Zagadnienia na zaliczenie z elementów (12 pytań na zaliczenie):

1. Teoria:

1. Co to jest infrastruktura?

To podstawowe urządzenia i instytucje świadczące usługi niezbędne do należytego funkcjonowania produkcyjnych działów gospodarki i zapewniające odpowiednie warunki bytowe ludności. Infrastruktura sama nie produkuje dóbr materialnych, ale umożliwia ich wytwarzanie, przemieszczanie i konsumpcję.

1. Wymienić działy infrastruktury

• infrastruktura techniczna

• infrastruktura społeczna

• infrastruktura ekonomiczna

1. Jakie elementy wyróżnia się w dziale infrastruktury technicznej?

• infrastruktura energetyczna – tworzą sieć energetyczną, gazową i stację benzynowe

• infrastruktura transportowa – sieć drogowa i sieć kolejowa;

• infrastruktura komunikacyjna –składa się z sieci telefonii przewodowej i placówek pocztowych;

• infrastruktura gospodarki wodnej – zaopatrzenie w wodę, retencji wody i melioracji;

• infrastruktura ochrony środowiska – kanalizację, oczyszczalnie ścieków i urządzenia gospodarki odpadami stałymi

1. Wymienić funkcję infrastruktury i opisać je:

• Lokalizacyjna- poprzez wpływ na rozmieszczenie obiektów produkcyjnych, przy czym odnosi się to szczególnie do liniowych układów sieciowych np. transportowych

• Integracyjną- decydującą o znaczeniu infrastruktury jako ważnego czynnika aktywizacji społeczno-gospodarczej określonego obszaru

• Transportową- poprzez przemieszczanie dóbr(towarów), energii, informacji, obrazów

• Zaopatrzeniową- w wodę , energię

• Informacyjną- poprzez przekaz informacji

• Ochronną

• Magazynową

1. Wymienić grupy cech infrastruktury odróżniających ją od innych działów gospodarki międzynarodowej

• Instytucjonalne (wynikające z dużej różnorodności form własnościowych urządzeń infrastrukturalnych, urządzenia te mogą być własnością państwa, spółdzielni, samorządu lub prywatną),

• Techniczne (najistotniejsze cechy techniczne obiektów infrastruktury to ich kompleksowość i komplementarność),

• Ekonomiczne (urządzenia infrastrukturalne zwykle obsługują jednocześnie różne gałęzie gospodarki narodowej a więc efekty ich działalności są w zasadzie trudno wymierne ekonomicznie, względnie cząstkowo w stosunku doi pojedynczych użytkowników),

• Przestrzenne (…).

1. Wodociągi:

1. Co to jest wodociąg?

To zespół urządzeń inżynierskich i obiektów technicznych, którego zadaniem jest zaopatrywanie ludności i przemysłu w wodę o wymaganiach ilościowych i właściwościach odpowiadających jej przeznaczeniu.

1. Wymienić zadania wodociągów na terenach wiejskich

Na terenach wiejskich wodociągi dostarczają wodę na potrzeby:

• Bytowo-gospodarcze w gospodarstwach domowych

• Hodowlane

• Bytowo-gospodarcze w zakładach pracy i zakładach użyteczności publicznej

• Technologiczne związane z utrzymaniem pojazdów mechanicznych, maszyn i warsztatów remontowych

• Produkcyjne w zakładach przemysłu rolno- spożywczego

• Przeciwpożarowe

1. (!)Podział systemów wodociągowych ze względu na strukturę hydrauliczną:

• Systemy grawitacyjne, pompowe lub mieszane (grawitacyjny – ujęcie znacznie wyżej od punktów czerpalnych, woda płynie pdo wpływem grawitacji; pompowy – woda tłoczona pdo ciśnieniem zapewniającym dostarczenie jej do punktów czerpalnych u odbiorców; mieszane – część obszaru korzysta z wodociągu grawitacyjnego, a część z pompowego)

• Systemy o jednym lub wielu źródłach zasilania

• Systemy jedno lub wielostrefowe

1. (!)Wymienić elementy składowe wodociągów:

• ujęcie wody (sespółurządzen i obiektów do pobierania wody na potrzeby wodociągowe ze wstępnym oczyszczaniem np. na kratach, sitach, ale bez urządzeń do mechanicznego podnoszenia wody),

• pompownia wodociągowa (zespół urządzen i obiektów budowlanych, których zdaniem jest wytworzenie ciśnienia niezbędnego do doprowadzenia wody do wszystkich punktów odbioru),

• stacja uzdatniania wody (zespół urządzeń technicznych dostosowujących jakość ujmowanej wody do jakości wymaganej przez odbiorcę lub jakości określonej w obowiązujących przepisach),

• zbiornik wodociągowy (budowla przeznaczona do gromadzenia wody przekazywanej odbiorcom oraz do wyrównywania ciśnienia w sieci wodociągowej),

• sieć wodociągowa (stanowi układ połączonych ze sobą przewodów wodociągowych – tranzytowych, magistralnych, rozdzielczych – którymi płynie woda do wszystkich odbiorców),

• instalacja wodociągowa (przewody wodociągowe w budynkach wraz z niezbędnym uzbrojeniem).

1. Rodzaje ujęć wody:

• Powierzchniowe – wody opadowe, płynące i stojące,

• Źródlane – powstają w miejscach, w których woda podziemna wydostaje się w sposób naturalny na powierzchnię terenu)

• Podziemne – powstają z wód podziemnych i opadowych, które wsiąkają w warstwę porowatą gruntu

• Infiltracyjne - ?.

1. Co to jest uzdatnianie wody?

Uzdatnianie wody jest to proces, który polega na poprawie jakości wody, w takim stopniu aby mogła ona być użyta w pożądany sposób. Oznacza to , iż proces musi być dostosowany do indywidualnych potrzeb i będzie wyglądał inaczej w zależności od potrzeb.

Przykład:

- uzdatnianie wody z kranu, ma na celu doprowadzenie wody do takiego stanu, aby można było ją bez obaw pić, a jej smak i zapach były neutralne dla pijącego.

- proces uzdatniania wody używanej w przemyśle. W tym przypadku, woda nie musi mieć nienagannego smaku i aromatu, jednak musi być maksymalnie miękka aby maszyny które mają z taką woda kontakt, nie niszczyły się z powodu osadzającego się kamienia.

Uzdatnianie wody jest procesem, w trakcie którego za pomocą narzędzi chemicznych, fizycznych bądź mechanicznych – podnoszona jest jakość wody. Jest pojęciem szerszym od oczyszczania.

1. Co to jest oczyszczanie wody?

Procesy stosowane do oczyszczania wody można podzielić na: fizyczne, chemiczne oraz biologiczne.

Do oczyszczania wody najczęściej wykorzystuje się procesy jednostkowe: napowietrzanie, koagulacja, sedymentacja, filtracja, usuwanie zawiesin i glonów, wymiana jonowa, chemiczne strącanie, sorpcja.

1. Napowietrzanie- usuwa z wody gazy rozpuszczone, które powodują smak i zapach wody oraz lotne związki organiczne; zwiększa zawartość tlenu, a przez usunięcie CO2 zwiększa odczyn pH wody.

2. Koagulacja – stosowana do usuwania z wody cząstek o rozdrobnieniu koloidalnym.

3. Sedymentacja – zapewnia usunięcie zawiesin obecnych zarówno w wodzie nieoczyszczonej jak i w wodzie po koagulacji.

4. Filtracja – usuwanie zawiesiny w połączeniu z innymi zanieczyszczeniami. Wyróżniamy filtrację pospieszną, powolną.

5. Usuwanie zawiesin i glonów – wysokie efekty eliminacji z wody mikroorganizmów oraz zawiesin organicznych i nieorganicznych.

6. Wymiana jonowa – stosowana do oczyszczania wód przeznaczonych gł. do celów przemysłowych.

7. Chemiczne strącenie – usuwanie niektóre jony.

8. Sorpcja na węglu aktywnym – głownie służy do usuwania rozpuszczonych związków organicznych.

9. Utlenianie chemiczne - służy do usuwania związków barwnych oraz powodujących smak i zapach wody, utleniania żelaza, manganu. Najczęstszymi utleniaczami są chlor, ozon, dwutlenek węgla.

10. Procesy membranowe – gł. do odsalania wód oraz np. to produkcji wody superczystej.

11. Dezynfekcja – gł. zadanie to niszczenie mikroorganizmów obecnych w wodzie i zabezpieczenie dobrej jakości sanitarnej wody w sieci wodociągowej.

12. Infiltracja – proces w którym przebiega zjawisko fizyczne, chemiczne, biologiczne; znajduje zastosowanie w oczyszczaniu zanieczyszczonych wód powierzchniowych.

Inaczej mówiąc oczyszczanie wody to proces w którym usuwane są z wody niepożądane domieszki, celem jest zmiana właściwości niektórych właściwości wody.

1. Kanalizacja:

1. Definicja ścieków

Ścieki stanowią produkt uboczny bytowania i gospodarczej działalności człowieka związanej z użyciem wody.

1. Rodzaje ścieków:

• bytowo-gospodarcze

• poprodukcyjne (technologiczne)

• Opadowe

• drenażowe

1. Jakie rodzaje ścieków zawierają ścieki bytowo-gospodarcze i czym się charakteryzują? Ścieki bytowo-gospodarcze zawierają:

• ścieki kuchenne, charakteryzujące się dużą zawartością substancji organicznych i środków myjących,

• ścieki łazienkowe, których głównym zanieczyszczeniem są środki do mycia i prania oraz resztki środków kosmetycznych-

• ścieki toaletowe, pochodzące z muszli klozetowych, które stanowią 25 % ścieków bytowo-gospodarczych ale zawierają prawie 50 % łącznej ilości fosforu, 90 % azotu i znaczne ilości bakterii grupy Coli;

Ścieki bytowo-gospodarcze mają rożny stopień koncentracji zanieczyszczeń i rożny skład chemiczny a wahania składu dotyczą nie tylko obszaru ( miasto, wieś) ale również w tej samej miejscowości skład ścieków podlega znacznym zmianom w ciągu doby, tygodnia czy roku.

1. (!) Co to jest system kanalizacyjny?

Systemem kanalizacyjnym nazywamy zespół wzajemnie powiązanych urządzeń oraz obiektów technicznych i naturalnych służących do usuwania i oczyszczania ścieków

1. Rodzaje kanalizacji ze względu na zasięg terytorialny:

• kanalizacja indywidualna(zagrodowa) – obejmuje odprowadzenie ścieków poza budynki, w których zostały zebrane i oczyszczenie ich w obrębie zagrody

• kanalizacja grupowa- kanalizacja zbiorcza - ???

1. Rodzaje kanalizacji ze względu na sposób transportu ścieków.:

• kanalizacja bezodpływowa – ścieki są transportowane do miejsca przeznaczenia (oczyszczalnia) za pomocą taboru asenizacyjnego; w celu zbierania i magazynowania ścieków, odprowadzonych poza budynek, buduje się przy nich specjalne zbiorniki, tzw. szczelne doły bezodpływowe;

• kanalizacja odpływowa – usuwanie ścieków z miejsca ich powstawania i transportowanie za pomocą kanałów, tworzących sieć kanalizacyjną

1. (!)Rodzaje kanalizacji ze względu na poziom segregacji ścieków.:

• kanalizacja ogólnospławna – wszystkie rodzaje ścieków odprowadzane są jedną siecią kanalizacyjną

• kanalizacja rozdzielcza – odprowadza ścieki opadowe i pozostałe rodzaje ścieków odrębnymi sieciami kanalizacyjnymi

• kanalizacja półrozdzielcza – odmiana kanalizacji rozdzielczej, w której na kanałach deszczowych zainstalowane są separatory, umożliwiające kierowanie określonej objętości ścieków opadowych do kanalizacji ścieków bytowo-gospodarczych i poprodukcyjnych.

1. Podział kanalizacji ze względu na hydrauliczne warunki przepływu:

• kanalizacja grawitacyjna – sieć rurociągu układanego przy zachowaniu odpowiedniego spadku; przyjmując, że maksymalne zagłębienie kanału wynosi do 6 metrów, przy zachowaniu minimalnych spadków, zależnych od materiału i średnicy układanych rurociągów, wymagana jest lokalizacja na sieci pompowni ścieków; z kolei na terenach o znacznym nachyleniu w celu zachowania maksymalnych spadków rurociągu stosuje się redukcje spadku

• kanalizacja ciśnieniowa – zewnętrzna sieć jest siecią ciśnieniową układaną poniżej głębokości zamarzania, równolegle do terenu (bez potrzeby zachowania spadku rurociągu); wtłaczanie ścieków następuje za pomocą specjalnych urządzeń zbiornikowo-tłocznych, instalowanych w bezpośrednim sąsiedztwie miejsc powstawania ścieków (…)

• kanalizacja podciśnieniowa – ścieki zasysane SA systeme rurociągów pracujących w warunkach podciśnienia do zbiornika stacji próżniowej (…)

1. Sposoby oczyszczania ścieków-wymienić:

• mechaniczne (fizyczne),

• chemiczne ,

• biologiczne.

1. Wymienić i scharakteryzować stopnie oczyszczania ścieków:

Z uwagi na zakres i sposób usuwania zanieczyszczeń ze ścieków rozróżnia się cztery stopnie oczyszczania:

• stopień I – mechaniczny, polegający na usuwaniu ze ścieków zanieczyszczeń zawieszonych, pływających i wleczonych

• stopień II – biologiczny lub chemiczny, polegający na usunięciu pozostałych zawiesin oraz zmineralizowaniu rozpuszczonych ciał organicznych

• stopień III – polegający na usuwaniu ze ścieków produktów mineralizacji, którymi są związki biogenne, takie jak azotany i fosforany

• stopień IV – odnowa wody, polegający na usunięciu prawie wszystkich ciał rozpuszczonych oraz umożliwienie wtórnego wykorzystania wody odzyskanej ze ścieków na potrzeby przemysłu i innych

1. Wymienić biologiczne sposoby oczyszczania ścieków:

• szerokoprzestrzenne nawadnianie pól,

• pola irygowane z wykorzystaniem rolniczym,

• pola filtracyjne bez rolniczego wykorzystania,

• złoża biologiczne,

• stawy ściekowe,

• komory osadu czynnego,

• komory do fermentowania ścieków

1. Elementy składowe złoża biologicznego:

• Wypełnienie (materiał wypełniający złoże powinien być nienasiąkliwy, odporny mechanicznie i chemicznie na działanie ścieków i produktów biochemicznego rozkładu zanieczyszczeń; najczęściej stosuje się : tłuczeń granitowy lub bazaltowy, kamień polny, żużel wielkopiecowy, węgiel kamienny, koks oraz tworzywa sztuczne; Uziarnienie złoża na całej wysokości powinno być jednakowe (równomierny przepływ) oprócz warstwy nad dnem i na powierzchni złoża, które układa się z grubszych ziaren, aby nie zmniejszać otworów w dnie drenażowym (dolna warstwa) oraz aby umożliwić swobodny przepływ ścieków pomimo rozwoju grzybów (warstwa powierzchniowa),

• obudowa złoża (wykonywane są w kształcie walców lub prostokątów z żelbetu monolitycznego lub prefabrykatów, cegły kanalizacyjnej, stali oraz tworzyw sztucznych; obudowy powinny być szczelne, tak aby stwarzać warunki naturalnego ciągu powietrza na skutek różnic temperatur w złożu i powietrzu na zewnątrz; kształt i grubość ścian obudowy zależą od materiału stosowanego na wypełnienie – np. dla materiału złoża z tworzyw sztucznych, obudowy mogą być lekkie, bowiem ich zadaniem jest osłona złoża i jego izolacja termiczna a nie przenoszenie znacznych obciążeń parcia bocznego wypełnienia),

• urządzenia do dawkowania i rozprowadzania ścieków (urządzeniami tymi mogą być koryta rozdzielające ścieki lub zraszacze)

1. Do czego służą stawy ściekowe?

Stawy ściekowe są otwartymi zbiornikami terenowymi i służą do biologicznego oczyszczania ścieków z udziałem mikroorganizmów wodnych.

1. Co to są stawy Lemna i do czego służą? Stawy Lemna - służą do usuwania zanieczyszczeń zawartych w ściekach poprzez wykorzystanie roślinności pływającej – rzęsy wodnej Lemna minor. Jest to bylina o średnicy do 3 mm i małym pojedynczym korzonku, pełniącym rolę statecznika podczas przemieszczania się pod wpływem wiatru i ruchów wody. Rzęsa rozmnaża się wegetatywnie przez pączkowanie członów. Pobierając z wody znaczne ilości związków mineralnych rzęsa wodna skutecznie oddziałuje na eliminację zanieczyszczeń wprowadzanych do stawów ze ściekami Okres zimowy rzęsa spędza na dnie stawów w formie przetrwalnikowej (tzw. pączki zimujące), stąd występuje spowolnienie procesów biochemicznych. Redukcja BZT₅ osiąga ponad 95 % ( latem 96 do 97 % a zimą 90 %). W okresie dodatnich temperatur szacuje się redukcję azotu ogólnego na 55 – 60 %, azotu amonowego na 75 – 90 %, fosforu ogólnego na 50 – 60 %.

1. Melioracje:

1. Co to nazywamy melioracyjnymi technicznymi(wodnymi)?

Nazywamy zestaw zabiegów technicznych, których zadaniem jest przekształcenie naturalnych warunków danego środowiska w kierunku polepszenia stosunków wodno-powietrznych w glebie.

1. Na czym polegają melioracje techniczne?

Melioracje techniczne polegają na budowie: sieci kanałów przerzutowych, otwartych rowów odwadniających, sieci drenarskich, urządzeń do nawadniania i rozrządu wody, zbiorników retencyjnych, stawów rybnych, wewnętrznych dróg komunikacyjnych, mostków i przepustów. Do technicznych zabiegów melioracyjnych należy także: regulacja koryt rzecznych, wykonywanie obwałowań

1. Co to są melioracje agrotechniczne?

Są to zabiegi uprawowe mające na celu zwiększenie retencji wodnej w glebie oraz ułatwienie spływu wód powierzchniowych np. głęboka orka, rozorywanie bruzd ułatwiających spływ wód powierzchniowych.

1. Co to są melioracje fitotechniczne?

Melioracje fitotechniczne polegają na zadrzewieniu, zakrzewianiu, zadarnianiu gruntów w celu ochrony gleby przed erozją i nadmiernym parowaniem lub w celu zwiększenia transpiracji z bezodpływowych, nadmiernie uwilgotnionych zagłębień terenowych.

1. Co jest zadaniem melioracji podstawowych?

Melioracje podstawowe obejmują przedsięwzięcia wodno-budowlane których głównym zadaniem jest:ochrona obszarów rolniczych zabudowanych i produkcyjnych,zapewnienie sprawnego działania systemów melioracji szczegółowych

1. Co jest zadaniem melioracji szczegółowych?

Melioracje szczegółowe obejmują przedsięwzięcia kształtujące środowisko w rolniczej przestrzeni produkcyjnej, poprzez tworzenie warunków sprzyjających bezpośrednio zwiększeniu wydajności gleby, a tym samym efektów produkcyjnych (plonów).

1. Wymienić zadania inwestycyjne w ramach melioracji podstawowych:

• regulacja rzek i potoków,

• budowa wałów przeciwpowodziowych,

• budowa przepompowni,

• budowa zbiorników wodnych,

• budowa sieci kanałów przerzutowych

1. Wymienić zadania inwestycyjne w ramach melioracji szczegółowych:

• systemy odwadniające i nawadniające,

• melioracje przeciwerozyjne,

• fitomelioracje,

• agromelioracje,

• stawy rybne,

• rekultywacja obszarów zdewastowanych

1. Jakie są oznaki zabagnienia gleb?

Objawami nadmiernego uwilgotnienia widocznymi podczas obserwacji w terenie są:

• stale lub utrzymujące się przez dłuższy czas w ciągu roku występowania wody na powierzchni terenu,

• utrzymywanie się wody gruntowej blisko powierzchni gruntu (optymalne położenie powinno się wahać od 0,1 do 0,4 m),

• występowanie charakterystycznej roślinności (turzyce, sitowia, skrzypy),

• dłuższe zaleganie warstwy śniegu,

• utrudnione zbiory roślin okopowych w okresie jesiennym

1. Jakie są przyczyny zabagnienia gleb?

Do najczęstszych przyczyn nadmiernego uwilgotnienia można zaliczyć:

• brak odpowiedniego odpływu w ciekach,

• odcięcie doliny od odbiornika,

• napływ wód obcych,

• występowanie nieprzepuszczalnego podłoża pod glebą o małej miąższości,

• niekorzystne właściwości fizyczne gleby,

• Podtopienie płaskiej doliny przez nieuregulowany ciek,

• Zabagnienie terenu wskutek niekorzystnego układu warstw gruntowych i lokalnego obniżenia trenu,

• Zabagnienie obszaru spowodowane wodą wysiękową (np. źródło),

• Nadmierne uwilgotnienie gruntu spowodowane wodą opadową

1. Skutki nadmiernego uwilgotnienia gleb:

nadmierne uwilgotnienie tzn. niekorzystny stosunek wody i powierza w glebie, wywiera niekorzystny wpływ na glebę i utrudnia jej prawidłowe zagospodarowanie poprzez:

• niższą temperaturę gleb (duże zużycie ciepła na parowanie),

• skrócenie okresu wegetacyjnego,

• trudności w utrzymaniu dobrej struktury gleb,

• ograniczony rozwój mikroflory,

• zbyt płytkie korzenienie się roślin,

• utrudnienia w uprawie,

• zmniejszenie skuteczności nawożenia

1. Co jest celem odwadniania?

Celem odwodnienia jest

• odprowadzenie wody powierzchniowej

• obniżenie zwierciadła wody gruntowej do głębokości zależnej od:

• rodzaju gleb (zdolności gleby do kapilarnego podnoszenia wody)

• warunków klimatycznych (rozkład opadów i ich wielkość, temperatura)

• rodzaju uprawianej roślinności (głębokość korzenienia)

Określenie sposobów usuwania nadmiernego uwilgotnienia możliwe jest po dokładnym rozpoznaniu terenu i ustaleniu przyczyn występowania nadmiaru wody.

1. Podstawowe sposoby zapobiegania nadmiarowi wody:

Podstawowe sposoby zapobiegania nadmiarowi wody polegają na stosowaniu:

• prawidłowych zabiegów agrotechnicznych (uprawy, pielęgnacji i nawożenia)

• zabiegów technicznych (w przypadku gdy okresy nadmiernego uwilgotnienia występują zbyt długo), takich jak: odwodnienia rowami otwartymi, odwodnienia sieciami drenarskimi

1. Co jest celem nawadniania użytków rolnych?

Nawodnienia mają na celu sztuczne doprowadzenie do wody do gleby w odpowiednim czasie i w odpowiedniej ilości, aby zwiększyć wydajność gleby przy jednoczesnym poprawieniu innych czynników wpływających wpływających na rozwój uprawianej roślinności.

1. Systemy nawodnień ze względu na sposób doprowadzania wody:

Zależnie od sposobu doprowadzenia wody do gleby wyróżnia się następujące systemy nawodnień;system podsiąkowy,system zalewowy,system stokowy, system zraszający,system nasiąkowy