1. Cele i zadania stawiane badaniu metod pracy.

Cele:

• usprawnienie procesu pracy, zmniejszenie pracochłonności i czasochłonności

• racjonalizacja usytuowania stanowisk i całych jednostek organizacyjnych

• ekonomika wysiłku ludzkiego i zmniejszenie niepotrzebnego zmęczenia

• lepsze wykorzystanie materiałów, narzędzi pracy i energii

• poprawa bezpieczeństwa i higieny pracy

Zadania:

• poprawa warunków pracy drogą pozainwestycyjną

• obniżenie kosztu własnego pracy przy wzroście zarobków pracowników

• podniesienie wydajności pracy

• podnoszenie kwalifikacji pracowników, jakości pracy i polepszenie stosunków międzyludzkich

1. Metody normowania pracy:

I. SUMARYCZNE

a) statystyczna – jest wynikiem zużycia czasu pracy na rozpatrywany zakres pracy- nie uwzględnia tego czy pracownik wykonał ją w sposób właściwy czy nie; nie mówi wcale o tym czy czas ten jest w rzeczywistości uzasadniony. Przez początkowy okres dana operacja musi być wykonywana w sposób nienormowany- stąd „jakość” ewidencji czasów trwania pracy w tym okresie rzutuje na normę czasu

b) szacunkowa – opera się na fachowości, doświadczeniu i sposobie podejścia normującego do pracy, stąd jest subiektywna najmniej dokładna. Ma zastosowanie w pewnych przypadkach produkcji jednostkowej lub małoseryjnej, przy robotach nietypowych, remontach.

c) porównawcza –polega na porównaniu normowanego zadania roboczego z analogicznym lub podobnym zadaniem, dla którego norma czasowa jest ustalona, oraz na porównaniu samych przedmiotów pracy. W zależności od ilości parametrów zmiennych można tym sposobem uzyskać porównanie przybliżone lub dokładne

II. ANALITYCZNE

a) analityczno-pomiarowa (badawcza) –obserwacja rzeczywistego wykonania normowanego zadania roboczego, ustalenie właściwych przebiegów czynności i pomiar zużytego czasu (najczęściej metodą obserwacji chronometrażowych); stosowana w wypadku produkcji wielkoseryjnej

b) analityczno- obliczeniowa –obliczenie czasu w oparciu o

• normatywy czasowe poszczególnych elementów pracy wchodzących w skład zadania roboczego

• znane możliwości rachunkowe określające czas główny pracy

Metoda najbardziej rozpowszechniona, uwagę skupia na przeanalizowaniu i wycenieniu elementów czasu wykonania przez podział na zabiegi technologiczne; dla każdego zabiegu ustala się czas główny i pomocniczy

c) normowania wg normatywów ruchów elementarnych- uniwersalna i szczegółowa ale pracochłonna

• zestawienia wszystkich ruchów potrzebnych do wykonania danej pracy, wymaga to zestawienia właściwej metody pracy przy pomocy minimum ruchów roboczych i składającej się z ruchów najprostszych

• opisania każdego ruchu pod względem rodzaju/jaka część ciała ten ruch wykonuje/drogi, liczby cech swobody

• odczytania z tablic normatywów wartości czasów każdego opisanego ruchu elementarnego

• zsumowania wypisanych poszczególnych czasów w celu otrzymania normy czasu danego zadania roboczego

d) normowania wg normatywów ruchów scalonych –mniejszy stopień szczegółowości w stosunku do r. elementarnych

1. Co to jest chronometraż i kiedy go stosujemy?

Chronometraż jest podstawą wszelkich danych i normatywów czasu. Mierzy się czas czynności powtarzających się, aby potem z szeregu pomiarów ustalić właściwe średnie wartości. Charakterystyczną cechą chronometrażu jest wielokrotność obserwacji tej samej operacji lub tej samej czynności.

Obserwacje te i prowadzone jednocześnie pomiary czasu stanowią materiał do:

• opracowania normatywów czasu na typowe czynności lub ruchy robocze

• badania metod pracy w celu jej racjonalizowania

• badania warunków pracy wielomaszynowej

• obserwowania pracy linii potokowych dla uzyskania lepszej ich synchronizacji

• opracowania technicznych norm czasu na wykonanie poszczególnych operacji w przypadku braku odpowiednich normatywów (analityczno-pomiarowa metoda określenia norm)

• zestawienie osiąganej sprawności przez poszczególnych robotników

Aby wyniki chronometrażu przedstawiały prawdziwe wartości musi on być przeprowadzony:

• w ustalonych warunkach produkcyjnych

• w stosunku do tych pracowników, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie

• przez przeszkolonego pod tym względem organizatora, który dobrze zna technologię danego zadania roboczego.

Chronometrażem nazywa się technikę mierzenia czasu pracy za pomocą stopera polegającą na dokładnym zarejestrowaniu czasu trwania i tempa wykonywania poszczególnych elementów operacji technologicznej. Pomiary przeprowadza się w danych warunkach a ich celem jest zbadanie bieżącego czasu trwania czynności i określenie optymalnego poziomu czasu, w którym czynność powinna być wykonana, aby móc zagwarantować określony poziom wydajności.

1. Metoda MODAPTS

Koncepcja MODAPTS wynikła z dążenia do ułatwienia i skrócenia normowania czasu robót ręcznych:

- wyceny szczegółowe można zastąpić uśrednionymi,

- im większa część kończyny górnej bierze udział w ruchu, tym większe możliwości zasięgowe, a zarazem większe możliwości wywarcia siły* W związku z tym można zrezygnować z bezpośredniego nawiązywania przy wycenie czasu do czynników "odległość" i "masa" i zastosować wyceny odniesione do klas ruchów

- średnie czasy ruchów klas wyższych od pierwszej są prostymi wielokrotnościami modułu, tj. średniego czasu ruchu klasy pierwszej, czyli ruchu palcami. Sytuacje odbiegające można wyrazić dodatkami, również będącymi prostymi wielokrotnościami modułu. Doprowadziło to do ograniczenia liczby wartości normatywnych czasu do 21, z tym że są one odniesione tylko do 8 wartości liczbowych. Duże ułatwienie stanowi również sam układ tablicy normatywów MODAPTS. Elementy ruchu przedstawiono w nim prostymi i bardzo łatwymi do zapamiętania symbolami graficznymi. Ruchy kończyn górnych posiadają 5 klas ruchów, które wynikają z odległości na jaką należy przemieścić odpowiednią część kończyny górnej aby można było wykonać zadanie.

1. Rezerwy wzrostu wydajności pracy

I. Intensywne

1) rezerwy wzrostu indywidualnej wydajności pracy robotnika warunkowane

a) cechami osobistymi,

b) stosunkami międzyludzkimi,

c) czynnikami psychologicznymi,

d) czynnikami organizacyjnymi;

2) rezerwy wynikające ze zmniejszenia pracochłonności produkcji warunkowane:

a) konstrukcją wyrobu (stopień modernizacji i unifikacji, wymagania jakościowe, stopień zmienności części i zespołów, ukształtowanie części i zespołów),

b) technologią wytwarzania (nowoczesność procesów technologicznych, stopień oprzyrządowania i jego sprawności, przodujące metody pracy, usytuowanie i warunki otoczenia stanowisk roboczych, transport wewnętrzny);

c) organizacją pracy i produkcji (racjonalna organizacja pracy i obsługa stanowisk roboczych, specjalizacja produkcji, typizacja technologii, planowanie wykonawcze i kontrola przebiegu produkcji)

3) rezerwy warunkowane lepszym wykorzystaniem czasu, do których zalicza się również 2c)

II. Ekstensywne

1) rezerwy wynikające z niewykorzystania: pełnego czasu pracy maszyny i urządzeń; zmian roboczych; dyspozycyjnego robotnika w czasie zmiany; obsady zmian roboczych

2) rezerwy wynikające ze zlikwidowania produkcji złej jakości (braki); odchyleń od procesu technologicznego; skrócenia przestojów remontowych maszyn i urządzeń oraz rezerwy warunkowane lepszym wykorzystaniem czasu, które dzielą się na 2c)

1. Składniki normy czasu

Czas główny - zmiana kształtu postaci lub struktury

Czas pomocniczy - mocowanie części i odmocowanie, ustawianie parametrów skrawania, wymiana narzędzia

Czas przygotowawczo-zakończeniowy (przygotowanie obrabiarki) - zapoznanie się pracownika z zadaniem roboczym, pobranie materiałów narzędzi, przygotowanie urządzenia do wykonania zadania oddanie produktów pracy, zwrot narzędzi, doprowadzenie stanowiska roboczego do stanu wyjściowego

Czas obsługi organizacyjnej - konserwacja maszyn i urządzeń, zakładanie i zdejmowanie środków ochrony osobistej, przyjmowanie i przekazywanie zmiany, przygotowanie stanowiska do pracy na początku zmiany roboczej, porządkowanie stanowiska w czasie pracy.

Czas obsługi technicznej - utrzymanie w pełnej sprawności stanowiska roboczego, wymiana stępionego narzędzia, stan niezbędnej gotowości do zauważenia, że proces zaczyna przebiegać nieprawidłowo oraz podjęcie decyzji i wykonanie działań interwencyjnych.

Czas fizjologiczny odpoczynku - konieczny do usunięcia skutków zmęczenia, fizyczna bezczynność lub gimnastyka, nadal trzeba obserwować produkcję

Czas fizjologiczny potrzeb naturalnych - spożycie posiłku podczas zmiany, wyjście do toalety.

1. Metoda BMP

Metoda badania i mierzenia pracy. Jest to ulepszona metoda MTM-2. Najważniejsze nowości w metodzie BMP:

• zastosowanie dodatków zwiększających czas sekwencji w przypadku brania przedmiotów małych, małych lub płaskich leżących na płaszczyźnie oraz przy umieszczaniu przedmiotów niesymetrycznych;

• przyjęcie, jako czasu średniego dla każdego zakresu długości ruchów -sumy: czasów niezmiennych dla danego zakresu i średniej harmonicznej wartości brzegowych czasów zmiennych;

• dodanie zakresu długości ruchów do 2 cm, co prowadzi do zmniejszenia wartości bezwzględnej brzegowych błędów określających dokładność wyznaczania czasów dla ruchów krótkich; ustalenie wartości liczbowych granic zakresów długości ruchów według postępu geometrycznego.

Metoda BMP stosowana jest również w przypadku ruchów krótkich i przedmiotów małych oraz obniża granicę dolną stosowalności metody od 0,5 minuty do 5 minut czasu wykonania operacji, przy zachowaniu warunku dokładności określania czasów 25% przy ufności 95%.

Metoda ta powinna być stosowana do: projektowania organizacji i metod pracy, opracowania norm pracy, opracowania normatywów, badania koncepcji wyrobów, badania i usprawnienia istniejącego procesu pracy

Metoda BMP posiada niewielką ilość ruchów, nawet w tej ilości można złożyć każdą pracę ręczną. Opis karty metody BMP Ruchy występujące w BMP są następujące:

1)Wziąć,

2)Umieścić

3)Nacisnąć /lub rozdzielić/

4)Przechwycić

5)Dostrzec lub decydować

6)Ruch stopy

7)Zniżenie ciała z wyprostowaniem

8)Wykonanie kroku.

Czasy tych ruchów wyznaczone są dla przeciętnego wykonawcy, który ustaloną metodę pracy stosuje ze średnią wprawą i ze średnią chęcią do pracy w przeciętnych warunkach.

1. Metoda MTM1 - Metoda ruchów elementarnych

Metodę MTM1 cechuje duża szczegółowość analizy operacji. W wyniku szerokiego zastosowania metody nastąpił znaczny postęp w zakresie jednolitości napięcia norm pracy.

Stosowana: do produkcji masowej lub wielkoseryjnej; dla zadania roboczego trwającego do 0,5min obejmującego ruchy elementarne. W metodzie tej rozróżnia się 21 elementów pracy. Są one jednocześnie określone i charakteryzowane. Ich opis, wraz z odpowiadającymi im normatywnymi wartościami czasu, jest zawarty w tablicach.

Elementy pracy kończyn górnych: Sięgnąć, Przemieścić, Obrócić, Ruch korby, Nacisnąć, Chwycić, Puścić, Umiejscowić, Rozdzielić.

Elementy pracy oczu: Przesunąć spojrzenie, Przyjrzeć się

Elementy pracy ciała i kończyn dolnych:

-kończyn dolnych: ruch stopy, ruch nogi

-ruchy ciała w płaszczyźnie poziomej: chodzić, kroki boczne, obrócił tułów

-ruchy ciała w płaszczyźnie pionowej: usiąść, pochylić się, schylić się, uklęknąć na 1 kolano, uklęknąć na oba kolana

Elementy pracy MTM1 są określone przez:

• definicję charakteryzująca istotę elementu pracy i warunki jego występowania,

• parametry wpływające na czas trwania elementu pracy, czyli wielkość ruchu, dokładność i wysiłek,

• symbol literowo-cyfrowy (z ang).

Każda pozycja normatywna opisana jest literowo i cyfrowo. Opis taki jest jednoznaczny, daje duże korzyści, chociaż wymaga zapamiętania wszystkich ruchów i ich symboli oraz sposobu identyfikacji w toku przeprowadzania analizy procesu pracy.

1. Badanie i usprawnianie czasu pracy

Badanie metod pracy

• analiza wstępna stanu istniejącego

• rejestracja stanu istniejącego

• krytyczna ocena, analiza i wnioski

• projektowanie usprawnień

• wdrażanie usprawnień

• utrzymanie usprawnień

Badanie czasu pracy

• mierzenie i racjonalizowanie czasu pracy

• normowanie czasu pracy

Kwalifikowanie (taryfikowanie) pracy

• systematyzacja prac

• ustalenie złożoności i uciążliwości wykonywania pracy

Wynika z tego, iż:

a) Badanie metod – to systematyczne rejestrowanie, analizowanie i krytyczna ocena istniejących lub proponowanych sposobów wykonania pracy oraz opracowanie i wprowadzenie w życie metod bardziej efektywnych i łatwiejszych,

b) Badanie czasu pracy – to pomiar czasu trwania poszczególnych czynności, usprawnienie procesu pracy pod kątem skrócenia czasu jej trwania oraz ustalenie najbardziej optymalnych wielkości czasu trwania czyli ustalenie normy.

1. Cele krytycznej analizy stanu istniejącego

• eliminowanie lub redukcja czynności nieproduktywnych

• zmniejszenie ilości lub uproszczenie sposobu wykonywania czynności produktywnych.

Analiza poszczególnych faktów charakteryzujących dotychczasową metodę pracy polega na opracowaniu w odpowiednim porządku odpowiedzi na 5 grup zagadnień:

1.Cel, dla którego czynność jest wykonywana

2. Miejsce, w którym jest wykonywana

3. Kolejność, w jakiej jest wykonywania

4. Osoba, przez którą jest wykonywana

5. Środki, przy pomocy których jest wykonywana

Odpowiedzi na te pytania opracowuje się pod kątem: eliminacji, połączenia, uporządkowania, uproszczenia czynności stanowiących przedmiot badania.

1. Metoda migawkowa

Do określania procentowego udziału czasu uzupełniającego lub wyeliminowania nieścisłości. a) regularna – np. co 5 minut wchodzimy i rejestrujemy na formularzu jaką czynność wykonuje dany pracownik

b) nieregularna

Celem metody migawkowej jest określenie ile czasu na danym stanowisku zostało przeznaczone na pracę, a ile zostało zmarnowane.

Metoda obserwacji migawkowych należy do grona metod statystycznych - opiera się na zasadzie, mówiącej że im więcej prób wykonamy tym nasze wyniki będą wierniejsze rzeczywistości. Metoda ta może być stosowana zarówno w stosunku do ludzi, środków pracy jak i przedmiotów pracy, a więc pozwala mierzyć różne rodzaje zużycia czasu roboczego.

1. Metoda AMP

Produkcja mało- i średnioseryjna. Czynności: Z-złożyć (sięgnąć, chwycić, puścić); T-umiejscowić (luźne, suwliwe, ciasne); W-wziąć; P-przechwycić; N-nacisnąć; S-przesunąć spojrzenie; K – kor; PW – pochylić się.

Czas wykonania działań 5-30 min

1. Metody znajdowania nowych rozwiązań

Burza mózgów- zbiorowe poszukiwanie w atmosferze całkowitej swobody i niewielkim gronie osób-pomysłów mogących stanowić podstawę do rozwiązania problemów. W istocie swojej polega ona na wprowadzeniu elementów przypadkowości do poszukiwania pomysłów i odroczenia ich oceny do chwili zakończenia dyskusji. Prowadzący określa tylko istotę problemu do rozwiązania i pozostawia swobodę do podawania pomysłów. Jeden pomysł może być źródłem wielu nowych pomysłów.

Technika wymuszonych skojarzeń – stworzenie nowych pomysłów przez wymuszone skojarzenie dwóch lub więcej normalnie niełączących się obiektów. Rozróżnia się trzy odmiany tej techniki:

1) Katalog - wybiera się losowo dwa obiekty lub więcej z dowolnego katalogu czy słownika i rozważa się je łącznie poszukując nowych pomysłów.

2) Spis - sporządza się listę obiektów, związanych z rozpatrywaniem zagadnieniem i następnie każdy z nich kojarzy się z każdym pozostałym na liście.

3) Ustalony obiekt - rozważane obiekty są celowo dobrane; jeden z nich jest wiodący. Następnie obiekt ten jest kojarzony z przypadkowo dobranym obiektem z najbliższego sąsiedztwa

Techniki analityczne – wykorzystują logiczne podejście burzy mózgów. 3 odmiany:

1) Lista cech - sporządza się zestawienie cech, jakie ma lub powinien mieć obiekt, a następnie podejmuje się próbę ich zmiany, co pociąga za sobą zmianę obiektu lub powstanie nowego.

2) Analiza morfologiczna - analiza struktury budowy lub konstrukcji badanych obiektów. Analizę rozpoczyna się od określenia problemu w sposób możliwie szeroki. Następnie wpisuje się tzw. zmienne niezależne, które są nierozerwalne związane z analizowanym obiektem. Zmienne te w jednej tablice morfologicznej mogą byś zgrupowane najwyżej 3 podzbiorach charakteryzujących 3 różne rodzaje zmiennych.

3) Metoda wejście-wyjście - analiza wszystkich wyników przemiany różnych wejść na wyjścia (pożądany wynik końcowy)

Technika pytań kontrolnych- sporządza się odpowiednie listy pytań, na które indywidualnie lub zespołowo szuka się odpowiedzi i w ten sposób poszukuje nowego rozwiązania. Listy pytań mogą mieć charakter ogólny lub pytania mogą być przystosowane do określonej kategorii problemowej.

1. Zadania stawiane normowaniu pracy

• Badanie zjawisk psycho-fizycznych człowieka, zachodzących w czasie jego pracy

• śledzenie postępu technicznego oraz osiągnięcie przodujących robotników i racjonalizatorów produkcji i rozpowszechnianie ich

• ustalenie form współpracy w pracach zespołowych

• przyswajanie wyników badań naukowo-technicznych i usprawnień w dziedzinie eksploatacji narzędzi i maszyn

• badanie i stawianie wniosków co do usprawnień organizacyjno-obsługowych stanowiska pracy mających na celu usunięcie strat czasu i jego lepsze wykorzystanie

• opracowanie normatywów, metod i innych środków pomocniczych potrzebnych do przeprowadzenia obliczeń norm czasu w sposób szybki i dokładny

1. Jakie narzędzia stosujemy do rejestracji stanu istniejącego?

W zależności od rodzaju i stopnia złożoności procesu pracy stosuje się dla potrzeb rejestracji i analizy ustaloną technikę obejmującą:

a. symbole graficzne

b. formularze rejestrujące

c. sposób zapisów

Symbole graficzne ułatwiają lakoniczne zarejestrowanie procesu pracy, jego analizę, porównania projektowanych wariantów rozwiązania usprawnienia oraz wybór spośród nich rozwiązania optymalnego.

Podstawowym formularzem rejestracyjnym jest

Karta przebiegu czynności, na której przedstawia się kolejność czynności występujących w czasie przebiegu procesu pracy, zapisujące jednocześnie symbolami wszystkie czynności i zdarzenia z wyszczególnieniem ilości oraz czasów trwania czynności lub zdarzeń i długości dróg transportowych..

Odmianą i uzupełnieniem karty przebiegu czynności są:

Karta czynności osobowo-maszynowych - umożliwia harmonizację prac wykonywanych jednocześnie przez człowieka i maszynę,

Karta czynności obu rąk,

Karta czynności zespołowych -– jej istotą jest graficzne ujęcie czasu pracy czasu postoju poszczególnych członków zespołu i maszyn w celu uzyskania poglądu na wzajemne powiązanie czynności wykonawczych przez indywidualnych wykonawców i na stopień wykorzystania przez nich czasu normowanego.

Wykres przebiegu i wykres sznurkowy

1. Co może być rezultatem badania i usprawnienia pracy?

• eliminacja zbędnych operacji

• połączenie dwóch lub więcej operacji

• zmiana miejsca wykonywania operacji, wyeliminowania zbędnego transportu

• uporządkowanie kolejności operacji

• zmiana osoby wykonawcy

• uproszczenie sposobu wykonywania operacji itp.

1. Omów warunki umożliwiające normowanie pracy.

• znajomość charakterystyki obrabiarek i schematów kinematycznych ich ruchów roboczych.

• stałe badanie i zbieranie danych instrukcyjnych o doborze parametrów obróbkowych

• jednoznacznie dające się określić powiązania czynności obsługowych robotnika z pracą obrabiarki

• typowość czynności obsługowych robotnika

• posiadanie zbadanych i wypróbowanych normatywów czasu na typowe czynności robocze pracownika

• stałe aktualizowanie danych statystycznych o przypadkach i nieregularnie zachodzących przerwach w pracy stanowisk.

1. Cele i zadania normowania pracy.

Podstawą normowania pracy jest analiza i racjonalizacja wykonania każdego normowanego zadania roboczego. Normowanie pracy to badanie tej pracy i ewentualne jej usprawnianie.

Cele:

• Umożliwianie planowania, koordynowania i kontroli przebiegu produkcji, określenie zdolności produkcyjnych komórek, określenie długości cykli produkcyjnych wyrobów, określenie wielkości zatrudnienia.

• Racjonalizowanie wynagrodzenia za pracę

• Racjonalizowanie i usprawnianie procesów pracy najbardziej pracochłonnych

• Umożliwienie określenia kosztów pracy przez określenie czas zaangażowania pracowników i maszyny.

Zadania:

• badanie zjawisk psycho-fizjologicznych człowieka, zachodzących w czasie jego pracy

• śledzenie postępu technicznego oraz osiągnięcie przodujących robotników i racjonalizatorów produkcji i rozpowszechnianie ich

• ustalenie form współpracy w pracach zespołowych

• przyswajanie wyników nadań naukowo-technicznych i usprawnień w dziedzinie eksploatacji narzędzi i maszyn

• badanie i stawianie wniosków, co do usprawnień organizacyjno-obsługowych stanowiska pracy, mających na celu usunięcie strat czasu i jego lepsze wykorzystanie

• opracowanie normatywów, metod i innych środków pomocniczych potrzebnych do przeprowadzenia obliczeń norm czasu w sposób szybki i dokładny.

1. Rodzaje norm pracy.

Norma pracy (norma zadania roboczego) –jest to jednostkowy miernik pracy, wyrażający w określonych jednostkach nakład pracy ustalony do wykonania danego zadania roboczego w określonych warunkach, uznanych za niezbędne ze względów technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych oraz uwzględniających wymagania stawiane przez fizjologię pracy.

Normy pracy mogą być jako normy:

1. Czasu pracy t jako ilość czasu wyznaczona na realizowanie danego zadania roboczego,

2. ilości wyrobu N (wydajności) określające ilości produktu pracy w jednostkach naturalnych [kg, m, l] wyznaczone do wykonania w jedn. czasu t*N=1

3. Obsługi (zespół obowiązków) określające ilość urządzeń, jaką wyznacza się do obsługi jednemu pracownikowi lub zespołowi pracowników realizujących na tych urządzenia określone zadania robocze

4. Obsady (zespół pracowników) określające liczebność zespołu pracowników tworzących jedną obsadę, która jest na stałe przydzielona do obsługi określonych urządzeń z odpowiednimi obowiązkami nadzorczymi.

1. Co to są przerwy uzasadnione i nieuzasadnione?

Przerwa- okres czasu, w którym nie występuje stan czynny

Przerwa uzasadniona- zalicza się do czasu normowanego, np. czas przeznaczony na odpoczynek i potrzeby naturalne, czas wynikający z organizacji procesu produkcyjnego

Czas pokryty – czas trwania tego elementu pracy, który jest wykonywany równolegle z innym- traktowanym jako zasadniczy, według którego określa się długość czasu trwania badanego elementu roboczego procesu produkcyjnego

Czas niepokryty- obejmuje elementy czasu, które wyznaczają czas wykonania zadania roboczego lub które w sumie tworzą czas trwania zadania roboczego

Przerwa nieuzasadniona (czas strat)–nie zalicza się do czasu normowanego

o zależna od pracownika - z przyczyn:

• dyscypliny czasu pracy, np. spóźnienie do pracy, nieusprawiedliwiona nieobecność

• dyscypliny technologicznej, np. awaria powstała w skutek niewłaściwej eksploatacji urządzenia

• bezpieczeństwa pracy np. bezczynność powstała wskutek wypadku przy pracy

• niezależna od pracownika - z przyczyn:

• organizacyjno-technicznych, np. niewłaściwa organizacja pracy, brak materiału, awaria maszyn, brak prądu

• technologicznych –wynikających z realizacji kolejnych faz procesu technologicznego

1. Omów metody sumaryczne

Sumaryczne metody normowania czasu zadania roboczego – normę czasu wykonania zadania roboczego ustala się sumarycznie, bez rozbijania tegoż zadania na elementy składowe i przeprowadzania analizy poszczególnych elementów pracy. Stosowane w przypadkach, gdy przewidywany nakład pracy na ustalenie norm metodami analitycznymi byłby niewspółmiernie duży i nie byłby ekonomicznie celowy.

Wady:

• brak cech postępowości

• brak możliwości ustalenia wpływu określonych warunków technicznych na przebieg pracy i czas wykonania zadania

• brak gwarancji, że wielkość norm pracy ustalonych tą metodą będzie dostatecznie dokładna

Zalety:

• stosunkowo niewielki pracy

Zastosowanie:

• opracowanie wstępnych projektów organizacyjnych

• orientacyjne obliczanie kosztu robocizny

• obliczenie czasu trwania robót

Statystyczna – jest wynikiem zużycia czasu pracy na rozpatrywany zakres pracy - nie uwzględnia tego czy pracownik wykonał ją w sposób właściwy czy nie; przez początkowy okres dana operacja musi być wykonywana w sposób nienormowany- stąd „jakość” ewidencji czasów trwania pracy w tym okresie rzutuje na normę czasu

Szacunkowa – opera się na doświadczeniu i sposobie podejścia normującego do pracy, stąd jest subiektywna najmniej dokładna

Porównawcza –polega na porównaniu normowanego zadania roboczego z analogicznym lub podobnym zadaniem, dla którego norma czasowa jest ustalona

1. Omów metody analityczne normowania.

Metody analityczne normowania czasu zadania roboczego- rozłożenie normowanego zadania roboczego na składowe elementy i ustalenie dla każdego z nich właściwych warunków i czasu wykonania uwzględniając możliwości produkcyjne stanowiska i doświadczenie pracowników. Metoda ta zakłada, że:

• każdą pracę można podzielić na mniejsze jej elementy

• liczba rodzajów takich elementów jest ograniczona (mimo różności robót)

• wydzielone elementy pracy są od siebie niezależne i czasy ich wykonywania można sumować

Analityczno-pomiarowa (badawcza) –obserwacja rzeczywistego wykonania normowanego zadania roboczego, ustalenie właściwych przebiegów czynności i pomiar zużytego czasu stosowana w wypadku produkcji wielkoseryjnej

Analityczno- obliczeniowa –obliczenie czasu w oparciu o

• normatywy czasowe poszczególnych elementów pracy wchodzących w skład zadania roboczego

• znane możliwości rachunkowe określające czas główny pracy

Metoda najbardziej rozpowszechniona, uwagę skupia na przeanalizowaniu i wycenieniu elementów czasu wykonania przez podział na zabiegi technologiczne; dla każdego zabiegu ustala się czas główny tg i pomocniczy tp

Normowania wg normatywów ruchów elementarnych- uniwersalna i szczegółowa ale pracochłonna- produkcja wielkoseryjne; polega na rozłożeniu czynności ludzkich na drobne elementy, które są traktowane jako niezależne i nie wywierające bezpośredniego wpływu na elementy pracy występujące po nich. Następnie:

• wszystkie ruchy potrzebne do wykonania pracy są zestawione

• każdy ruch opisany zostaje pod względem rodzaju (jaka część ciała go wykonuje, droga, liczba cech swobody)

• odczytanie z tablic normatywów wartości czasów dla każdego ruchu

• zsumowanie poszczególnych czasów

Normowania wg normatywów ruchów scalonych –mniejszy stopień szczegółowości w stosunku do r. elementarnych

1. Jaki jest zakres zastosowania ruchów elementarnych i jakie są przesłanki ich stosowania?

Zakres zastosowania:

• badanie i usprawnienie pracy,

• projektowanie metod wykonania pracy i organizacji stanowisk roboczych,

• ustalanie norm czasu,

• przygotowanie normatywów czasu o dowolnym stopniu scalenia,

• projektowanie racjonalnych, lepiej dostosowanych do człowieka konstrukcji maszyn, urządzeń i narzędzi,

• ustalenie dla robót projektowych dokładnych norm pracy.

Przesłanki:

• stosunkowo duża równomierność napięcia samych normatywów podstawowych,

• wyeliminowanie indywidualnej oceny tempa pracy,

• możliwość szczegółowego zaprojektowania, a w następstwie również kontroli przestrzegania przez robotników racjonalnych metod pracy.

Metody ruchów elementarnych mogą być wykorzystane bezpośrednio do ustalania norm czasu. W tym celu trzeba normowany proces pracy lub jego fragment rozłożyć na elementy składowe i zapisać go za pomocą symboli. Suma czasów (nie pokrytych) odpowiadająca zapisanym symbolom jest czasem wykonania dla analizowanego procesu lub jego fragmentu. Dodając do otrzymanego w ten sposób czasu wykonania czas uzupełniający, otrzymujemy czas jednostkowy.