gramatyka historyczna

v’ilka – rzeczownik, D, l. poj., r. m., Dek I temat na -o-; prie: ṵlk, prs: vḷ’kъ, ъ – jer tylny na końcu, bo k jest twarde; ḷ’ – sonant miękki, ma charakter samogłoskowy – sonant w otoczeniu dwóch spółgłosek po wargowo-zębowej dźwięcznej v i k tylnojęzykowej (przed inną niż przedniojęzykowa) przechodzi w –il;

drugʒ’e – zaimek przysłowny nieokreślony; z połączenia polskiego gdzie i rosyjskiego drugi, co znaczy też inny; ʒ’ pochodzi z d na pewno;

ʒ’ik’iem – przymiotnik, N, l. poj., r. m., Dek II temat na -jo-; ʒ’ pochodzi z d na pewno, w rosyjskim d się zachowało np. w diva; ъ – po m; i przeszło w jotę przez e, które miękczyło;

psem – rzeczownik, N, l. poj., r. m., Dek II temat na –jo-; pьsъ – ь – miękczył, dlatego i w pies;

zovǫ – czasownik 3 os. l. mn., cz. teraz., tr. oznajmujący, str. czynna; od zvati

bov’iem – spójnik

iemu – zaimek określony r. m., l. poj., C;

postavǫ – rzeczownik r. żeń, l. poj., C; ǫ: tylna, bo ǫ (barwa, v jest twarde), długa, bo ǫ nie ę; ъ – tylny jer, bo nie miękczy; posъtavǫ

vyćemъ – rzeczownik N, l. poj., r. nijaki, II deklinacja na –j-; ć jest z t, bo tak jest zawsze

podob’ien – przymiotnik w funkcji orzecznika, odmiana prosta

p’ierv’ei – przysłówek, p uległo palatalizacji przez i, ъ – jer tylny, bo nie miękczy; r (spółgłoska półotwarta ustna) powodowało obniżenie artykulacji poprzedzających samogłosek w wyniku, czego ir przeszło w er: p’irъv’ei, jak w sirota, sierota

čłov’ieka – rzeczownik męskoosobowy, l. poj., D, deklinacja na –o-; od čelověkъ: jer tylny, bo k jest twarde, 1. redukcja samogłoski w pierwszej sylabie (forma čьlověkъ, jer przedni, bo č jest funkcjonalnie miękka), 2. zanik jerów, 3. jać przeszła w e miękczące (ě>e’);

obačy – czasownik 3 os. l. poj., r. m., tryb oznajmujący, czas przyszły, strona czynna; zobaczy, bo dołożono morfem słowotwórczy, przedrostek; č z k+i, bo čy, w pierwszej połowie XV wieku č było miękkie (č’), ale stwardniało, więc pojawiło się i;

głos – rzeczownik l. poj., B., r. m., II deklinacja temat na –u-; od golsъ – metateza – śródgłosowe połączenie ol w otoczeniu dwóch spółgłosek przeszło w ło;

odeimuie - czasownik 1 os. l. poj., czas teraźniejszy, tryb oznajmujący, strona czynna

okrutńeišy – przymiotnik, st. wyższy, l. poj. męski; odmiana złożona

byva – czasownik 3os. l.poj., od byti, t przeszło w ć, bo tak jest zawsze, od byvać jako czynność powtarzana

moc – rzeczownik, B, r.żeń, l. poj., deklinacja III żeńska temat na –a-

srogość – rzeczownik, l. poj. r. żeń., B. deklinacja IV temat – i -; sъrogostь – ść z st i przedniej (jeru przedniego, który miękczył);

traći – czasownik 3. os. l. poj. tryb oznajmujący, czas teraźniejszy; ć z t;

ućekać – czasownik w bezokoliczniku; ć z t, bo w bezokoliczniki kończyły się na ti, e z ě, która przeszła w e’ miękczące; utiect’ w słowackim;

može – czasownik 3.os l.poj, czas teraźniejszy; od moti, ž z g, bo w innych osobach jest g

ćerp’i – czasownik3 os. l.poj., tryb oznajmujący, czas teraźniejszy, koniugacja IV na i, těrъp’i; e z jać, która przeszła w miękczące e, palatalizacja p przez i, jer tylny, bo nie ma miękkiej; ć z t: w rosyjskim tierpiet;

długo – przysłówek

głud – rzeczownik r. męski, l. poj., B,; od goldъ, metateza ol:ło; wzdłużenie zastępcze ō przeszło w ó w wyniku zaniku jeru;

pžepośći śę – czasownik zwrotny, 3. os. l. poj, tr. oznajmujący, dokonany, str. czynna, czas przyszły; ść – alternacja z st (post); przedrostek pže – ž z prasłowiańskiego r’i, že - przednia e, która miękczyła; ž z r=re; metateza – forma pierwotna perposti;

rad – iloczas ā – a długie w sylabie zamkniętej; radъ – słaby jer po spółgłosce dźwięcznej zniknął, więc doszła do wzdłużenia zastępczego i stłumienia wcześniejszej samogłoski

dobže – przysłówek, ž z r, bo dobro

śńada – czasownik 3 os. l. poj, czas teraźniejszy, niedokonany, tr. oznajmujący

dńi – rzeczownik, l. Mn., D, r. męski, leksem od dzień; odstępstwo od przegłosu dzień: dnia (e ruchome z ь), oboczność, w śródgłosie przed ń zębowe d’ stwardniało; dьnъ;

dosyć – przysłówek, ć z t, bo np. dostatek, niedosyt;

muzg – rzeczownik, wzdłużenie samogłoski po zaniku jeru, ō przeszło w ó;

kśęžycem – kxięžyčem – rzeczownik l. poj. r. męskoobowy, N, deklinacja, ę, bo znajduje się między miekką ś i funkcjonalnie miękką ž; wyraz pochodzenia niemieckiego, syn księcia; kś z prasłowiańskiego kn; kъnęg- 3 palatalizacje, żeby z g zrobiło się ʒ

rośće – rośnie od rostnąć, uproszczenie rosnąć

umńeiša śę - czasownik

ok’iem – rzeczownik, l. poj., r. nijaki, N, kontynuant prasłowiańskiego oko;

vyłup’ionym – przymiotnik l. poj., r. nijaki, N,

domove – przymiotnik l. Mn, r. nijaki,

zv’iežęta – rzeczownik l. Mn., r. nijaki, prasł. zvěrь, ě przeszła w e przednie (miękczące), r przeszło w ž (bo tak jest zawsze); - ęt w końcówka w deklinacji I1 rzeczownika nijakiego w l. Mn;

ućekaiǫ - czasownik

serce – rzeczownik l. poj, r. niemęskoosobowy, M; sŕdьce: ŕ (spółgłoska półotwarta, sonant przedni, miękczył) przeszło w ir, a potem w er; dьc w wyniku uproszczenia w c; w czeskim srdc – twarde s;

usušone – przymiotnik od rzeczownika suša, š z x+j, bo suchy;

xovać – czasownik w bezokoliczniku, str. czynna, xovati

lekarstwa – rzeczownik formant słowotwórczy od leku, lěkъ, ě przeszła w e (l jest funkcjonalnie miękkie)

rozmaite - przymiotnik

prox – rzeczownik, prōxъ – wzdłużenie zastępcze

piću – rzeczownik odczasownikowy

pomaga - czasownik

v’ielkǫ – przymiotnik l. poj, r żeń., B; v’eḷgy; zanik i śródgłosowego; IV palatalizacja gy>gi>ki; g, bo po dźwięcznym l, utrzymało się w niektórych gwarach;

ńemoc - rzeczownik

wzdłużenie zastępcze - wzdłużenie samogłosek pierwotnie krótkich, występujących w przedostatniej sylabie wyrazu, po której następowała spółgłoska dźwięczna i jer (→jery). Proces ten dokonał się około XI w. W wyniku zaniku jeru na końcu wyrazu samogłoska występująca przed tym jerem (tzn. w przedostatniej sylabie) stawała się długa, por. np. *vozs (wóz). Należy jednak pamiętać, że wzdłużenie zachodziło tylko wtedy, gdy spółgłoska tworząca sylabę z je-rem była dźwięczna, to znaczy proces ten zachodził w wyrazach typu róg (pierwotnie *rog-s), a nie w wyrazach typu rok (pierwotnie *rok´b). Ślady omawianego zjawiska odnajdujemy we współczesnych wyrazach takich, jak: koza, D. l. mn. kóz (dawne długie o), lód (dawne długie o) - D. l. pój. lodu.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Odmiana zaimków rodzajowych, Gramatyka historyczna języka polskiego
Deklinacja zaimkĂłw, UCZELNIA, gramatyka historyczna, gramatyka
Język satyry okupacyjnej (referat E[1]. Jędrzejko), gramatyka historyczna
pytania 2013 (1), Filologia polska, Gramatyka historyczna
borrowings ściąga gramatyka historyczna tereszkiewicz pwsz tarnów
zj - otazky, gramatyka, gramatyka historyczna
Podstawa z gramatyki historycznej, Gramatyka Historyczna
Różowa tabletka, Gramatyka historyczna języka polskiego
Wpływ techniki na język polski, gramatyka historyczna
Historyczny.samogłoski, Rusycystyka, Gramatyka historyczna języka rosyjskiego
słownik lindego, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka historyczna
Scalanie się i powstanie państwa polskiego, gramatyka historyczna
Periodyzacja języka polskiego wg Antoniego Kaliny, Gramatyka historyczna języka polskiego
Tabelki, Polonistyka, Gramatyka historyczna

więcej podobnych podstron