Co to jest środowisko lokalne?
ŚRODOWISKO LOKALNE - obok rodziny najważniejszy czynnik socjalizacji, nieodłączny i nieuchronny element otoczenia życia jednostki,
cały system instytucji służących organizacji życia zbiorowego, ma sens terytorialny, demograficzny, instytucjonalny, kulturowy i regulacyjny, to gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycje wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności, odrębności i gotowości do wspólnego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa
2. WSPÓLNOTA - typ zbiorowości społecznej, który powstaje w sposób naturalny, spontaniczny i w którym dominują więzi osobowe, stosunki pokrewieństwa, związki rodowe, więź sąsiedzka, jest to zbiorowość pierwotna
3. STOWARZYSZENIE - grupa celowa powołana świadomie dla realizowania określonych zadań, jest to zbiorowość wtórna
4. WIĘZI LUDZKIE - podstawa współżycia społecznego, wewnętrzna spójność zapewniająca zaspokojenie potrzeb indywidualnych i zbiorowych
5. WIĘZI SPOŁECZNE :
a) Szczepański - zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju
b) Znaniecki - intencjonalne, celowe, zamierzone współdziałanie członków grupy
c) Krzywicki - wspólne uczucia i ideały rozwijające się na tle biologicznych popędów bądź świadomości wspólnych celów
d) Turowski - układ sieci , stosunków albo zależności, jakimi członkowie grupy są powiązani i odpowiadających tym stosunkom postaw względem funkcji, wartości czy celu tej grupy społecznej lub poszczególnych jej członków
6. Cechy konstytucyjne środowiska lokalnego:
· Tożsamość etniczna, religijna i kulturowa
· Zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków
· Jednolitość ekonomiczna i zawodowa
7. Z czego wynika siła i znaczenie środowiska lokalnego:
· Wierność przekazu obyczajowego i moralnego
· Psychiczne poczucie przynależności do określonego świata wartości i emocji
8. Typologia więzi społecznych:
a) ze względu na źródło pochodzenia:
· Naturalna - dana człowiekowi przez społeczne warunki urodzenia
· Stanowiona - wynikająca ze stanowienia społecznego
· Zrzeszeniowa - powstająca w wyniki dobrowolnego zrzeszania się ludzi
b) ze względu na ujmowanie
· koncepcja psychospołeczna - więź społeczna jest czynnikiem świadomości członków grupy i wyraża ogólnie świadomość łączności społecznej
· koncepcja strukturalna - więź społeczna to ogół stosunków zachodzących między członkami jakiejś zbiorowości ludzkiej, podporządkowanych jednemu stosunkowi dominującemu
· koncepcja dwuaspektowa - połączenie poprzednich koncepcji w pełni wyraża istotę więzi społecznej
c) typy Durkheima:
· solidarność mechaniczna - wynika z homogeniczności członków społeczeństwa i jednolitości wzorów kulturowych
· solidarność organiczna - wynika z podziału pracy, współzależności i specjalizacji
9. STOSUNEK SPOŁECZNY - pewien układ zawierający następujące elementy: dwóch partnerów, jakiś łącznik czyli przedmiot, postawę, interes, sytuację, która stanowi platformę tego stosunku, pewien układ stosunków i powinności
10. STOSUNEK SĄSIEDZKI:
a) Turowski - system wzajemnych czynności czy świadczeń wykonywanych na podstawie układu uprawnień i obowiązków wynikających ze wspólnej podstawy zależności, którą jest bliskość zamieszkania
b) Frysztacki - stosunek bezpośredni, osobowy powstały i trwający w miejscu zamieszkania, których treść ograniczona jest do spraw tam mających miejsce
11. SĄSIEDZTWO - układ względnie trwałych powiązań między osobami, powstałych na gruncie zależności wynikających z bliskości zamieszkania, a wyrażających się na zewnątrz w postaci unormowanych czynności, na które składają się określone obowiązki i uprawnienia obu stron
12. Typologia więzi sąsiedzkich :
a) Typologia Turowskiego:
· sąsiedztwo znajomościowo - świadczeniowe
· sąsiedztwo znajomościowo - ceremonialne
· sąsiedztwo poinformowane
b) typologia Kryczka :
· sąsiedztwo ograniczające - polega na świadomym doświadczeniu bliskości przestrzennej z innymi ludźmi i interpretacji jej jako podstawy określonych zachowań bądź zaniechań
· sąsiedztwo poinformowane - jest skutkiem częstych kontaktów wynikających z zamieszkiwania na tej samej przestrzeni, co daje możliwość wzajemnej obserwacji i prowadzi do zgromadzenia różnego rodzaju informacji dotyczących życia współmieszkańców
· sąsiedztwo konwencjonalne - ma swe źródło w częstych mimowolnych spotkaniach wynikających z "bliskości zamieszkania, korzystania z tych samych obiektów i placówek, co prowadzi do nawiązania pewnych czynności i działań nie wychodzących poza ramy konwencjonalnych ukłonów i pozdrowień
· sąsiedztwo świadczeniowe - polega na utrzymywaniu bezpośrednich i zażytych stosunków ze współmieszkańcami, udzielaniu sobie pomocy i świadczeniu usług (charakterystyczne dla tradycyjnych społeczności lokalnych)
· sąsiedztwo solidarnościowe - cechuje się uświadamianym przez mieszkańców poczuciem jedności i wspólności interesów z uwagi na wspólną sytuację, którą stwarza bliskość zamieszkania na określonym terenie
· sąsiedztwo o charakterze towarzysko - przyjacielskim - wytwarza najwyższy stopień zaangażowania osobistego, przejawia się wzajemnymi odwiedzinami, wspólnym spędzaniem czasu, uczestnictwem w rodzinnych uroczystościach
c) typologia Sosnowskiego i Walkowiaka :
· brak sąsiedztwa - nieutrzymywanie żadnych stosunków sąsiedzkich, samoizolacja,
· sąsiedztwo utajone - polega na nieutrzymywaniu kontaktów sąsiedzkich mimo przeświadczenia o wzajemnej życzliwości, postawa ta nie wyklucza jednak możliwości nawiązania owych kontaktów w razie potrzeby
· sąsiedztwo poinformowane, ale nieodwzajemnione grzecznościowo - cechuje się posiadaniem orientacji i wiedzy o współzamieszkujących osobach, nie są nawiązywane jednak konwencjonalne ukłony i pozdrowienia
· sąsiedztwo grzecznościowe i poinformowane — charakteryzuje się orientacją i wiedzą na temat życia rodzinnego, zawodowego, a nawet osobistego współmieszkańców, dodatkowo pojawia się jednak element wymiany grzecznościowych ukłonów i pozdrowień
· sąsiedztwo polegające na wymianie poglądów informacji bez utrzymywania bliższych styczności - polega przede wszystkim na zdawkowej wymianie informacji dotyczących, funkcjonalnej strony życia społeczności, w zakres tych informacji nie wchodzą te dotyczące życia prywatnego współmieszkańców
· sąsiedztwo okazjonalno - świadczeniowe - głównie natury usługowej, bez elementu wzajemnego towarzyskiego odwiedzania się
· sąsiedztwo bliskie — osobiste i trwale, związane ze wzajemnymi odwiedzinami
d) typologia Starosty:
· sąsiedztwo świadczeniowe — oparte wyłącznie na wzajemnym świadczeniu usług
· sąsiedztwo świadczeniowo - towarzyskie - z przewagą spotkań świadczniowych
· sąsiedztwo zrównoważone — zachowujące równowagę między świadczeniem różnego typu usług, a spotkaniami o charakterze towarzyskim
· sąsiedztwo towarzysko - świadczeniowe - z przewagą spotkań towarzyskich
· sąsiedztwo towarzyskie - oparte wyłącznie na spotkaniach towarzyskich
13. Koncepcja stopnia istnienia w spirali rozwoju i sieci zależności:
a) stopień istnienia oznacza istnienie rosnącej lub malejącej więzi społecznej, rosnącej lub malejącej świadomości osobistych powiązań i zależności od otoczenia, rosnącym lub malejącym znaczeniu w formułowaniu wzorców zachowań i sprawowania kontroli nad jednostką w jej własnych odczuciach
b) Pieter obok środowiska lokalnego i domowego tworzy 3 kręgi oddziaływania wychowawczego, o malejącej sile wpływu - od największego znaczenia rodziny w socjalizacji człowieka do malejącego znaczenia kolejnych kręgów wychowawczych czyli społeczności lokalnej, środowiska okolicznego, kultury i społeczeństwa globalnego
c) Człowiek posuwając się po spirali rozwoju nie opuszcza o9biektów swego kontaktu, posuwają się one razem z nim jeśli nie fizycznie to jako bagaż pamięci i doświadczeń wpływając na zachowanie i postrzeganie otoczenia - w tym sensie rodzina programuje rodzinę własną człowieka, a kultura lokalna, etniczna uczy nastawienia do kultury globalnej
14. W czym przejawia się istota funkcji i organizowania organizacji i stowarzyszeń :
a) od paru lat obserwuje się narastanie liczby różnych stowarzyszeń społecznych
b) pełnią one różne pozytywne funkcje, które wspomagają rozwój jednostki ( nie tylko dzieci), organizują naukę dzieci i młodzieży, ich aktywność, kształtują lokalne środowiska wychowawcze, ulepszają czynniki środowiska, stymulują aktywność społeczną, koordynują działalność instytucjonalną opiekuńczo - wychowawczą
15. Typologizacja organizacji i stowarzyszeń:
a) lokalne - komitet osiedlowy, rada sołecka, komitet rodzicielski, samorządy dziecięce , rada parafialna
b) ponadlokalne - organizacje obejmujące zasięgiem cały kraj i posiadają swoje centralne organy np. Caritas
16. Zadania organizacji i stowarzyszeń w zakresie nauczania, wychowania i opieki :
a) Zadania związane z organizowaniem nauki dzieci i młodzieży. Chodzi tutaj przede wszystkim o to, aby uczniowie opanowali pewien zasób wiedzy, umiejętności i nawyków dotyczących nie tylko praktycznego spożytkowania danej wiedzy w rzeczywistości, ale także ciągłego jej odświeżania i pogłębiania. Zadania organizacji i stowarzyszeń społecznych mogą sprowadzać się przede wszystkim do takich czynności, jak: wspieranie różnych form zajęć dydaktycznych (lekcyjnych i pozalekcyjnych) w szkole, w domu rodzinnym i w placówkach pozaszkolnych, wzbudzanie i wzmacnianie motywacji dzieci i młodzieży do aktywnego w nich uczestnictwa, inspirowanie i stymulowanie udziału dzieci i młodzieży w tych zajęciach, indywidualizowanie pracy dydaktycznej, stymulowanie współdziałania uczniów w procesie dydaktycznym
b) Zadania związane z organizowaniem aktywności kreatywnej- Aktywność kreatywna to taka aktywność jednostki, która bezpośrednio służy zaspokajaniu jej potrzeb samorealizacyjnych, a przez to decyduje o jej rozwoju. Działalność ta nie jest podporządkowana zdobywaniu czegoś, co tkwi poza jednostką. Jest podejmowana przez jednostkę dobrowolnie. Podstawowe zadania organizacji i stowarzyszeń w zakresie rozwijania tego rodzaju aktywności dzieci i młodzieży to m .in. takie czynności jak:
· udział w organizowaniu zajęć o charakterze poznawczo-oświatowym (np. czytelnictwo, kolekcjonerstwo, filmy oświatowe), artystycznym (np. formy zajęć plastycznych, muzycznych, tanecznych, inscenizacyjnych), sportowo-turystycznym (np, różne formy zajęć sportowych, imprezy sportowe, wycieczki) oraz techniczno-praktycznym (np. modelarstwo, zajęcia z elektrotechniki)
· stymulowanie dzieci i młodzieży do uczestnictwa w tego rodzaju zajęciach i rozwijanie ich motywacji w tym zakresie;
· inspirowanie form samorządności dzieci i młodzieży w toku zajęć kreatywnych;
· inicjowanie form współpracy i współzawodnictwa w trakcie tych zajęć
c) Zadania związane z organizowaniem aktywności rekreacyjnej. Aktywność rekreacyjna wiąże się z wypoczynkiem, zabawą i rozrywką. Udział środowiska zamieszkania w zapewnieniu odpowiednich warunków do regeneracji sił jest niezbędny. Powinny tu dominować czynne formy wypoczynku, które są o wiele skuteczniejsze od form wypoczynku biernego:
· Inicjowanie i ewentualnie prowadzenie atrakcyjnych form zajęć o charakterze ruchowym (np. sport rekreacyjny, zabawy i gry ruchowe, gry terenowe, imprezy sportowe);
· Inspirowanie różnych form aktywności towarzyskiej o charakterze rozrywkowym (np. spotkania towarzyskie, dyskoteki, gry towarzyskie);
· Stymulowanie dzieci i młodzieży do uczestnictwa w zajęciach rekreacyjnych organizowanych przez placówki kulturalno-oświatowe;
· Wspieranie inicjatyw dzieci i młodzieży w zakresie samoorganizowania swego czasu wolnego.
d) Zadania odnoszące się do organizowania aktywności społecznie użytecznej. Aktywność ta różni się od aktywności kreatywnej rekreacyjnej przede wszystkim tym, że jest ona podejmowana z uwagi na jej społeczne wartościowe wyniki. Aktywność społecznie użyteczna może być podejmowana przede wszystkim na rzecz kogoś lub czegoś; może to być rodzina i jej domownicy, szkoła i społeczność uczniowska, placówka wychowania pozaszkolnego i jej uczestnicy, osiedle i jego mieszkańcy, cale miasto, wieś, gmina :
· rozbudzanie motywacji do podejmowania przez dzieci i młodzież działań na rzecz innych osób. środowiska zamieszkania
· inspirowanie działalności na rzecz otoczenia mieszkalnego (np. utrzymywanie czystości i porządku, ochrona przyrody, rozbudowa urządzeń rekreacyjno-sportowych);
· inicjowanie działalności na rzecz środowiskowych placówek i instytucji społecznych (np. propagowanie działalności tych instytucji, zbieranie niezbędnych im informacji, prace remontowe);
· inicjowanie form pomocy ludziom samotnym - chorym, kalekim, starym.
e) Zadania dotyczące rozwijania aktywności o charakterze opiekuńczym. Chodzi tu w głównej mierze o dostarczenie niezbędnych środków materialnych, zapewnienie więzi personalnej oraz świadczenie usług. Działalność opiekuńcza może być zorientowana zarówno na dzieci i młodzież, jak i na dorosłych - jednostki lub całe grupy.
· Rozpoznawanie potrzeb środowiska
· Organizowanie opieki dla dzieci
· Udzielanie rodzinie pomocy materialnej
· Otaczanie dzieci opieką w czasie pracy rodziców
· Wspieranie służy socjalnych wspomagających rodziny
17. Integracja na gruncie nauk społecznych:
a) integracja to istotny element systemu wychowawczego
b) na gruncie pedagogiki, można używać pojęcia integracja co najmniej w dwojakim sensie: albo jako nazwy swoistego procesu (kompleksu czynności), albo też jako nazwy określonej właściwości cechującej strukturę organizacyjną działalności danej placówki czy też zespołu placówek opiekuńczo-wychowawczych.
Integracja w pierwszym. znaczeniu będzie więc nazwą czynności nadawania działalności opiekuńczo-wychowawczej (w różnym zakresie) określonej właściwości chodzi tutaj o scalanie różnorakich działań opiekuńczo-wychowawczych w jednolitą całość gwarantującą, optymalną realizację celów wychowania i opieki. Mówiąc zaś o integracji w sensie określonej właściwości (rezultatu) należy mieć na uwadze zwartą,. zharmonizowaną wewnętrznie strukturę treści i organizacji działalności opiekuńczo-wychowawczej w ramach danej instytucji (placówki) lub też w ramach środowiska terytorialnego (lokalnego, okolicznego).
c) Tak więc kształtowanie, organizowanie środowiska wychowawczego w rejonie zamieszkania powinno sprowadzać się do nadawania działalności opiekuńczo-wychowawczej charakteru integralnego, czyli łączenia wszystkich kierunków i form działalności opiekuńczo-wychowawczej w jedną całość strukturalną i funkcjonalną z uwagi na realizacje celów i zadań wychowania i opieki. Chodzi wiec tu o nadanie działalności opiekuńczo-wychowawczej charakteru zespolonego i rozwijanie jej w sposób świadomy i pianowy z udziałem wszystkich grup społecznych, instytucji i jednostek
18. Możliwe i pożądane kierunki działalności integracyjnej organizacji i stowarzyszeń:
a) włączenie do całości wszystkich elementów składowych wychowania
b) aktywizacja społeczności wokół wychowania i opieki
c) inicjowanie i rozwijanie współpracy wszystkich placówek na danym terenia
d) podejmowanie współpracy z rodziną, szkołą
e) określenia zasad współpracy między poszczególnymi instytucjami
f) interwencja w przypadku występowania nieprawidłowości
g) ustalanie i przydzielenie zadań dla poszczególnych placówek
19. Cechy społeczności lokalnej:
a) terytorium
b) interakcje społeczne
c) istnienie trwałej więzi między członkami
d) poczucie jedności
e) podział prac i usług
f) kultura, tradycja wspólna
g) tożsamość etniczna, religijna,
h) poczucie odrębności i względnej izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków.
Środowisko lokalne ucznia.
Aby móc odpowiedzieć jak wygląda środowisko lokalne ucznia najpierw należy odpowiedzieć na pytanie, czym ono jest, oraz jakie są kryteria i elementy jego istnienia.
Aby móc odpowiedzieć jak wygląda środowisko lokalne ucznia najpierw należy odpowiedzieć na pytanie, czym ono jest, oraz jakie są kryteria i elementy jego istnienia.
Środowiskiem lokalnym nazywamy zbiór ludzi zamieszkujących niewielkie terytorium oraz stworzoną przez nich kulturę, stosunki społeczne i otoczenie przyrodniczo-materialne. Składnikami środowiska lokalnego są wspólne instytucje, symbole i wartości. Cechami tego środowiska są poczucie odrębności i izolacji, jednolitości zawodowej i ekonomicznej, tożsamości etnicznej i kulturowej. Dominacja więzi osobowych nad rzeczowymi pozwala na powszechna identyfikację członków oraz sprawowanie osobowej i rygorystycznej kontroli. Istotą świadomości społecznej środowiska lokalnego jest poczucie jedności wspólnoty i aprobującego uczestnictwa. Zewnętrznym wyrazem jedności jest zdolność do zbiorowego działania w obronie, rozwiązywania i osiągania wspólnych celów i interesów publicznych.
Środowisko lokalne oprócz zbiorowości społecznej zamieszkującej niewielki, względnie zamknięty obszar, oznacza również cały system instytucji służących organizacji życia zbiorowego oraz mechanizmy regulujące zachowania jednostkowe i stosunki międzyludzkie, a więc obyczajowość, normy moralne, autorytety i wzory zachowań.
Aby daną zbiorowość identyfikować jako lokalną należy sprawdzić czy spełnia ona następujące kryteria:
postrzeganie swojego środowiska jako akceptowanego miejsca, sposobu życia zbiorowego
poczucie wzajemnej niezbędności, świadomość wspólnego interesu zbiorowości terytorialnych, świadomość pewnych powinności etycznych wobec otoczenia.
Przeglądając wyżej wymienioną teorię bez namysłu i ponad wszelką wątpliwość mogę stwierdzić, że środowiskiem lokalnym jest miasto. Płock. Ma ono długą, wielowiekową tradycję, historię, wspólne instytucje. Tworzy je grupa około 128 300 ludzi zamieszkałych na 88 km2. Posiada symbole świadczące o odrębności: flagę, herb, hejnał, "klucze do bram miasta", granice. Mieszkańcy (każdy z nich identyfikowany) budują jednolitą społeczność lokalną opartą na współdziałaniu i identyfikują się z miastem choćby przez to, że nazywają się płocczanami. Wszyscy mają tak naprawdę w stosunku do tej małej ojczyzny określone cele: dbanie o nią, ochrona jej (jej mieszkańców) przed zagrożeniami, jakimi są patologie czy niebezpieczeństwa natury czysto technicznej, wspieranie realizacji inwestycji dla wspólnego dobra. Na te przykłady można wspomnieć o tzw. akcjach społecznych, których celem jest na przykład zbiórka pieniędzy na renowację nagrobków, budowę mostu czy uruchomienie Centrum Powiadamiania Ratunkowego. Przytoczone powyżej tzw. "klucze do bram", czyli insygnia władzy mogą świadczyć o tym, że środowisko te jest w swoisty sposób wyizolowane. Posiada organ władzy- prezydenta, wyłonionego w demokratycznych wyborach, podobnie jak w państwie. Miasto samo nie mogłoby istnieć gdyby nie instytucje organizujące życie. W skład nich wchodzą przedszkola, szkoły, uczelnie, kościoły a także instytucje usługowe, socjalne, obiekty kulturowe i sportowe. Organizowane są festiwale, koncerty, zawody, wszystko to, aby zintegrować społeczeństwo. Autorytety dyktują kierunek, jakim należy podążać. Nie mogę przejść obojętnie nie wspominając, choć kilku: Tadeusz Mazowiecki, Hanna Gronkiewicz, Wacław Milke.
Specjalnie na użytek mieszkańców stworzono Dom Kultury w którym można rozwijać swoje zainteresowania. Organizowane są koncerty Płockiej Orkiestry Symfonicznej, uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej, spektakle aktorów Teatru Dramatycznego. Społeczność lokalna jednoczy się na meczach klubu sportowego Wisła. Miasto nazywane jest stolicą polskiego wioślarstwa. Mieszkańcy mają także swoje problemy. Począwszy od wysokiego stopnia bezrobocia, bezdomności, przestępczości rosnącej w zastraszającym tempie, ale także korupcji i problemów z komunikacją.
Jeszcze kilkanaście lat temu mówiło się o płocczanach- chemicy. Z racji że z każdej rodzony ktoś pracował w jednej firmie- PKN Orlen. Dziś mimo że tak nie jest to społeczeństwo funkcjonuje jako jeden organizm, w którym choć czasem zgrzyta, potrafi jednak swoimi siłami dążyć do celu.
4