Co to jest fakt społeczny - Durkheim
18.11.2013


Podstawą socjologii Durkheima było, aby fakty społeczne traktować jak rzeczy. Aby socjolog podchodzący do przedmiotu swoich badań, wyzbył się jakichkolwiek emocji i wrażeń, aby podszedł do analizy faktu tak jak fizyk, chemik. Durkheim każe przyjąć, że znajdujemy się w obliczu faktu, o którym nic nie wiemy. Fakty społeczne powinny być badane jak rzecz. Faktom przepisuje obiektywny, zewnętrzny wobec jednostek i niezależny od nich byt. Zgodnie z tym założeniem, w badaniu naukowym należy odrzucić wszelkie potoczne kategorie, dotychczasową wiedzę, a polegać tylko na samych faktach, czyli na obserwowalnych, zewnętrznych cechach zjawiska. Obiektywne poznanie naukowe polega na obserwacji z zewnątrz, na wzór nauk przyrodniczych poznający przedmiot jest ściśle oddzielony od poznawanego przedmiotu. Nie znamy i nie możemy znać moralności, możemy tylko obserwować i opisywać normy moralne w różnych zbiorowościach.


Kluczowym elementem badań socjologicznych są więc fakty społeczne. Socjolog powinien odrzucić wszelkie uprzedzenia, stereotypy o społeczeństwie, powinien stanąć w dystansie, na zewnątrz faktu.
Faktem społecznym według Durkheima są wszelkie treści pojawiające się w zbiorowościach ludzkich, dotyczące norm i reguł zachowania, zasad działania i sposobów myślenia, które obiektywizują się i wywierają wpływ na członków zbiorowości. Przykładem takiego faktu społecznego może być religia, prawo, moralność, obyczaje.
W ujęciu Durkheimowskim fakty społeczne mają trzy podstawowe cech:

1. powszechność - przekonania i reguły są podzielone przez członków pewnej zbiorowości,

2. zewnętrzność - wobec każdego członka tej zbiorowości fakty te są zewnętrzne, nie są wymyślone przez niego, lecz istniały już wcześniej i zostały mu przekazane w procesie socjalizacji,

3. przymusowość - każdy członek danej zbiorowości musi zachować się zgodnie z jej zasadami, każde przeciwstawienie się tym zasadom spotyka się z uruchomieniem wobec jednostki pewnych sankcji społecznych.