Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Koheleta 9,5

zaprzecza

istnieniu duszy nieśmiertelnej?

Jan Lewandowski

(2005-03-28)

Każdy, kto choć trochę zna się na Biblii, lub posiada jakiekolwiek potoczne pojęcie o zasadach odczytywania
jakiegokolwiek dzieła literackiego wie, że każdy tekst posiada swój kontekst, który należy uwzględnić
przy cytowaniu. Najprawdopodobniej większość z nas zalicza się do takiej grupy ludzi.

Kiedy więc spotkalibyśmy na przykład kogoś kto twierdzi, że Boga nie ma, twierdząc przy tym
jednocześnie, że jest w stanie dowieść tego przy pomocy Biblii, to spotkałoby się to niewątpliwie z naszym
ogromnym zdumieniem. Jakbyśmy postąpili w tej sytuacji, jeśli nie byłaby nam ona zupełnie obojętna i
traktowalibyśmy kogoś takiego przynajmniej choć trochę serio? Na pewno najpierw zapytalibyśmy się tego
kogoś, który tekst Biblii ma on na myśli.

Załóżmy, że wychodząc naprzeciw naszemu zdumieniu i pytaniu powołałby się on na tekst z Ps 53,2,
prezentując go nam w takiej oto postaci: "Nie ma Boga". Wiedzeni potrzebą dociekania prawdy na pewno
zajrzelibyśmy dokładniej do Biblii i wtedy ku naszemu rozczarowaniu odkrylibyśmy, że nasz oponent chciał
nas wprowadzić w błąd, ponieważ wyrwał ten tekst z kontekstu. Odkrylibyśmy bowiem, że kontekst
poprzedzający powyższego zdania z Ps 53,2 wnosi pewną istotną informację, informację która wyjaśnia
nam w jakim dokładnie znaczeniu padło to zdanie. Na owo znaczenie, które byśmy odkryli, naprowadziłoby
nas te oto zdanie poprzedzające powyżej zacytowany fragment z Ps 53,2: "Mówi głupi w swoim sercu".
Owa informacja byłaby na tyle istotna, że wyjaśniłaby nam, iż stwierdzenie "Nie ma Boga" nie jest
stanowiskiem Biblii, tylko jest ono stanowiskiem, które jest przez nią kontestowane i odrzucane. W tej
sytuacji stałoby się jasne, że nasz adwersarz zrobił coś niedopuszczalnego: zacytował tekst bez
odpowiedniego uwzględnienia kontekstu, to znaczy bez takiego uwzględnienia, które ujawniłoby pełną
informację o przesłaniu tego tekstu. Oświadczylibyśmy wtedy w sposób całkowicie uzasadniony, że nasz
oponent wyrwał tekst z Ps 53,2 z kontekstu i chciał nas w ten sposób wprowadzić w błąd.

Oczywiście powyższa sytuacja jest tylko pewną czysto teoretyczną i zarazem sztuczną ilustracją. Nigdy
nie zdarzają się nam tak ekstremalne sytuacje, że ktoś wyrywa tekst z kontekstu w tak jawny i
bulwersujący sposób. Może się nam jednak zdarzyć, a często pewnie wręcz już zdarzyło się nam, że
padniemy ofiarą wyrywania tekstu z kontekstu dokonanego w sposób o wiele bardziej zakamuflowany i
wyrafinowany, to znaczy dokonanego w taki sposób, że bezpośredni wgląd w tekst okalający cytat może
nie ujawnić nam od razu, iż tekst został wyrwany z kontekstu. Często możemy to stwierdzić dopiero po
bardziej wnikliwej analizie tekstu okalającego cytat, lub wręcz dopiero po całościowej analizie charakteru
cytowanego dzieła, wraz z bardziej ogólną analizą całościowego przesłania tegoż dzieła. Odkrycie, że jakiś
tekst został wyrwany z kontekstu, lub zacytowany niezgodnie z intencją lub wymową ogólną jakiegoś dzieła
jest też często możliwe niestety dopiero po zasięgnięciu opinii eksperta na temat charakteru i przesłania
danego dzieła, lub po żmudnym samodzielnym wyspecjalizowaniu się w temacie tegoż.

Przejdźmy wreszcie do meritum. Wydaje się, że do wyżej wspomnianych ludzi mających choćby potoczne
pojęcie o zasadach uwzględniania kontekstu przy cytowaniu, z jakichś powodów nie chcą się zaliczać
Świadkowie Jehowy (dalej: ŚJ). Jednym z najbardziej jaskrawych przykładów tego typu wyrywania przez
ŚJ wersów biblijnych z kontekstu, z którym ŚJ rzadko kiedy się liczą, jest tekst z księgi Koheleta 9,5:

"[...] ponieważ żyjący wiedzą, że umrą, a zmarli niczego zgoła nie wiedzą, zapłaty też więcej już żadnej nie

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

1/11

mają, bo pamięć o nich idzie w zapomnienie" (Koheleta 9,5, Biblia Tysiąclecia, dalej: BT).

Jeśli kiedykolwiek dyskutowałeś ze ŚJ na temat istnienia duszy nieśmiertelnej, to najprawdopodobniej
zacytowano ci ten wers. Publikacje ŚJ niemal w rekordowej ilości powołują się na niego, co odzwierciedla
ogólną tendencję u szarych ŚJ i ich sympatyków ideologicznych, którzy bardzo "lubią" ten tekst. W ogóle
wersety z Biblii tyczące się istnienia życia pozagrobowego i duszy należą do grupy najbardziej jaskrawych
przykładów wyrywania przez ŚJ wersów Biblii z kontekstu, jednak tekst z Koheleta 9,5 jest chyba
absolutnym rekordem w tej dziedzinie, stąd postanowiłem w niniejszym tekście zająć się tym właśnie
fragmentem Biblii. Popatrzmy jak ŚJ wykorzystują ten tekst. Oto kilka przykładowych cytatów z ich
publikacji:

"A co z pozostałymi zmarłymi? Ich stan jasno przedstawiono w Księdze Kaznodziei 9:5, 10, gdzie czytamy:
>>Umarli niczego nie wiedzą (...) Nie ma dążenia ani planu, ani wiedzy lub zrozumienia w grobie<< (Moffat).
Śmierć oznacza więc niebyt" (Strażnica, 15 lipca 2001, str. 5). W tej samej Strażnicy na stronie 32 znów
"przytoczono" ten werset, aby zaprzeczyć nauce o duszy nieśmiertelnej.

"Dziś powszechnie wierzy się, że ludzie mają nieśmiertelną duszę, która po śmierci ciała nadal żyje. Ale
czy wiesz, że ta nauka kościoła także jest późniejszym dodatkiem? Jezus przypomniał biblijną prawdę o
umarłych, którzy >>nie są świadomi niczego<<, a więc w pewnym sensie śpią (Kaznodziei 9:5; Jana 11:11-13)"
(Strażnica, 1 czerwca 2000, str. 5).

"Stan umarłych wyraźnie przedstawiono w Księdze Kaznodziei 9:5, 10, gdzie czytamy: >>Umarli niczego nie
wiedzą (...) Nie ma dążenia ani planu, ani wiedzy lub zrozumienia w grobie<< (Moffat). Śmierć oznacza więc
stan niebytu" (Strażnica, 1 kwietnia 1999, str. 15-16).

"Jezus wiedział, że zmarły Łazarz był w stanie nieświadomości, jak mówi Biblia: >> Jeśli chodzi o umarłych,
to nie są świadomi niczego<< (Kaznodziei 9:5)" (Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi, Brooklyn
1988,1989, str. 80, par. 13).

Teraz, kiedy już znamy stanowisko ŚJ w kwestii Koheleta 9,5 możemy zapytać, nawiązując do powyższych
rozważań, o to, czy tekst ten jest wyrwany przez nich z kontekstu? Czy ma tu zastosowanie to co
powiedziano wyżej o ogólnym kontekście i gatunku literackim danego tekstu cytowanego? Tak. Zanim
jednak przejdziemy do tych rozważań podam kilka uwag natury logicznej. Otóż w Koh 9,5 czytamy, że
umarli nie mają świadomości. ŚJ wnioskują na tej podstawie od razu i bez wahania: to oznacza, że umarli nie
egzystują. Jednak takie wnioskowanie jest co najmniej pochopne i taka konkluzja nie wynika z
przedstawionych przesłanek. ŚJ popełniają tu błąd logiczny non sequitur. Aby to wykazać odwołajmy się do
pewnego przykładu: jak wiemy, ktoś kto stracił przytomność, lub jest w śpiączce, też nie jest niczego
świadomy. Jednak nie oznacza to przecież jeszcze, że on nie egzystuje. Jasno po tym widać, że wniosek o
nie egzystowaniu, wyciągnięty przez ŚJ na podstawie wzmianki z Koh 9,5, mówiącej nam o nieświadomości
umarłych, nie jest wystarczający do stwierdzenia, iż umarli przestają istnieć.

Przejdźmy teraz do uwag związanych z kontekstem Księgi Koheleta. Czy kontekst tej Księgi pozwala
cytować z niej teksty, na podstawie których możemy stanowczo osądzać, jak to robią ŚJ, odnośnie do tego
co się dzieje z umarłymi? Nie. Księga Koheleta jest literackim opisem ludzkiego niezdecydowania i
zwątpienia, o czym przyznaje sam autor tej Księgi (Koh 2,20), więc nie na miejscu jest używanie jej jako
ostatecznego argumentu w tych kwestiach bez uwzględnienia kontekstu i tego wyjątkowego w całej Biblii
rodzaju literackiego. Księga Koheleta jest literackim opisem ludzkiego niezdecydowania i zwątpienia, co
najlepiej widać jak się weźmie Księgę Koheleta całościowo, bez wyrywania z niej wersów z kontekstu. I tak
np. w Koh 1,17 i 2,15 autor stwierdza o mądrości:

"I postanowiłem sobie poznać mądrość i wiedzę, szaleństwo i głupotę. Poznałem, że również i to jest
pogonią za wiatrem, [...]".

"I po cóż więc nabyłem tyle mądrości? Rzekłem przeto w sercu, że i to jest marność" (Biblia Tysiąclecia -
dalej: BT).

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

2/11

Zatem autor przejawia tu samo zwątpienie. Ale już dalej autor ten wyzwala się ze zwątpienia co do
wartości posiadania mądrości i w Koh 7,11-12 stwierdza:

"Lepsza jest mądrość niż dziedzictwo, i z większym pożytkiem dla tych, którzy widzą słońce [...] a większa
jest jeszcze korzyść z poznania mądrości: darzy życiem tego, który ją posiada" (BT).

W Koh 3,21 autor pisał, ze nie wiadomo, czy duch ożywiający ciało ludzkie wraca do Boga, ale już dalej, w
Koh 12,7 jest pewien, że wraca itd.

W Koh 2,1 autor stwierdza, że szczęście i radość są nic nie warte, zaś w Koh 3,12.22 oraz 5,17 (por. też
Koh 8,15 i 9,7) uważa to za najwyższą wartość.

Autor Księgi Koheleta jest momentami nieprawowierny z punktu widzenia Biblii i wartości ogólno
chrześcijańskich. Popatrzmy na pewne fragmenty z jego Księgi:

"Toteż znienawidziłem życie, gdyż przykre mi były wszystkie sprawy, jakie się dzieją pod słońcem; bo
wszystko marność i pogoń za wiatrem" (Koh 2,17, BT).

"Więc za szczęśliwych uznałem umarłych, którzy dawno już zeszli, od żyjących, których życie jeszcze
trwa" (Koh 4,2, BT).

"Lepsze jest dobre imię niż wonne olejki, a dzień śmierci niż dzień urodzenia. Lepiej jest iść do domu
żałoby, niż iść do domu wesela, bo w tamtym jest koniec każdego człowieka, i człowiek żyjący bierze to
sobie do serca" (Koh 7,1-2, BT)

"I przekonałem się, że bardziej gorzką niż śmierć jest kobieta, bo ona jest siecią, serce jej sidłem, a ręce
jej więzami. Kto Bogu jest miły, ten się od niej ustrzeże, lecz grzesznika ona usidli [...] Znalazłem jednego
prawego mężczyznę pośród tysiąca, ale kobiety prawej w tej liczbie nie znalazłem" (Koh 7,26.28, BT).

Zatem autor Księgi Koheleta jest miotany wątpliwościami raz po raz i nie może być bez uwzględnienia
kontekstu cytowany jako wyrocznia w kwestiach teologicznych. Cytowanie zatem słów z Koh 9,5
(zaprzeczających egzystencji pośmiertnej) w celu dowodzenia czegokolwiek jest poronione i jest
manipulacją na tekście biblijnym. Równie dobrze można by z Biblii cytować słowa przeciwników Bożych,
grzeszników i diabłów, żeby dowieść czego się chce.

Jest też inny aspekt całej tej kwestii. Otóż jak wiadomo, Stary Testament nie zawierał pełni objawienia
Bożego. ŚJ już zupełnie ignorują ten fakt w przypadku cytowania Koh 9,5 i zachowują się oni w tej kwestii
tak, jakby Księga Koheleta była jednym wielkim zbiorem formułek wyrecytowanych przez Jahwe. Ale tak
nie jest. Księga Koheleta jest oczywiście natchniona, co nie znaczy jeszcze, że jest ona zbiorem
nieodwołalnych oświadczeń wypowiedzianych przez Jahwe w temacie egzystencji pośmiertnej. Aby ukazać,
że wspomniane fragmenty Księgi Koheleta nie były pełną nauką Biblii o stanie umarłych, tylko raczej
ilustracją ludzkiego zwątpienia, poniżej rozbijam na części niektóre fragmenty z Księgi Koheleta, obok zaś
każdego fragmentu podaję na zasadzie kontrastu dla przeciwwagi inne teksty z Biblii, aby ukazać, że
Biblia tak naprawdę co innego uczy na dany temat. A więc do dzieła - dla ułatwienia porównań co bardziej
istotne fragmenty zaznaczam kursywą:

Kohelet

Biblia

"Pokolenie przychodzi i pokolenie odchodzi,

a

ziemia trwa po wszystkie czasy

" (Koh 1,4, BT)

"

Ziemia rozpadnie się w drobne kawałki, ziemia

pękając wybuchnie

, ziemia zadrgawszy zakołysze

się, ziemia się mocno będzie zataczać jak pijany i
jak budka na wietrze będzie się chwiała; grzech
jej zaciąży nad nią, tak iż upadnie i już nie

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

3/11

powstanie. (Iz 24,19-20, BT).

"Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa nie
przeminą

" (Mt 24,35, BT; por. też Mk 13,31; Łk

21,33)

"

I ujrzałem niebo nowe i ziemię nową, bo

pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły

, i

morza już nie ma" (Ap 21,1, BT).

"To, co było, jest tym, co będzie, a to, co się
stało, jest tym, co znowu się stanie:

więc nic zgoła

nowego nie ma pod słońcem

" (Koh 1,9, BT).

"To, co jest, już było, a to, co ma być kiedyś, już
jest; Bóg przywraca to, co przeminęło" (Koh 3,15,
BT)

"Pierwsze wydarzenia oto już nadeszły,

nowe zaś

Ja zapowiadam, zanim się rozwiną, już wam je
ogłaszam" (Iz 42,9, BT).

"Tyś słyszał i widział to wszystko; czy więc ty
tego nie przyznasz?

Od tej chwili ogłaszam ci

rzeczy nowe

, tajemne i tobie nieznane" (Iz 48,6,

BT).

"Albowiem oto Ja stwarzam nowe niebiosa i nową
ziemię; nie będzie się wspominać dawniejszych
dziejów ani na myśl one nie przyjdą" (Iz 65,17,
BT).

"[...] lecz właśnie głosimy, jak zostało napisane, to,
czego ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało, ani
serce człowieka nie zdołało pojąć, jak wielkie
rzeczy przygotował Bóg tym, którzy Go miłują" (1
Kor 2,9, BT).

"Bo jak nowe niebiosa i nowa ziemia, które Ja
uczynię, trwać będą przede Mną - wyrocznia
Pana - tak będzie trwało wasze potomstwo i
wasze imię" (Iz 66,22, BT).

"Zatem przez chrzest zanurzający nas w śmierć
zostaliśmy razem z Nim pogrzebani po to,
abyśmy i my wkroczyli w nowe życie - jak
Chrystus powstał z martwych dzięki chwale Ojca"
(Rz 6,4, BT)

"Jeżeli więc ktoś pozostaje w Chrystusie, jest
nowym stworzeniem. To, co dawne, minęło, a oto
wszystko stało się nowe" (2 Kor 5,17, BT).

"Bo ani obrzezanie nic nie znaczy, ani
nieobrzezanie, tylko nowe stworzenie" (Ga 6,15,
BT).

"I ujrzałem niebo nowe i ziemię nową, bo
pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły, i
morza już nie ma. I Miasto Święte - Jeruzalem
Nowe ujrzałem zstępujące z nieba od Boga,
przystrojone jak oblubienica zdobna w klejnoty
dla swego męża [...]. I rzekł Zasiadający na

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

4/11

tronie: Oto czynię wszystko nowe. I mówi:
Napisz: Słowa te wiarygodne są i prawdziwe" (Ap
21,1, BT).

"

Bo nie ma wiecznej pamięci

po mędrcu tak samo,

jak i po głupcu, gdyż już w najbliższych dniach w
niepamięć idzie wszystko; czyż nie umiera
mędrzec tak samo jak i głupiec?" (Koh 2,16, BT)

"Nie ma pamięci o tych, co dawniej żyli, ani też o
tych, co będą kiedyś żyli, nie będzie wspomnienia
u tych, co będą potem" (Koh 1,11, BT).

"[...] bo pamięć o nich idzie w zapomnienie" (Koh
9,5, BT).

"Na pewno się nie zachwieje;

sprawiedliwy będzie

w wiecznej pamięci

" (Ps 112,6, BT).

"Przysiągł Pan na dumę Jakuba:

Nie zapomnę

nigdy wszystkich ich uczynków

" (Am 8,7 - BT).

"Idź i głoś publicznie w Jerozolimie: To mówi Pan:
Pamiętam wierność twej młodości, miłość twego
narzeczeństwa, kiedy chodziłaś za Mną na
pustyni, w ziemi, której nikt nie obsiewa" (Jr 2,2,
BT).

"Zupełnie tego nie biorą do serca, że Ja
pamiętam wszystkie ich występki; osaczają ich
własne uczynki, obecne przed moim obliczem"
(Oz 7,2, BT).

"I postanowiłem sobie poznać mądrość i wiedzę,
szaleństwo i głupotę. Poznałem, że również i

to

jest pogonią za wiatrem

," (Koh 1,17, BT)

"Naucz nas liczyć dni nasze, abyśmy

osiągnęli

mądrość serca

" (Ps 90,12, BT).

"Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla
izraelskiego, podane po to, by

mądrość osiągnąć

i

karność, pojąć słowa rozumne," (Prz 1,1-2, BT).

"Podstawą wiedzy jest bojaźń Pańska, lecz głupcy
odrzucają mądrość i karność" (Prz 1,7, BT).

"Szczęśliwy, kto mądrość osiągnął, mąż, który
nabył rozwagi" (Prz 3,13, BT).

"Słuchajcie, synowie, rad ojca, by poznać
mądrość, zważajcie!" (Prz 4,1, BT).

"Podstawą mądrości: zdobywaj mądrość, za
wszystko, co masz, mądrości nabywaj!" (Prz 4,7,
BT)

"bo mądrość cenniejsza od pereł i żaden klejnot
nie jest jej równy" (Prz 8,11, BT).

"Raczej mądrość nabywać niż złoto, lepiej mieć
rozum - niż srebro" (Prz 16,16, BT).

"Kto nabywa mądrość - ten siebie kocha, kto
strzeże rozwagi - ten dobro zdobędzie" (Prz
19,8, BT).

"Nie sprzedawaj - nabywaj prawdę, mądrość,
karność, rozwagę!" (Prz 23,23, BT).

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

5/11

"Podobnie - wiedz - mądrość dla twej duszy,
posiądziesz ją - przyszłe życie masz pewne, nie
zawiedzie cię twoja nadzieja" (Prz 24,14, BT).

"I zawita trwały pokój w jego czasach. Zasobem
sił zbawczych - mądrość i wiedza, jego skarbem
jest bojaźń Pańska" (Iz 33,6, BT).

"Lecz głosimy tajemnicę mądrości Bożej,
mądrość ukrytą, tę, którą Bóg przed wiekami
przeznaczył ku chwale naszej," (1 Kor 2,7, BT).

"[...] mówiących głosem donośnym: Baranek zabity
jest godzien wziąć potęgę i bogactwo, i mądrość,
i moc, i cześć, i chwałę, i błogosławieństwo" (Ap
5,12, BT)

"Powiedziałem sobie: Nuże! Doświadczę radości i
zażyję szczęścia! Lecz i to jest marność" (Koh
2,1, BT).

"Ponieważ hańba ich była zdwojona, poniżenie i
zniewagi były ich udziałem, przeto w swej ziemi
odziedziczą wszystko w dwójnasób i

zażywać

będą wiecznego szczęścia

" (Iz 61,7, BT).

"Mędrzec ma w głowie swojej oczy, a głupiec
chodzi w ciemności. Ale poznałem tak samo, że

ten sam los spotyka wszystkich

" (Koh 2,14, BT).

"

Los bowiem synów ludzkich jest ten sam, co i los

zwierząt; los ich jest jeden

: jaka śmierć

jednego, taka śmierć drugiego, i oddech życia
ten sam. W niczym więc człowiek nie przewyższa
zwierząt, bo wszystko jest marnością" (Koh 3,19,
BT).

"Wszystko jednakie dla wszystkich:

Ten sam

spotyka los sprawiedliwego, jak i złoczyńcę

, tak

czystego, jak i nieczystego, zarówno
składającego ofiary, jak i tego, który nie składa
ofiar; tak samo jest z dobrym, jak i z
grzesznikiem, z przysięgającym, jak i z takim,
którzy przysięgi się boi" (Koh 9,2, BT).

"To złem jest wśród wszystkiego, co się dzieje
pod słońcem, że

jeden dla wszystkich jest los

"

(Koh 9,3, BT).

"[...] gdyż Bóg,

który nam lepszy los zgotował

, nie

chciał, aby oni doszli do doskonałości bez nas"
(Hbr 11,40, BT).

"[...] jeśli ci ludzie umrą śmiercią naturalną i jeśli
spotka ich los taki jak innych ludzi, wtedy Pan
mnie nie posłał" (Lb 16,29, BT).

"Wtedy odezwie się Król do tych po prawej
stronie: Pójdźcie, błogosławieni Ojca mojego,
weźcie w posiadanie królestwo, przygotowane
wam od założenia świata!" (Mt 25,34, BT).

"Wtedy odezwie się i do tych po lewej stronie:
Idźcie precz ode Mnie, przeklęci, w ogień
wieczny, przygotowany diabłu i jego aniołom!" (Mt
25,41, BT).

"Kto przyniesie z Syjonu zbawienie Izraela? Gdy
Pan odmieni los swego narodu, Jakub się
rozraduje, Izrael się ucieszy" (Ps 14,7, BT).

"Toteż występni nie ostoją się na sądzie ani
grzesznicy - w zgromadzeniu sprawiedliwych, bo
Pan uznaje drogę sprawiedliwych, a droga
występnych zaginie" (Ps 1,5-6, BT).

"Zło, którego się grzesznik boi, spadnie na niego,
sprawiedliwi uzyskają to, czego pragną. Gdy
wicher zawieje - nie ma już grzesznika, lecz
sprawiedliwego podstawy są wieczne [...].
Sprawiedliwy nie runie na wieki, grzesznicy na

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

6/11

ziemi nietrwali" (Prz 10,24-25.30, BT).

"Lepsza jest odrobina, którą ma sprawiedliwy,
niż wielkie bogactwo występnych, bo ramiona
występnych będą połamane, a sprawiedliwych Pan
podtrzymuje. Pan zna dni nienagannych, a ich
dziedzictwo trwać będzie na wieki; w czasie
klęski nie zaznają wstydu, a we dni głodu będą
syci. Występni natomiast poginą; wrogowie Pana
jak krasa łąk zwiędną, jak dym się rozwieją [...].
Błogosławieni przez Pana posiądą ziemię,
przeklęci przez Niego będą wyniszczeni [...], bo
Pan miłuje sprawiedliwość i nie opuszcza swych
świętych; nikczemni wyginą, a potomstwo
występnych będzie wytępione" (Ps 37,16-22.28,
BT).

"Występny czatuje na sprawiedliwego i usiłuje go
zabić, lecz Pan nie zostawia go w jego ręku i nie
pozwala skazać, gdy stanie przed sądem. Miej
nadzieję w Panu i strzeż Jego drogi, a On cię
wyniesie, abyś posiadł ziemię; zobaczysz zagładę
występnych. Widziałem, jak występny się pysznił i
rozpierał się jak cedr zielony. Przeszedłem obok,
a już go nie było; szukałem go, lecz nie można było
go znaleźć. Strzeż uczciwości, przypatruj się
prawości, bo w końcu osiągnie [ten] człowiek
pomyślność. Wszyscy zaś grzesznicy będą
wyniszczeni, potomstwo występnych wyginie.
Zbawienie sprawiedliwych pochodzi od Pana; On
ich ucieczką w czasie utrapienia. Pan ich
wspomaga, wyzwala; wyzwala ich od występnych i
zachowuje, do Niego bowiem się uciekają" (Ps
37,32-40, BT).

"Umrze tylko ta osoba, która grzeszy. Syn nie
ponosi odpowiedzialności za winę swego ojca ani
ojciec - za winę swego syna. Sprawiedliwość
sprawiedliwego jemu zostanie przypisana,
występek zaś występnego na niego spadnie. A
jeśliby występny porzucił wszystkie swoje
grzechy, które popełniał, a strzegł wszystkich
moich ustaw i postępowałby według prawa i
sprawiedliwości, żyć będzie, a nie umrze: nie
będą mu poczytane wszystkie grzechy, jakie
popełnił, lecz będzie żył dzięki sprawiedliwości, z
jaką postępował. Czyż tak bardzo mi zależy na
śmierci występnego - wyrocznia Pana Boga - a nie
raczej na tym, by się nawrócił i żył? A gdyby
sprawiedliwy odstąpił od swej sprawiedliwości i
popełniał zło, naśladując wszystkie obrzydliwości,
którym się oddaje występny, czy taki będzie żył?
Żaden z wykonanych czynów sprawiedliwych nie
będzie mu poczytany, ale umrze z powodu
nieprawości, której się dopuszczał, i grzechu,

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

7/11

który popełnił" (Ez 18,20-24, BT; por. też Ez
33,12-16).

"Tam zadrżeli ze strachu, gdyż Bóg jest z
pokoleniem sprawiedliwym. Chcecie udaremnić
zamiar biedaka: lecz Pan jest jego ucieczką. Kto
przyniesie z Syjonu zbawienie Izraela? Gdy Pan
odmieni los swego narodu, Jakub się rozraduje,
Izrael się ucieszy" (Ps 14,5-7, BT).

"I odmienię los Judy i los Izraela, odbudowując
ich jak przedtem. Oczyszczę ich ze wszystkich
grzechów, jakimi wykroczyli przeciw Mnie, i
odpuszczę wszystkie ich występki, którymi
zgrzeszyli przeciw Mnie i wypowiedzieli Mi
posłuszeństwo. Jerozolima zaś będzie radością,
chwałą i dumą wśród wszystkich narodów ziemi,
które usłyszą o dobrodziejstwach, jakie jej
wyświadczyłem. Będą się one lękać i drżeć wobec
wszelkich przejawów dobroci i pomyślności, jaką
jej dałem. To mówi Pan: Na tym miejscu, o którym
mówicie: ŤJest to pustkowie bez ludzi i bez
trzodyť - w miastach judzkich i na ulicach
Jerozolimy, opuszczonych, bezludnych,
niezamieszkałych i bez trzody rozlegnie się
jeszcze głos radości i głos wesela, głos
oblubieńca i oblubienicy, głos tych, co mówią,
składając ofiary dziękczynne w domu Pańskim:
ŤWychwalajmy Pana Zastępów, bo dobry jest
Pan, bo na wieki Jego łaskawośćť. Odmienię
bowiem los tego kraju na taki, jaki był przedtem
- mówi Pan. To mówi Pan Zastępów: W miejscu
tym opuszczonym, bezludnym i bez trzody i we
wszystkich jego miastach będzie znów schronisko
dla pasterzy, pędzących trzodę do legowiska. W
miastach górskich, w miastach nizinnych, w
miastach Negebu, w ziemi Beniamina, w okolicach
Jerozolimy i w miastach judzkich znów będą
stada przechodzić przez ręce tego, który je
liczy - mówi Pan. Oto nadchodzą dni - wyrocznia
Pana - kiedy wypełnię pomyślną zapowiedź, jaką
obwieściłem domowi izraelskiemu i domowi
judzkiemu. W owych dniach i w owym czasie
wzbudzę Dawidowi potomstwo sprawiedliwe;
będzie wymierzać prawo i sprawiedliwość na
ziemi. W owych dniach Juda dostąpi zbawienia, a
Jerozolima będzie mieszkała bezpiecznie. To zaś
jest imię, którym ją będą nazywać: ŤPan naszą
sprawiedliwościąť" (Jr 33,7-16, BT).

"Dlatego tak mówi Pan Bóg: Teraz odwrócę los
Jakuba i zmiłuję się nad całym domem Izraela, i
zatroszczę się o moje święte imię. I zapomną oni
o swojej hańbie i o wszystkich swoich
niewiernościach, których dopuścili się przeciwko

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

8/11

Mnie, gdy bezpiecznie żyć będą w swoim kraju, a
nikt ich nie będzie niepokoił, gdy spośród narodów
sprowadzę ich i zgromadzę ich z rąk
nieprzyjaciół, i okażę się w nich świętym przed
oczami wielu narodów pogańskich. I poznają, że
Ja, Pan, jestem ich Bogiem, gdy wyprowadziwszy
ich na wygnanie pomiędzy pogan, zgromadzę ich
znowu w ich kraju i nie pozostawię tam już
żadnego z nich. I już nie będę na przyszłość
ukrywał oblicza mojego przed nimi, kiedy Ducha
mojego wyleję na Izraelitów - wyrocznia Pana
Boga" (Ez 39,25-29, BT).

"Ty zaś idź i zażywaj spoczynku, a powstaniesz,
by otrzymać swój los przy końcu dni" (Dn 12,13,
BT).

"W owym czasie was przywiodę, w czasie, gdy
was zgromadzę; albowiem dam wam imię i chwałę
u wszystkich narodów ziemi, gdy odmienię wasz
los na waszych oczach - mówi Pan" (So 3,20, BT).

"W niczym więc człowiek nie przewyższa
zwierząt, bo wszystko jest marnością" (Koh 3,19,
BT).

"[...] czym jest człowiek, że o nim pamiętasz, i
czym - syn człowieczy, że się nim zajmujesz?
Uczyniłeś go niewiele mniejszym od istot
niebieskich, chwałą i czcią go uwieńczyłeś.
Obdarzyłeś go władzą nad dziełami rąk Twoich;
złożyłeś wszystko pod jego stopy: owce i bydło
wszelakie, a nadto i polne stada, ptactwo
powietrzne oraz ryby morskie, wszystko, co
szlaki mórz przemierza" (Ps 8,5-9, BT).

"A wreszcie rzekł Bóg: Uczyńmy człowieka a
Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad
rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym,
nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi
zwierzętami pełzającymi po ziemi!" (Rdz 1,26,
BT).

"Wszystko idzie na jedno miejsce: powstało
wszystko z prochu i wszystko do prochu znów
wraca" (Koh 3,20, BT).

"Potem my, żywi i pozostawieni, wraz z nimi
będziemy porwani w powietrze, na obłoki
naprzeciw Pana, i w ten sposób zawsze będziemy
z Panem" (1 Tes 4,17, BT).

"W domu Ojca mego jest mieszkań wiele. Gdyby
tak nie było, to bym wam powiedział. Idę przecież
przygotować wam miejsce. A gdy odejdę i
przygotuję wam miejsce, przyjdę powtórnie i
zabiorę was do siebie, abyście i wy byli tam,
gdzie Ja jestem" (J 14,2-3, BT).

"On rzekł do nich: Kielich mój pić będziecie. Nie
do Mnie jednak należy dać miejsce po mojej
stronie prawej i lewej, ale [dostanie się ono] tym,

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

9/11

dla których mój Ojciec je przygotował" (Mt
20,23, BT).

"Wtedy odezwie się Król do tych po prawej
stronie: Pójdźcie, błogosławieni Ojca mojego,
weźcie w posiadanie królestwo, przygotowane
wam od założenia świata!" (Mt 25,34, BT)

"Wtedy odezwie się i do tych po lewej stronie:
Idźcie precz ode Mnie, przeklęci, w ogień
wieczny, przygotowany diabłu i jego aniołom!" (Mt
25,41, BT).

"Bo czym góruje mędrzec nad głupcem?" (Koh
6,8, BT).

"

Mądrzy dostąpią chwały, udziałem głupich jest

hańba

" (Prz 3,35, BT).

"Mądrzy swą wiedzę gromadzą, usta głupiego
grożą zniszczeniem" (Prz 10,14, BT).

"Kto dom swój niepokoi - wiatr odziedziczy, a
głupiec będzie sługą mądrego" (Prz 11,29, BT).

"Mądrością rozumnego - poznanie swej drogi,
zwodzenie siebie - głupotą niemądrych" (Prz
14,8, BT).

"Kto swemu sercu ufa - ten głupi; kto żyje w
mądrości - znajdzie ocalenie" (Prz 28,26, BT).

"Bo kto oznajmi człowiekowi, co potem będzie
pod słońcem?" (Koh 6,12, BT).

"Nie wie przecież człowiek, co będzie, bo kto mu
oznajmi, co będzie potem?" (Koh 10,14, BT).

"Gdy zaś przyjdzie On, Duch Prawdy, doprowadzi
was do całej prawdy. Bo nie będzie mówił od
siebie, ale powie wszystko, cokolwiek usłyszy, i
oznajmi wam rzeczy przyszłe" (J 16,13, BT).

"[...] zapłaty też więcej już żadnej nie mają [...]"
(Koh 9,5).

"Oto co Pan obwieszcza wszystkim krańcom
ziemi: ŤMówcie do Córy Syjońskiej: Oto twój
Zbawca przychodzi. Oto Jego nagroda z Nim
idzie i zapłata Jego przed Nim. Nazywać ich będą
'Ludem Świętym', 'Odkupionymi przez Pana'. A
tobie dadzą miano: 'Poszukiwane', 'Miasto nie
opuszczone'ť" (Iz 62,11-12, BT).

"Zesłał odkupienie swojemu ludowi, ustanowił na
wieki swoje przymierze; a imię Jego jest święte i
lęk wzbudza. Bojaźń Pańska początkiem
mądrości; wspaniała zapłata dla tych, co według
niej postępują, a sprawiedliwość Jego trwać
będzie zawsze" (Ps 111,9-10, BT).

"Wszyscy bowiem musimy stanąć przed
trybunałem Chrystusa, aby każdy otrzymał
zapłatę za uczynki dokonane w ciele, złe lub
dobre" (2 Kor 5,10, BT).

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

10/11

"i już nigdy więcej udziału nie mają żadnego" (Koh
9,6).

"Jeżeli zaś jesteśmy dziećmi, to i dziedzicami:
dziedzicami Boga, a współdziedzicami Chrystusa,
skoro wspólnie z Nim cierpimy po to,

by też

wspólnie mieć udział w chwale

" (Rz 8,17, BT).

Podsumowanie

Tekst z Księgi Koheleta 9,5 został zatem przez ŚJ wyrwany z kontekstu i podciągnięty pod wcześniej
przyjętą tezę. ŚJ nie biorą już zupełnie pod uwagę tego, że - jak ukazałem powyżej - sceptyczny i jawnie
wątpiący charakter tej Księgi odbiera nam możliwość cytowania z niej zdań w taki sposób, jakby były one
bezspornymi oświadczeniami o charakterze egzystencjalnym, podawanymi nam bezwarunkowo do wierzenia
w trybie orzekającym. Niewątpliwie Księga ta niesie wraz z sobą wiele cennych rad dotyczących życia,
jednakże sam fakt, że jej autor często bije się w niej z myślami, raz po raz zmieniając zdanie i wpadając z
resztą Biblii w konflikt na poziomie ideowym, sprawia, że nie możemy traktować tekstu z Koh 9,5 jako
czegoś bezdyskusyjnego. Nawet gdybyśmy uznali fragment z Koh 9,5 za bezdyskusyjny to nadal nie musi
wynikać z tego mówiącego o braku świadomości umarłych tekstu, że człowiek po śmierci przestaje
egzystować. Jak bowiem wskazałem już wyżej, utrata świadomości może być cechą ludzi nieprzytomnych, a
więc już niekoniecznie umarłych.

Opracował: Piotr Andryszczak

© 2007

2010-10-19

Koheleta 9,5. Czy tekst z księgi Kohel…

piotrandryszczak.pl/jan_lew_kohelet_…

11/11