Jolanta Data

Kier. Technik weterynarii

TW A – semestr 1

Budowa i funkcje układu chłonnego.

Praca kontrolna nr. 1

Przedmiot: Anatomia i fizjologia zwierząt

Wykładowca: mgr Mateusz Kokoszka

Funkcja układu chłonnego (limfatycznego):

Podstawową funkcją układu chłonnego zwanego również limfatycznym jest ochrona organizmu przed bakteriami, wirusami, grzybami i drobnoustrojami, a także cyrkulacja płynów ustrojowych. Można wiec powiedzieć, że układ ten buduje odporność organizmu, wytwarza barierę obronną organizmu zwierzęcego.

Budowa układu chłonnego:

Układ chłonny anatomicznie i czynnościowo jest ściśle związany z układem krwionośnym. W skład układu chłonnego wchodzą:

• Chłonka zwana także limfą

• Naczynia chłonne

• Narządy chłonne

Chłonka (limfa) – to bezbarwny lub żółtawy płyn, powstający z płynu tkankowego, który w narządach chłonnych wzbogacany jest w składniki morfotyczne, a przede wszystkim w limfocyty. Zawiera ona więcej wody, a mniej fibrynogenu niż krew, dlatego tez wolniej krzepnie. Nie ma w niej tez krwinek czerwonych. Chłonka odpływająca z jelit zawiera dużo składników odżywczych, zwłaszcza tłuszczu, jest gęstsza i zabarwiona na biało.

Krążenie chłonki odbywa się tylko w jednym kierunku – z obwodu ciała w kierunku serca.

Naczynia chłonne (załącznik nr 1, 2)– występują w postaci naczyń chłonnych właściwych, naczyń włosowatych i przewodów chłonnych, które w organizmie zwierzęcym tworzą gęstą sieć naczyń chłonnych.

Naczynia chłonne właściwe podobne są do małych naczyń krwionośnych, jednak maja cieńsze ściany i gęsto rozmieszczone zastawki, zapobiegające cofaniu się limfy.

Naczynia włosowate znajdują się we wszystkich narządach, tworząc gęste sieci wewnątrz ciała i pod skora na jego powierzchni.

Przewody chłonne, które noszą także nazwę pni chłonnych, to bardzo grube naczynia; doprowadzają one chłonkę do żyły głównej doczaszkowej, gdzie łączy się ona z krwią, zaopatrując ją w krwinki białe oraz doprowadza produkty przemiany materii.

Narządy chłonne – zaliczamy do nich:

• Węzły chłonne (załącznik nr 1.2.3. )

• Śledzionę (załącznik nr 2)

• Migdałki

Węzły chłonne to zazwyczaj jajowate, spłaszczone twory, występują po obu stronach ciała, często parzyste, których wielkość zależna jest od gatunku zwierzęcia i miejsca ich występowania. Największe rozmiary osiągają węzły chłonne u bydła, mniejsze u mięsożernych (np. psy, koty) i świń. U konia z kolei małe węzły chłonne, które występują w bardzo dużych ilościach, zbierają się w skupiskach zwanych ośrodkami chłonnymi. Zadaniem węzłów chłonnych jest wytwarzanie limfocytów, oczyszczenie chłonki z drobnych zanieczyszczeń i mikroorganizmów. Można wiec powiedzieć, że węzły chłonne to taki filtr organizmu zwierzęcego.

Rozmieszczenie węzłów chłonnych w organizmie jest stałe i do każdego z węzłów spływa chłonka zawsze z tego samego określonego obszaru ciała (załącznik nr 1.2). Warto tu zaznaczyć, że tylko niektóre węzły chłonne są możliwe do badania poprzez omacywanie, często wykonywane podczas badania przeprowadzonego przez technika weterynarii.

Węzły chłonne dostępne do badania, występują zawsze parami, to znaczy po obu stronach ciała:

• Bydło – węzły chłonne podżuchwowe, szyjne powierzchniowe, węzły chłonne podbiodrowe(fałdu kolanowego), węzły chłonne nadwymieniowe i mosznowe.

• Koń – węzły chłonne podżuchwowe, węzły chłonne podbiodrowe i węzły chłonne pachwinowe powierzchniowe

• Pies , kot – węzły chłonne podżuchwowe i podkolanowe powierzchniowe – wyczuwalne nawet u zdrowego zwierzęcia; oraz zagardłowe, szyjne powierzchniowe (przedłopatkowe), pachowe, pachwinowe powierzchowne – mogą być tylko wyczuwalne przy znacznym ich powiększeniu

Układ chłonny ptaków cechuje się brakiem węzłów chłonnych, występują one tylko u gęsi i kaczek w okolicy szyjnej i lędźwiowej.

Śledziona – to dość duży narząd leżący w jamie brzusznej, przylegający do lewej powierzchni żołądka. Zadaniem śledziony jest wytwarzanie białych krwinek (limfocytów i monocytów) i przeciwciał, jej komórki siateczkowe mogą także pożerać bakterie. To w niej następuje rozpad obumarłych krwinek czerwonych. Śledziona jest także obwodowym magazynem krwi, może się w niej zgromadzić nawet ok. 15% krwi krążącej w naczyniach organizmu zwierzęcego.

Migdałki – występują w błonie śluzowej gardła, zbudowane z tkanki chłonnej, tworzą tak zwany pierścień gardłowy chłonny, rożni się on u poszczególnych gatunków, jednakże ogólnie można wyróżnić:

• Migdałek językowy

• Dwa migdałki podniebienne

• Migdałek gardłowy

Ich rolą jest bezpośrednie niszczenie i osłabianie żywotności bakterii, które wtargnęły do jamy gardłowej.

Bibliografia:

„Anatomia i fizjologia zwierząt” doc.dr habil. W.Pilarski; doc. Dr habil. S.Koźniewski

„Hodowla zwierząt” PWRiL Wydanie V

„Badania kliniczne w diagnostyce chorób wewnętrznych zwierząt domowych” Praca zbiorowa pod redakcja Józefa Nicponia – Wydanie III

Wikipedia – serwis internetowy (budowa węzła chłonnego)

Załącznik nr 1 - Układ węzłów i naczyń chłonnych u konia:

na niebiesko - węzły i naczynia chłonne

1.Węzeł chłonny przyuszny

2.Węzeł chłonny podżuchwowy

3.Węzeł chłonny szyjny powierzchniowy

4.Węzeł chłonny pachowy

5.Węzeł chłonny łokciowy

6.Węzeł chłonny pod biodrowy

7.Węzeł chłonny podkolanowy głęboki

Załącznik nr 2- Schemat układu chłonnego i kierunków przepływu chłonki na przykładzie krowy:

Punkty niebieskie – węzły chłonne

1 – pień tchawiczny lewy, 2 – przewód chłonny piersiowy, a – pnie chłonne, b – naczynia chłonne, 3 – żyła główna doczaszkowa, 4 – śledziona, 5 – przepona

Załącznik nr 3 – Budowa węzła chłonnego.