nieśmiertelność duszy FILOZOFIA 1

Nr alb. 178098 Rafał Cygan Semestr: I Tok: II Grupa:2 MBM

NIEŚMIERTELNOŚĆ DUSZY W KONCEPCJI PLATONA

Dla każdego wierzącego człowieka, niezależnie od przekonań, dusza jest czymś bardzo ważnym. Obecne w średniowieczu i nieraz nawet do dziś pokutujące przekonanie o tym, że ciało to więzienie duszy, wywodzi się z czasów antycznych, od Platona.

Dusza w koncepcji Platona jawi się jako coś odmiennego i doskonalszego od ciała. Ciało jest dla duszy ciężarem, który „tysięczne nam kłopoty sprawia (...), sprawia nam zamieszanie i niepokój, myśli płoszy, tak że niepodobna przy nim dojrzeć prawdy" . Ciało jest źródłem wszelkiego zła, niepokoju i namiętności, z kolei „ze wszystkiego, co posiadamy, jest nasza dusza czymś najbardziej boskim (...), a dla nas, czymś najbardziej własnym i naszym” Ciało natomiast blokuje nasze wrodzone zdolności, logiczne i racjonalne myślenie, przysłania prawdę. Dusza, jako element boskości, posiada pewne wrodzone cechy, która charakteryzują ją w specyficzny sposób. Wydawać by się mogła, że jest nierozerwalnie połączona z ciałem, Platon jednak wykazuje, że nie; czymś zupełnie naturalnym jest fakt, że dusza potrafi istnieć bez ciała, co więcej takie istnienie jest bardziej wartościowe. Dusza jest niezmienna, niematerialna, jest źródłem życia i ruchu, a także nieśmiertelna. Dowody na ową nieśmiertelność można odnaleźć w „Fedonie”.

Zasadniczym punktem pierwszego dowodu jest stwierdzenie, że wszystko powstaje ze swoich przeciwieństw. Weźmy przykład przeciwieństwa: wielkie-małe. Jeżeli wziąć coś, co staje się wielkie i zadać pytanie, z czego owo wielkie powstaje, to nasuwa się odpowiedź, że z małego. Coś staje się większe z czegoś, co było przedtem mniejsze i na odwrót. Jeżeli coś przechodzi, na przykład, od tego, co mniejsze do tego, co większe, to stan ten nazywamy wzrastaniem. Przeciwieństwem życia jest śmierć. Otóż, jeżeli wszystko powstaje „nie inną drogą, tylko przeciwieństwa z przeciwieństw" , to coś, co nie żyje musi powstawać z czegoś, co żyje i na odwrót. Przejście od życia do śmierci to umieranie, z kolei przejście od śmierci do życia to zmartwychwstawanie. W ten sposób umarli powstają z żywych, a żywi z umarłych, przy czym „dusze zmarłych muszą być gdzieś, skąd by na powrót miały wracać do życia". W jakiej sytuacji byśmy się znaleźli, gdyby takiemu powstawaniu z jednej strony np. większego z mniejszego nie towarzyszyło powstawanie z drugiej. Odpowiedź jest jasna doszlibyśmy do momentu, w którym wszystko przestałoby się stawać. Gdyby wszystko tylko umierało i nie naradzało się na powrót, mielibyśmy wyłącznie rzeczy martwe. Zatem konieczne jest współistnienie obydwóch tych przejść.

Dowodzenie kończy się odwołaniem do koncepcji anamnezy. Według tej koncepcji uczenie jest przypominaniem sobie, a jeżeli tak to jak wywodzi Platon, „konieczne, chyba, musieliśmy się w jakimś poprzednim czasie wyuczyć tego, co sobie teraz przypominamy" . Dusza zanim przyszła na świat musiała już istnieć w innej rzeczywistości, gdzie zdobyła wiedzę. Koncepcja anamnezy dowodzi istnienia duszy przed narodzinami, Można by przyjąć, że dusza, choć istnieje przed narodzinami, to wraz ze śmiercią przestaje istnieć, jednakże byłby to błąd, który nie brałby pod uwagę tego, że wszystko, co żyje powstaje z tego, co nie żyje. Jak pisze Platon: „Jeżeli bowiem dusza istnieje już i poprzednio, a do życia idąc i rodząc się nie może znikądinąd się urodzić, jak tylko ze śmierci i z martwych, to jakże nie ma koniecznie istnieć i po śmierci, skoro przecież musi znowu się urodzić?"

W drugim dowodzie, jaki możemy odnaleźć w Fedonie, Platon udowadnia nieśmiertelność duszy wykazując jej podobieństwo do świata idei. Świat idei jest wieczny, więc dusza, jeżeli jest do niego podobna, również będzie wieczna. Platon rozpoczyna od wyróżnienia dwóch rzeczywistości: ponadzmysłowej (idealnej) i zmysłowej. Byt zmysłowy charakteryzuje się tym, że jest widzialny i zmienny, z kolei byt idealny jest niewidzialny i niezmienny. Platon przypomina, że możemy wyróżnić dwa rodzaje poznania poprzez zmysły i poprzez rozum. Jeśli człowiek poznaje rzeczy zmysłowo, może zostać wprowadzony w błąd. Natomiast jeśli chodzi o poznanie rozumowe , dopiero wtedy dusza może dotrzeć do tego, co niezmienne, czyste i idealne. Dotyka tego, co prawdziwe, poprzez prawdziwe poznanie. Dzieje się tak dlatego, że ma pokrewną ideom naturę; wywodzi się ze świata idei i do niego jest podobna . w innym przypadku nie byłoby to możliwe.

Do innych cech idei należy to, że dwie przeciwne sobie nie mogą współistnieć w czymś jednym. Nic nie może być jednocześnie, jakieś i temu przeciwne. Wzajemne zbliżanie się tych przeciwności powoduje, że jedna z nich, ta słabsza, zmierza ku unicestwieniu. Jeśli mamy śnieg, to nie może być w nim idei ciepła - bo mamy już tam obecną idee zimna, a one obie się wzajemnie wykluczają. Gdy do śniegu przybliżamy ciepło zmienia on swoją postać, zimno w nim obecne ustępuje i śnieg jako taki znika.

Jeżeli dusza wnosi ze sobą życie , a przeciwieństwem życia jest śmierć, to dusza nigdy nie przyjmie śmierci. Gdy śmierć dotyka człowieka: obserwujemy to samo zjawisko, które widać w przypadku topniejącego śniegu , dusza, wraz z idea życia, ustępuje miejsca śmierci. Ciało umiera, ponieważ przynależy do świata zmysłowego, i jest nietrwałe, a dusza zostaje, odchodzi po to, by znów zjawić się pod postacią jakiegoś innego ciała.

Już na pierwszy rzut oka można zauważyć, że niektóre z wyżej przedstawionych rozumowań pozostawiają wiele do życzenia. Przykładowo to, że dusza jest podobna do świata idei, nie musi wcale oznaczać, iż jest ona, jak świat idei wieczna . Warto jednak w tym miejscu podkreślić szerszy kontekst. Jak pisze Reale, „Pomijając techniczne sformułowanie różnych dowodów, które mogą wzbudzić zakłopotanie i wiele różnego rodzaju dyskusji, jeden punkt zachowuje znaczenie dla każdego, kto wierzy w możliwość metafizyki: istnienie i nieśmiertelność duszy mają sens jedynie wtedy, gdy przyjmie się istnienie bytu ponadzmysłowego, który Platon nazwał światem idei, to zaś ostatecznie oznacza tyle: dusza jest inteligibilnym, metaempirycznym, niezniszczalnym wymiarem człowieka".

Bibliografia:
Platon, Fedon, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1984.
Platon, Prawa, tłum. M. Maykowska, Warszawa 1960.
G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 2, tłum. E. I. Zieliński, Lublin 1997.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
nieśmiertelność duszy FILOZOFIA
Nieśmiertelność duszy i zmartwychwstanie, INNE - RÓŻNOŚCI, teologia i filozofia
Esej filozoficzny O duszy, filozofia
Drej O duszy w filozofii Plat Aryst Plot Aug
Koncepcja duszy i poznania w filozofii żydowskiej i klasycznej
Koncepcja duszy człowieka w filozofii Platona, ATH, filozofia
koncepcja duszy wg Platona i Arystotelesa, filozofia
Historia filozofii średniowiecznej, Droga duszy do Boga, Bonawentura - „Droga duszy do Boga&rd
Historia filozofii starożytnej, O duszy, Arystoteles - „O duszy”
02 Czy Psałterz przeczy istnieniu duszy nieśmiertelnej
Esej filozoficzny O duszy
Koheleta 9,5 Czy tekst z księgi Koheleta 9,5 zaprzecza istnieniu duszy nieśmiertelnej
56 Dualizm duszy i ciała w filozofii Kartezjusza2
prezentacja Filozofia7 Fil nowozyt a
KIERUNKI FILOZOFICZNE

więcej podobnych podstron