5.podzial skal okruchowych
Skały okruchowe składają się z:
ziaren szkieletu ziarnowego, pomiędzy którymi występują ziarna drobniejszej frakcji zwane matriks.
Bardzo często te elementy są spojone substancjami mineralnymi nazywanymi cementem albo spoiwem.
-TERYGENICZNE
-PIROKLASTYCZNE
| Struktura [frakcja] | Skały luźne | Skały scementowane |
|---|---|---|
Psefitowa (Grubookruchowa) [>2,0 mm] |
Żwiry, Gruzy | Zlepieńce [okruchy obtoczone] Brekcje [okruchy ostrokrawędziste] |
Psamitowa (Średniookruchowa) [2,0 – 0,0625 mm] |
Piaski | Piaskowce [ok. 80% ziaren kwarcu] |
Aleurytowa (Drobnookruchowa) [0,0625 – 0,0039 mm] |
Muły, Pyły | Mułowce, Pyłowce, Less |
Pelitowa (Bardzo drobnookruchowa) [< 0,0039 mm] |
Iły | Iłowce, Łupki ilaste |
Żwir – okruchowa skała osadowa o luźnej postaci,
złożona z otoczaków o średnicy większej niż 2 mm – nawet do kilku cm. (W budownictwie żwirem nazywane jest kruszywo naturalne o frakcji do 80 mm.) Żwir może być pochodzenia morskiego, rzecznego, jeziornego, polodowcowego
Piasek - skała osadowa, luźna, złożona z niezwiązanych spoiwem ziaren mineralnych. Wielkość ziaren od 0,0625 do 2 mm, gęstość piasku kwarcowego ok. 2,62 g/cm3.
Wraz z innymi składnikami tworzą gleby. Pod wpływem oddziaływania wody i wiatru piasek tworzy formy akumulacyjne takie jak wydmy, wały piaszczyste,
Wykorzystywany jest m.in. do wyrobu szkła, a w budownictwie jako składnik zapraw i betonu.
Piaskowiec - drobnoziarnista, zwięzła skała osadowa powstała w wyniku scementowania ziaren kwarcu, skalenia i mik, oraz okruchów innych skał i minerałów o średnicy 0,063-2 mm za pomocą spoiwa węglanowego, ilastego, krzemionkowego lub żelazistego. Przyjmuje różne zabarwienia od szarego po żółte, czerwone i białe. Ze względu na skład mineralny szkieletu ziarnowego wyróżnia się piaskowce kwarcowe, arkozowe (zawierają znaczne ilości skaleni) i lityczne (zawierają okruchy różnych skał).
Mułowiec – zwięzła skała osadowa, będąca zlityfikowanym mułem. Złożona głównie z ziaren kwarcu, czasem łyszczyków, skaleni, minerałów węglanowych i ilastych.
W Polsce występuje m.in. jako skała płonna w zagłebiach węglowych Górnego i Dolnego Śląska oraz często wśród różnowiekowych utworów Gór Świętokrzyskich.
Less – pylasta skała osadowa pochodzenia eolicznego. W lessach dominuje frakcja aleurytowa (0,05-0,02 mm) złożona przede wszystkim z kwarcu z domieszką minerałów ilastych, skaleni i węglanów. Zróżnicowanie wielkości ziaren w skałach jest bardzo małe, jest to więc skała dobrze wysortowana. Zazwyczaj bezstrukturalna, dość porowata. Barwa przeważnie żółtawoszara. Less jest skłonny do osiadania pod wpływem zawilgocenia względnie dodatkowego obciążenia. W stanie suchym wykazuje skłonności do pękania i tworzenia pionowych obrywisk, które zanikają, gdy less jest wilgotny i nasycony wodą.