 (4b

600 (5

1.000 (8

Ewidencja przychodów ze sprzedaży

Po zakończeniu fazy produkcji, w przedsiębiorstwie występuje faza zbytu. W fazie tej ma miejsce sprzedaż wyrobów gotowych po ustalonych cenach zbytu. Ceny te z reguły są wyższe od kosztów wytworzenia danych produktów. Przedsiębiorstwo ustala cenę sprzedaży doliczając do koszty wytworzenia wyrobu planowaną stopę zysku.

Porównując przychody ze sprzedaży z wartością sprzedanych produktów po koszcie wytworzenia możemy obliczyć wynik ze sprzedaży. Z tego powodu w ewidencji księgowej występują dwa rodzaje operacji:

1. Operacje polegające na ewidencji przychodów ze sprzedaży.

2. Operacje polegające na ewidencji kosztu wytworzenia sprzedanych produktów.

Ad. 1.

Przychody ze sprzedaży wyrobów są księgowane po stronie kredytowej (Ma) konta „Sprzedaż produktów”. Obroty te ze strony kredytowej są przenoszone na koniec okresu obrachunkowego na konto „Wynik finansowy” – konto to jest zatem kontem wynikowym.

Konto korespondujące z kontem „sprzedaż produktów” to „Rozrachunki z odbiorcami”, „rachunek bieżący”, lub „kasa”.

Sprzedaż prod. Rozrach. z odbiorcami Rachunek bieżący kasa

10.000 (1 1)10.000 1) 10.000 1) 10.000

Ad. 2

Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów księguje się po stronie Dt konta „koszt wytworzenia sprzedanych produktów” (koszt własny sprzedaży).

Obroty ze strony debetowej tego konta przenoszone są na koniec roku na konto „wynik finansowy”, w celu całkowitego rozliczenia kosztów danego roku. Konto korespondujące z kontem „koszt wytworzenia sprzedanych produktów” to konto „produkty gotowe”.

Sprzedaż prod. Rozrach. z odbiorcami Koszt wytw. sprzed. prod. Produkty gotowe

3)10.000 10.000 (1 1)10.000 2)7.000 7.000 (4 Sp.7.000 7.000 (2

Wynik finansowy

4) 7.000 10.000 (3

7.000 10.000

Wynik 3.000

brutto

na sprzedaży

24.05.2009

Analiza ekonomiczna – podstawowe informacje

Analiza ekonomiczna – to sposób na poznanie zależności najczęściej ilościowych pomiędzy różnymi procesami zachodzącymi w skali makroekonomicznej i mikroekonomicznej. (w całej gospodarce lub przedsiębiorstwie)

Analiza ekonomiczna umożliwia stawianie diagnoz i podejmowanie najwłaściwszych decyzji. Może doprowadzić do opracowania dokumentu diagnostycznego w przedsiębiorstwie lub diagnozy procesów gospodarczych.

Analiza ekonomiczna opiera się w większości na prawidłowym interpretowaniu wskaźników ekonomicznych, obrazujących zachodzące zjawiska gospodarcze oraz umiejętnej interpretacji łącznej w oparciu o wszystkie wskaźniki . Najważniejsze jest stworzenie takiej grupy wskaźników, które w jak najwierniejszym stopniu odzwierciedlałyby rzeczywistą sytuację i pozwalałyby na prognozowanie.

Najważniejsze pytanie na które należy odpowiedzieć przeprowadzając analizę, czy dana jednostka działa w sposób racjonalny.

Analiza ekonomiczna pełni następujące funkcje:

1. Poznawcze

2. Informacyjne

3. Kontrolne

4. Oceniające

5. Umożliwia podejmowanie decyzji

Działalność przedsiębiorstwa możemy analizować poprzez analizę otoczenia przedsiębiorstwa i analizę ekonomiczną. Analiza otoczenia ma na celu zdefiniowanie zewnętrznych czynników wpływających na funkcjonowanie danego przedsiębiorstwa.

Analiza ekonomiczna dzieli się na:

- analizę finansową

- analizę techniczno – ekonomiczną.

Analiza finansowa – skupia się na badaniu kondycji finansowej przedsiębiorstwa i jej zadaniem jest ocena działalności przedsiębiorstwa od strony finansowej w stosunku do założeń co do okresów przyszłych, jak i wyników osiągniętych w danym czasie przez firmę.

Analiza techniczno – ekonomiczna polega na ocenie poszczególnych obszarów działalności firmy np. ilości, jakości produkcji, wykorzystywanej technologii, gospodarki materiałowej, wydajności pracy, polityce kadrowo – płacowej.

Analiza ekonomiczna powinna być przeprowadzona wg następującego schematu:

1. Zdefiniowanie obiektu badań

2. Wybór kryteriów oceny

3. Wybiór miary adekwatnej do sytuacji

4. Ustalenie standardu odniesienia

5. Określenie akceptowalnych odchyleń

6. Postawienie wstępnej hipotezy i przeprowadzenie wnikliwej analizy przyczynowo – skutkowej

7. Diagnoza

8. Ustalenie sugerowanych działań racjonalizujących.

04.10.2009

Istota analizy finansowej

Analiza finansowa przeprowadzana jest na podstawie sprawozdań finansowych takich jak: bilans, rachunek zysków i strat.

Analiza wstępna bilansu i rachunku zysków i strat polega na przeprowadzeniu analizy pionowej i poziomej aktywów i pasywów oraz przychodów i kosztów wykazanych w rachunku zysków i strat.

Analiza pionowa określana jest jako analiza struktury – polega na badaniu procentowego udziału poszczególnych pozycji składników aktywów i pasywów w ogólnej sumie bilansowej.

Analiza pozioma bilansu polega na porównywaniu w czasie poszczególnych pozycji bilansu i rachunku zysków i strat.

W ramach analizy pionowej bilansu dolicza się następujące wskaźniki:

1. Wskaźnik struktury aktywów trwałych

$$wskaznik\ struktury\ aktywow\ trwalych = \ \frac{aktywa\ trwale}{\begin{matrix} aktywa\ ogolem\ \\ \end{matrix}}*100\%$$

Wskaźnik struktury (udziału aktywów trwałych określa jaki jest procentowy udział aktywów trwałych w sumie bilansowej.

1. Wskaźnik struktury aktywów obrotowych

2. Wskaźnik struktury aktywów

$$wskaznik\ struktury\ aktywow\ = \ \frac{aktywa\ trwale}{\begin{matrix} \text{aktywa\ obrotowe\ } \\ \end{matrix}}*100\%$$

Wskaźnik struktury aktywów informuje o wzajemnej relacji aktywów trwałych i obrotowych. Poziom tego wskaźnika zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Jeżeli w przedsiębiorstwie udział aktywów obrotowych przewyższa udział aktywów trwałych jest większa elastyczność w przypadku konieczności zmiany rodzaju działalności czy zmiany produkcji. Czasami jednak wzrost wartości aktywów trwałych w ogólnej sumie bilansowej może świadczyć o stosowaniu postępu technicznego.

Wskaźniki pasywów

1. Wskaźnik struktury kapitałów własnych

$$wskaznik\ struktury\ kapitalow\ wlasnych = \ \frac{kapitaly\ wlasne}{\begin{matrix} kapitaly\ ogolem \\ \end{matrix}}*100\%$$

Wskaźnik struktury kapitałów własnych określa % udział kapitałów własnych w finansowaniu majątku. Im wyższa wartość tego wskaźnika tym lepiej.

1. Wskaźnik struktury kapitałów obcych

$$wskaznik\ struktury\ kapitalow\ obcych = \ \frac{kapitaly\ obce}{\begin{matrix} kapitaly\ ogolem \\ \end{matrix}}*100\%$$

Wskaźnik struktury kapitałów obcych określa % udział kapitałów własnych w finansowaniu majątku. Im wyższa wartość tego wskaźnika tym gorzej.

1. Wskaźnik źródeł finansowania

$$wskaznik\ zrodel\ finansowania = \ \frac{kapitaly\ wlasne}{\begin{matrix} kapitaly\ obce \\ \end{matrix}}*100\%$$

Wskaźnik źródeł finansowania określa, który kapitał ma większy udział w finansowaniu aktywów.

Analiza pozioma bilansu

W analizie poziomej oblicza się następujące wskaźniki:

1. Wskaźniki dynamiki – porównanie wartości roku ubiegłego z rokiem bieżącym składników aktywów i pasywów

2. Wskaźniki tempa zmian.

$$wskaznik\ dynamiki\ aktywow\ trwalych = \ \frac{aktywa\ trwale\ z\ roku\ biezacego}{aktywa\ trwale\ z\ roku\ ubieglego}*100\%$$

$$wskaznik\ dynamiki\ aktywow\ obrotowych = \ \frac{aktywa\ obrot.\ z\ roku\ biezacego}{\text{aktywa\ obrot}ow.\ z\ roku\ ubieglego}*100\%$$

$$wskaznik\ dynamiki\ kapitalow\ wlasnych = \ \frac{kapitaly\ wlasne\ z\ roku\ biezacego}{kapitaly\ wlasne\ z\ roku\ ubieglego}*100\%$$

$$wskaznik\ dynamiki\ zobow.dlugotermin. = \ \frac{zobow.dlugoterm.\ z\ roku\ biezacego}{zobow.dlugoterm.\ z\ roku\ ubieglego}*100\%$$

$$wskaznik\ dynamiki\ zobow.krotkoterm. = \ \frac{zobow.krotkoterm.\ z\ roku\ biezacego}{zobow.krotkoterm.\ z\ roku\ ubieglego}*100\%$$

(zobowiązania długoterminowe = kapitały obce)

18.10.2009 r.

Wskaźniki można podzielić na:

1. Wskaźniki płynności finansowej

2. Wskaźniki rentowności

3. Wskaźniki obrotowości

4. Wskaźniki zadłużenia

1. Płynność finansowa oznacza zdolność jednostki do terminowego regulowania bieżących zobowiązań. Źródłem środków na spłatę bieżących zobowiązań są aktywa obrotowe.

Do oceny płynności finansowej jednostki służą następujące wskaźniki:

1. $plynnosci\ biezacej. = \ \frac{\text{aktywa\ obrotowe}}{\begin{matrix} zobowiazania\ krotkoterminowe \\ \\ \end{matrix}}$

Jest to wskaźnik III-go stopnia .Informuje ile razy aktywa obrotowe pokrywają zobowiązania bieżące .

Przyjmuje się, ze standardowy poziom tego wskaźnika powinien mieścić się w granicach 1,5-2.

Wielkość wskaźnika >2 może świadczyć o nadmiernym zamrożeniu w aktywach obrotowych kapitału.

1. Wskaźnik płynności szybkiej (wskaźnik II-go stopnia)

$$wskaznik\ plynnosci\ szybkiej = \ \frac{plynne\ srodki\ obrotowe}{\begin{matrix} zobowiazania\ krotkoterminowe \\ \\ \end{matrix}}$$

Wskaźnik ten wyłącza z aktywów obrotowych najmniej płynne zapasy. informuje ile razy majątek obrotowy płynny pokrywa zobowiązania krótkoterminowe .

Płynny majątek obrotowy to: należności krótkoterminowe i inwestycje krótkoterminowe (+kasa, bank)

Optymalny poziom tego wskaźnika powinien wynosić 1.

1. Wskaźnik płynności gotówkowej

$$Wskaznik\ plynnosci\ gotowkowej. = \ \frac{srodki\ pieniezne}{zobowiazania\ krotkoterminowe}$$

Jest to wskaźnik 1 stopnia. Uwzględnia najbardziej płynne składniki aktywów jakimi są środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych. Optymalny poziom tego wskaźnika 0,1 – 0,2.

Zbyt wysoka wartość tego wskaźnika nie jest pożądana gdyż tylko kapitały zaangażowane w procesach gospodarczych przynoszą zyski.

1. Wskaźniki rentowności

Rentowność to miara efektywności finansowej działalności gospodarczej, która może wystąpić jako zysk lub strata.

Konstrukcja wskaźników rentowności opiera się na relacji kwoty zysku do określonych wielkości generujących wyniki finansowe np.: przychodów ze sprzedaży, przychodów ogółem.

Nie ma optymalnych wielkości dla tych wskaźników. Odzwierciedleniem dobrej sytuacji finansowej ,formy są rosnące w czasie wielkości wszystkich wskaźników rentowności.

1. wskaźnik rentowności sprzedaży netto

$$wsk = \ \frac{\text{zysk\ netto}}{przychody\ ogolem}*100\%$$

Wskaźnikiem rentowności sprzedaży netto określa się ile groszy zysku netto daje jedna złotówka osiągniętego przychodu ogółem.

1. Wskaźnik rentowności sprzedaży brutto

$$wskaznik\ rentownosci\ sprzedazy\ brutto = \ \frac{\text{zysk\ brutto}}{przychody\ ogolem}*100\%$$

Wskaźniki te nie uwzględniają obligatoryjnych obciążeń takich jak: podatek dochodowy-określa on o ile% przychody były wyższe od kosztów

Wskaźniki rentowności aktywów:

1. $Wskaznik\ rentownosci\ akt.netto = \ \frac{\text{zysk\ netto}}{aktywa\ ogolem}*100\%$

Ile groszy zysku daje 1 zł aktywów jednostki.

2. $\text{Wsk}.\text{rentowno}s\text{ci}\ \text{netto}\ \text{akt}.\text{trwa}l\text{ych} = \ \frac{\text{zysk}\ \text{netto}}{\text{aktywa}\ \text{trwa}le}*100\%$

Ile groszy zysku daje 1 zł zaangażowana w aktywa trwałe jednostki.

1. $\text{Wsk}.\text{rentowno}s\text{ci}\ \text{netto}\ \text{akt}.\text{obrotowych} = \ \frac{\text{zysk}\ \text{netto}}{\text{aktywa}\ \text{obrotowe}}*100\%$

1. Wskaźniki rentowności kapitałów

   1. $\text{Wsk}.\text{rentowno}s\text{ci}\ \text{netto}\ kapitalu\ calkow. = \ \frac{\text{zysk}\ \text{netto}}{kapital\ calkow.}*100\%$

Wskaźnik ten określa jaka kwota zysku netto przypada na jedną złotówkę kapitału własnego + zobowiązania zaangażowanego w działalność.

1. $\text{Wsk}.\text{rentowno}s\text{ci}\ \text{netto}\ kapitalu\ wlasnego. = \ \frac{\text{zysk}\ \text{netto}}{kapital\ wlasny.}*100\%$

08.11.2009 Ad. III – Wskaźniki obrotowości – inaczej wskaźniki sprawności działania

Przeciętny = (rok poprz.+ bieżący)/2

1. Wskaźnik obrotowości (rotacji) aktywów

$$\text{Wsk}.\text{obrotow.}\left( \text{rotacji} \right)aktywow = \ \frac{Przychody\ ze\ sprzedazy}{Przecietny\ stan\ aktywow}$$

Wskaźnik obrotowości aktywów informuje o wartości przychodu ze sprzedaży osiągniętego z jednej złotówki zaangażowanych w działalność zasobów majątkowych (wskaźnik sprawności działania) Im większy, tym lepiej.

1. Wskaźnik obrotowości (rotacji) zapasów

I – w dniach

$$\text{Wsk}.\left( \text{rotacji} \right)\ zapasow\ w\ dniach = \ \frac{Przecietny\ stan\ zapasow\ x\ 365}{\text{Przycho}dy\ ze\ sprzedazy}$$

Wskaźnik rotacji zapasów w dniach określa liczbę dni magazynowania zapasów, czyli czas zamrożenia środków pieniężnych w zapasach. Im krótszy, tym lepiej.

II – w razach

$$\text{Wsk}.\left( \text{rotacji} \right)\ zapasow\ w\ razach = \ \frac{Przychody\ ze\ sprzedazy\ }{Przecietny\ stan\ zapasow}$$

Wskaźnik rotacji zapasów w razach określa liczbę odnawianych zapasów, czyli ile razy w roku nastąpił obrót zapasami. Wyższe wartości tego wskaźnika świadczą o mniejszym stopniu zamrożenia środków finansowych w zapasach.

1. Wskaźnik rotacji należności

I – w dniach

$$Wsk.\ rotacj\ nalezn.w\ dniach = \ \frac{Przecietny\ stan\ naleznosci\ x\ 365}{Przychody\ ze\ sprzedazy + VAT}$$

Wskaźnik rotacji należności w dniach określa liczbę dni w ciągu których następuje spłata należności od kontrahentów. Im niższy, tym lepiej.

II – w razach

$$\text{Wsk}.rotacji\ nalezn.w\ razach = \ \frac{Przych.\ ze\ sprzedazy + VAT\ }{\text{Prz}ecietny\ stan\ naleznosci}$$

Im wyższy tym lepiej.

1. Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych

I – w dniach

$$Wsk.\ rotacj\ zob.krot.w\ dniach = \ \frac{Przecietny\ stan\ zobowiaz.\ x\ 365}{Przychody\ ze\ sprzedazy + VAT}$$

Dla prawidłowej sytuacji firmy najlepiej byłoby, gdyby wynosił trochę więcej (np.7 dn.) niż wskaźnik należności. Wskaźnik ten informuje, co ile dni regulowane są zobowiązania krótkoterminowe wobec kontrahentów.

II – w razach

$$\text{Wsk}.\text{rotacji\ zobow.w\ razach} = \ \frac{Przych.\ ze\ sprzedazy + VAT\ }{Przecietny\ stan\ zobow.}$$

Informuje ile razy w ciągu roku regulujemy zobowiązania wobec dostawców. Im mniej, tym lepiej.

1. Cykl rotacji środków pieniężnych w dniach.

Cykl rotacji śr. pien. w dniach= rotacja zapasów w dniach + rotacja należności w dniach – rotacja zobowiązań krótkoterminowych w dniach

Wskaźnik ten informuje o ilości dni, które wpływają od momentu spłaty zobowiązań, czyli wypływu pieniędzy z jednostki do momentu wpływu należności od kontrahentów. Im krótszy, tym mniejsze zapotrzebowanie jednostki na finansowanie zewnętrzne i większa jest sprawność działania firmy. Ujemna wartość tego wskaźnika świadczy o silnej pozycji jednostki na rynku.

22.11.2009

Analiza zadłużenia

Wskaźniki zadłużenia służą do oceny poziomu finansowania działalności jednostki przez źródła zewnętrzne np. banki i dostawców

1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia

$$wskaznik\ ogolnego\ zadluzenia = \ \frac{zobowiazania\ ogolem}{aktywa\ ogolem}*100\%$$

Wskaźnik ogólnego zadłużenia określa relację zobowiązań ogółem do aktywów ogółem. Informuje on, jaką część aktywów stanowią zobowiązania ogółem. Im mniejszy poziom tego wskaźnika, tym większa jest zdolność jednostki do spłaty długów. Nie można określić optymalnej wielkości tego wskaźnika dlatego, że jego poziom zależy od branży w jakiej działa firma (przyjmuje się, że wielkość nie powinna przekraczać 65%). W firmie handlowej jest czasem więcej.

2.Wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu majątku

$$wskaznik\ udz.kap.wl.w\ fin.maj. = \ \frac{kapital\ wlasny}{aktywa\ ogolem}*100\%$$

Wskaźnik ten informuje o tym, jaką część aktywów stanowią kapitały własne. Im wyższy poziom tego wskaźnika, tym lepsza sytuacja finansowa firmy.

1. Wskaźnik pokrycia zobowiązań

$$wskaznik\ pokrycia\ zobowiazan = \ \frac{zobowiazania\ ogolem}{kapitaly\ wlasne}$$

Wskaźnik ten informuje ile razy zobowiązania są większe od kapitałów własnych. Im mniejszy jest jego poziom, tym mniejsze jest uzależnienie jednostki od kapitału obcego. Przyjmuje się, że standardowo poziom tego wskaźnika nie powinien przekraczać 2.

Przykład

Bilans zamknięcia hurtowni za dwa kolejne lata przedstawia się następująco:

Aktywa	Rok ubiegły	Rok bieżący	Pasywa	Rok ubiegły	Rok bieżący
A.Aktywa trwałe	147 800	163 000	A.Kapitał własny	96 200	63 800
I Wart.niem i praw. II Śr. Trwałe III Inwest.długoterm.	9 000 120 000 18 800	7 000 131 000 25 000	I Kap. Podstawowy II Zysk	50 000 46 200	50 000 13 800
B.Aktywa obrotowe	85 400	96 300	B.Zobowiązania	137 000	195 500
I Zapasy II Należności III R-ek bieżący IV Kasa	46 600 9 600 26 000 3 200	39 600 31 300 22 550 2 850	Izobowiąz.długoterm II Zobow.krótkoterm	108 500 28 500	152 600 42 900
∑	233 200	259 300	∑	233 200	259 300

1. Obliczyć i zinterpretować wskaźnik zadłużenia

2. Dokonać oceny stopnia zadłużenia hurtowni

Wskaźnik ogólnego zadłużenia:

- rok ubiegły 59%

- rok bieżący 75%

Wskaźnik udziału kapitałów własnych

- rok ubiegły 41%

- rok bieżący 25%

Wskaźnik pokrycia zobowiązań

- rok ubiegły 1,42

- rok bieżący 3,06

Wniosek – ubiegły rok miał lepsze wyniki.

Kapitał pracujący – różnica między wartością kapitałów stałych a wartością majątku trwałego.

Kapitał stały – suma kapitałów własnych plus kapitały obce długoterminowe.

Kapitał stały

Kapitał pracujący

Kp<0 źle

Kp=0 średnio

Kp>0 dobrze

07.03.2010

I. Zadania rachunkowości budżetowej

1. Zadanie informacyjne oznacza, że rachunkowość budżetowa i sprawozdania okresowe z wykonania budżetów dostarczają organom władzy samorządowej i państwowej informacji o realizacji tych budżetów. Rachunkowość budżetowa jest ujednolicona. Ujednolicenie polega na stosowaniu jednolitej klasyfikacji dochodów i wydatków budżetowych, stosowaniu jednolitego planu kont i na stosowaniu jednolitych sprawozdań.

2. Zadanie kontrolne

3. Zadanie sprawozdawczo – analityczne

Podstawy prawne rachunkowości budżetowej to:

1. Ustawa z dn. 29.09.1994 o rachunkowości, znowelizowana w 2000 r. w celu dostosowania polskiego prawa do dyrektyw UE.

2. Ustawa z 26.11.1998 o finansach publicznych

Szczególne zasady rachunkowości oraz plany kont są zgodne z ustawą o finansach publicznych i określone przez Ministra Finansów w drodze rozporządzenia do:

1. Budżetu państwa

2. Budżetów JST

3. Jednostek budżetowych (finansowanych z budżetu)

4. Zakładów budżetowych (np. Zakład Gospodarki Mieszkaniowej)

5. Gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych

6. Oraz placówek (za granicą)

W rachunkowości budżetowej przyjmuje się następujące założenia:

1. Budżet wykonują organy władzy wykonawczej (rada Ministrów, zarządy JST)

2. Plany finansowe wykonują jednostki budżetowe i gospodarstwa pomocnicze

3. Podatki oraz niepodatkowe dochody budżetowe pobierają organy podatkowe

W związku z tym istnieją 3 rodzaje rachunkowości budżetowej:

1. Rachunkowość wykonania budżetu państwa i budżetów samorządów terytorialnych. W państwie prowadzą tę rachunkowość organy finansowe. W samorządach – ich zarządy.

2. Rachunkowość jednostek i zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych polega na ewidencji:

   1. Gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych

   2. Ewidencji rzeczowych składników majątku

   3. Ewidencji dochodów, przychodów, wydatków i kosztów

   4. Ewidencja rozrachunków

   5. Ewidencja inwestycji

3. Ewidencja podatków prowadzona przez organy podatkowe budżetu państwa bądź budżetów samorządów terytorialnych. W rachunkowości budżetu nie występują rzeczowe składniki majątku, rozrachunki z odbiorcami i dostawcami oraz rozrachunki z pracownikami.

Pełny zakres rachunkowości może wystąpić w gminach.

Struktura organizacyjna budżetu.

Budżet tj. plan gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych przeznaczonych na finansowanie zadań publicznych, uchwalany przez właściwy organ władzy publicznej.

Do budżetu państwa oprócz dochodów sfery budżetowej włączone są środki pochodzące ze źródeł zagranicznych.

Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej. Zadania objęte budżetem państwa i samorządów terytorialnych realizowane są przez podmioty z sektora finansów publicznych, które są powiązane z budżetami w dwojaki sposób:

1. Metodą budżetowania brutto, która polega na włączeniu do budżetu całości osiągniętych przez jednostkę dochodów i wydatków (dotyczy jednostek budżetowych),

2. Metoda budżetowania netto polega na włączeniu do budżetu tylko wyniku finansowego danego podmiotu. Do tych podmiotów zalicza się:

- zakłady budżetowe

- gospodarstwa pomocnicze.

Dysponenci środków budżetowych:

Rozróżnia się następujących dysponentów:

1. Dysponenci części budżetowych, czyli główni – są to naczelne i centralne organy administracji rządowej oraz wojewodowie

2. Dysponenci II stopnia – jednostki podległe dysponentom głównym

3. Dysponenci III stopnia

W budżetach samorządów terytorialnych głównymi dysponentami są zarządy powiatów i gmin.

Natomiast dysponentami III stopnia są wojewodowie, powiat i gminne jednostki budżetowe.

Dysponenci II stopnia w samorządach terytorialnych nie występują.

Klasyfikacja budżetowa (Dz. U. 211, poz. 1633 z 2009)

Klasyfikacja budżetowa to system oznaczeń, które służą do opisywania dochodów, wydatków, występujących w poszczególnych sektorach finansów publicznych.

Dochody oraz środki, które pochodzą z UE oraz wydatki klasyfikuje się poprzez opisywanie za pomocą tzw. podziałek:

1. Dział,

2. Rozdział,

3. Paragraf.

Dział i rozdział określają rodzaj działalności właściwej dla pozyskiwanego dochodu lub wydatku. Obecnie klasyfikacja w zakresie działów jest trzycyfrowa. Dwie pierwsze cyfry odpowiadają danej działalności z PKD. Trzecia cyfra ma charakter porządkowy i umożliwia odróżnienie od siebie działów.

Podziałki typu rozdział są pięciocyfrowe. Trzy pierwsze pochodzą od działu, a dwie pozostałe są porządkowe.

Paragrafy – to podziałki typu dochodów i wydatków i są czterocyfrowe i samodzielne. Trzy pierwsze cyfry dotyczą właściwego, wyodrębnionego źródła dochodu, lub rodzaju wydatku, natomiast czwarta cyfra, jeżeli nie jest zerem, to określa powiązanie dochodu lub wydatku ze środkami pochodzącymi z funduszy zagranicznych.

25.04.2010 r.

Dokumentacja wydatków i kosztów jednostek budżetowych

Podstawą zapisów księgowych dotyczących wydatków i kosztów są dowody księgowe:

1. Zewnętrzne obce – otrzymane od kontrahentów np. faktury

2. Zewnętrzne własne – przekazane w oryginale kontrahentom

3. Wewnętrzne – dotyczące operacji wewnątrz jednostki np. listy płac, raporty kasowe, dowody wydania materiałów do zużycia itp.

Dowody księgowe dzielimy również na:

1. Pierwotne – takie, które są wystawiane w momencie wystąpienia operacji gospodarczych np. KP, KW, faktura

2. Wtórne – to takie, które są tworzone na podstawie dowodów pierwotnych np. raport kasowy, zestawienia faktur

Dowody księgowe powinny być sprawdzone pod względem merytorycznym, formalnym i rachunkowym.

Sprawdzenie pod względem merytorycznym polega na ustaleniu czy dowód księgowy jest wystawiony na prawidłowym druku i czy dotyczy odpowiedniej operacji.

Przykładem kontroli merytorycznej jest również sprawdzenie zgodności zakupionych materiałów z wcześniejszym zamówieniem.

Kontrolę przeprowadza kierownik jednostki.

Kontrola formalna polega na sprawdzeniu, czy dokument został wystawiony w sposób zgodny z przepisami prawa, czy jest kompletny i podpisany przez właściwe osoby, czy nie ma niedozwolonych korekt lub wymazywania.

Kontrola rachunkowa polega na sprawdzeniu, czy w dokumencie nie ma błędów arytmetycznych wynikających z obliczeń.

Kontrolę formalną i rachunkową przeprowadza główny księgowy i ten fakt stwierdza własnym podpisem.

Cechy dowodów księgowych:

- nazwa

- numer dowodu

- data wystąpienia operacji gospodarczej

- podpisy osób odpowiedzialnych za wystąpienie danej operacji

- wartość operacji wyrażona w jednostkach pieniężnych

(treść?)

Ewidencja wydatków i kosztów jednostek budżetowych.

Wydatkiem budżetowym jest każda kwota podjęta z rachunku bieżącego jednostki budżetowej, niezależnie od jej przeznaczenia. Każdy wydatek musi być dokonany w ramach podziałki klasyfikacji budżetowej, w której został zaplanowany. Wydatki w ramach podziałki mogą być wyższe od planowanych w danym §, ale ogólna suma wydatków nie może być wyższa od sumy środków otrzymanych przez jednostkę od dysponenta wyższego stopnia. Przekroczenie wydatków jest naruszeniem dyscypliny budżetowej.

W ramach ewidencji wydatków należy ewidencjonować również koszty. W odróżnieniu od wydatków kosztem jest wyrażone w pieniądzu celowe zużycie środków gospodarczych.

Koszty powodują wystąpienie wydatków.

Koszty księguje się w dwóch zespołach:

I zespół – „4” – koszty wg rodzajów (400) i ich rozliczenie (490). Prowadzenie konta 400 jest obligatoryjne.

II zespół „5” – koszty wg typów działalności i ich rozliczenie. Ewidencja w tym zespole nie jest obligatoryjna.

Dla potrzeb kontroli wydatków budżetowych prowadzi się specjalne urządzenia do których należą:

1. Karty wydatków prowadzone odrębnie dla każdego § klasyfikacji budżetowej w ramach danego rozdziału.

2. Rejestry wydatków – odrębnie dla każdego rozdziału z dalszym podziałem na §

Realizacja i ewidencja dochodów budżetowych:

Dochodem budżetu są wpływy na rachunek bieżący jednostki budżetowej z tytułu wpłat podlegających zakwalifikowaniu do dochodów zgodnie z ustawą o finansach publicznych. Dochody budżetu mogą wystąpić w formie podatków, opłat i należności, do których ustalenia lub określenia są uprawnione organy. Za dochody uznawane są również przez jednostkę budżetową dochody z wynajmu pomieszczeń lub sprzedaży mienia.

Państwowe i samorządowe, jednostki mają obowiązek pobrane dochody sprawdzić, rozliczyć zaksięgować a następnie przelać do Urzędu Skarbowego. Nie mogą realizować z nich wydatków budżetowych. Muszą natomiast zwracać nadpłatę w dochodach wraz z oprocentowaniem. Dochody budżetowe można podzielić na:

- dochody przypisane

- dochody nieprzypisane

Przypisane są przed wpłatą stwierdzane na podstawie odpisu dokumentu np. faktura czy decyzja płatnicza.

Przypis to zobowiązanie podatkowe lub niepodatkowe wobec budżetu stanowiące obciążenie konta płatnika na podstawie decyzji administracyjnej lub decyzji wydanej w wyniku kontroli.

Odpis to kwota zmniejszająca dochody płatnika –zmniejszająca przypis.

Dochody nieprzypisane nie są rejestrowane na kontach należności a ich ewidencja, ma miejsce wtedy, kiedy następuje wpłata.

Takim dochodem może być sprzedaż zbędnego środka trwałego w jednostce budżetowej .

Z wykonaniem dochodów budżetu wiążą się uprawnienia do umarzania lub odraczanie spłaty należności.

Czasami należności mogą być spłacane w ratach. Rozporządzenie umożliwia również umorzenie należności w przypadku ich całkowitej nieściągalności.

Wynik finansowy jednostek budżetowych ustala się podobnie jak dla przedsiębiorstw.