Międzynarodowy Trybunał Karny, MTK (ang. International Criminal Court, ICC) – pierwszy w historii ludzkości stały sąd międzynarodowy powołany do sądzenia pojedynczych osób oskarżanych o popełnienie najcięższych zbrodni, które miały miejsce po 1 lipca 2002 roku. Siedzibą trybunału jest Haga. Powstał na podstawie Statutu Rzymskiego, wynegocjowanego i przyjętego na przełomie czerwca i lipca 1998 r. w siedzibie Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa ONZ (FAO) w Rzymie.

Jurysdykcja

MTK sądzi następujące zbrodnie:

1. ludobójstwo (na podst. definicji zaczerpniętej z konwencji o ściganiu zbrodni ludobójstwa z 1948)

2. zbrodnie przeciwko ludzkości (definicje zaczerpnięte ze statutów trybunałów: norymberskiego, haskiego dla byłej Jugosławii oraz trybunału w Arushy)

3. zbrodnie wojenne na podstawie: konwencji genewskich o ochronie ofiar wojny (1949) wraz z protokołami dodatkowymi (1977), deklaracje haskie o zakazie używania pocisków z gazami oraz rozszerzających się lub spłaszczających w ciele ludzkim (1899), IV konwencji haskiej o zasadach wojny lądowej (1907), protokołu o zakazie używania broni chemicznej i gazowej (1925)

4. agresja (ale rozpatrywanie spraw z tego punktu jest zawieszone do czasu wypracowania jasnej definicji terminu "agresja")

Trybunał może sądzić wyłącznie osoby fizyczne i tylko za czyny popełnione po wejściu w życie statutu lub po jego przyjęciu przez dane państwo.

Wśród zbrodni objętych jurysdykcją Trybunału w żadnym miejscu nie została wymieniona zbrodnia terroryzmu, chociaż można w drodze wykładni odpowiednich przepisów Statutu (art. 7 Statutu MTK) uznać, że stanowi ona szczególnego rodzaju przypadek zbrodni przeciwko ludzkości. Warto podkreślić, że zbrodnia terroryzmu celowo została pominięta w czasie negocjacji na konferencji rzymskiej, gdyż nie było zgodności co do definicji zbrodni terroryzmu między państwami. W obawie przed konfliktem mogącym udaremnić przyjęcie Statutu MTK, zrezygnowano z dyskusji nad zbrodnią terroryzmu. Należy pamiętać, że Statut MTK został wynegocjowany w 1998 r. czyli przed zamachami 11 września 2001.

Ze względu na to, że część państw, które podpisały Statut Rzymski, nie ratyfikowało go (USA, Izrael), lub też go w ogóle nie podpisało (Chiny, Rosja), istnieje spore zagrożenie, że Międzynarodowy Trybunał Karny straci swój praktyczny sens.

Aktualnie prokurator Trybunału (Luis Moreno Ocampo) prowadzi postępowanie w sprawie zbrodni objętych jurysdykcją Trybunału, które miały miejsce w Demokratycznej Republice Konga, w Ugandzie, w Republice Środkowoafrykańskiej i w Sudanie.

Obecnie funkcjonujący Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Hadze jest organem ONZ predestynowanym do rozstrzygania sporów między państwami, a nie do sądzenia pojedynczych osób za zbrodnie międzynarodowe. Taką funkcję pełnią natomiast trybunały ad hoc - do spraw zbrodni w byłej Jugosławii (1993) oraz Rwandzie (1994). Mają one charakter tymczasowy (istnieją do czasu rozstrzygnięcia kwestii, dla których je powołano) i specjalny (tylko, odpowiednio, dla osądzenia zbrodni w byłej Jugosławii i Rwandzie). MTK ma funkcjonować jako trybunał stały i uniwersalny, by w przyszłości nie musiały być powoływane trybunały specjalne.

Skład

Philippe Kirsch, prezydent Trybunału w latach 2003-2009

W lutym 2003 wybrano pierwszych 18 sędziów Trybunału, którymi zostali:

* Rene Blattmann (Boliwia, do 2009)

* Maureen Harding Clark (Irlandia, do 2012)

* Fatoumata Dembele Diarra (Mali, do 2012)

* Adrian Fulford (Wielka Brytania, do 2012)

* Karl Terrence Hudson-Phillips (Trynidad i Tobago, do 2012)

* Claude Jorda (Francja, do 2009)

* Hans-Peter Kaul (Niemcy, do 2006)

* Philippe Kirsch (Kanada, do 2009)

* Erkki Kourula (Finlandia, do 2006)

* Akua Kuenyehia (Ghana, do 2006)

* Elizabeth Odio Benito (Kostaryka, do 2012)

* Georghios Pikis (Cypr, do 2009)

* Navanethem Pillay (RPA, do 2009)

* Mauro Politi (Włochy, do 2009)

* Tuiloma Neroni Slade (Samoa, do 2006)

* Sang-Hyun Song (Korea Południowa, do 2006)

* Sylvia de Figueiredo Steiner (Brazylia, do 2012)

* Anita Ušacka (Łotwa, do 2006)

Kandydowała także Polka, prof. Eleonora Zielińska, jednak nie została wybrana.

W marcu 2003 pierwszym prezydentem Trybunału został P. Kirsch, a jego zastępczyniami A. Kuenyehia (pierwszy wiceprezydent) i E. Odio Benito (drugi wiceprezydent).

W kwietniu 2003 prokuratorem Trybunału został Argentyńczyk Luis Moreno-Ocampo.

Prezydenci i wiceprezydenci Trybunału

* 2003-2006

o prezydent Philippe Kirsch

o I wiceprezydent Akua Kuenyehia

o II wiceprezydent Elizabeth Odio Benito

* 2006-2009

o prezydent Philippe Kirsch

o I wiceprezydent Akua Kuenyehia

o II wiceprezydent Rene Blattmann

* od 2009

o prezydent Sang-Hyun Song

o I wiceprezydent Fatoumata Dembele Diarra

o II wiceprezydent Hans-Peter Kaul

Kadencje sędziowskie w Trybunale [edytuj]

* 2003-2006

o Hans-Peter Kaul

o Erkki Kourula

o Akua Kuenyehia

o Sang-Hyun Song

o Tuiloma Neroni Slade

o Anita Ušacka

* 2003-2009

o Rene Blattmann

o Philippe Kirsch

o Georghios Pikis

o Mauro Politi

o Navanethem Pillay (do 2008, zrezygnowała w związku z wyborem na Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka)

o Claude Jorda (do 2007, zrezygnował ze względu na zły stan zdrowia; w jego miejsce wybrana została Fumiko Saiga, Japonia)

* 2003-2012

o Maureen Harding Clark (do 2006, zrezygnowała w związku z powołaniem do Sądu Najwyższego Irlandii; w jej miejsce wybrany Bruno Cotte, Francja)

o Fatoumata Dembele Diarra

o Adrian Fulford

o Karl Terrence Hudson-Phillips (do 2007, zrezygnował z przyczyn osobistych; w jego miejsce wybrany Daniel David Ntanda Nsereko, Uganda)

o Elizabeth Odio Benito

o Sylvia de Figueiredo Steiner

* 2006-2015

o Anita Ušacka (Łotwa), wybrana ponownie

o Erkki Kourula (Finlandia), wybrany ponownie

o Akua Kuenyehia (Ghana), wybrana ponownie

o Sang-Hyun Song (Korea Południowa), wybrany ponownie

o Hans-Peter Kaul (Niemcy), wybrany ponownie

o Jekaterina Trendafiłowa (Bułgaria)

* 2009-2018

o Joyce Aluoch (Kenia)

o Sanji Mmasenono Monageng (Botswana)

o Cuno Tarfusser (Włochy)

o Chris Van Den Wyngaert (Belgia)

o Mohamed Shahabuddeen (Gujana; zrezygnował w lutym 2009 przed objęciem urzędu)

o Fumiko Saiga (Japonia), wybrana ponownie (zmarła w kwietniu 2009)

Procedura

Prawo kierowania spraw do Trybunału mają:

* państwa-strony statutu rzymskiego

* prokurator MTK

* Rada Bezpieczeństwa ONZ

Rada Bezpieczeństwa może na 12 miesięcy zablokować każde postępowanie, z możliwością przedłużenia tego okresu nieograniczoną liczbę razy. Państwo przystępujące do statutu może przez 7 lat nie uznawać jurysdykcji trybunału w odniesieniu do zbrodni wojennych. Trybunał działa zgodnie z zasadami norymberskimi. Maksymalna możliwa kara to 30 lat pozbawienia wolności lub dożywocie. W przypadku odmowy współpracy ze strony państwa, Trybunał może poskarżyć się na nie zgromadzeniu państw-stron statutu rzymskiego lub Radzie Bezpieczeństwa (ale tylko jeśli to ona wniosła daną sprawę).

Organy

* Prezydium

Organ kolegialny, składa się z prezesa i dwóch wiceprezesów. Wybierani przez sędziów trybunału bezwzględną większością głosów. Kadencja członków Prezydium wynosi 3 lata, chyba że wcześniej skończy się ich kadencja sędziowska. Głównym zadaniem Prezydium jest prawidłowe administrowanie pracą trybunału.

* Wydział Przygotowawczy

* Wydział Orzekający

* Wydział Odwoławczy

* Urząd Prokuratora

Na czele urzędu stoi prokurator. Może powołać dwóch wiceprokuratorów. Nie mogą być obywatelami tego samego państwa. Wybierani bezwzględną większością głosów przez zgromadzenie państw stron na 9 letnią kadencję. W swoich działaniach prokurator powinien być niezależny od państw stron. Do jego najważniejszych zadań należy: - przyjmowanie informacji i zawiadomień o zbrodniach podlegających jurysdykcji trybunału - badanie i weryfikacja tych informacji - prowadzenie postępowania przygotowawczego Przeciwwagę dla uprawnień prokuratora stanowią uprawnienia izby przygotowawczej, zatwierdzającej określone czynności Prokuratora

* Sekretariat