1. Badanie narządu głosu :

1. Ocena kliniczna :

• Ocena fonacyjnej czynności krtani :

-Badanie podmiotowe : pytania o zmiany barwy głosu, bezgłos, uczucie obcego ciała, pytania o wykonywany zawod, wysychanie gardła, pytania o hormony , nawyki i używki oraz PARASTECJA – dolegliwości odczuwalne przez pacjenta ale lekarz Ich nie zauważa (brak śladów)

- Badanie przedmiotowe : oceniaja funkcje fonacyjna kratni , wykonuje się badanie otolaryngologiczne, ocena percepcji i emisji glosu , oznaczenie parametrów aerodynamicznych (czyli maksymalny czas fonacji) oraz badania instrumentalne krtani (wideo skopia o obiektywna ocena akustyczna głosu i mowy)

• Badanie otolaryngologiczne : jest to badanie wziernikowe przy pomocy lusterka krtaniowego . Sprawdzic trzeba m.in. nasade jezyka, przedsionek krtani ,kształt głosni i długość fałd głosowych

• Ocena percepcyjna i sposób emisji głosu:

-Ocenę kliniczną fonacji rozpoczynamy od określenia barwy głosu w tzw ocenie percepcyjnej

-Pojęcie barwy głosu jest akustycznym terminem odsłuchowym (subiektywnym)

Chrypka jest zmianą w głosie wywołana zaburzeniem drgań fałdów głosowych w czasie fonacji, wpływającą na zmianę barwy artykułowanych głosek

-Skale oceny subiektywnej głosu: skala Unii Europejskich Foniatrów, Skala tzw Sztokholmska, skala szkocka, skala Japońskiego Towarzystwa Logopedów i Foniatrów GRBAS

-Skala GRBAS opisuje zaburzenia głosu przy pomocy zdefiniowanych pięciu parametrów G (grade of hoarsenes - stopień chrypki), R (roughness) – szorstkość głosu, B (breathiness) – głos chuchający, A (asthenic) – głos słaby asteniczny, S (strained) – głos napięty, hiperfunkcjonalny.

-Skala GRBAS posiada cztery stopnie natężenia zaburzeń ; „O” - głos normalny, „1” – lekkie nasilenie, „2”- mierne, „3” - ciężkie dla wszystkich parametrów.

-Zapis dysfonii G1R1B1A0S2 oznacza: głos matowy, lekko ochrypły, szorstki, chuchający w stopniu lekkim i napięty w stopniu miernym.

• Rejestr głosowy – ocena głosu: Jest to szereg następujących po sobie dźwięków o tej samej barwie, który powstaje głównie w wyniku działania rezonatorów głosowych, przy prawidłowej koordynacji oddychania i fonacji

-W warunkach fizjologicznych głos może być „kierowany” ku rezonatorom dolnym lub górnym

-Rejestr piersiowy- głos kierowany ku rezonatorom dolnym

-Rejestr głowowy – głos kierowany ku rezonatorom górnym. Głos jest wyższy o jaśniejszym brzmieniu, wzmocnieniu ulegają składowe wyższe

-Rejestr średni (rejestr fizjologiczny), modalny – występuje w mowie

• Oznaczenie parametrów aerodynamicznych: Najważniejszym parametrem aerodynamicznym głosu jest pomiar maksymalnego czasu fonacji MPT (maximum phonation time). Jest to zdolność swobodnego fonowania samogłoski „a” podczas pełnego wydechu i wynosi od 20 do 25 s.

-Nastawienie głosowe – sposób zbliżania się fałdów głosowych z ustawienia oddechowego do fonacyjnego

-Rodzaj toru oddechowego

-Zdolność uczynniania rezonatorów głosowych nasady

-Elementem właściwej techniki tworzenia głosu jest artykulacja

-Ocena pierścienia mięśniowego zwierającego gardło (pomiędzy gardłem a nosogardłem)

-Ocena czynności rezonacyjnej nosogardła i jamy nosa. W czasie emisji głosek nosowych (ą, ę, m, n, ń) funkcja pierścienia gardłowego jest niepełna i strumień powietrza dostaje się do nosa. Podczas fonacji głosek ustnych powietrze uchodzi do nosa a głos nabiera rezonansu nosowego

Tor oddechowy – sposób oddychania celem uzyskania prawidłowego głosu:
A - tor żebrowo-obojczykowy (piersiowy),

B - przeponowo-żebrowy (brzuszno-piersiowy)
oraz

C - mieszany

1. Metody badań instrumentalnych :

• Podstawowym badaniem specjalistycznym krtani, pozwalającym ocenić jakościowo drgania fałdów głosowych jest laryngostroboskopia: W badaniu tym wykorzystany jest efekt stroboskopowy polegający na optycznym złudzeniu wynikającym z tego, że wrażenia świetlne trwają dłużej w naszym oku, niż działający bodziec. Oko ludzkie jest w stanie zarejestrować tylko 5 drgań w ciągu 1 sekundy. Drgania fałdów głosowych są za szybkie, aby mogły być widziane jako oddzielne wrażenia. Jeżeli jednak oświetlimy krtań światłem przerywanym (stroboskopowym) o częstotliwości drgań różnej od częstości drgań fałdów głosowych, to zaobserwujemy ruchy fałdów głosowych w zwolnionym tempie. Na podstawie tak uzyskanego obrazu można ocenić funkcjonowanie fałdów głosowych. Badanie laryngostroboskopowe powinno być przeprowadzone w znieczuleniu powierzchniowym, aby nadmierne odruchy oraz napięcie mięśni gardła i podniebienia nie wpływały na czynność krtani. Badanie wykonuje się obserwując ruchy fałdów głosowych przy jednakowym natężeniu głosu w zakresie całej skali głosu, zaczynając od rejestru średniego.

• Bezinwazyjną i stosunkowo obiektywną metodą badania głosu jest analiza akustyczna zarejestrowanych próbek głosu. Do niedawna ze względu na kosztowną aparaturę analiza taka wykonywana była tylko w niektórych ośrodkach klinicznych, jednak w miarę postępującego rozwoju sprzętu komputerowego i algorytmów analizujących - wybrane jej elementy wykonać można z wykorzystaniem standartowego komputera klasy PC.
  Pierwszym etapem analizy akustycznej jest zarejestrowanie próbki głosu. Nagranie dokonywane jest zazwyczaj wykorzystując kartę muzyczną komputera i podłączony mikrofon. Ze względu na specyfikę takiego badania, w większości przypadków do wykonania podstawowych analiz wystarczy prosty mikrofon pojemnościowy, bezpośrednio włączany do karty muzycznej. Do wykonania bardziej zaawansowanych elementów analizy potzrebny może być jednak wyższej klasy mikrofon z dedykowanym wzmacniaczem. W wiekszości przypadków analizie poddaje się co najmniej sekundowe nagranie stabilnie fonowanej głoski "a".Zarejestrowana w postaci cyfrowej próbka poddawana jest skomplikowanej analizie. Pierwszym krokiem jest tu wyznaczenie częstotliwości podstawowej. Od samej wartości czestotliwości znacznie ważniejsze jest jej zachowanie się w czasie. Zwykle tworzony jest więc wykres częstotliwości od czasu (tzw. "pitch"). Powinien on dla głoski przedstawiać gładką linię poziomą. Na podstawie wykresu trudno jest obiektywnie oszacować zachowanie częstotliwości podstawowej - wyznaczane są więc pewne wartości liczbowe (parametry) opisujące zmiany tej częstotliwości

• Parametrem opisujacym zakres zmian częstotliwości i natężenia jednocześnie jest pole głosowe. Zwykle wykorzystuje się je do oceny możliwości głosowych śpiewaków. Ważnym parametrem jest też długość nieprzerwanej fonacji na jednym wydechu - czas fonacji.
  Badania akustyczne głosu obiektywizują ocenę czynności fonacyjnej krtani.

1. Czynnościowe i organiczne zaburzenia głosu:

1. Czynnościowe : wystepiuja zmiany w obrebie aparatu nerwowomięśniowego kratni oraz dyskoordynacji oddychania i fonacji. Częściej dotycza kobiet. Czynnościowe zaburzenia glosu są nazywane dysfoniami czynnościowymi , mogą występować w postaciach hipo , hiper i dysfunkcjonalnej. Zaburzenia czynnościowe , które trwaja zbyt dlugo mogą doprowadzic do schorzen organicznych krtani. Wśród pacjentów z zaburzeniami głosu znaczny odsetek stanowią osoby z tzw. zaburzeniami czynnościowymi. Nie stwierdza się w nich zmian organicznych w krtani (np. guzków głosowych, polipów, obrzęków), zaburzona jest natomiast czynność, tzn. nieprawidłowo pracują mięśnie krtani. Może to doprowadzić do powstania zaburzeń głosu. To grupa zaburzeń głosu, w których nie stwierdza się pierwotnych zmian na fałdach głosowych.

Czynnościowe zaburzenia głosu występują u 5-6% dorosłych. Stanowią one ok. 3% schorzeń foniatrycznych i 10% zaburzeń głosu. Występują przede wszystkim u kobiet.

• Postać hipokinetyczna (hipofunkcjonalna)

• hiperkinetyczna (hiperfunkcjonalna)

• Postać dyskinetyczna (dysfunkcjonalna)

1. Przyczyny czynnościowych zaburzeń głosu:

Wendler i Seidner (2005) wyróżniają 5 grup głównych przyczyn czynnościowych zaburzeń głosu:

1. konstytucjonalne: typ budowy, stabilność układu sercowo-naczyniowego, pobudliwość neurowegetatywna struktura osobowości, szczególne obciążenia psychiczne, typ błony śluzowej, czynność krtani i nasady;

2. nawykowe: zaburzenia nabyte przy świadomym lub nieświadomym opanowaniu niefizjologicznych technik fonacji;

3. psychiczne: konfliktowość, neurotyzm, szczególna struktura osobowości

4. objawowe: uwarunkowane ciężkimi schorzeniami ogólnymi

Inne przyczyny, trudne do zakwalifikowania do wymienionych grup

1. Najczęstsze postacie zaburzeń czynnościowych:

• dysfonia hypofunkcjonalna zaburzenia głosu spowodowane obniżonym napięciem mięśni krtani,

• dysfonia hyperfunkcjonalna, w której występuje sytuacja odwrotna, tzn. napięcie mięśni krtani jest zwiększone.

- Perello wyróżnia dwie grupy czynnościowych zaburzeń głosu:

• Phonoponosis – w następstwie nieprawidłowego tworzenia głosu

• Phononeurosis – uwarunkowane zmianami psychicznymi

• W phonoponosis objawy narastają w miarę codziennego obciążenia głosu tak, że najbardziej zauważane są wieczorem, w phononeurosis dolegliwości największe są rano i zmniejszają się ku wieczorowi.

Najcięższą postacią czynnościowych zaburzeń głosu jest afonia czynnościowa, czyli całkowita utrata głosu spowodowana nieprawidłową funkcją mięśni krtani.

1. -phonoponosis – u osob , które w zawodze wykorzystuja głos lub Ich nad używających podczas trwania jakiegoś schorzenia . Są spowodowane dysfunkcjonalnością rożnych grup mięsni oraz dysfunkcji narządów biorących udzial w wytwarzaniu glosu. Mogą mieć swoje źródło w następujący zmianach : niewlasciwa technika tworzenia glosu, nadmierne natężenie glosu, asymetrie chrzastek lub miesni , niezgodność drgan obu faldów głosowych, niewłaściwe oddychanie, niezgodosci w narzadzie fonacyjnym (mala krtan duza klatka piersiowa) ,zmiany neurologiczne, wadliwe nastawienie glosowe , zmiany endokrynologiczne (niedoczynnosc jajników) , choroby narzadu fonacyjnego

- phononeurosis – osoby te znajduja się w długotrwałym stresie, intensywna praca zawodowa , konflikty, problemy,nerwica. Objawy są dwojakie :

• hiperfunkcjonalna –glos ochryply, party , z odcieniem nosowym i gardłowym, zmienna wysokość glosu, skrocony czas fonacji , nadmierne napiecie miesni twarzy ,krtani i szyi . faldy zaokrąglone i nierowno się poruszające.

• Hipofunkcjonalna – glos ochryply, męczliwy, słaby, osłabione SA miesnie kratni , czas fonacji skroncony,

• Postac dysfunkcjonalna =FONASTENIA : brak koordynacji miedzy oddychaniem, fonacją , artykulacja i czynnością artykulatorów. Jeżeli nadmiernie meczymy glos pojawia się chrypka, zalamywanie się glosu oraz ból w gardle.

1. Organiczne : są to zmiany pierwotne lub wtórne, spowodowane mogą być nadmierna eksploatacja głosu w niekorzystnych warunkach np. podczas zimna lub w nadmiernym hałasie : to może być:

   1. ostre zapalenie krtani : Może towarzyszyć przeziębieniu lub zapaleniu gardła. Objawia się chrypką, bólem w okolicy krtani, suchym kaszlem i niemożnością wydobycia głosu. Dodatkowo mogą wystąpić dreszcze, ogólne osłabienie, bóle mięśni i stawów, gorączka.

W badaniu laryngologicznym stwierdza się obrzęknięte, zaczerwienione fałdy głosowe, może być obecna wydzielina śluzowa lub ropna. Zdarza się że dochodzi do trwałego uszkodzenie błony śluzowej krtani oraz mogą pojawić się zmiany włókniste. Wówczas całkowity powrót do zdrowia jest niemożliwy i stanowi podstawę do przewlekłego zapalenia krtani.

1. przewlekłe zapalenie krtani : Czynniki sprzyjające rozwojowi tego schorzenia to: Palenie tytoniu; Częste infekcje zatok przynosowych; Ropne zapalenie migdałków; Ograniczenie drożności nosa, które zmusza do oddychania ustami; Nadużywanie wysokoprocentowego alkoholu;

Niekorzystne warunki pracy: toksyny w powietrzu i jego niedostateczne nawilżenie;

Schorzenie to występuje częściej u osób nadużywających głosu lub używających go w sposób nieprawidłowy. Częściej dotyka mężczyzn. Przewlekłe zapalenie krtani dzielimy na swoiste (kiła, gruźlica) i nieswoiste (częściej u osób zawodowo posługujących się głosem). Biorąc pod uwagę zmiany w krtani możemy wyróżnić postać zanikowa i przerostową.

1. Brodawczaki : Prawdopodobnie wywołuje je wirus.
   Pojawiają się na strunach głosowych, ale mogą objąć też tchawicę. 
   Objawy: chrypka, duszność.

U dorosłych częściej brodawczaki usuwa się
mikrochirurgicznie lub też terapią fotodynamiczną. Niestety, lubią odrastać.
Czasem złośliwieją (guz rośnie wówczas szybko i jest pokryty białym rogowaciejącym nabłonkiem), dlatego osoby, u których stwierdzono chorobę, powinny być pod stałą kontrolą specjalisty.

1. Obrzęk Reinckego : Dotyczy fałdów głosowych. Występuje najczęściej obustronnie i objawia się galeretowatym obrzękiem. Nasilenie jest zróżnicowane: od bardzo niewielkiego, lekko uwypuklającego fałdy, do wiotkich, dużych, balotujących zmian utrudniających oddychanie. Częściej występuje u kobiet. Przyczyna powstawania nie jest jednoznacznie wyjaśniona. Do najważniejszych należą:

• Palenie tytoniu

• Przemysłowe toksyny wziewne

• Spożywanie wysokoprocentowy alkoholu

• Nadmierny wysiłek głosowy

• Alergia

Objawy obrzęku Reinckego zależą od nasilenia zmian na fałdach głosowych. Główny objaw to chrypka o różnym nasileniu. Głos tworzony jest z wysiłkiem w sposób party. Jest niski i matowy. W przypadku dużych obrzęków może wystąpić duszność.

1. Guzki głosowe : Jest to wtórna, najczęściej obustronna, zmiana organiczna występująca u osób zawodowo obciążających głos, u których wcześniej stwierdzono dysfonię hiperfunkcyjną (wzmożone napięcie zewnętrznych i wewnętrznych mięśni krtani).

W tych przypadkach występuje niewłaściwa - zbyt wysoka częstotliwość oraz częste używanie głosu z dużym natężeniem, nadmierna hiperfunkcja i dyskoordynacja fonacyjno-oddechowa.

W laryngoskopii są to niewielkie zgrubienia (guzki) w postaci okrągławych tworów wielkości łebka szpilki symetrycznie i brzeżnie umiejscowionych w 1/3 przedniej i środkowej części fałdów głosowych.

Krtań nie wykazuje objawów stanu zapalnego.

1. Polipy fałdów : Są to zapalne przerosty błony śluzowej o budowie włóknistej lub naczyniowej.

Mogą mieć różną wielkość (od łebka szpilki do ziarna grochu), kształt (uwypuklone lub o szerokiej podstawie) i barwę. Zazwyczaj dotyczą jednego fałdu głosowego i najczęściej wychodzą z jego wolnego brzegu.

Powstają w wyniku poddania nadmiernemu wysiłkowi krtani znajdującej się w stanie zapalnym.

Dolegliwości zależą od wielkości i lokalizacji polipa. Najczęściej pojawia się chrypka, uczycie zawadzania w gardle, kaszel. Jeżeli polip jest duży może dojść do trudności w oddychaniu.

1. Rak krtani : Jest chorobą, w której występuje rozwój złośliwych komórek w obrębie błony śluzowej krtani. Rak krtani niszczy sąsiednie tkanki i zamyka światło krtani utrudniając przepływ powietrza. Zwykle występuje między 45 – 75 rokiem życia; jednak najczęściej dotyka mężczyzn w wieku 55- 65 lat. U osób palących ponad 40 – krotnie wzrasta ryzyko wystąpienia tej choroby. Wczesne wykrycie raka krtani daje duże szanse na powodzenie leczenia (ok 98%). Nie leczony powoduje powolne wyniszczenie organizmu w ciągu kilkunastu miesięcy.

Przyczyny :

• palenie papierosów- jest główną przyczyną raka krtani; wdychanie lub/i wydychanie dymu papierosowego zawierającego substancje smołowe powoduje podrażnienie krtani, które jeśli trwa dłuższy czas przejść może w stan zapalny; stanowi on bazę dla tworzenia się komórek nowotworowych

• nadużywanie alkoholu

• nadużywanie głosu

• praca w niebezpiecznych warunkach (azbest, związki metali itp.)

  1. Porażeniem fałdu głosowego : nazywa się brak jego ruchomości powstały w wyniku zaburzeń czynności nerwów krtani. Wyróżniamy porażenie wrodzone i nabyte, przy czym nabyte stanowią 90% wszystkich porażeń. Wśród porażeń nabytych większość stanowią porażenia pochodzenie obwodowego (uszkodzeniu ulega nerw błędny lub jego gałązki po wyjściu z czaszki). Porażenia ośrodkowe są rzadsze.

  2. zmiany przerostowe błony śluzowej fałdów głosowych : Pierwszy typ zmian określa się jako zmiany przerostowo- obrzękowe, bez cech atypii. Przejawiają się one przerostem nabłonka błony śluzowej o różnej etiologii i nasileniu.

Głos pacjenta jest ochrypły, ma obniżoną częstotliwość podstawową, występuje zawężenie skali głosu w mowie, czas fonacji jest skrócony, może wystąpić bezgłos.

1. zaburzenia głosu u dzieci : znalazłam tylko to ;( !

   1. dysfonia dziecieca : przewlekłe zaburzenia głosu u dzieci uwarunkowane nadmiernym przeciążeniem narzadu glosu zbyt glosnym mówieniem krzykiem czy śpiewem. Dzieci te SA hałaśliwe, krzykliwe, głosne i ruchliwe. Często dochodzi do zmian organicznych w narzadzie glosu. Dysfonia może występować u dzieci malych jak i młodzieży. Glos u dzieci z dysfonia będzie matowy, chrypliwy, bezbarwny, a artykulacja jest zwarta. Dziecko ma uczucie ciala obcego w gardle. Z punktu widzenia lekarza dostrzega się zaczerwienienia okolicy nalewkowej i fałdów glosowych. Mogą występować guzki. Chrypka może być spowodowana zapaleniami gardla i jamy nosowej oraz alergią.

2. Profilaktyka zaburzeń głosu :

• Nie pal i unikaj zadymionych pomieszczeń.
  Dym tytoniowy uszkadza śluzówkę i zwiększa ryzyko raka.

• Nie nadużywaj alkoholu, ogranicz picie mocnej kawy
  i herbaty. Podrażniają i wysuszają śluzówkę.

• Ogranicz ostre przyprawy i pikantne potrawy. Szkodzą podobnie jak alkohol.

• Nie pij i nie jedz potraw bardzo zimnych i bardzo gorących. Uszkadzają błonę śluzową gardła.

• Pij 2,5 litra płynów dziennie. W ten sposób nawilżysz śluzówkę gardła. Jeśli przyczyną chrypki jest przeziębienie, ulgę przyniesie picie niegazowanej wody mineralnej, naparu z rumianku czy siemienia lnianego albo roztworu soli emskiej.

• Nawilżaj powietrze w mieszkaniu i unikaj przebywania w pomieszczeniach z klimatyzacją.

• Oszczędzaj struny głosowe. Staraj się mówić normalnym głosem, nie przekrzykuj ani nie szepcz.

• Oddychaj przez nos. Jeśli jest niedrożny, usuń przeszkody (np. zoperuj skrzywioną przegrodę).

• Naucz się oddychać przeponą. Będziesz mniej obciążać struny głosowe.

• Unikaj infekcji górnych dróg oddechowych. Sprzyjają one chorobom krtani.