Konstytucja – ustawa zasadnicza państwa wyposażona w najwyższą moc prawną. Określa podstawowe zasady ustroju politycznego państwa (strukturę organów państwowych, sposób ich powoływania, kompetencje tych organów oraz ich wzajemne związki). Zawiera też unormowania dotyczące praw i obowiązków obywateli.

Zasady naczelne Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

Konstytucyjne zasady ustroju

1. Zasada republikańskiej formy rządu – oznacza wykluczenie jakiejkolwiek władzy dziedzicznej lub dożywotniej w państwie. Jest też postulatem ustanowienia rządów prawa i ustroju demokratycznego. Państwa rządzone jest przez obywateli, a forma rządów odznaczaa się suwerennością i wolnością.

2. Zasada demokratycznego państwo prawa – podstawowa zasada ustroju politycznego. Państwo prawa jest rządzone przez prawo, które stoi wyżej niż władza. Władza podlega regulacjom prawnym i nie może sama podejmować decyzji.

Zasady panujące w państwie demokratycznym:

- zasada zaufania obywateli do państwa (lojalne postępowanie wobec obywateli)
- zakaz działania prawa wstecz
- zasada ochrony praw nabytych
- zasada sprawiedliwości społecznej
- zasada respektowania dobra ogółu
- zasada stabilnego i bezpiecznego prawa
- zasada podziału władzy
- zasada niezawisłości sędziowskiej

- zasada prawa do sądu

- zasada określoności przepisów karnych

- zasada zakazu nadmiernej ingerencji ustawodawcy w prawa jednostki

Państwo demokratyczne to takie, które realizuje zasady: suwerenności narodu, pluralizmu i trójpodziału władz.

Zasada legalizmu - postępowanie zgodne z obowiązującym prawem. Organy władzy publicznej nie mogą podejmować działań bez podania podstawy prawnej. Mogą czynić tylko to, co im prawo nakazuje lub pozwala.

1. Zasada autonomii i wzajemnej niezależności oraz współdziałania w stosunkach między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi – stosunki kształtowane są na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.

2. Zasada wolności i praw człowieka i obywatela – obowiązek państwa zapewnienia wolności i praw człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwa obywateli.

3. Zasada suwerenności narodu – władza najwyższa w państwie znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli.

4. Zasada reprezentacji politycznej – władzy zwierzchniej nie sprawuje bezpośrednio sam naród, ale w jego imieniu i na jego rzecz sprawują tę władzę przedstawiciele narodu.

5. Zasada podziału i równowagi władz - podział władz oznacza wydzielenie pewnych rodzajowo odmiennych sfer działania państwa, takich jak władza wykonawcza, sądowniczej czy ustawodawcza. W ramach zasady równości każda władza powinna mieć pewne instrumenty, które pozwalają jej powstrzymywać, hamować działanie pozostałych władz.

6. Zasada dwuizbowości – władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat.

7. Zasada pluralizmu politycznego – uznanie wielości i równości partii, określenie demokratycznej roli partii politycznej. Wolność tworzenia organizacji, związków. Swoboda tworzenia partii politycznych z wyjątkiem tych, które nie spełniają określonych warunków.

8. Zasada parlamentarnego systemu rządów – zasada wyznaczająca stosunki miedzy głównymi organami państwa, to jest parlamentem, prezydentem i rządem. W naszej konstytucji wpisany jest system parlamentarno-gabinetowy, w którym wzmocniona jest pozycja Sejmu przy istotnej redukcji uprawnień prezydenta i wzmocnieniu prezesa rady ministrów.

9. Zasada odrębności i niezależności sądów oraz trybunałów – sądy i trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz, a sędziowie są niezawiśli.

10. Zasada społecznej gospodarki rynkowej - społeczna gospodarka rynkowa stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej oraz określa podstawowe komponenty tej

gospodarki: wolność działalności gospodarczej, własność prywatną oraz solidarność, dialog i współpracę partnerów społecznych.

Mienie - własność i inne prawa majątkowe.
Uwłaszczenie - przymusowe zabranie własności, za słusznym odszkodowaniem lub w celach publicznych.

1. Zasada decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego – zadania przekazywane są przez centralne organy państwa jednostkom administracji niższego szczebla.

Wolności prawa i obowiązki człowieka i obywatela

Zasady międzynarodowej ochrony praw człowieka:

Deklaracja Ochrony Praw Człowieka (1948r. ONZ)- początek prac w kierunku ochrony prac człowieka.

Rozróżniamy 2 systemy ochrony praw jednostki:

- system regionalny ( Konwencja Praw Człowieka 1936r; Afrykańska Karta Praw Człowieka, Trybunał w Norymberdze i Tokio- zbrodnie wojenne)

- system uniwersalny (Karta Narodów Zjednoczonych i wszelkie akty prawne ONZ), który ma charakter globalny.

4.11.1950r.- Europejska Konwencja o ochronie Praw Człowieka i podstawowych wolności, została stworzona przez Radę Europy. Obecnie obejmuje 46 państw.

Karta Podstawowych Praw UE (2000r.) ETS w Luksemburgu.

Podstawowe prawa, obowiązki i wolności obywatela

Koncepcja uniwersalistyczna - jednostka i państwo mogą mieć odrębne interesy i prawa. Jednak interes państwa ma charakter nadrzędny i daje on podstawę do ograniczenia praw i wolności jednostki. Celem państwa jest dobro ogółu.

Koncepcja indywidualistyczna - wyklucza istnienie praw i interesów państwa, społeczeństwa. Istnieją realnie tylko prawa i interesy jednostki. Funkcją władz publicznych jest ochrona praw człowieka, jednostki w możliwie największym stopniu. Celem państwa jest dobro jednostki.

Obowiązki ogólne wobec państwa:

1) OBOWIĄZEK WIERNOŚCI RP

Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne

2) OBOWIĄZEK PRZESTRZEGANIA PRAWA

Każdy obywatel ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

3) OBOWIĄZKI FISKALNE

Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, kreślonych w ustawie.

4) OBOWIĄZEK DBAŁOŚCI O STAN ŚRODOWISKA

Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenia. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

Prawa człowieka - szczególna postać praw jednostki, służąca ochronie jej interesów, przypisywana każdej osobie ludzkiej, bez względu na narodowość. Źródłem prawa nie jest państwo lecz prawo naturalne, zgodnie z którym podstawą praw jest przyrodzona godność istoty ludzkiej. ( prawo do ochrony życia, do rzetelnego sądu, ochrony prywatności)

Prawa podstawowe – zespół praw jednostki wyróżniających się z ogółu praw przysługujących obywatelom w danym państwie z racji zajmowania wyższego miejsca w hierarchii wartości akceptowanej powszechnie przez społeczeństwo i państwo.

Prawa obywatelskie - wszelkie prawa podmiotowe przysługujące obywatelom wobec państwa. Prawa te mają charakter publiczny – dotyczą relacji wyłącznie między jednostką a państwem.

Prawa ogólne wobec państwa:

1. Wynagrodzenie szkody, wyrządzonej jednostce przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej

2. Zapewnienie jednostce pokrzywdzonej sądowego dochodzenia naruszonych wolności lub praw

3. Kontrola instancyjna, czyli możliwości zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji

4. Skarga konstytucyjna wnoszonej do Trybunału Konstytucyjnego i przysługującej każdej osobie, której konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszonej

5. Prawo występowania do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie wolności i praw, które zostały naruszonej przez organy władzy publicznej

Wolności obywatelskie - prawa służące zapewnieniu obywatelom sfery wolnej od ingerencji państwa. Wyróżniamy wolności osobiste – związane z osobą fizyczną oraz wolności polityczne – prawo do głosowania, społeczne – przynależność do grup społecznych,, ekonomiczne i kulturalne – prawo do kultury.

1948 r. - powszechna deklaracja praw człowieka wprowadzona przez ONZ (ochrona regionalna i powszechna).

04.11.1950 r. - w ramach Rady Europy doszło do utworzenia Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Dzięki tej konwencji obywatele mogą składać skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

OBWE: Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europy utworzona w Helsinkach.

Rada Europy - 23 założycielskie państwa, przeciwwaga dla bloku wschodniego, w ramach Rady powstało ponad 190 konwencji. Państwa członkowskie zobowiązywały się podporządkować Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka w Strasburgu.

Źródła prawa

System źródeł prawa i hierarchie źródeł prawa:

- akty prawne o charakterze powszechnie obowiązującym: konstytucje, ustawy, umowy międzynarodowe,
- akty prawne o charakterze wewnętrznym - np. regulamin uczelni

Hierarchia źródeł prawa:

1. Konstytucja

2. Ustawy - akt normatywny ustanawiający normy generalne i abstrakcyjne, uchwalany przez parlament w szczególnym trybie.

3. Umowy międzynarodowe - oświadczenie woli dwu lub więcej podmiotów prawa międzynarodowego, wywołujące dla nich skutki prawne (prawa i obowiązki o charakterze międzynarodowym). Umowa międzynarodowa jest głównym źródłem prawa międzynarodowego.

4. Rozporządzenia – jedyny akt organów władzy wykonawczej wydawany przez naczelny organ władzy wykonawczej na podstawie konkretnego upoważnienia zawartego w ustawie, w celu jej wykonania. W Polsce rozporządzenia wydają: prezydent, Rada Ministrów, premier, ministrowie.

5. Akty prawa miejscowego – źródło prawa o ograniczonym terytorialnie zasięgu. Obowiązują na obszarze działania organów, które je ustanowiły (np. samorząd terytorialny)

Organy konstytucyjne i organy kontroli państwowej

i ochrony prawa

Organy konstytucyjne

Władza ustawodawcza – sejm i senat.

Informacje podstawowe:

Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat. Sejm - izba niższa parlamentu – składa się z 460 posłów, Senat ze 100 senatorów. Sejm i Senat wybierane są na czteroletnią kadencję. Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat. Wybrany do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat. Posłowie, ani senatorowie nie są związani jakimikolwiek instrukcjami swoich wyborców, lecz mają konstytucyjny obowiązek kierować się dobrem całej Rzeczpospolitej.

Posłowie z tego samego ugrupowania politycznego tworzą w Sejmie i Senacie swoje kluby lub koła parlamentarne. To właśnie w klubach parlamentarnych powstają na ogół projekty ustaw i nowelizacji, gdyż tylko duże grupy posłów są w stanie wprowadzić nowe rozwiązania legislacyjne pod obrady Sejmu.

Posłowie biorą udział w posiedzeniach Sejmu, mają prawo do zadawania pytań i interpelacji poselskich członkom Rady Ministrów. Parlamentarzyści obradują w licznych komisjach (stałych lub specjalnych), powołanych do rozpatrywania różnego rodzaju spraw z zakresu administrowania państwem i życia publicznego. W Sejmie - w komisjach sejmowych, w Senacie - w komisjach senackich.

FUNKCJE SEJMU

- Funkcja ustawodawcza - Podstawową funkcją Sejmu jest funkcja ustawodawcza. Materią ustawową są w szczególności prawa, wolności i obowiązki obywateli, organizacja i zasady działania naczelnych organów państwa, określenie trybu postępowania i kontroli legalności ich działania. W drodze ustawy Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowych.

- Funkcja kontrolna - Funkcja kontroli Sejmu obejmuje sprawowanie kontroli nad działalnością rządu w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw Przedmiotem tej kontroli jest działalność rządu. Szczególne znaczenie w zakresie kontroli działalności rządu ma dla Sejmu proces stanowienia ustawy budżetowej, a także sprawozdania Rady Ministrów z wykonania ustawy budżetowej. Konstytucja daje Sejmowi także kontrolę nad działalnością samorządu terytorialnego.

Funkcję kontrolną Sejm realizuje także poprzez: interpelacje, zapytania poselskie oraz pytania w sprawach bieżących kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów, wyrażanie Radzie Ministrów wotum nieufności, wyrażanie wotum nieufności ministrowi, wyrażanie wotum zaufania - na wniosek Premiera - Radzie Ministrów, rozpatrywanie sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wysłuchanie corocznej informacji Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. Funkcje kontrolną Sejm sprawuje także poprzez komisje parlamentarne, których zadaniem jest rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów.

Funkcja kreacyjna - Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Sejm, za zgodą Senatu, powołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich i Generalnego Inspektora Danych Osobowych. Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Sejm powołuje także członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Polityki Pieniężnej.

ORGANY SEJMU Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, Komisje Sejmowe

UPRAWNIENIA SENATU

Zgodnie z art. 10 ust. 2 oraz art. 95 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku Senat – obok Sejmu – sprawuje władzę ustawodawczą. Senat składa się ze 100 senatorów wybieranych na okres 4 lat w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Senat na równi z posłami, Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej, Radą Ministrów oraz obywatelami może występować z inicjatyw ustawodawczą. W wypadkach wskazanych w Konstytucji Sejm i Senat, obradujące wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu, działają jako Zgromadzenie Narodowe.

Senat jako organ władzy ustawodawczej rozpatruje uchwalone przez Sejm ustawy w ciągu 30 dni od ich przekazania, chyba że są to ustawy pilne. W tym wypadku termin 30-dniowy ulega skróceniu do 14 dni. Senat może przekazaną przez Sejm ustawę przyjąć, nie wprowadzając do jej tekstu poprawek, może także do tekstu ustawy wprowadzić poprawki albo je odrzucić. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu, uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Uchwalenie budżetu państwa odbywa się w nieco innym trybie. Uchwaloną przez Sejm ustawę budżetową przekazuje się Senatowi, który na jej rozpatrzenie ma 20 dni. W innym też trybie uchwalana jest ustawa o zmianie Konstytucji, bowiem Senat ma na jej rozpatrzenie termin nie dłuższy niż 60 dni. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie przez Senat.

Senat wyraża także zgodę na zarządzenie przez Prezydenta referendum ogólnokrajowego w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. Przedmiotem obrad Senatu są także sprawozdania Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Oprócz tego Senat wyraża zgodę na powołanie i odwołanie Prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz na powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Inaczej natomiast niż Sejm – nie sprawuje kontroli nad władzą wykonawczą. Ponadto Senat powołuje dwóch członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, dwóch senatorów do składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz cz³onków Rady Polityki Pieniężnej. Marszałek Senatu oraz 30 senatorów może także wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi albo zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami.

ORGANY SENATU: Marszałek Senatu, Wicemarszałkowie Senatu, Prezydium Senatu, Konwent Seniorów.

Organy kontroli państwowej i ochrony prawa (NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji)

Najwyższa Izba Kontroli (NIK):

- naczelny organ kontroli,

- niezależna od egzekutywy, którą ma kontrolować,

- podlega sejmowi (przedstawia mu całoroczne sprawozdania ze swojej działalności)

- podejmuje kontrolę na zlecenie sejmu lub jego organów, na wiosek prezydenta, prezesa Rady Ministrów i z własnej inicjatywy

- kontroluje działalność między innymi organami administracji rządowej i Narodowego Banku, stosując kryteria legalności, gospodarności, rzetelności i celowości

- może przeprowadzić kontrolę działalności organów samorządu terytorialnego i jednostek komunalnych

- informacje o wynikach kontroli i wnioski przedstawia sejmowi

- w protokołach wykazuje się nieprawidłowości, ich skutki oraz odpowiedzialne za nie osoby

- prezes NIK powołuje na 6letnia kadencję i odwołuje sejm bezwzględną większością głosów na wniosek marszałka sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów, za zgodą senatu

Rzecznik Praw Obywatelskich:

- w Polsce istnieje od 1987 roku

- powołuje go na 5letnia kadencję sejm bezwzględną większością głosów, przy czym wymagania jest zgoda senatu

- w swej działalności jest niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed sejmem

- corocznie informuje sejm i senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i prawa człowieka i obywatela

- działa nie tylko w interesie obywateli polskich ale także cudzoziemców

- przyjmuje skargi na bezprawne i niesprawiedliwe działania administracji i ustosunkowuje się do nich w celu naprawy tych nieprawidłowości

- podejmuje czynności wyjaśniające na wniosek obywateli, ich organizacji, organów samorządowych a także z własnej inicjatywy

- wniosek można złożyć w formie ustnej lub pisemnej i jest on bezpłatny

- musi rozpatrzyć każdy wniosek ale może odmówić działania w konkretnej sprawie przy czym musi poinformować skarżącego o powodach swojej decyzji

- podejmując sprawę może samodzielnie poprowadzić postępowanie wyjaśniające lub zwrócić się o zbadanie sprawy do właściwych organów

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji:

- organ państwa, stojący na straży wolności słowa, prawa obywateli do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji

- rada składa się z 9 członków powoływanych przez sejm (4 członków), senat (2) oraz prezydenta (3), kadencja członków wynosi 6 lat ale jej skład jest odnawiany co 2 lata

- określa warunki prowadzenia działalności przez nadawców (np. określanie limitów czasowych dla emisji reklam)

- ochrania podstawowe, społecznie akceptowane wartości, przede wszystkich wartości chrześcijańskie(Rada kontroluje programy nadawane przez nadawców)

- udziela koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych

- ustala wysokość opłaty abonamentowej

*** Rzecznik Praw Dziecka:

- zajmuje się ochroną takich prawa jak: prawo do życia i ochrony zdrowia, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do nauki

- ochrania dzieci przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją oraz innym złym traktowaniem

Władza sądownicza

Sądownictwo:
- Sąd najwyższy – jego zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych. Rozpatruje środki odwoławcze od orzeczeń sądowych i podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie wątpliwości prawnych. Dzieli się na 4 izby: Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, Cywilną; Karną i Wojskową.
- Sądy powszechne – sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Dzielą się na: sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. - Sąd rejonowy tworzy się dla jednej lub kilku gmin. Rozpoznaje on odwołania od orzeczeń kolegiów do spraw wykroczeń. (I instancja). W ramach sądu rejonowego mogą być utworzone odrębne jednostki: sąd rodzinny, sąd pracy, sąd gospodarczy. - Sądy okręgowe (II instancja) tworzy się dla obszaru obejmującego co najmniej 2 sądy rejonowe. Rozpatruje on środki odwoławcze od orzeczeń sądów rejonowych. Jeśli sąd okręgowy rozpatruję sprawę w pierwszej instancji to odwołanie od orzeczenia ma miejsce w sądzie apelacyjnym. - Sąd apelacyjny pełni zadanie sądu II instancji, rozpatruje apelacje od orzeczeń sądów okręgowych, a także sądu kasacyjnego.
- Sąd administracyjny – sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej, sprawuje wymiar sprawiedliwości i kontrolę działalności administracji publicznej.
- Sądy wojskowe - do ich zadań należy sprawowanie wymiaru sprawiedliwości w siłach zbrojnych. Są powołane do orzekania w sprawach karnych oraz rozpatrują przestępstwa, które popełnili żołnierze w służbie czynnej, a także niektóre popełnione przez cywilnych pracowników wojska. Nadzór w zakresie orzekania sprawuje nad nimi Sąd Najwyższy. Sądy wojskowe działają również w oparciu o zasadę instancyjności. Wojskowe sądy garnizonowe (I instancja) orzekają w większości spraw, podlegających sądom wojskowych. Wojskowe sądy okręgowe (II instancja) pełnią rolę sądów odwoławczych w stosunku do sądów garnizonowych. Mają prawo do orzekania jako sądy I instancji w sprawach najważniejszych. W tej sytuacji sądem odwoławczym od ich wyroku jest Izba Wojskowa Sądu Najwyższego.

Kasacja - w postępowaniu sądowym środek odwoławczy od orzeczenia sądu pierwszej lub drugiej instancji do Sądu Najwyższego. Kasacja w odróżnieniu od apelacji umożliwia przeprowadzenie kontroli zaskarżonego wyroku z powodu naruszenia przepisów prawa.

Sądownictwo w Polsce jest dwuinstancyjne:

- wojewódzkie sądy administracyjne - sądy I instancji, które rozpatrują w I instancji wszystkie sprawy należące do kompetencji sądownictwa administracyjnego,

- Naczelny Sąd Administracyjny - sąd II instancji dla spraw rozpatrywanych przez sądy wojewódzkie, nad którymi sprawuje nadzór. Na jego czele stoi powołany przez prezydenta na 6 lat spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA.

Zasady funkcjonowania sądownictwa:

1. Zasasa niezawisłości sądu: samodzielność struktur sądownictwa; sędzia wydaje wyrok zgodnie ze swoim przekonaniem, nie podlega naciskom, zakaz usuwalności sędziego, nie można go zwolnić ( tylko w wypadku decyzji sądu karnego lub niemożności sprawowania urzędu), nie można go przenieść w inne miejsce

2. Zasada jednolitości sądów (wszystkie wyroki wydawane są w imieniu RP, struktura sądów jest jednolita)

3. Zasada instancyjności (możliwość odwołanie się od wyroku niższej instancji)

4. Zasada udziału obywateli w sprawowaniu wyroku sprawiedliwości (ławnicy)

5. Apolityczność(nie można być członkiem partii)

Trybunał Stanu - organ sądowy powołany do orzekania o odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe. Trybunał Stanu może orzekać kary: utratę czynnego i biernego prawa wyborczego, zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk, utratę wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych, może również wymierzać kary przewidziane w ustawach karnych. Ściganie przez Trybunał Stanu jest dopuszczalne przez 10 lat od popełnienia czynu, a w przypadku przestępstwa - w okresie przewidzianym przez ustawę.

Ustrój samorządu terytorialnego

Gmina - wspólnota samorządowa, do której przynależność jest obowiązkowa, posiada osobowość prawną. Członkowstwo jest powiązane z miejscem zamieszkania. Ciało ustawodawcze: rada miasta, gminy, ciało wykonawcze: burmistrz, wójt lub prezydent

Powiat - tworzy go kilka graniczących gmin lub obszar miasta na prawie powiatu (powiat grodzki). Organy:
- Rada powiatu - ustawodawczy
- Zarząd powiatu - wykonawczy

Województwo - największą jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej. Wspólnota samorządowa, którą tworzą mieszkańcy województwa z mocy prawa. Organy:
- Sejmik województwa - ustawodawczy
- Zarząd województwa – wykonawczy

Podział organów administracji państwowej:

Organy naczelne- najważniejsze, najbardziej znaczące, podstawowe organy wymienione w Konstytucji, cechy:

- są powoływane przez Prezydenta ( bezpośrednio lub po wyborze przez Sejm),

- są organami zwierzchnimi w stosunku do innych organów,

- ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną i polityczną,

Są nimi: Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, ministrowie.

Organy centralne administracji (inaczej urzędy centralne) działają na podstawie właściwych ustaw czy statutów nadawanych przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia i regulaminów organizacyjnych nadawanych przez kierownika urzędu w drodze zarządzenia.

Centralne organy państwowe dzielą się na:

1. organy, które są podległe Radzie Ministrów lub premierowi,

2. organy, które są podległe właściwemu ministrowi- organy resortowe,

Za urzędy centralne uważa się: inspekcje, urzędy regulacyjne, urzędy standaryzacyjne i certyfikacyjne, urzędy nadzorcze nad pewnymi sferami działalności, urzędy wykonujące specjalne zadania publiczne, urzędy świadczące usługi publiczne.

Organy terenowe:

Terenową administrację na terenie województwa sprawują: wojewoda, działający pod nadzorem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonującym zadania i kompetencje określone w ustawach w imieniu wojewody ( z ustawowego upoważnienia) lub w imieniu własnym, jeżeli ustawy tak stanowią; poza tym: organy administracji niezespolonej, organy samorządu terytorialnego jeżeli wykonywanie zadań administracji wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia,

Zawiera w sobie:

• prawo materialne zawarte w kodeksie karnym – określa czyny będące przestępstwami oraz kary za ich popełnienie

• prawo karne procesowe zawarte w kodeksie postępowania karnego – reguły postępowania w procesie karnym

• prawo karne wykonawcze zawarte w kodeksie karnym wykonawczym - zbiór regulacji prawnych dotyczący wykonywania kar już orzeczonych oraz uprawnień osób skazanych

• prawo karne skarbowe – dotyczy przestępstw i wykroczeń naruszających interesy Skarbu Państwa, podatków, ceł, itp.

• prawo karne wojskowe – dotyczy przestępstw wojskowych popełnionych przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej.

• ustawa o Postępowaniu Osób Nieletnich – reguluje kwestie odpowiedzialności osób nieletnich, popełniających przestępstwa. Wobec nich stosuje się środki wychowawcze: upomnienie, kara pieniężna dla rodziców, kurator, poprawczak. – przez jakikolwiek przejaw demoralizacji osób nieletnich . Można wnieść doniesienie do sądu rodzinnego ( np. pobicie w szkole )

• prawo wykroczeń i postępowanie w sprawach wykroczeń - ( dawniej zajmowały się tym kolegia do praw wykroczeń, osoby nie znające się na prawie, uznano go za organ nie mający charakteru sądu) Teraz zajmują się tym sądy grodzkie. Wykroczenie, to np. mandat ( postępowanie mandatowe ) , leśniczy, policjant itp. Możemy odmówić przyjęcia mandatu, wtedy sprawa idzie do sądu.

W ramach nauki prawa karnego wyróżniamy:

• Kryminologię – badanie przyczyn przestępczości

• Wiktymologię – nauka o ofiarach przestępstwa, bada ich rolę w przestępstwie

• Kryminalistykę – naukę o metodach i środkach wykonywania przestępstw

• Nauki o polityce kryminalnej

• Nauki peitencjalne – zajmują się kwestiami wykonywania kary, badaniem zachowania skazanego, resocjalizacją, zapobieganiem degradacji społecznej skazanego w trakcie odbywania kary

Funkcje prawa karnego:

- sprawiedliwościowa- oznacza zapewnienie poczucia sprawiedliwości osoby pokrzywdzonej i tzw. społecznego poczucia sprawiedliwości (odpłata za przestępstwo),

- ochronna- ma na celu ochronę dóbr, mających istotne znaczenie dla rozwoju jednostki i funkcjonowania społeczeństwa, przed atakami osób naruszających normy karne; realizowana jest na płaszczyźnie prewencyjnej, represyjnej i zabezpieczającej;

-gwarancyjna- ma zabezpieczać jednostkę przed ingerencją w jej prawa przez władzę pod pretekstem wykonywania funkcji ochronnej; ustawa określając co jest przestępstwem gwarantuje obywatelowi, że działanie nieokreślone jako przestępstwo nie będzie karane,

Zasady prawa karnego:

1. zasada odpowiedzialności karnej za czyn – podstawą odpowiedzialności karnej nie mogą być myśli, poglądy, zamiary, właściwości fizyczne lub psychiczne człowieka, a jedynie czyn którego sprawca dokonał lub zamierzał dokonać (z wyj. Osób chorych psychicznie)

2. zasada winy – nikt nie ponosi odpowiedzialności obiektywnej za samo spowodowanie skutku, ale za spowodowanie skutku z winy osoby działającej. Czyn musi mieć charakter zawiniony. Wina umyślna może być w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym, zaś wina nieumyślna jest spowodowana lekkomyślnością lub niedbalstwem.

3. Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej – przestępca odpowiada tylko za czyn własny, który spowodował swoim działaniem lub zaniechaniem ( z ta zasadą łączy się zasada indywidualizacji odpowiedzialności), nikt poza sprawcą czynu nie może przyjąć na siebie odpowiedzialności karnej za ten czyn (tzw. Przestępstwo poplecznictwa)

4. Zasada humanitaryzmu – stosowane środki karne nie mogą być okrutne, poniżać skazanego, ani przysparzać mu zbędnych dolegliwości.

5. Zasada „nullum crimen sine lege carta” – przepisy ustawy karnej musza opisywać przestępstwo w sposób dokładny. Istnieje tez zakaz stosowania analogii (podobieństwo sytuacji) na niekorzyść oskarżonego

6. Ustawa karna wprowadzająca lub zaostrzająca odpowiedzialność karną nie może działać wstecz (bo prawo nie działa wstecz) – kara musi wyraźnie wynikać z ustawy karnej, która została uchwalona i weszła w życie przed datą popełnienia czynu zabronionego

Zasada subsydiarności wyraża się w regule, iż przepis zasadniczy (pierwotny) wyłącza zastosowanie przepisu pomocniczego.

- Kodeks Karny – ustawa z 1997 r. obowiązuje od 1 września 1998r. Obecny jest następcą kodeksu z 1969. Pierwszym kodeksem polskim karnym jest Kodeks z 1932r. który zastąpił regulacje prawne z trzech obszarów zaborczych.

Składa się z części:

1. ogólnej – zawiera ogólne zasady odpowiedzialności

2. szczególnej – zawiera opisy poszczególnych opisów przestępstw – każdy przepis składa się z dyspozycji oraz sankcji

3. wojskowej – dotyczy przestępstw żołnierzy

- Prawo karne poza kodeksowe - prawo budowlane, ustawa o prawie prasowym , prawo autorskie , prawo wolne,

Wykładnia - To pewien proces myślowy, który ma doprowadzić do odnalezienia sensu danej normy prawnej. Są 3 rodzaje wykładni:

1. językowa (gramatyczna) – podstawowa

2. celościowa – ma na celu odwołanie się do sensu i celu przepisu

3. systemowa – nakazuje odwołanie się do umiejscowienia przepisu w systemie danej gałęzi prawa

Definicja przestępstwa

Przestępstwo-

-czyn człowieka….

-zabroniony przez ustawę….

-pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek…

-bezprawny…

-zawiniony…

-i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

Prawne przepisy szczególne wyłączają winę np.:

• niepoczytalność,

• choroba psychiczna,

• usprawiedliwiony błąd sprawcy,

• działanie żołnierza na rozkaz,

• działanie w ramach stanu wyższej konieczności,

• wiek sprawcy – 17 lat ( 2 wyjątki: od 15 lat przy szczególnie groźnych przestępstwach i w przypadku odpowiedniego rozwoju oraz przed ukończeniem lat 18 można podlegać odpowiedzialności w zależności od stopnia rozwoju, właściwości i warunków osobistych sprawcy).

Klasyfikacja przestępstw:

1. ze względu na wagę przestępstw:

• zbrodnia – czyn zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 lat lub surowszą, np. morderstwo, fałszowanie pieniędzy

• występek – czyn zagrożony karą przekraczającą 1 miesiąc pozbawienia lub ograniczenia wolności albo karą grzywny przekraczającą 30 stawek dziennych

• wykroczenie – czyn którego górna granica kary nie przekracza wytycznych występku

1. ze względu na formę czynu: (FORMY CZYNU)

• z działania, np. gwałt

• z zaniechania, np. nie zawiadomienie o przestępstwie

• jedno i drugie , np. fałszywe zeznania

1. ze względu na skutek:

• skutkowe – dla zaistnienia przestępstwa musi nastąpić pewien skutek, zmiana w świecie zewnętrznym, np. uszczerbek na zdrowiu, zniszczenie rzeczy

• bez skutkowe – np. nakłanianie do uprawiania nierządu, do składania fałszywych zeznań, itp.

1. Ze względu na winę:

• umyślne

• nieumyślne

1. ze względu na typ:

• podstawowy, np. zabójstwo

• kwalifikowany, np. zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem

• uprzywilejowany, np. zabójstwo w afekcie, zabójstwo usprawiedliwione okolicznościami

1. ze względu na tryb ścigania:

• o charakterze publicznoskargowym – ściganie z urzędu przez prokuratora, policję i inne służby

• prywatnoskargowym, np. zniesławienie

• wnioskowym – szczególna odmiana przestępstw publicznoskargowych – do wszczęcia postępowania z urzędu potrzebny jest wniosek osoby pokrzywdzonej, np. gwałt – takiego wniosku już nie można cofnąć

1. ze względu na sposób atakowania dobra prawnego:

• z naruszenia – nastąpił uszczerbek, skutek ma skutek działania sprawcy

• z narażenia – sprawca sprowadza pewien stan niebezpieczeństwa, nawet jeśli nie spowoduje żadnego wypadku

1. ze względu na rodzaj podmiotów uczestniczących w przestępstwie:

• powszechne – może je popełnić każda osoba fizyczna

• indywidualne – może je popełnić konkretna osoba wskazana w treści przepisu, np. funkcjonariusz publiczny.

Strona podmiotowa przestępstwa

Podmiot (sprawca przestępstwa) wg kodeksu karnego: może nim być tylko osoba fizyczna, która w chwili czynu ukończyła 17 lat.

Są dwa wyjątki od tej zasady:

1. osoba która ukończyła 15 lat: umyślne zabójstwo, zamach na prezydenta, wzięcie zakładników, gwałt ze szczególnym okrucieństwem, rozbój itp.

2. Po ukończeniu 17 lat, a przed ukończeniem 18: sąd może orzec wyrok na podstawie ustawy o postępowaniu do spraw nieletnich (ze względu na właściwości sprawcy, jego warunki osobiste, itp.)

Formy popełnienia przestępstwa :

1. formy zjawiskowe:

• osobiście przez jednego sprawcę (sprawstwo zwykłe)

• współsprawstwo (sprawstwo kierownicze, podżeganie, pomocnictwo)

1. formy stadialne:

• przygotowanie do przestępstwa

• usiłowanie dokonania przestępstwa

• dokonanie przestępstwa

Ad.1.

• współsprawstwo – gdy co najmniej dwie osoby, wspólnie i w porozumieniu wypełniają zamierzone przestępstwo

• sprawstwo kierownicze – sprawcą jest także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego poprzez działanie innej osoby lub kto wykorzystując uzależnienie (podległość) innej osoby poleca jej wykonanie czynu zabronionego

• podżegacz chce, aby indywidualna osoba popełniła przestępstwo

• pomocnictwo – umyślne ułatwienie innej osobie popełnienia czynu zabronionego (np. dostarczenie narzędzi, udostępnienie środka przewozu, udzielenie rady lub informacji).

Za podżeganie i pomocnictwo teoretycznie obowiązuje taka sama kara jak za popełnienie przestępstwa, ale przepisy prawa pozawalają na nadzwyczajne złagodzenie kary.

Ad.2.

• Przygotowanie – podjęcie czynności mających stworzyć warunki do dokonania czynu zabronionego (przysposobienie środków, zbieranie informacji, sporządzenie planu działania). Wejście w porozumienie z inną osobą w celu dokonania czynu zabronionego, jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa wyraźnie o tym stanowi (np. w przypadku przygotowania do: ludobójstwa, zamachu stanu, fałszowania pieniędzy, dokumentów i innych)

• Usiłowanie – 3 przypadki:

1) sprawca ma zamiar popełnienia przestępstwa, podjął zachowania zmierzające ku jego dokonaniu, ale dokonanie przestępstwa (skutek) nie następuje z pewnych względów, jest zagrożone taką samą karą jak przestępstwo dokonane, ale sądy w praktyce orzekają niższe kary;

2) usiłowanie nieudolne zachodzi, gdy sprawcy dokonując przestępstwa nie uświadamiają sobie, że dokonanie tego czynu jest niemożliwe (np. ktoś chce się włamać do pustej kasy pancernej i nie wie że ona jest pusta;

3) czynny żal – nie będzie podlegał karze za usiłowanie lub przygotowanie ten, kto dobrowolnie odstąpił od dokonania przestępstwa lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.

Wyłączenie odpowiedzialności karnej

1) okoliczności natury:

• faktycznej – przestępstwo nie zostanie wykryte

• prawnej – przedawnienie, amnestia, abolicja, immunitet

2) okoliczności wyłączające przestępczość czynu:

• wyłączające bezprawność czynu – gdy sprawca swoim działaniem wypełnia zamierzone przestępstwo, ale jego działanie mieści się w granicach prawa, okoliczności te to kontratypy (obrona konieczna, stan wyższej konieczności, działanie w ramach uprawnień lub obowiązków, zgoda pokrzywdzonego, czynności lecznicze, karcenie małoletnich, uprawianie sportu, ryzyko nowatorstwa, ostateczna potrzeba w wojsku, zwyczaj)

• wyłączające winę – wyłączają winę takie okoliczności jak: niepoczytalność sprawcy, błąd co do faktu (stanowiącego znamię czynu zabronionego), błąd co do prawa, rozkaz przełożonego w wojsku, błąd co do kontratypu.

• wyłączające społeczna szkodliwość czynu

Pojęcie znamiona czynu zabronionego

Znamiona. Zespoły ustawowych znamion tworzą typy przestępstw (jak np. zabójstwo, znieważenie pomnika, kradzież leśna etc.). Aby można był mówić o odpowiedzialności karnej, sprawca musi wyczerpać wszystkie znamiona typu przestępstwa i musi to zostać udowodnione. Ustawowe znamiona przestępstwa dotyczą:

• podmiotu przestępstwa;

• strony podmiotowej;

• przedmiotu przestępstwa;

• strony przedmiotowej

Pojęcie bezprawności czynu

Bezprawność czynu, sprzeczność między stanem faktycznym (zachowaniem się człowieka) a nakazem prawnym. Pojęcie bezprawności występuje we wszystkich dziedzinach prawa posługującego się nakazami (zakazami), np. bezprawność cywilna, karna, administracyjna.

Określony stan faktyczny (czyn) może być uznany jako bezprawny z punktu widzenia wszystkich dziedzin prawa (np. zabójstwo) albo stanowić czyn bezprawny w świetle tylko jednej dziedziny prawa.

Pojęcie winy w prawie karnym

Wina. Aby czyn mógł rodzić odpowiedzialność karną konkretnego sprawcy, należy się upewnić w chwili jego popełnienia sprawcy można było przypisać winę. W przeciwnym wypadku nie ma mowy o przestępstwie.

Okoliczności wyłączające winę:

1. niepoczytalność sprawcy – spowodowana chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub stanem odurzenia. Występuje tez ograniczona poczytalność ograniczająca sankcję karną. Gdy sprawca świadomie i dobrowolnie wprowadza się w stan odurzenia i przewiduje jego skutki, nie uniknie odpowiedzialności karnej. 0,2 promila alkoholu we krwi to stan po użyciu alkoholu, 0,5 promila to już stan nietrzeźwości

2. błąd co do faktu stanowiącego znamię czynu zabronionego – np. myśliwy myśli, że strzela do dzika, a tak naprawdę strzela do człowieka. Błąd ten skutkuje wówczas odpowiedzialnością za winę nieumyślna. Innym przykładem jest rozpijanie osoby małoletniej, mając przekonanie że ta osoba jest pełnoletnia (wtedy sprawca nie ponosi kary)

3. błąd co do prawa – gdy ktoś nie zdaje sobie sprawy, ze jego czyn jest zabroniony przez prawo (np. w przypadku obcokrajowca lub osoby niedorozwiniętej umysłowo)

4. błąd co do kontratypu lub okoliczności wyłączających winę – nie popełnia przestępstwa osoba, która popełnia czyn zabroniony w przekonaniu, że działa w ramach prawa 9np. w ramach obrony koniecznej, sędzia musi uznać że ten błąd jest usprawiedliwiony

5. rozkaz przełożonego – np. w wojsku; 3 koncepcje

a) ślepych bagnetów – żołnierz nie rozważa rozkazu przełożonego i go wykonuje

b) myślących bagnetów – żołnierz zastanawia się nad zasadnością rozkazu i nad tym czy go wykonać

c) umiarkowanego posłuszeństwa – wykonując rozkaz żołnierz co do zasady nie popełnia przestępstwa, chyba ze wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo (tzn. gdy żołnierz wykonuje bezprawny rozkaz, popełnia przestępstwo)

1. społeczna szkodliwość czynu – przestępstwo to czyn, którego społeczna szkodliwość jest wyższa niż znikoma

Pojęcie kontratypu.

Kontratyp – okoliczność wyłączająca karną bezprawność czynu. Zaistnienie kontratypu powoduje, że zachowanie wypełniające znamiona czynu zabronionego nie jest przestępstwem. Innymi słowami – postępowanie, które w normalnych warunkach jest bezprawne, staje się prawnie dozwolone ze względu na zaistnienie określonych przesłanek.

Wymień znane ci kontratypy

1. obrona konieczna

polega na odpieraniu bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro prawne przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu. Działanie w ramach obrony koniecznej jest pożądane społecznie i zgodne z prawem i nie podlega karze. Prawo do obrony koniecznej przysługuje każdemu. Obrona konieczna nie ma charakteru subsydialnego – można odpierać zamach na dobro prawne, także wtedy gdy istnieje inne wyjście z sytuacji (np. wezwanie pomocy, lub ucieczka), nie musi być ostatnią deska ratunku dla zaatakowanego (w odróżnieniu od stanu wyższej konieczności).

1. stan wyższej konieczności

nie popełnia przestępstwa, kto poświęca dobro chronione prawem w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grążącego dobru chronionemu prawem, przy czym niebezpieczeństwa tego nie można było inaczej uniknąć, a dobro poświęcona nie przedstawia wartości oczywiście wyższej niż dobro ratowane, np. kasjer oddaje bandycie pieniądze, by chronić własne życie. Niebezpieczeństwo lub jego zagrożenie musi mieć charakter bezpośredni (jest bliskie, nastąpi w najbliższej przyszłości). Musi istnieć pewna proporcja między dobrem poświęconym a ratowanym (gdy np. oba rodzaje dóbr są równej wartości).

Stan wyższej konieczności ma charakter subsydialny, osoba musi nie mieć innego wyjścia niż poświęcenie jakiegoś dobra prawnego. Stan wyższej konieczności dotyczy też tzw. koalicji obowiązków (np. ratownik z 2 tonących osób jest w stanie uratować tylko jedną)

1. działanie w ramach uprawnień lub obowiązków

np. policjant pozbawiający kogoś wolności, komornik zajmujący mienie (prawo karne musi ustąpić w razie przepisów w jakiejś innej dziedzinie prawa).

1. zgoda pokrzywdzonego

jest to kolejny kontratyp wyłączający bezprawność czynu; nie ma przestępstwa, gdy naruszenie dobra następuje za zgodą osoby pokrzywdzonej. Zgoda nie zawsze powoduje uchylenie bezprawności (np. zabicie kogoś za jego zgodą lub na jego prośbę). Dopuszczalna jest ingerencja w zdrowie człowieka, gdy ma to jakiś cel 9np. naukowy lub społeczny). Nie każdym dobrem prawnym można skutecznie dysponować. Aby zgoda mogła wyłączyć bezprawność, musi być dobrowolna, istnieć w chwili czynu i dotyczyć dobra, którym osoba może swobodnie dysponować.

1. czynności lecznicze

dokonując czynności leczniczych lub terapeutycznych można spowodować naruszenie zdrowia lub śmierć pacjenta. Nie ponosi się wówczas odpowiedzialności karnej gdy:

1. interwencja lekarza miała cel leczniczy

2. lekarz działał zgodnie z zasadami sztuki medycznej (lege artis).

1. karcenie małoletnich

dokonywanie pewnych czynności wychowawczych w pewnych sytuacjach nie stanowi przestępstwa (np. naruszenie tajemnicy korespondencji, nietykalności cielesnej, ograniczenie lub pozbawienie wolności). Działanie takie musi mieć cel wychowawczy, może być wykonywane tylko przez rodziców lub opiekunów prawnych, nie może przekraczać pewnego, akceptowanego stopnia intensywności (np. nie może mieć formy znęcania się).

1. dozwolone ryzyko sportowe

(np. boks, zapasy): gdy w sporcie dochodzi do uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienie życia, sprawca nie ponosi odpowiedzialności karnej gdy:

1. uprawianie danej dyscypliny jest dozwolone

2. działanie było podjęte w celu sportowym

3. nie zostały naruszone reguły danej dyscypliny

1. ryzyko nowatorstwa

np. przy przeprowadzaniu eksperymentu. Warunki nie ponoszenia odpowiedzialności karnej:

1. gdy celem działania był eksperyment poznawczy, medyczny, techniczny, ekonomiczny,

2. istniała spodziewana korzyść przeprowadzenia tego eksperymentu o charakterze poznawczym

3. w świetle aktualnego stanu wiedzy oczekiwanie korzyści było zasadne

1. ostateczna potrzeba w wojsku

wykonanie rozkazu wydanego przez osobę uprawnioną może być wymuszone przy użyciu niezbędnych środków, jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego przeciwdziałania, a posłuchu nie można było w inny sposób osiągnąć.

1. Zwyczaj - powoduje wyłączenie odpowiedzialności, gdy:

1. w ramach zwyczaju dopuszcza się wręczanie prezentów (kwiatów, czekoladek ) osobom pełniącym funkcje publiczne

2. śmigus – dyngus : dopuszcza naruszenie nietykalności cielesnej

Warunki nieprzekraczalności obrony koniecznej:

• obrona musi być reakcja na bezpośredni zamach; zamach to działanie lub zaniechanie zagrażające jakiemuś dobru prawnemu; bezpośredni- ozn. że, w najbliższym momencie trzeba podjąć działania, by się bronić

• zamach musiał mieć charakter bezprawny – osoba atakująca nie działa w granicach prawa

• sposób obrony jest współmierny do niebezpieczeństwa zamachu – broniący się może używać tylko środków koniecznych (niezbędnych) do odparcia zamachu, dysproporcja narażonych dóbr zagrażającego i zagrożonego nie może być zbyt wielka w przypadku przekroczenia tych granic sąd może nadzwyczajnie złagodzić karę lub odstąpić od jej wymierzenia

Prowokacja – gdy osoba broniąca się celowo spowodowała zamach – osoba prowokująca nie może wtedy powoływać się na sytuację obrony koniecznej.

Przekroczenie granic obrony koniecznej może przybrać postać ekscesu:

• intensywnego – gdy osoba broniąca się zastosowała sposób obrony niewspółmierny, niekonieczny, zbyt drastyczny dla odparcia zamachu, albo gdy zachodzi sytuacja rażącej dysproporcji dóbr

• ekstensywnego – gdy osoba broniąca się działa zbyt wcześnie lub zbyt późno – gdy zamach jeszcze nie powstał, lub gdy już ustał, czyli gdy zamach nie ma charakteru bezpośredniego.

Omów konstrukcje kontratypu stanu wyższej konieczności

Elementy stanu wyższej konieczności :

• Zagrożenie (niebezpieczeństwo):

  • rzeczywiste – musi zachodzić w faktycznie obiektywnej rzeczywistości;

  • bezpośrednie – musi stwarzać natychmiastowe zagrożenie;

  • skierowane przeciwko dobru prawnie chronionemu;

  • może pochodzić od człowieka, od zwierzęcia, lub poprzez działanie sił naturalnych.

• Działanie podjęte w celu ratowania dobra musi być:

  • zgodne z zasadą subsydiarności – poświęcenie jednego dobra w celu uratowania dobra drugiego musi być jedynym wyjściem. Dla ratującej osoby nie może być innego alternatywnego rozwiązania;

  • zgodne z zasadą proporcjonalności – dobro ratowane musi przedstawiać wartość wyższą niż dobro poświęcone.

System kar

Kary według prawa karnego:

Są to :

• grzywna,

• ograniczenie wolności

• pozbawienie wolności

• 25 lat pozbawienia wolności

• Dożywotnie pozbawienie wolności

Kara grzywny – określana jest w tzw. Stawkach dziennych (od 10 do 360 stawek dziennych), sąd musi określić wysokość 1 stawki dziennej (od 10 do 2000 zł) na podstawie dochodów oskarżonego, jego warunków osobistych, rodzinnych oraz możliwości zarobkowych.

Ograniczenie wolności – od 1 do 12 miesięcy, skazany nie może bez zgody sądu zmienić miejsca zamieszkania lub pobytu. W trakcie kary ma obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd (w celach społecznych), ma obowiązek składania wyjaśnień dotyczących odbywania kary.

Pozbawienie wolności – kara ta odbywana jest w zakładzie karnym, od jednego miesiąca do 15 lat

25 lat pozbawienia wolności też w zakładzie karnym

Dożywotnie pozbawienie wolności – jej orzeczenie nie wyłącza możliwości ułaskawienia przez prezydenta albo przedterminowego, warunkowego zwolnienia ( nie wcześniej niż po 25 latach i nie w każdej sytuacji), kary tej nie stosuje się w żadnym wypadku u sprawców poniżej 18 roku życia.

Kara śmierci – obecnie polski kodeks karny jej nie przewiduje, ostatnio została wykonana w 1988 roku, choć formalnie obowiązywała do 1997 roku.

Środki karne to:

• pozbawienie praw publicznych

• zakaz zajmowania określonego stanowiska

• zakaz wykonywania zawodu

• zakaz prowadzenia działalności gospodarczej

• zakaz prowadzenia pojazdów

• przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub służących do jego popełnienia

• obowiązek naprawienia szkody

• nawiązka

• świadczenie pieniężne (np. na szczytny cel społeczny, dla osoby poszkodowanej)

• podanie wyroku do publicznej wiadomości

Zaniechanie ukarania sprawcy może nastąpić:

1. Ze względu na jakiś przepis szczególny, np. przepis o czynnym żalu (gdy osoba mogąca popełnić czyn zabroniony dobrowolnie odstępuje od jego wykonania, np. włamanie bez kradzieży), gdy ukrywamy osobę najbliższą, gdy osoba mająca prawo do odmowy zeznań składa jej fałszywie itp.

2. Tzw. Abolicja – gdy z mocy ustawy ustawodawca zlikwidował przepis określający przestępstwo w ustawie karnej

3. Gdy przepisy pozwalają sądowi na odstąpienie od wymierzenia lub złagodzenia kary – gdy osoba na skutek wzburzenia spowodowanego okolicznościami przekroczyła granice obrony koniecznej, w przypadku eutanazji

4. Warunkowe umorzenie postępowania – sąd umarza postępowanie na okres próbny (max. 2 lata), z okoliczności czynu wynika wina sprawcy, ale umarzamy postępowanie, bo:

a) czyn jest zagrożony karą nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności

b) okoliczności czynu są jasne i oczywiste

c) wina i społeczna szkodliwość czynu nie SA znaczne

d) istnieje duże prawdopodobieństwo, że sprawca nie popełni kolejnego czynu zabronionego

e) sprawca nie był dotychczas karany

Środki zabezpieczające

Nie są związane z wymierzaniem sprawiedliwości, a zabezpieczają społeczeństwo przed sprawcą czynu zabronionego. Dotyczy to osób chorych psychicznie, niepoczytalnych, niebezpiecznych dla otoczenia. Odizolowanie tej osoby może nastąpić po opinii 2 psychiatrów i 1 psychologa. Sąd nie określa z góry czasu stosowania środka zabezpieczającego, ani nie orzeka winy danej osoby, stwierdza jedynie, że jest ona niebezpieczna dla otoczenia. Można uchylić lub przywrócić środek zabezpieczający.

Przedawnienie, zatarcie skazania

Przedawnienie polega na tym, że po upływie określonego czasu nie można zrealizować odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo ( nie można wszcząć postępowania, wydać wyroku skazującego lub wykonać orzeczonej kary). Po upływie pewnego czasu czyn bowiem zaciera się w pamięci ludzi, toteż ukaranie nie jest konieczne ani dla zaspokojenia poczucia sprawiedliwości, ani dla celów ogólno prewencyjnych.

Zatarcie skazania – instytucja prawa karnego, która powoduje uznanie skazania za przestępstwo za niebyłe po upływie określonego czasu. Stanowi narzędzie ułatwiające resocjalizację (powrót do społeczeństwa) osób, które odbyły karę.

Pojęcie i przedmiot prawa cywilnego

Prawo cywilne – zespół przepisów regulujących stosunki majątkowe oraz stosunki niemajątkowe między osobami fizycznymi i osobami prawnymi, na zasadzie autonomii i równorzędności podmiotów.

Przedmiotem prawa cywilnego są stosunki majątkowe i niektóre osobiste, zaistniałe między podmiotami prawa.

Cechą istotną i charakterystyczną prawa cywilnego jest równorzędność podmiotów tzn., że żaden z podmiotów w istniejącym stosunku prawnym nie jest podporządkowany drugiemu. Równorzędność podmiotów prawa różni prawo cywilne od prawa administracyjnego i prawa finansowego, których przedmiotem są również stosunki majątkowe. Są to jednak stosunki kształtowane nie na zasadzie równorzędności podmiotów, lecz zwierzchnictwa organów administracyjnych np. decyzja organu administracyjnego o wywłaszczeniu czy o nałożeniu podatku.

Cechą charakterystyczną prawa cywilnego jest to , że:

- odnosi się do kwestii majątkowych

- reguluje stosunki prawne pomiędzy osobami fizycznymi, a prawnymi

- ma charakter równorzędny

-jeden podmiot nie ma władztwa nad drugim podmiotem,

-istnieje swoboda umów ( z kim, na jakich warunkach ją podejmujemy)

- nie ma kompetencji do jednostronnego podejmowania decyzji

- istnieje swoboda kształtowania praw i obowiązków

- jest regulacją cywilno- prawną

Działy prawa cywilnego: rzeczowe, zobowiązań, spadkowe, rodzinne, handlowe.

Przedmiot stosunku cywilnoprawnego

Przedmiotem stosunków cywilnoprawnych są rzeczy tzn. przedmioty materialne, wśród których wyróżniamy nieruchomości tzn. "części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności". Pozostałe przedmioty materialne są rzeczami ruchomymi. Przedsiębiorstwo, czyli zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej jest również przedmiotem stosunków cywilnoprawnych podobnie jak różne postacie energii, a w praktyce obrotu także pieniądz, wartości dewizowe i papiery wartościowe.

Przedmiotami stosunków cywilnoprawnych są również dobra niematerialne, tzn. stanowiące przedmiot regulacji prawa własności przemysłowej takie jak: wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne towarów, topografia układów scalonych oraz projekty racjonalizatorskie, a także dobra objęte ochroną prawa autorskiego. Dobra osobiste takie jak np. "zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim..." są przedmiotem stosunków cywilnoprawnych.

Podmioty prawa cywilnego

Podmioty prawa cywilnego: osoba fizyczna, osoba prawna, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Osoby fizyczne – muszą posiadać zdolność prawną (podmiot praw i obowiązków, nabywa z chwilą urodzenie, a kończy z chwilą śmierci), a także zdolność do czynności prawnej (określa czy człowiek może dokonywać czynności prawnych we własnym imieniu, samodzielne kształtowanie).

I grupa do 13 roku życia – nie posiadają zdolności prawnych, ubezwłasnowolnione całkowicie

II grupa od 13 – do chwili pełnoletniości ograniczona zdolność prawna

kobieta po 16-tym roku życia może zawrzeć związek małżeński z ważnych powodów jeśli posiada orzeczenie sądu . Uzyskawszy w ten sposób pełną zdolność do czynności prawnych nie traci jej nawet po rozwodzie przeprowadzonym przed 18-tym rokiem życia .

III grupa powyżej 18 roku życia pełna zdolność do czynności prawnych

Osoba prawna- to Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, które zostały nazwane przez ustawę osobami prawnymi. Organizację i sposób działania reguluje również statut. Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie lub oparty na jej statucie. Nabywa ona osobowość prawną z chwilą wpisu do odpowiedniego rejestru. Np. stowarzyszenia, fundacje, związki zawodowe.

Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej – to tak zwane ułomne osoby prawne np. spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo – akcyjne.

Czynności prawne

Czynność prawna - działanie osoby fizycznej lub prawnej powzięte w celu wywołania określonych skutków prawnych które bez takiego zamiaru nie mogły by w ogóle powstać . Elementem istotnym czynności prawnych jest co najmniej jedno oświadczenie woli wywołujące skutki prawne z tej przyczyny że były one zamierzone i wyrażone w oświadczeniu woli .

Zdolność do czynności prawnych - zdolność do skutecznego dokonywania czynności prawnych:

1. Pełna zdolność do czynności - każda osoba pełnoletnia, która skończyła 18 lat lub kobieta, która zawarła związek małżeński

2. Ograniczona zdolność prawna - od 13 do 18 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione-tylko drobne zakupy czy czynności, reszta za zgodą opiekuna prawnego

3. Brak zdolności - osoby do 13 roku życia oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione

Forma czynności prawnych

- Forma pisemna z urzędowo poświadczoną datą

­- Forma pisemna z podpisami notarialnie lub urzędowo poświadczonymi

- Akt notarialny

- Zastępcza forma dla pisma

- Elektroniczna forma

Wady oświadczenia woli

1. Brak świadomości lub swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli - osoba składająca oświadczenie woli znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne wyrażenie woli. Szczególnie dotyczy to choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego chociażby przemijającego zaburzenia czynności psychicznych.

2. Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenia osób trzecich.

3. Błąd mylne wyobrażenie lub brak wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy u osoby oświadczającej swoją wolę

4. Podstęp polega na świadomym wprowadzaniu w błąd osoby dokonującej czynności prawnej w celu złożenia przez nią oświadczenia woli o określonej treści

Przedstawicielstwo

Przedstawicielstwo polega na tym, że jedna osoba, zwana przedstawicielem dokonuje w imieniu drugiej osoby (reprezentowanego) czynności prawnej, która – o ile mieści się w granicach upoważnienia przedstawiciela do działania w cudzym imieniu reprezentowanego

Przedstawicielstwo, w którym przedstawiciel składa oświadczenie woli w imieniu reprezentowanego, określa się jako przedstawicielstwo czynne w odróżnieniu od przedstawicielstwa biernego , które zachodzi gdy przedstawiciel odbiera w imieniu reprezentowanego oświadczenie woli złożone przez osobę trzecią.

Przedawnienie

Przedawnienie jest instytucją ograniczają w czasie dochodzenie roszczeń majątkowych wynikających ze stosunków cywilnoprawnych skutek przedawnienia polega na tym że po upływie terminu przedawnienia ten przeciwko któremu przysługuje roszczenie (dłużnik) może uchylić się od jego zaspokojenia podnosząc zarzut przedawnienia . Roszczenie majątkowe istnieje nadal jednak staje się roszczeniem niezupełnym (pozbawionym przymusu realizacji)

Pełnomocnictwo

Pełnomocnictwo czynność prawna, której treścią jest oświadczenie woli mocodawcy upoważniające osobę lub osoby do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych określonych w pełnomocnictwie. Na podstawie tego umocowania pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania (zastępstwa) mocodawcy, w zakresie określonym w pełnomocnictwie, w stosunkach prawnych z innymi podmiotami prawa;

Pełnomocnictwo a prokura

Różnica między pełnomocnictwem ogólnym a prokurą polega na tym, że pełnomocnika ogólnego może ustanowić każdy podmiot prawa cywilnego, prokurenta zaś tylko przedsiębiorca podlegający obowiązkowemu wpisowi do rejestru przedsiębiorców, reprezentuje go we wszelkich sprawach dotyczących działalności gospodarczej.

Skutki przedawnień roszczeń:

po upływie określonego w przepisach prawa okresu (tzw. terminu przedawnienia) dłużnik może odmówić spełnienia świadczenia na rzecz wierzyciela. Podlegają temu roszczenie majątkowe. Kodeks cywilny wprowadził co do zasady 10-letni okres przedawnienia. W przypadku roszczeń o świadczenia okresowe termin przedawnienia został skrócony do 3 lat. Świadczeniami okresowymi będą m.in. świadczenia wynikające z umowy renty, dożywocia, najmu, dzierżawy, a także odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Termin przedawnienia liczy się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, tj. od dnia, w którym wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia. Roszczenia terminowe stają się wymagalne z dniem, w którym upływa termin płatności; roszczenia bez określonego terminu na żądanie wierzyciela.

Przedsiębiorca – osoba fizyczna prawna lub ułomna osoba prawna, która prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą. Przedsiębiorca działa pod firmą (nazwą), którą należy ujawnić we właściwym rejestrze.

Nieruchomość – wszystko co nie jest rzeczą ruchomą; to część powierzchni ziemskiej która stanowi odrębny przedmiot własności; wszystko co jest związane z gruntem stanowi część gruntową nieruchomości; wydzielona granicami; przestrzeń nad gruntem i pod gruntem w pewnych granicach, np. grunty, budynki, części budynków(lokale).

Umowa - zgodne porozumienie dwóch lub więcej stron, ustalające ich wzajemne prawa lub obowiązki, złożenie zgodnych oświadczeń woli. Mamy umowy zawarte w sposób konkludentny (rozumiemy przez to takie czynności, które nie mogą być uznane za formę ustną, a są zrozumiałe dla stron umowy), oświadczenia woli (złożone przez każde zachowanie się osoby które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w formie ustnej, pisemnej, elektronicznej), czy też w formie aktu notarialnego( forma pisemna, data, podpis).

Księgi wieczyste

-prowadzone w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości, zapewnienia bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami,

-zakłada i prowadzi się je dla nieruchomości, które nie mają ksiąg wieczystych albo których księgi wieczyste zaginęły lub uległy zniszczeniu,

-wpisy w księgach rodzą określone skutki oraz domniemania prawne,

-każdy może przeglądać księgi wieczyste, ale w obecności pracownika sądu,

- w razie niezgodności miedzy stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe,

- czynność prawna dokonana z osobą wpisaną do księgi powoduje skuteczne nabycie prawa, nawet pomimo tego, że osoba ta w rzeczywistości nie była uprawniona do rozporządzania nieruchomością,

- jeśli w księdze nie było ujawnione faktycznie istniejące obciążenie prawa własności (np. służebność), nabywca uzyska prawo bez tego obciążenia, które wskutek tego wygaśnie,

-składa się z 4 działów : 1 – opis nieruchomości, 2- dotyczy właściciela, użytkownika, 3- obciążenia, 4- hipoteki, funkcja informacyjna

Nabycie własności przez zasiedzenie: Nabycie lub utrata własności na skutek długotrwałego wykonywania prawa przez osobę nieuprawnioną. Tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Terminy zasiedzenia zależą od tego czy posiadanie jest w dobrej czy złej wierze. W pierwszym przypadku wynosi on 20 lat, w drugim 30 lat. Wymagane jest posiadanie nieprzerwane. Bieg terminu rozpoczyna się z dniem objęcia nieruchomości w posiadanie. Fakt ten trzeba udowodnić przed sądem np. opłatami podatków, zeznaniami świadków, wyjeździe właściciela. W dobrej wierze jest posiadacz, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługują mu prawa własności. W złej wierze jest posiadacz, który wie, że nie przysługuje mu prawo własności (np. korzysta z nieruchomości sąsiedniej wiedząc, że nieruchomość posiada innego właściciela) lub też przy dołożeniu należytej staranności powinien wiedzieć, że nie ma praw własności. Osoba, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego, nie jest samoistnym posiadaczem w dobrej wierze, a tym samym nie może skorzystać z krótszego terminu zasiedzenia. Samo zasiedzenie następuje z mocy prawa, natomiast stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie następuje na podstawie orzeczenia sądowego wydawanego w trybie nieprocesowym.

Naczelne zasady prawa spadkowego: regulująca przejście praw i obowiązków majątkowych po śmierci ich właściciela na spadkobiercę, określa kto dziedziczy, a więc kto jest spadkobiercą, polskie prawo spadkowe przewiduje dwa źródła powołania do spadku: ustawę i testament.

Testament jest czynnością prawną jednostronną i odwołalną, przez którą testator/ spadkodawca/ rozrządza swoim majątkiem na wypadek swej śmierci. Do testamentów zaliczamy: testament notarialny, testament własnoręczny /holograficzny/( musi byś sporządzony własnoręcznie, ważna data i podpis) oraz testament alograficzny(Polega on na złożeniu ustnego oświadczenia ostatniej woli wobec osób wskazanych w artykule - czyli dwóch świadków oraz przewodniczącego lub sekretarza gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego). Do testamentów szczególnych zalicza się:
testament ustny, testament złożony podczas podróży na statku morskim lub powietrznym,
testament wojskowy.

Do pierwszej grupy należą zstępni i małżonek spadkodawcy, do drugiej grupy należą natomiast małżonek, rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa spadkodawcy. Skarb Państwa jest spadkobiercą ustawowym powołanym do spadku w ostatniej kolejności.

Dobrodziejstwo inwentarza – sposób przyjęcia spadku polegający na przyjęciu odpowiedzialności za długi spadkowe tylko do wysokości aktywów. Odrzucenie spadku ( i aktywów i pasywów).

Zachówek to roszczenie pieniężne skierowane przeciwko spadkobiercom testamentowym przysługujące zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy jeżeli byliby oni powołani do spadku z ustawy gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu, w którym ich całkowicie pominął.

W jaki sposób zarejestrować działalność gospodarczą?

Krok 1
Rejestracja działalności. Złożenie wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminę. Taką ewidencję prowadzi gmina właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy. Spółki handlowe: jawne, komandytowe, partnerskie, komandytowo-akcyjne, z o.o., akcyjne, spółdzielnie i przedsiębiorstwa państwowe należy wpisać do rejestru przedsiębiorców KRS.
Krok 2
Uzyskanie numeru REGON.
Krok 3
Uzyskanie NIP.
Krok 4
Zgłoszenie w ZUS.
Krok 5
Założenie rachunku bankowego.
Krok 6
Uzyskanie zezwoleń, jeśli wymagane są do prowadzenia działalności.

Umowa na poza lokalem przedsiębiorstwa:

Zawierana poza siedzibą firmy, czyli z akwizytorem, domokrążcą, podpisuje ją się zwykle w domu, miejscu pracy, a nawet na ulicy.

Umowy z udziałem konsumenta zawarte na odległość

Umowa na odległość:

Zawierana bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość ( radia, telefonu, formularza, listu seryjnego, Internet, telewizji, katalogu), przedsiębiorca musi właśnie w ten sposób prowadzić działalność gospodarczą. Istnieje pewien katalog rzeczy, których nie możemy zwrócić – programy komputerowe, pliki mp3, CD, DVD, pliki cyfrowe.

WAŻNE: w obu przypadkach – i w umowie na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa mamy prawo odstąpienia od umowy bez podania przyczyny do 10 dni, wystarczy wysłać pismo informujące w urzędzie pocztowym. Jeśli przedsiębiorca nas o tym nie poinformował, to od chwili, gdy się o tym dowiedzieliśmy. Nie ponosimy żadnych kosztów.

Konsument – osoba fizyczna, dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Uprawnienia konsumenta wynikające z ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej:

Jeżeli towar jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową poprzez naprawę albo wymianę na nowy. Naprawa lub wymiana jest nieodpłatna, a ponadto sprzedawca ma obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego takich, jak koszty demontażu, dostarczenia, robocizny oraz ponownego zamontowania i uruchomienia. Konsument może żądać obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy (zwrotu pieniędzy). Tylko przez rok od chwili wykrycia niezgodności towaru z umową można żądać odstąpienia od umowy i zwrotu zapłaconych pieniędzy. Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, jeżeli kupujący stwierdzi tę niezgodność przed upływem dwóch lat od wydania towaru. O niezgodności towaru z umową konsument musi powiadomić sprzedawcę w ciągu dwóch miesięcy od chwili jej stwierdzenia. W celu zawiadomienia wystarczy wysłać zawiadomienie do sprzedawcy. Trzeba to zrobić w sposób, który pozwalałby w razie wątpliwości udowodnić, że takie zawiadomienie miało miejsce np. poprzez wysłanie listu poleconego z potwierdzeniem odbioru. Termin ten nie dotyczy jedynie artykułów spożywczych, przy zgłaszaniu reklamacji żywności musimy się kierować krótszymi terminami. Sprzedawca musi się ustosunkować do żądania konsumenta w terminie 14 dni, jeżeli tego nie uczyni, oznacza to, że uznał je za uzasadnione.

Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową – dotyczy sytuacji, gdy sprzedawca uzgadnia umowę z konsumentem indywidualnie: należy rozumieć sytuację, w której sprzedany towar nie nadaje się do celu do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany oraz gdy jego właściwości nie odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju. Ponadto towar może być uznany za niezgodny z umową, gdy nie odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela (np. właściwości wskazane w oznakowaniu czy zapewnienia składane w reklamach)