Kongres wiedeński i jego konsekwencje dla Europy
uczestnicy kongresu i ich interesy polityczne
zmiany terytorialne
zasady nowego porządku politycznego i społecznego
funkcjonowanie Świętego Przymierza.
Stosunki międzynarodowe na przełomie XVIII i XIXw.
kształtowanie się nowożytnych stosunków międzynarodowych w ramach ustroju feudalnego, który ustępował pod naporem nowych idei i sił społecznych,
występowanie wielkich procesów dziejowych na arenie międzynarodowej, które zmieniając relacje między narodami, zmieniają także wygląd mapy politycznej.
Dwie rewolucje: amerykańska i francuska
rewolucja amerykańska:
przeciwstawiała się głównej potędze światowej - Anglii,
bez terroru wprowadzała nowe prawa obywatelskie i reguły demokracji,
ustanawiając republikańską formę rządu, naruszyła porządek światowy sprzeciwiając się dominacji systemu monarchicznego,
deklaracja niepodległości (4 lipca 1776), konstytucja (1787) jako próba zreformowania stosunków między państwami i dokumenty projektujące nowe państwo i społeczeństwo,
zaczęto mówić o równości jednostek i narodów, o prawie do niepodległości (pojawienie się hasła sprawiedliwości między narodami, zasada suwerenności narodów),
zaczęto powoływać się na wartości moralne, wybieranie przez naród rządu, prawo do buntu przeciwko złemu rządowi, o wolność i swobodę ubiegania się o szczęście,
nowa amerykańska republika miała dowodzić unikatowości eksperymentu politycznego i urzeczywistnienia wyroków Opatrzności, stąd cechą dyplomacji amerykańskiej jest przywiązanie do wartości i poczucie misji globalnej,
w rezultacie zwycięstwa pojawiło się nowe państwo - Stany Zjednoczone Ameryki, było państwem dużym, złożone z 13 stanów, dynamicznie powiększało ono swoje terytorium.
rewolucja francuska:
skonkretyzowano, jako propozycje norm prawnych: zasadę suwerenności narodu, nieinterwencji, nienaruszalności terytoriów, formalnej równości państw, wolności mórz i rzek międzynarodowych, potępienie wojen i zaborów,
konstytucja (3 września 1791)
Projekt deklaracji praw z 1793r. podkreślał, że ten, kto uciska inny naród, staje się wrogiem wszystkich narodów,
Deklaracja prawa międzynarodowego z 1795r. o samostanowieniu narodów, rządy oparte na równości, brak interwencjonizmu.
Zniknięcie Polski z mapy Europy:
sposób zniknięcia Polski z politycznej mapy Europy połączył Rosję, Prusy i Austrię,
Polska została podzielona wg dowolnych linii wytyczonych na mapie, nie biorąc pod uwagę historycznych czy prawnych czynników,
System napoleoński:
okres napoleoński (1799-1815)
podstawowym celem systemu było dążenie do ustanowienia politycznej i cywilizacyjnej hegemonii Francji w Europie, na krótko udało się cesarzowi ten cel zrealizować. Na poczatku 1812r. do Francji należały Belgia, Holandia, północne wybrzeże Niemiec, duża część Szwajcarii, północno - zachodnie Włochy, Państwo Kościelne,
Imperium napoleońskie sięgało w Europie poprzez Księstwo Warszawskie aż do granic Rosji,
Związek reński - zawarty między Napoleonem a Niemcami. Napoleon został oficjalnym protektorem, zlikwidowane zostało Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego,
Napoleon doprowadził do zjednoczenia niemal całej Europy, której centrum znajdowało się w Paryżu,
Prusy i Austria po przegranych bitwach i podpisanych pokojach straciły swoje pozycje w Europie,
Szybki upadek Francji przyniosła wojna z Rosją w 1812r., z którą w 1807r. w Tylży zawarła pokój,
Francja została odbudowana państwami zależnymi. Na tronach osadzano członków rodziny cesarza lub sojuszników, np. na czele Królestwa Włoskiego stanął Napoleon jako król Włoch, Koronę Królestwa Neapolu otrzymał początkowo brat Napoleona, a później jego szwagier - cesarz Joachim Murat, na czele Księstwa Warszawskiego postawił Fryderyka Augusta Wettina (sojusznika),
Napoleon tworzył arystokrację ze swoich wojskowych, którzy często pochodzili z nizin społecznych,
W krajach podporządkowanych Francji wprowadzono kodeks cywilny, zwany Kodeksem Napoleona oraz ogłaszano konstytucje podobne do francuskiej, język i kultura francuska rozpowszechniły się na kontynencie,
Kodeks Napoleona znosił przywileje feudalne, głosił równość wobec prawa, wolność sumienia, swobodę dysponowania własną osobą, sprzyjał emancypacji burżuazji i mieszczaństwa,
największym wrogiem Francji była Anglia, która wspierała militarnie i finansowa pozostałych wrogów. Anglia jednak była zbyt silna militarnie więc Napoleon chciał złamać ją ekonomicznie poprzez blokadę kontynentalną z 1806r. (towary z Anglii nie mogły być przedmiotem handlu, nie mogły dostawać się do portów. To jednak nie wystarczyło, aby Anglia upadła. Jednak dzięki blokadzie Napoleon potrafił zgromadzić wszystkie państwa europejskie w jedną całość.
Ameryka, Afryka i Azja na przełomie wieków:
Ameryka Północna:
na mocy traktatu paryskiego z 1763r. Kanada stała się kolonią brytyjską,
na mocy traktatu wersalskiego z 1783r. Anglia uznała niepodległość Stanów Zjednoczonych, a Francja otrzymała wyspy Tobago i Santa Lucia,
hiszpańska Luizjana z rąk Francji przeszła do Stanów Zjednoczonych, a Floryda z rąk Hiszpanii przeszła do USA.
Obie Ameryki:
koniec XVIIIw. - głęboki kryzys hiszpańsko - portugalski systemu kolonialnego.
Afryka:
W Afryce Pn. dominowało Imperium Osmańskie, które zajmowało Egipt, Algierię, terenu po obu stronach Morza Czerwonego,
Kolonie portugalskie w Afryce: Mozambik, Angola, Gwinea Portugalska, Wyspa Świętego Tomasza,
Francja posiadała Senegal, a Holandia Kraj Przylądkowy,
Później Anglia odebrała Kraj Przylądkowy i skolonizowali Gambię i Sierra Leone.
Azja:
Indie głównym obszarem rywalizacji,
Portugalia posiadała kolonię Goa, a Holandia wyspę Cejlon, którą straciła w 1795r. na rzecz Anglii,
Anglia miała najwięcej kolonii, m.in. Bengal i wschodnią część kraju.
Francja zachowała swoje enklawy oraz Seszele i Mauritius,
Holandia posiadała Sumatrę, Jawę, Celebes, część Borneo,
Hiszpania: Filipiny
Napoleon nie przełożył swojej wizji na Azję, co potwierdziło, że Francja była mocarstwem kontynentalnym, a Anglia globalnym.
Pierwsze próby tworzenia nowego ładu europejskiego:
Rozpad imperium napoleońskiego:
rozpoczął się od nieudanej wyprawy na Rosję,
z obozu napoleońskiego odeszły Prusy, gen. Johann Yorck 30 grudnia 1812r. zawarł w Taurogach konwencję z Rosją o zaprzestaniu walki, a w 1813r. w Kaliszy doszło do podpisania prusko - rosyjskiego układu sojuszniczego. Król pruski otwarcie zerwał z Napoleonem 16 marca, wzywając do wojny o niepodległość,
Austria wypowiedziała wojnę Francji 11 sierpnia 1813r.
Doszło do sojuszu Rosji, Prus i Austrii, który został wzmocniony układem podpisanym 9 września w Cieplicach, który przewidywał odbudowę pozycji Austrii, zniesienie Związku Reńskiego, podział Księstwa Warszawskiego, wg linii, które będą określone później,
Do Austrii przyłączyła się Bawaria, a Anglia wspierała Austrię finansowo.
traktat pokojowy:
Anglia dbała o swoje interesy globalne i zważała, aby nowy ład w Europie w niczym jej nie zagrażał, starała się zbytnio nie mieszać między inne kraje,
Austria bała się, że Rosja może stać się hegemonem europejskim, a z Prusami rywalizowała o wpływy w Niemczech,
Rosja nie mogła pozwolić, by Austria realizowała swoje ambicje terytorialne, a W. Bryt. dominowała w świecie pozaeuropejskim,
państwa spierały się w wyborze władcy Francji, Anglia lansowała Burbonów, Austria Marię Ludwikę,
w gronie koalicjantów były dwie konferencje: w Langres (29 stycznia 1814r.) i w Troyes (11-19 lutego 1814r.), uzgodniono na nich, że ofensywa przeciw Napoleonowi będzie kontynuowana bez zawieszenia broni,
traktat w Chaumont - pierwsza próba określenia zasad nowego ładu w Europie, zawarty między Anglią, Rosją, Prusami i Austrią 9 marca 1814r. (zaciśnienie układów),
pokonana Francja otrzymała granice ze stycznia 1792r., nie nałożono na Francję odszkodowania wojennego; zachowała wiele swych kolonii, postanowiono o zwołaniu w ciągu 2 miesięcy kongresu w Wiedniu, gdzie zostaną podjęte szczegółowe decyzje.
rozstrzygnięcia terytorialne przed kongresem wiedeńskim:
wzmocnienie pozycji Anglii osłabieniem Francji, Holandii i Danii. Anglia uzyskuje Helgoland, Cejlon, Kraj Przylądkowy, Tobago, Santa Lucia, Seszele, Mauritius, Maltę i Wyspy Jońskie,
Rosja w wyniku wojny ze Szwecją w 1809r. zagarnęła Finlandię. Później nastąpił sojusz ze Szwecją i zagarnęła ona Norwegię, której musiała się zrzec Dania. Rosja zajęła także Besarabię, Księstwo Warszawskie, Saksonię,
Austria odzyskała Tyrol, Ilirię.
Kongres wiedeński i jego postanowienia:
K.W. poprzedzało spotkanie na szczycie w Londynie, w czerwcu 1814r. z udziałem brytyjskiego, rosyjskiego, pruskiego, austriackiego reprezentanta,
Anglia chciała stworzenia silnego państwa niderlandzkiego, złożonego z Holandii i Belgii (blokowanie Francji) - powstanie 8 artykułów.
Ogólna charakterystyka:
trwało 10 miesięcy, a sporo czasu przeznaczono na przyjęcia towarzyskie,
osiągnięto porozumienia w sprawach granic Europy, generalnych zasad, na których miał się opierać światowy porządek,
We wrześniu w Wiedniu zgromadziło się 150 monarchów i książąt panujących oraz około 500 dyplomatów i 100 tys. gości,
dyskusje merytoryczne trwały od połowy września do końca października,
nie było inauguracji kongresu i oficjalnego posiedzenia końcowego,
nie było plenarnego zebrania uczestników,
9 czerwca 1815 - dzień podpisania aktu końcowego kongresu wiedeńskiego,
Komitet Ośmiu - obradujące państwa: Rosja, Anglia, Austria, Prusy, Francja, Hiszpania, Portugalia, Szwecja. Wyłonił on 10 komisji roboczych do rozwiązywania zagadnień: prawną, statystyczną, do rang i stopni dyplomatycznych, do spraw handlu niewolnikami, do spraw żeglugi śródlądowej, do spraw niemieckich, ds. Włoch, ds. Polski, ds. Saksonii, ds. Szwajcarii.
nawet po powołaniu Komitetu Ośmiu najważniejsze decyzje podejmował Komitet Czterech (Dyrektoriat) (Anglia, Rosja, Austria, Prusy),
po intrydze styczniowej powstał Komitet Pięciu (dochodzi Francja),
najsilniejszą pozycję ze zgromadzonych miał car Aleksander I - potęga militarna, był postacią popularną i kontrowersyjną. W Europie uchodził za liberała, jakobina, choć w swoim państwie nie kwapił się do wprowadzenia reform liberalizujących. W sprawach Rosji zachowywał się jak realista, choć inni uważali go za mistyka i fantastę. W Wiedniu otaczał się cudzoziemcami,
głównymi architektami ładu wiedeńskiego byli: kanclerz austriacki, książę Metternich, brytyjski minister spraw zagranicznych Castlereagh oraz francuski minister spraw zagranicznych, książę Talleyrand,
mocarstwa kierowały się podczas obrad trzema zasadami: kompensaty terytorialnej dla zwycięzców, legitymizmu, równowagi europejskiej (równowagi sił),
rzecznikiem zasady legitymizmu w Wiedniu był Talleyrand, którą sformułował podczas dyskusji w sprawie Saksonii, broniąc prawa Wettinów do tronu. Wskazywał, że władza monarchów stanowi jedyny, naturalny i stały punkt odniesienia organizujący porządek wewnętrzny i międzynarodowy. Chciał umocnienia pozycji Burbonów,
zasada równowagi sił - wiąże się z działalnością Castlereagha. Dostrzegł on, że realizacja planów Aleksandra I doprowadzi do dominacji Rosji w Europie i Rosja będzie hegemonem jak hegemonizm napoleoński. Ważne dla niego było uniemożliwienie odrodzenia się imperialnych ambicji Francji.
Problem Saksonii i Polski:
Aleksander I chciał uzyskać całe Księstwo Warszawskie i utworzyć Królestwo Polskie pod swoim herbem,
Prusy chciały odzyskać ziemie zabrane im przez Napoleona (większość Księstwa Warszawskiego),
Wielka Brytania i Austria nie chciały aby rozciągnęło się panowanie cara Rosji, bo to oznaczałoby brak równowagi między mocarstwami,
Prusy były sojusznikiem Rosji, car zaproponował Fryderykowi Wilhelmowi III Saksonię, jako rekompensatę za straty w Polsce, przez to oba państwa stanęły przeciwko Austrii i Wielkiej Brytanii,
W ramach Czwórprzymierza powstaly dwa bloki: Rosji i Prus - Austrii i Anglii,
w sprawie Saksonii blok austriacko - angielski wspierał Talleyrand,
Metternich był przeciw rosyjskiej koncepcji i chciał odzyskania ziem, które Austria straciła w Polsce w wyniku wojny w 1809r., kanclerz austriacki nie chciał także aby car nadał Polsce zbyt duże swobody konstytucyjne, gdyż mogłoby to doprowadzić do narodowych czy rewolucyjnych tendencji,
Castlereagh chciał zmusić cara do rezygnacji z polskich planów, brytyjski minister wystąpił z planem wskrzeszenia Polski w granicach sprzed 1772 lub 1791r. była to jednak jedynie gra dyplomatyczna aby car zrezygnował z maksymalistycznych żądań terytorialnych w Polsce,
tajny sojusz Austrii i Anglii przeciw Prusom i Rosji, wspierany przez Talleyranda, który wysuwając argument legitymizmu, chciał praw króla Saksonii do tronu,
Francja została dopuszczona do tajnego układu w Wiedniu 3 stycznia 1815r. ich obowiązkiem było wystawienie 150 - tysięcznej armii i udzielenie sobie wzajemnej pomocy,
Anglia zgodziła się na pewną autonomię Polski,
car zapowiedział nadanie Królestwu Polskiemu konstytucji,
wg Aktu końcowego kongresu Księstwo Warszawskie bez okręgów i prowincji zostaje połączone z Cesarstwem Rosyjskim,
zachodnia część Księstwa Warszawskiego pod nazwą Wielkiego Księstwa Poznańskiego przeszła pod panowanie Prus,
Austria odzyskiwała tereny które były oddzielone od Galicji Wschodniej na mocy traktatu wiedeńskiego z 1809r.,
Kraków został ogłoszony wolnym miastem pod opieką Rosji, Austrii i Prus,
decyzje te zwane były czwartym rozbiorem Polski,
najbardziej terytorialnie skorzystały na tym Rosja i Prusy, ucierpiała Polska i Saksonia.
Problem Niemiec:
podczas kongresu skupiono się na dwóch aspektach: terytorialnym (granic Niemiec, państw niemieckich, posiadłości innych państw w Niemczech) i strukturalnym (konstytucji i ustroju Niemiec),
początkowo chciano utworzyć Konfederację Niemiecką z Niemiec, Prus, Austrii, Bawarii, Wirtembergii i Hanoweru, jednak to nie zyskało uznania państw niemieckich, ponieważ ograniczałoby ich suwerenność (np. prawo samodzielnego zawierania sojuszy).
Sto dni i drugi pokój paryski:
7 marca - ucieczka Napoleona z Elby,
małe państwa niemieckie przystępowały do walki z Napoleonem, pod warunkiem uwzględnienia ich praw, co zmusiło Prusy i Austrię do szeregu ustępstw,
13 marca przywódcy mocarstw ogłosili w Wiedniu deklarację o wyjęciu Napoleona spod prawa,
Wielka Brytania postanowiła udzielić wsparcia finansowego swoim kontynentalnym partnerom,
po klęsce Napoleona, Francji zawarła drugi pokój paryski 20 listopada 1815r. (Armand - Emmanuel de Richelieu - wynegocjował korzystne ustępstwa dla Francji),
na Francję nałożono kontrybucję wojenną w wysokości 700 milionów franków i obowiązek utrzymywania przez 5 lat armii okupacyjnej, musiała zwrócić zagrabione skarby kultury, a jej straty terytorialne nie były duże,
20 listopada 1815r. podpisano w Paryżu traktat sojuszniczy między Austrią, Wielką Brytanią, Rosją i Prusami, który miał zapewnić pokój w Europie, a także zobowiązywał sygnatariuszy do wystawienia 60 tysięcznych korpusów okupacyjnych.
Rozstrzygnięcia w sprawie Niemiec:
100 dni Napoleona na krótko zakłóciło pracę kongresu,
8 czerwca w Wiedniu podpisano Akt Zasadniczy Związku Niemieckiego,
Prusy miały przewagę w północnych Niemczech,
Hanower stał się królestwem podporządkowanym WB, Wielkie Księstwo Luksemburga oddano królowi Niderlandów,
w 1815r. do Związku Niemieckiego weszły 34 państwa i 4 wolne miasta (Frankfurt, Hamburg, Brema, Lubeka), - członkami byli monarchowie Holandii, Danii, Anglii. O najważniejszych sprawach konfederacji miał rozstrzygać sejm związkowy (Bundestag) z siedzibą we Frankfurcie nad Menem - decydujący głos miały Austria i Prusy, które rywalizowały ze sobą,
Problemy Włoch, Holandii i Szwajcarii:
Włochy:
na początku XIXw. pojawienie się ruchów zmierzających do zjednoczenia kraju (organizacje karbonariuszy - południe kraju i stowarzyszenia patriotyczne - środek, północ kraju),
Joachim Murat po klęsce Napoleona porzucił go i przeszedł na stronę Austrii, później postąpił odwrotnie wypowiadając wojnę Austrii, jednak w maju w bitwie pod Tolentino został zmuszony do ucieczki na Korsykę,
Austria otrzymała znaczną część północnych Włoch, eliminując wpływy francuskie (Wenecja, Lombardia),
przywrócono Państwo Kościelne na czele z papieżem Piusem VII.
Holandia:
jej wzmocnienia chciała WB, aby była jej partnerem,
utworzenie Królestwa Niderlandów z władcą Wilhelmem I z dynastii orańskiej (Belgia i Holandia),
Królestwo posiadało Indie Wschodnie z Jawą i podporządkowano Wielkie Księstwo Luksemburg.
Szwajcaria:
20 marca 1815r. 8 państw sygnatariuszy uznało neutralność Szwajcarii,
ustalono, że będzie składać się z 19 dawnych i 3 nowych kantonów.
Inne decyzje:
10 artykułów poświęcono w Akcie końcowym sprawie wolności żeglugi na rzekach międzynarodowych, np. Renie, Nekarze, Menie,
najtrwalszym dziełem kongresu był Regulamin w sprawie stopni pierwszeństwa agentów dyplomatycznych, aby uregulować kwestie precendencji i zapobiec sporom, charakter reprezentacyjny posiadali jedynie ambasadorzy, legaci i nuncjusze,
pierwszeństwo wśród dyplomatów miała data objęcia funkcji, jednak nuncjusze mieli zawsze pierwszeństwo bo byli przedstawicielami papieża,
Kongres wiedeński był próbą rozprawienia się z epoką rewolucji i Francji napoleońskiej. Promował on normy prawnomiędzynarodowe i tworzenie nowych możliwości współpracy międzynarodowej.
Święte przymierze:
traktat z Chamount, kongres wiedeński, drugi pokój paryski, odnowienie sojuszu Czwórprzymierza tworzyły nowy ład europejski,
26 września 1815r. - Akt Świętego Przymierza miał być spoiwem cementującym mocniej niż umowy i traktaty, jego twórcą był Aleksander I, interesował się powiązaniem religii z polityką,
podpisali go cesarz Austrii Franciszek I i król Prus Wilhelm III,
Aktu nie podpisała Anglia, Państwo Kościelne i Turcja,
skrzydło konserwatywne reprezentował Metternich, a liberalne Aleksander I,
spośród kongresów Świętego Przymierza największe znaczenie miały: w Akwizgranie 1818, w Opawie i Lublanie (1820) oraz w Weronie (1822),
podczas kongresu w Akwizgranie skrócono okupację we Francji o 2 lata. Francja wracała do grona wielkich mocarstw, w wyniku czego powstała tzw. Pentarchia, czyli Pięcioprzymierze,
podczas kongresu w Opawie i Lublanie w Europie panowały rewolucje (Hiszpania, Królestwo Obojga Sycylii, Portugalia). Austria, Rosja i Prusy doszły wtedy do postanowienia o przeciwdziałaniu w powstawaniu rewolucji, co wprowadziło do stosunków międzynarodowych zasadę interwencji,
podczas kongresu w Weronie kontynuowano wspólną strategię mocarstw, chciano przywrócić siłą władzę Ferdynanda VII w Hiszpanii, czego podjęła się Francja,
Aleksander I poparł Metternicha i podpisali protokół, który zapowiadał, że ich głównym zadaniem jest przeciwstawienie się rewolucji.
Kwestie narodowe w stosunkach międzynarodowych (1820-1848):
Powstania w Grecji, Włoszech, Belgii, Polsce, Prusach i Węgrzech próbowały podważyć ukształtowany na kongresie wiedeńskim ład międzynarodowy.
Sprawa grecka:
powstanie było wymierzone przeciw Turcji,
byli popierani, bo walczyli z religią muzułmańską, dostrzegano przejaw dążeń wolnościowych,
mieli duże zasoby finansowe, stanowili ośrodek handlu,
siedmioletnie powstanie greckie (1821 - 1828),
początkowo Rosja popierała greków, jednak po skutkach powstań w Hiszpanii i innych krajach całkowicie poparła Metternicha,
1821 - proklamowanie konstytucji, 1822 - ogłoszenie deklaracji niepodległości Grecji,
Anglia i Francja udzieliły pożyczki Grekom, gdy Ci zostali także zaatakowani przez sprzymierzeńca Turcji - Egipt,
po śmierci Aleksandra I w grudniu 1825r. na tron wstąpił jego brat Mikołaj I,
4 kwietnia 1826r. - Protokół petersburski - między Rosją a Wielką Brytanią, najważniejszy punkt protokołu mówił o uzyskaniu przez Grecję autonomii, później dołączyła także Francja,
Turcja pod wpływem cara Rosji nadała autonomię Mołdawii, Wołoszczyźnie, Serbii (konwencja w Akermanie 7 października 1826r.),
26 kwietnia 1828r. Rosja ogłosiła deklarację wojny z Turcją, toczyła się na obszarze Bałkanów i Kaukazu, była popierana przez inne mocarstwa europejskie,
9 sierpnia 1828r. podpisano porozumienie o ewakuacji wojsk egipskich z Grecji,
przyjęto kompromisowy plan utworzenia Grecji o okrojonym terytorium, co popierała Anglia,
wojna z Turcją wzmocniła pozycję Rosji na Bałkanach,
traktat z 1830r. głosił, że Grecja będzie miała wszelkie prawa polityczne, zabiera się Grecji Tesalię, Kretę i Samos, Grecja będzie monarchią dziedziczną, a pierwszym królem będzie książę bawarski Otton.
Rewolucja lipcowa we Francji i powstanie Belgii:
przyczynami rewolucji belgijskiej z 1830r. były: narzucona przez kongres wiedeński unia holendersko - belgijska, opanowanie stanowisk państwowych przez Holendrów, niesprawiedliwy podział mandatów w obydwu Izbach, narzucenie języka holenderskiego, uprzywilejowanie religii protestanckich.
Francja:
chęć przywrócenia absolutystycznej monarchii przez Karola X, przywrócenie cenzury, rozwiązanie paryskiej Gwardii Narodowej i Izby Deputowanych, wprowadzenie nowego prawa wyborczego podwyższającego cenzus majątkowy, zniesienie wolności prasy,
27 lipca 1830r. w Paryżu wybuchła rewolucja, która zmusiła króla do ustąpienia,
30 lipca królem został Ludwik Filip Orleański.
Belgia:
25 sierpnia w Brukseli rozpoczęły się rozruchy, potem w innych miastach,
4 października - ogłoszenie niepodległości Belgii, pozbawienie Wilhelma I z dynastii orańskiej praw do tronu belgijskiego,
przeciwny sytuacji w Belgii był Mikołaj I,
20 grudnia 1830r. - uznanie niepodległości Belgii, 20 stycznia 1831r. - Deklaracja o wieczystej neutralności Belgii, królem belgów został książę Leopold z dynastii Sachsen - Coburg,
Holendrzy wkroczyli na terytorium Belgii i w 10 dni pokonali ich, ale pomoc Francji zmusiła Holendrów do odwrotu,
Holandia i 5 mocarstw podpisało traktat o niezwłocznym zawarciu traktatu króla Holandii z władcą Belgii.
Sprawa Polska:
29 listopada 1830r. - wybuch powstania,
25 stycznia 1831r. - sejm pozbawił Mikołaja I tronu polskiego,
Polska liczyła na pomoc zachodu, jednak nikt nie chciał wchodzić w otwarty konflikt z Rosją lub innym zaborcą,
powstanie zakończyło się klęską i powstała Wielka Emigracja. Polacy uciekali do Francji,
21 lutego 1846r. - powstanie krakowskie - grupka powstańców zaatakowała posterunki austriackie, trwało 9 dni, jego efektem była likwidacja Wolnego Miasta Krakowa i wcielenie go do Austrii,
Francja:
preludium Wiosny Ludów stanowiła rewolucja 1848r. we Francji, wynikała z kryzysu ekonomicznego i społecznego,
rewolucja lutowa trwała we Francji 3 dni: 22-24 lutego, a jej rezultatem był upadek monarchii i utworzenie Drugiej Republiki,
na czele państwa w wyborach prezydenckich w grudniu 1848r. stanął bratanek wielkiego cesarza - Ludwik Napoleon Bonaparte.
Austria:
usunięcie Metternicha, protesty studentów i robotników, nowa konstytucja oktrojowana - pierwsza rewolucja wiedeńska,
nadzieje odżyły także w Polakach, Czechach, Węgrach.
KONGRES WIEDEŃSKI:
K.W. poprzedzało spotkanie na szczycie w Londynie, w czerwcu 1814r. z udziałem brytyjskiego, rosyjskiego, pruskiego, austriackiego reprezentanta,
Po pokonaniu Napoleona zwycięskie państwa postanowiły przywrócić w Europie równowagę polityczną. Na kongresie wiedeńskim mieli się stawić przedstawiciele 16 zaproszonych państw, zaczęli oni przybywać do Wiednia we wrześniu, chociaż Kongres miał zacząć się o minimum dwa miesiące wcześniej. 25 września wjechali car Aleksander I i król pruski Fryderyk Wilhelm III. Reprezentanci Austrii, Prus i Rosji byli zdania, że nie ma mowy o równości państw i, że o wszystkim powinny decydować tylko 4 mocarstwa. Castlereagh (Anglia) wysunął żądanie, oby do 4 mocarstw dołączyła Francja i Hiszpania. Jednak później poprzez nieudolność przedstawiciela Hiszpanii o wszystkim decydowało pięć państw. Kongres nigdy nie miał swojego otwarcia, ani zamknięcia, więc formalnie nigdy się nie odbył. Austria była reprezentowana przez Metternicha i barona von Wessenberga. Wielką Brytanię natomiast reprezentowali Robert Stewart wicehrabia Castlereagh i jego brat Karol Stewart, a później po Castlereagh książę Artur Wellington. Rosyjskimi przedstawicielami byli: Karol Nesselrode, Gustaw Stackelberg i książę Andrzej Rozumowski. Prusy reprezentowali kanclerz Hardenberg i Wilhelm von Humboldt. Francuskim reprezentantem był Talleyrand. Jednak najbardziej ulubionym zajęciem ogólu nie było obradowanie a liczne zabawy taneczne i przyjęcia, a także wycieczki za miasto. Kongres wiedeński zwołano w chwili, gdy w całej Europie panowało pragnienie pokoju chciano też stworzyć podstawy trwałego porządku politycznego. Pokój chciano oprzeć na normach takich jak: legitymizmu i równowagi europejskiej. Rząd brytyjski kładł nacisk na to, aby żadne z państw kontynentalnych nie miało hegemonii nad innymi. Metternich starał się o zbliżenie Austrii do Prus, aby móc się przeciwstawić Francji i Rosji, ale ze względu na przyjaźń króla pruskiego z Rosją, Metternich związał się ściślej z Francją i Wielką Brytanią. Do zasady legitymizmu był przekonany Talleyrand, zasada ta mówiła o tym, że władza króla ma pochodzić od Boga, a nie od ludu. Chciał więc przywrócenia dawnych władców, którzy musieli odejść przez działania Napoleona, a także chciał przeciwstawić się rewolucyjnym hasłom o suwerenności narodu, o prawie narodów do samostanowienia o swoim losie. Kongres trwał 10 miesięcy. osiągnięto porozumienia w sprawach granic Europy, generalnych zasad, na których miał się opierać światowy porządek. 9 czerwca 1815 - dzień podpisania aktu końcowego kongresu wiedeńskiego. Kongres wiedeński był próbą rozprawienia się z epoką rewolucji i Francji napoleońskiej. Promował on normy prawnomiędzynarodowe i tworzenie nowych możliwości współpracy międzynarodowej.
wg Aktu końcowego kongresu Księstwo Warszawskie bez okręgów i prowincji zostaje połączone z Cesarstwem Rosyjskim,
zachodnia część Księstwa Warszawskiego pod nazwą Wielkiego Księstwa Poznańskiego przeszła pod panowanie Prus,
Austria odzyskiwała tereny które były oddzielone od Galicji Wschodniej na mocy traktatu wiedeńskiego z 1809r.,
Kraków został ogłoszony wolnym miastem pod opieką Rosji, Austrii i Prus,
Prusy zatem otrzymały 2/5 Saksonii i 850 tys. dusz saskich, Gdańsk, Toruń, departament poznański i bydgoski,
decyzje te zwane były czwartym rozbiorem Polski,
w wyniku działań dążących do zjednoczenia Włoch Austria otrzymała znaczną część północnych Włoch, eliminując wpływy francuskie (Wenecja, Lombardia),
przywrócono Państwo Kościelne na czele z papieżem Piusem VII.
8 czerwca w Wiedniu podpisano Akt Zasadniczy Związku Niemieckiego,
w wyniku podpisania go Prusy miały przewagę w północnych Niemczech,
Hanower stał się królestwem podporządkowanym WB, Wielkie Księstwo Luksemburga oddano królowi Niderlandów,
w 1815r. do Związku Niemieckiego weszły 34 państwa i 4 wolne miasta (Frankfurt, Hamburg, Brema, Lubeka), - członkami byli monarchowie Holandii, Danii, Anglii.
20 marca 1815r. 8 państw sygnatariuszy uznało neutralność Szwajcarii,
ustalono, że będzie składać się z 19 dawnych i 3 nowych kantonów.
utworzenie Królestwa Niderlandów z władcą Wilhelmem I z dynastii orańskiej (Belgia i Holandia),
Królestwo posiadało Indie Wschodnie z Jawą i podporządkowano Wielkie Księstwo Luksemburg.
traktat z Chamount, kongres wiedeński, drugi pokój paryski, odnowienie sojuszu Czwórprzymierza tworzyły nowy ład europejski
Powstania w Grecji, Włoszech, Belgii, Polsce, Prusach i Węgrzech próbowały podważyć ukształtowany na kongresie wiedeńskim ład międzynarodowy. (w latach 1820 - 1848)
1821 - proklamowanie konstytucji, 1822 - ogłoszenie deklaracji niepodległości Grecji,
po śmierci Aleksandra I w grudniu 1825r. na tron wstąpił jego brat Mikołaj I,
4 kwietnia 1826r. - Protokół petersburski - między Rosją a Wielką Brytanią, najważniejszy punkt protokołu mówił o uzyskaniu przez Grecję autonomii, później dołączyła także Francja,
Turcja pod wpływem cara Rosji nadała autonomię Mołdawii, Wołoszczyźnie, Serbii (konwencja w Akermanie 7 października 1826r.),
26 kwietnia 1828r. Rosja ogłosiła deklarację wojny z Turcją, toczyła się na obszarze Bałkanów i Kaukazu, była popierana przez inne mocarstwa europejskie,
przyjęto kompromisowy plan utworzenia Grecji o okrojonym terytorium, co popierała Anglia,
traktat z 1830r. głosił, że Grecja będzie miała wszelkie prawa polityczne, zabiera się Grecji Tesalię, Kretę i Samos, Grecja będzie monarchią dziedziczną, a pierwszym królem będzie książę bawarski Otton.
25 sierpnia w Brukseli rozpoczęły się rozruchy, potem w innych miastach,
przyczynami rewolucji belgijskiej z 1830r. były: narzucona przez kongres wiedeński unia holendersko - belgijska, opanowanie stanowisk państwowych przez Holendrów, niesprawiedliwy podział mandatów w obydwu Izbach, narzucenie języka holenderskiego, uprzywilejowanie religii protestanckich.
4 października - ogłoszenie niepodległości Belgii, pozbawienie Wilhelma I z dynastii orańskiej praw do tronu belgijskiego,
20 grudnia 1830r. - uznanie niepodległości Belgii, 20 stycznia 1831r. - Deklaracja o wieczystej neutralności Belgii, królem belgów został książę Leopold z dynastii Sachsen - Coburg,
29 listopada 1830r. - wybuch powstania w Polsce,
25 stycznia 1831r. - sejm pozbawił Mikołaja I tronu polskiego,
Polska liczyła na pomoc zachodu, jednak nikt nie chciał wchodzić w otwarty konflikt z Rosją lub innym zaborcą,
powstanie zakończyło się klęską i powstała Wielka Emigracja. Polacy uciekali do Francji,
21 lutego 1846r. - powstanie krakowskie - grupka powstańców zaatakowała posterunki austriackie, trwało 9 dni, jego efektem była likwidacja Wolnego Miasta Krakowa i wcielenie go do Austrii,
Kongres wiedeński stworzył tzw. „Święte Przymierze”, czyli organizację państw, która stoi na straży zaprowadzonego starego porządku.
26 września 1815r. - Akt Świętego Przymierza miał być spoiwem cementującym mocniej niż umowy i traktaty, jego twórcą był Aleksander I, interesował się powiązaniem religii z polityką,
podpisali go cesarz Austrii Franciszek I i król Prus Wilhelm III,
Aktu nie podpisała Anglia, Państwo Kościelne i Turcja,
skrzydło konserwatywne reprezentował Metternich, a liberalne Aleksander I,
spośród kongresów Świętego Przymierza największe znaczenie miały: w Akwizgranie 1818, w Opawie i Lublanie (1820) oraz w Weronie (1822),
podczas kongresu w Akwizgranie skrócono okupację we Francji o 2 lata. Francja wracała do grona wielkich mocarstw, w wyniku czego powstała tzw. Pentarchia, czyli Pięcioprzymierze,
podczas kongresu w Opawie i Lublanie w Europie panowały rewolucje (Hiszpania, Królestwo Obojga Sycylii, Portugalia). Austria, Rosja i Prusy doszły wtedy do postanowienia o przeciwdziałaniu w powstawaniu rewolucji, co wprowadziło do stosunków międzynarodowych zasadę interwencji,
podczas kongresu w Weronie kontynuowano wspólną strategię mocarstw, chciano przywrócić siłą władzę Ferdynanda VII w Hiszpanii, czego podjęła się Francja,
Aleksander I poparł Metternicha i podpisali protokół, który zapowiadał, że ich głównym zadaniem jest przeciwstawienie się rewolucji.
Kres Świętemu Przymierzu położyła rywalizacja Austrii i Rosji na Bałkanach (1822-1830), przede wszystkim zaś neutralność Austrii wobec działań wojennych pomiędzy Rosją, a Anglią i Francją podczas wojny krymskiej w 1854.