Nietzsche

Filozofowie nie chcą zmieniać świata, ale go wyjaśniać. Jest bardzo niekorzystnie dla filozofii, gdy ulega ideologizacji. Tak stało się z filozofią Nitschego, która pojawia się w „Mein kauf”.

Podwaliny XX- wiecznej filozofii, postmodernizmu, wraz z Freudem.

Nitsche chce zmienić całą filozofię, sam nazywa się kusicielem. „Nie chcę być światłem, ale oślepić ludzi, wykłuć im oczy”- metaforyka światła= rozumu. Teksty Nitschego są niespójne, paradoksalne. Człowiek- mały, egzaltowany gatunek zwierzęcia, który na szczęście ma swój kres. Jest odnowicielem myśli pierwotnej, nie kusi dla samego kuszenia, ale zmienić pozorne prawdy, związane z moralnością, bogiem, wolnością, religią. Żywioł apolliński, związany z harmonią jest intelektualnym dystansem wobec świata. Żywioł dionizyjski jest stapianiem się podmiotu z przyrodą. Postawa dionizyjska jest pierwotna wobec apollińskiej. N.- filozof życia. Życie jest wolą mocy, ale jednocześnie życie jest biologicznym instynktem. Nie mamy duszy jako osobnej władzy, duszę sami sobie stwarzamy przez emocje. Jest agresywnym instynktem, który wiąże się z presją wyładowania. Życie to chaos, w życiu chodzi o życie, które jest celem samym w sobie. Nie ma tego kto rozkazuje, ani tego kto słucha. Twór żyjący chce dać upust swoim siłom. Człowiek jest w nieustannej walce z samym soba. Nie jest to jednak walka o przetrwanie (jak o Schopenhauera), ale o rozwój. W życiu chodzi o wzrost mocy. Człowiek przejawia się jako człowiek kiedy objawia ten wzrost mocy. Życie to też umieranie, odrzucanie siebie i tego co słabe i powinno umrzeć. Życie jest poza dobrem i złem. Nie istnieje moralna busola życia. Wartościowanie jest interpretacją życia. N. zawdzięczamy koncepcję, że nauka nie tłumaczy świata, ale konstruuje teorie. Jeśli chodzi o światopoglądy, to działają tak samo. Interpretujemy życie, a nie wyłaniamy z niego prawa. Złe jest to, co osłabia życie. U podstaw systemów moralnych leży coś poza moralnego- życie. Moralność nie jest więc budowana na czymś stałym, więc także jest poza dobrem i złem. Moralność nie czyni z człowieka bardziej wartościowego. Człowiek okłamuje swoją zwierzęcość przez narzędzie moralności. Dzieli moralność na moralność panów i niewolników. Moralność panów: arystokratyczna, wolna, indywidualna, ludzi ustanawiających wartości, wartościotwórczych. N. szuka wartości w samym sobie, nie potrzebuje państwa, boga, partii, psychoterapeuty, czegoś zewnętrznego. Moralność pana daje obraz człowieka, któremu przede wszystkim chodzi o poszerzenie woli mocy. Moralność niewolników to moralność oszukujących się. Człowiek słaby potrzebuje oparcia, w nauce, w religii itp, potrzebuje czegoś zewnętrznego. Szukają czegoś trwałego i stałego. Niewolnicy dzielą ludzi na dobrych i złych, są podejrzliwi, lubią działać w stadzie, potrzebują poczucia bezpieczeństwa, kierują się resentymentem (postawa, w której kieruję się utajonym afektem). Afektem jest np. zazdrość. Nitsche jest pierwszym demistyfikatorem podwójnego życia ludzkiego. Moralność niewolników jest moralnością wszystkich religii. Tam gdzie jest choroba woli, potrzebna jest religia. Podstawą filozofii jest biologia. Religia jest wymyślona, sfabrykowana przez ludzi słabych, uległych wbc prawa, potrzebujących braterskiej dłoni. Figury moralności: panów- Rzym, niewolników- judaizm. Dostrzega korzyści, płynące z moralności chrześcijańskiej: nadaje człowiekowi wartość absolutną. Moralność niewolników zabija życie, bo życie chce się realizować, a nie być skrępowane zasadami. Na początku „Tako rzecze Zarachustra” przedstawił 3 przemiany ducha: wielbłąd (moralność chrześcijańska, przyjmuje zasady, dźwiga, ale też je wielbi, uosabia powinność), lew (wybiega na pustynię, jest samotny, jest wolnym duchem, uosabia dowolność), dziecko (człowiek tworzy samego siebie, jest nim nadczłowiek, aktywnie uczłowiecza się). Człowiek jest linią rozpiętą między zwierzęciem a nadczłowiekiem. I niewolnik i pan cierpi, ale każdy to pojęcie inaczej rozumie. Pan cierpi, bo jest rozdarty i nie ma oparcia. Niewolnik ucieka od cierpienia we wspólnotę, w prawo, w porządek, tracąc przez to wolność, co staje się źródłem kolejnego cierpienia. Człowiek bezustannie staje się nadczłowiekiem, ale nie jest to skończony proces. Niektórzy twierdzą, że jest to nowy rodzaj transcendencji.

Krytyka religii: Religia potrzebna jest osobom chorym i chybionym. Podejrzewa religię o interesowność, religia jest narkotykiem, łagodzi ból istnienia, zrodziła się ze strachu- z przyczyn urojonych. Uwaga wbc życia: życie jest porcjowane u ludzi, w każdym jest zarówno pan, jak i niewolnik. Religie są nienawiścią życia i tego co ziemskie. Chrześcijaństwo przeciwstawia greckiej wolności ducha, afirmacji życia. Wiara chrześcijańska wyrzekła się swobody i stała się samookaleczeniem. Jedynym prawdziwym chrześcijaninem był Chrystus. Bardzo krytykuje kapłanów i wgl instytucjonalną stronę religii. Sam był wychowany w tradycji luterańskiej, ją także potępia. Potępia cnotę miłości, nadziei i litości, którą nazywa słabością woli. Ten kto się lituje, traci wolę. Nihilizm- przekonanie o bezwartościowości, bezsensowności. Wyróżnia 3 rodzaje nihilizmu: 1) szukanie sensu we wszystkim co się dzieje i go nie odnajdujemy (trwonienie siły), 2) chęć poświęcenia się jakiejś idei, całości i odkrywa, że idea jest pusta, a całości nie ma,” jak się chcesz poświęcić, musisz wiedzieć, że zginiesz”, 3) niewiara w świat metafizyczny (kryzys XX wieku), nie odnajdujemy w świecie celu, jedności, prawdy, dochodzi się do bezwartościowości. Nihilizm jest pesymizmem. Należy mieć dobrą wolę nihilistycznego pesymizmu, nie należy oczekiwać wartości. Nihilizm pasywny- niszczenie życia. Nihilizm afirmacji- pomimo tego, że nic nie ma sensu należy afirmować życie. Nihilizm- wieczny bezsens.

Śmierć boga: krytyka pojęcia boga. Bóg umarł z litości, by ludzie nie żyli już podwójnie. Pojęcie boga, duszy, wiąże się z urojonymi skutkami związanymi z mitem. Bóg lustruje człowieka, podgląda go. Można polegać tylko na sobie, inaczej ulega się manipulacji. Idea śmierci boga stała się symbolem współczesnego ateizmu i teologii

Nowa koncepcja świata: wola mocy nie jest uniwersalna, przejawia się indywidualnie. Nie istnieje żadna substancja, podłoże. Wola mocy nie jest też własnością człowieka, należy do wszystkiego. Świat jest wolą mocy i niczym innym, my jesteśmy tą wola i niczym innym. Wola mocy odrzuca pojęcie wolnej woli. Pojęcie wolnej woli jest wymyślone przez teologów, by związać je z grzechem. Wola mocy jest realizacją wolności. Wolność- żywioł zabawy i twórczości. Wolność nie przeciwstawia się konieczności. Walka- realizacja siebie.

Idea wiecznego powrotu: związane z nietzscheańską koncepcją czasu. Wszystko powraca i następuje po sobie. Nie chodzi o czas fizyczny. Powrót dotyczy czynów. Wieczny powrót to wybawienie od winy, możliwość niewinnego stawania się, lekkości, wolności.